Bài giảng Chương 07: tốc độ phản ứng và cân bằng hoá học bài 36: tốc độ của phản ứng hoá học

CHƯƠNG 7: TỐC ĐỘ PHẢN ỨNG VÀ CÂN BẰNG HOÁ HỌC BÀI 36: TỐC ĐỘ PHẢN ỨNG HOÁ HỌC Ngày Soạn: 06/4/09 Tiết 61 -62 (gồm 2 tiết) I - Mục tiêu bài học: 1. Kiến thức: Học sinh biết: + Khái niệm về tốc độ phản ứng. + Nồng độ, áp suất, nhiệt độ, diện tích bề mặt của chất phản ứng, chất xúc tác có ảnh hưởng đến tốc độ phản ứng. 2 .Kỹ năng: + HS vận dụng: Thay đổi nồng độ, áp suất, nhiệt độ, diện tích bề mặt để thay đổi tốc độ phản ứng. Dùng chất xúc tác để tăng tốc độ phản ứng. II – Chuẩn bị đồ dùng dạy học: Nếu GV biểu diễn thí nghiệm thì làm với dụng cụ lớn để đủ cho tất cả HS quan sát. Nếu cho HS làm thí nghiệm thì tiến hành với ống nghiệm nhỏ, liều lượng nhỏ. Hoá chất và dụng cụ cho thí nghiệm biểu diễn: Tên dụng cụ , hoá chất Số lượng 1 Cốc đựng 25 ml dd H2SO4 0,1 M 6 cái 2 Cốc đựng 25 ml dd Na2S2O3 0,1 M 3cái 3 Cốc đựng 25 ml dd Na2S2O3 0,1 M ( nóng khoảng 500C) 1 cái 4 Cốc đựng 10 ml dd Na2S2O3 0,1 M + 15 ml nước cất 1 cái 5 Cốc đựng 25 ml dd BaCl2 0,1 M 1 cái 6 Cốc đựng 25 ml dd HCl 4M 2 cái 7 Cốc đựng 25 ml dd H2O2 1 cái 8 1 gam đá vôi (dạng hạt to) và 1 gam đá vôi ( dạng hạt nhỏ hơn) 9 MnO2 dạng bột, kẽm viên… III – Phương pháp dạy học chủ yếu. - Nêu vấn đề, vấn đáp, nghiên cứu tìm hiểu tài liệu mới. IV- Tiến trình dạy học Ổn định tình hình Bài mới: Tiết: 61: Từ đầu đến hết ảnh hưởng của nhiệt độ Đặt vấn đề: Tốc độ phản ứng là gì, cĩ những yếu tố nào ảnh hưởng đến tốc độ của phản ứng? Ho¹t ®éng 1: - GV biĨu diƠn thÝ nghiƯm: TN1: BaCl2 + H2SO4 BaSO4 + 2HCl TN2: Na2S2O3 + H2SO4 S + SO2+H2O + Na2SO4 - GV hái: So s¸nh hiƯn t­ỵng vµ cho biÕt ph¶n øng nµo x¶y ra nhanh h¬n? - GV tỉng kÕt: §Ĩ d¸nh gi¸ møc ®é nhanh chËm cđa c¸c ph¶n øng ho¸ häc, ng­êi ta dïng kh¸i niƯm tèc ®é ph¶n øng ho¸ häc, gäi lµ tèc ®é ph¶n øng. - HS kh¸i niƯm tèc ®é ph¶n øng? - GV h­íng dÉn tÝnh tèc ®é ph¶n øng trung b×nh? Ho¹t ®éng 2: GV lµm thÝ nghiƯm: TN1: 25 ml Na2S2O3 0,1M + 25 ml H2SO4 0,1M TN2: 25 ml Na2S2O3 0,1M + 10 ml H2SO4 0,1M + 15ml H2O GV hái: - So s¸nh tèc ®é ph¶n øng cđa 2 TN? - Theo em, ®iĨm kh¸c nhau nµo, dÉn ®Õn sù kh¸c nhau vỊ tèc ®é ph¶n øng? - KÕt luËn g× vỊ ¶nh h­ëng cđa nång ®é ®Õn tèc ®é ph¶n øng ? - GV tỉng kÕt: Khi t¨ng nång ®é chÊt ph¶n øng, tèc ®é ph¶n øng t¨ng. Ho¹t ®éng 3: - GV viÕt sè liƯu lªn b¶ng: PHI = 1 atm th× = 1,22. 10-8 mol/(l.s) PHI = 2 atm th× = 4,88. 10-8 mol/(l.s) - HS quan s¸t nhËn xÐt? - GV bỉ xung: Khi t¨ng ¸p xuÊt, nång ®é chÊt khÝ t¨ng, nªn tèc ®é ph¶n øng t¨ng. Ho¹t ®éng 4: - GV lµm thÝ nghiƯm: TN1: 25 ml Na2S2O3 0,1M + 25 ml H2SO4 0,1M, ph¶n øng thùc hiƯn ë nhiƯt ®é th­êng. TN2: 25 ml Na2S2O3 0,1M + 25 ml H2SO4 0,1M , ph¶n øng thùc hiƯn ë kho¶ng 500C. - HS quan s¸t nhËn xÐt? - GV tỉng kÕt: NhiƯt ®é t¨ng th× tèc ®é ph¶n øng t¨ng. I-. Khái niệm về tốc độ phản ứng Thí nghiệm.(ở 2 cốc): Giáo viên mơ tả Các phản ứng: TN1: BaCl2 + H2SO4 BaSO4 + 2HCl TN2: Na2S2O3 + H2SO4 S + SO2+H2O + Na2SO4 *. NhËn xÐt: TN1: Ph¶n øng x¶y ra nhanh. TN2: Ph¶n øng x¶y ra chËm. *. Kh¸i niƯm: Tèc ®é ph¶n øng lµ ®é thay ®ỉi nång ®é cđa 1 chÊt trong c¸c chÊt ph¶n øng hoỈc cho c¸c chÊt s¶n phÈm trong 1 ®¬n vÞ thêi gian. NhËn xÐt Tốc độ phản ứng là tốc độ biến thiên nồng độ của một trong các chất phản ứng hoặc sản phẩm trong một đơn vị thời gian. Tốc độ trung bình của phản ứng + Với chất tham gia phản ứng: mol/l.s + Với sản phẩm phản ứng: mol/l.s II- C¸c yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn tèc ®é ph¶n øng 1. ¶nh h­ëng cđa nång ®é TN1: 25 ml Na2S2O3 0,1M + 25 ml H2SO4 0,1M TN2: 25 ml Na2S2O3 0,1M + 10 ml H2SO4 0,1M + 15ml H2O NhËn xÐt: TN1 x¶y ra nhanh h¬n TN2 KÕt luËn: Khi t¨ng nång ®é chÊt ph¶n øng, tèc ®é ph¶n øng t¨ng. 2. ¶nh h­ëng cđa ¸p suÊt Khi t¨ng ¸p suÊt, nång ®é chÊt khÝ t¨ng lªn, nªn tèc ®é ph¶n øng t¨ng. VÝ dơ: Cho ph¶n øng: 2HI (k) I2 (k) + H2 (k) PHI = 2atm th× tèc ®é ph¶n øng gÊp 4 lÇn khi PHI = 1atm. 3. ¶nh h­ëng cđa nhiƯt ®é TN1: 25 ml Na2S2O3 0,1M + 25 ml H2SO4 0,1M, ph¶n øng thùc hiƯn ë nhiƯt ®é th­êng. TN2: 25 ml Na2S2O3 0,1M + 25 ml H2SO4 0,1M , ph¶n øng thùc hiƯn ë kho¶ng 500C. NhËn xÐt: TN2 x¶y ra nhanh h¬n TN1 KÕt luËn: Khi t¨ng nhiƯt ®é , tèc ®é ph¶n øng t¨ng. Củng cố và hướng dẫn bài về nhà Gv: củng cố lại khái niệm về tốc độ phản ứng và sự ảnh hưởng của các yếu tố đĩi với tốc độ phản ứng Ngày Soạn: 08/4/09 Tiết 61 -62 BÀI 39: TỐC ĐỘ PHẢN ỨNG HOÁ HỌC Tiết 62: (tiếp) phần cịn lại Tiến trình dạy học Kiểm tra bài cũ + Nêu khái niệm về tốc độ của phản ứng + Nêu sư ảnh hưởng của các yếu tố đối với tốc độ phản ứng Nội dung bài mới Đặt vấn đề: giáo viên hệ thồng những kiến thức đã học Ho¹t ®éng 5: - GV lµm thÝ nghiƯm, trªn ®Üa c©n: TN1: CaCO3 (cơc to)+ HCl CaCl2 + CO2 + H2O TN2: CaCO3 (bét mÞn)+ HCl CaCl2 + CO2 + H2O - GV yªu cÇu HS quan s¸t vµ nªu nhËn xÐt ph¶n øng nµo x¶y ra nhanh h¬n? GV tỉng kÕt: Khi t¨ng diƯn tÝch bỊ mỈt chÊt ph¶n øng, tèc ®é ph¶n øng t¨ng. Ho¹t ®éng 6: - GV ®Ỉt vÊn ®Ị b»ng ph¶n øng ho¸ häc: 2H2O2 2H2O + O2 TH1: Kh«ng cã xĩc t¸c. TH2: Cã xĩc t¸c MnO2. Tr­êng hỵp 2, ph¶n øng x¶y ra nhanh h¬n. - HS kÕt luËn vỊ ¶nh h­ëng cđa xĩc t¸c tíi tèc ®é ph¶n øng? - GV giíi thiƯu ¶nh h­ëng cđa mét sè yÕu tè kh¸c vµ chÊt øc chÕ. Ho¹t ®éng 7: GV ®Ỉt vÊn ®Ị: C¸c yÕu tè ¶nh h­ëng tíi tèc ®é ph¶n øng ®­ỵc vËn dơng nh­ thÕ nµo ®Õn tèc ®é ph¶n øng? HS gi¶i thÝch: - T¹i sao ngän lưa axetien ch¸y trong oxi cã nhiƯt ®é cao h¬n ch¸y trong kh«ng khÝ? - T¹i sao khi ®un cđi th­êng trỴ nhá? II- Các yếu tố ảnh hưởng đến tốc độ của phản ứng 4. ¶nh h­ëng cđa diƯn tÝch bỊ mỈt TN1: CaCO3 (cơc to)+ HCl CaCl2 + CO2 + H2O TN2: CaCO3 (bét mÞn)+ HCl CaCl2 + CO2 + H2O NhËn xÐt: TN2 x¶y ra nhanh h¬n TN1. KÕt luËn: Khi t¨ng diƯn tÝch bỊ mỈt chÊt ph¶n øng, tèc ®é ph¶n øng t¨ng. 5. ¶nh h­ëng cđa xĩc t¸c - ChÊt xĩc t¸c lµm t¨ng tèc ®é ph¶n øng, nh­ng cßn l¹i khi ph¶n øng kÕt thĩc. - 2H2O2 2H2O + O2, ph¶n øng bÞ ph©n hủ chËm trong ®iỊu kiƯn th­êng, nh­ng nÕu cã xĩc t¸c MnO2 th× ph¶n øng x¶y ra nhanh vµ khi kÕt thĩc ph¶n øng MnO2 vÉn cßn. … Ngoµi c¸c yÕu tè trªn, tèc ®é ph¶n øng cßn bÞ ¶nh h­ëng bëi m«i tr­êng x¶y ra ph¶n øng, tèc ®é khu©ý trén ph¶n øng, t¸c dơng cđa c¸c tia bøc x¹, b×nh ph¶n øng … III- ý nghÜa thùc tiƠn cđa tèc ®é ph¶n øng (SGK) Củng cố và hướng dẫn bài về nhà Gv: củng cố lại khái niệm về tốc độ phản ứng và sự ảnh hưởng của các yếu tố đĩi với tốc độ phản ứng Hướng dẫn bài về nhà Hs: về nhà làm các bài tập trong sách giáo khoa v à chuẩn bị bài mới Ngày soạn: 10/4/09 Tiết: 63, 64 (gồm 2 tiết) Bài 38: Cân bằng hố học I - Mục tiêu của bài HiĨu ®­ỵc c¸c kh¸i niƯm : + C©n b»ng ho¸ häc, h»ng sè c©n b»ng vµ ý nghÜa cđa h»ng sè c©n b»ng. + Sù chuyĨn dÞch c©n b»ng, c¸c yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn c©n b»ng ho¸ häc vµ nguyªn lÝ chuyĨn dÞch c©n b»ng. – BiÕt vËn dơng c¸c yÕu tè trªn ®Ĩ gi¶i thÝch c¸c qu¸ tr×nh ho¸ häc trong tù nhiªn vµ trong s¶n suÊt. BiÕt sư dơng h»ng sè c©n b»ng ®Ĩ tÝnh to¸n c¸c bµi to¸n ho¸ häc. II- ChuÈn bÞ – Ho¸ chÊt : dd HCl 1,0 mol/l, kÏm viªn, mét b×nh khÝ NO2, phÝch n­íc ®¸ xay nhá, dd K2CrO4 0,2 mol/l, dd K2Cr2O7 0,1 mol/l, dd NaOH 1,0 mol/l, H2O2 thÞ tr­êng. – Bé dơng cơ : cèc 500 ml, hai èng nghiƯm chøa khÝ NO2 gièng nhau (cã thĨ chuÈn bÞ 2 èng nghiƯm cã nh¸nh chøa NO2 ®­ỵc nèi víi nhau b»ng èng nhùa hay èng cao su cã kĐp). 1 xilanh hµn kÝn mét ®Çu chøa ®Çy khÝ NO2 (cã thĨ thay b»ng èng nghiƯm vµ nĩt cao su lµm pitong). – NÕu cã ®iỊu kiƯn th× chuÈn bÞ 4 bé dơng cơ, ho¸ chÊt cho bèn nhãm HS lµm thÝ nghiƯm. – ChuÈn bÞ c¸c phiÕu häc tËp, vµ chuÈn bÞ néi dung, bµi gi¶i cđa c¸c phiÕu häc tËp vµo m¸y tÝnh (nÕu cã), projector. III - Ph­¬ng ph¸p D¹y häc nªu v©n ®Ị, ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu, ph­¬ng ph¸p trùc quan IV – TiÕn tr×nh d¹y hoc ỉn ®Þnh t×nh h×nh KiĨm tra bµi cị: Hs nÕu c¸c yÕu tè Ènh h­ëng cđa diƯn tÝch bỊ mỈt vµ chÊt xĩc tÊc ®èi víi tèc ®é ph¶n øng §Ỉt vÊn ®Ị: ph¶n øng mét chiỊu lµ g×, ph¶n øng thuËn nghich lµ g×? ThÕ nµo lµ c©n b»ng ho¸ häc? Tiªt 63:Tõ ®Çu ®Õn hÕt phÇn II Hoạt động 1 GV trình bày về phản ứng một chiều và phản ứng thuận nghịch như SGK. / Các ví dụ về phản ứng một chiều: NaOH + HCl" NaCl +H2O S + O2 " SO2 GV nhấn mạnh thêm: Trong phản ứng một chiều (một chiều thuận: vt ) , một hoặc các chất này chuyển hoàn toàn thành chất kia ( dùng mũi tên một chiều để chỉ chiều phản ứng) Hoạt động 2 GV trình bày: Ở điều kiện thường: 2 phản ứng: Cl2 + H2O " HCl + HClO và HCl + HClO " Cl2 + H2O xảy ra đồng thời. Viết gộp 2 phản ứng lại ta có: … - Dùng mũi tên thuận nghịch để biểu diễn phương trình Hoạt động 3 GV hướng dẫn HS tập phân tích số liệu thu được từ thực nghiệm của phản ứng thuận nghịch sau: GV phân tích phản ứng: H2 (k) + I2 ( k) 2HI ( k) Ban đầu: vt = vn = 0 Bắt đầu: vt > vn (do nồng độ H2 và I2 cao) Sau đó: vt( dần và vn & dần ( do nồng độ HI t tăng dần) Sau một thời gian: vt = vn = a ( không đổi) lúc này gọi là cb hoá học. GV nhấn mạnh thêm: Trong phản ứng thuận nghịch: các chất này không chuyển hoá hoàn toàn thành các chất kia và ngược lại. Hoạt động 4 GV yªu cÇu HS ®äc SGK phÇn c©n b»ng trong hƯ dÞ thĨ, nhËn xÐt sù kh¸c nhau gi÷a hƯ ®ång thĨ vµ hƯ dÞ thĨ. – GV tiÕn hµnh thÝ nghiƯm theo SGK (h×nh 7.5), yªu cÇu HS quan s¸t vµ rĩt ra nhËn xÐt. + B­íc 1 : quan s¸t mµu cđa hai èng nghiƯm ë nhiƯt ®é phßng. + B­íc 2 : cho mét èng nghiƯm vµo cèc n­íc ®¸ (trén thªm NaCl ®Ĩ cã nhiƯt ®é thÊp h¬n) mét thêi gian vµ so s¸nh mµu gi÷a hai èng nghiƯm. + B­íc 3 lÊy èng nghiƯm trong cèc n­íc ®¸ ®Ĩ ra kh«ng khÝ mét thêi gian. – GV nhËn xÐt ý kiÕn HS vµ rĩt ra kÕt luËn vỊ sù chuyĨn dÞch c©n b»ng. I –Ph¶n øng mét chiÕu, ph¶n øng thuËn nghÞch, c©n b»ng ho¸ häc. 1. Phản ứng một chiều. Ví dụ: 2KClO3 KCl + O2 KClO3 chuyển thành KCl và O2 mà KCl không chuyển thành KClO3, Vậy: Phản ứng chỉ xảy ra một chiều từ trái sang phải gọi là phản ứng một chiều 2. Phản ứng thuâïn nghịch. Ví dụ: Cl2 + H2O HCl + HClO Phản ứng thuận nghịch là phản ứng hoá học xảy ra theo hai chiều trái ngược nhau (chiều thuận vt và chiều nghịch vn). 3. Cân bằng hoá học. Xét phản ứng thuận nghịch H2 (khí) +I2 ( khí) 2HI ( khí) Ban đầu: 0,5M 0,5M 0 mol/l Phản ứng: 0,393M 0,393M 0,786M TTCB (0,107M 0,107M) 0,786M Vậy: Cân bằng hoá học là trạng thái của phản ứng thuận nghịch khi tốc độ phản ứng thuận bằng tốc độ phản ứng nghịch. - Ở trạng thái cân bằng các chất vẫn luôn luôn có sự chuyển hoá đồng thới từ chất này sang chất kia và ngược lại; vì vậy, gọi cân bằng hoá học là cân bằng động II – ChuyĨn dÞch c©n b»ng ThÝ nghiƯm : HS quan s¸t, so s¸nh mµu gi÷a hai èng nghiƯm vµ gi¶i thÝch sù nguyªn nh©n dÉn ®Õn hiƯn t­ỵng ®ã. Trong hƯ chøa NO2 lu«n diƠn ra c©n b»ng 2NO2 (n©u ®á) N2O4 (kh«ng mµu) Khi h¹ nhiƯt ®é cđa hƯ lµm cho nång ®é cđa NO2 gi¶m, nång ®é N2O4 t¨ng lªn do ®ã mµu cđa hçn hỵp bÞ nh¹t ®i. §ã lµ sù thay ®ỉi tõ tr¹ng th¸i c©n b»ng thø nhÊt ë nhiƯt ®é phßng sang tr¹ng th¸i c©n b»ng thø hai ë nhiƯt ®é thÊp h¬n. NÕu ta ®Ĩ ra ngoµi cèc n­íc ®¸, nhiƯt ®é cđa hƯ trë l¹i nhiƯt ®é phßng th× hƯ l¹i trë vỊ tr¹ng th¸i c©n b»ng thø nhÊt. §Þnh nghÜa: (SGK) -NhËn xÐt: + khi Vt > Vn th× c©n b»ng chuyĨn dÞch theo chiỊu thuËn + Khi Vt<Vn thÝ c©n b»ng chuyĨn dÞch theo chiỊu nghÞch §Þnh nghÜa: (SGK) . 4). Cđng cè: - GV cđng cè vỊ h»ng sè c©n b»ng II – H­íng dÉn bµi vỊ nhµ Hs vỊ nhµ lµm bµi tËp trong sgk vµ sbt ChuÈn bÞ bµi míi Ngày soạn: 10/4/09 Tiết: 63,64 (gồm 2 tiết) Bài 38: Cân bằng hố học (tiÕp) I – TiÕn tr×nh d¹y häc ỉn ®Þnh t×nh h×nh KiĨm tra bµi cị: C©n b»ng ho¸ häc lµ g×? Lµm bµi tËp 7,8 SGK §Ỉt vÊn ®Ị: GV hƯ thèng kiÕn thøc ®· häc ë tiÕt tr­íc TiÕt 64: Tõ mơc III ®Õn hÕt ¶nh h­ëng cđa nång ®é ®èi víi c©n b»ng ho¸ häc Hoạt động 1 Gv đàm thoại dẫn dắt HS trả lời theo hệ thống câu hỏi: Cho p/ứng: C(r) + CO2 (k) 2CO(k) 1. Khi hệ đang ở TTCB thì Vt > Vn , Vt < Vn hay Vt = Vn ? Nồng độ các chất có thay đổi không ? 2. Nếu ta &CCO2 thì cân bằng bị ảnh hưởng như thế nào? ( &CCO2 sẽ p/ứ thêm với C tạo thêm ra CO , Vt > Vn cho đến khi Vt = Vn lúc đó CB mới được xác lập) 3. Khi cân bằng mới được thiết lập CCO2 lúc này tăng hay giảm so với lúc cho CO2 vào? (giảm). GV rút ra nhận xét: Khi tăng nồng độ một chất thì cân bằng hoá học sẽ chuyển dịch về phía làm giảm nồng độ của chất đó. Khi giảm nồng độ một chất thì cân bằng hoá học sẽ chuyển dịch Hoạt động 2 GV dùng bơm tiêm chứa sẵn hỗn hợp khí của hệ cân bằng: N2O4 (k) 2NO2 (k) (2) (1) (3) (không màu) (màu nâu đỏ) GV hỏi: + Nếu đẩy hoặc kéo pít tông vào hoặc ra thì áp suất trong hệ tăng hay giảm? Màu của hỗn hợp khí thay đổi như thế nào? Vì sao? + Em rút ra nhận xét gì? (Nếu không có điều kiện làm thí nghiệm thì GV vẽ hình 7.6 SGK treo lên bảng để trình bày theo SGK) Hoạt động 3 GV bổ sung về phản ứng thu nhiệt, phản ứng toả nhiệt thông qua hiệt ứng nhiệt ghi ở phương trình phản ứng. N2O4 (k) 2NO2 (k) (không màu) (màu nâu đỏ) Vt: Thu nhiệt Vn: Toả nhiệt GV yêu cầu HS rút ra kết luận ( dựa vào SGK). Hoạt động 4 GV hỏi: Ba yếu tố nồng độ, áp suất, nhiệt độ đều ảnh hưởng đến cân bằng hoá học: Em hãy nêu lên điểm giống nhau của chiều chuyển dịch CBHH khi chịu tác động của mỗi yếu tố trên? GV kết luận, nêu thành nguyên lí Lơ Sa-tơ –li-e- và chiếu nội dung lên màn hình. GV trình bày theo SGK GV Chất xúc tác làm tăng tốc độ phản ứng thuận và tốc độ phản ứng nghịch với số lần bằng nhau. GV cho HS thảo luận: 1. Chất xúc tác có ảnh hưởng đến chuyển dịch cân bằng không? 2. Chất xúc tác có vai trò gì trong phản ứng thuận nghịch? Hoạt động 5 GV nêu: Nắm được lí thuyết về tốc độ phản ứng và cân bằng hoá học trong các phản ứng thuận nghịch giúp cho việc sản suất SO3 được nhiều, chất lượng tốt và giá thành rẻ ? GV đặt câu hỏi: 1) Em hãy cho biết dự kiến làm cho cân bằng hoá học xảy ra theo chiều thuận ? (bằng cách tăng hay giảm áp suất, nồng độ các khí và nhiệt độ). GV xác nhận và phân tích các dự kiến đúng của HS. Y/C HS đưa ra kết luận cho p/ứ. xt:V2O5 để cho phản ứng xảy ra nhanh chóng hơn. III – C¸c yÕu tè Ènh h­ëng ®Õn c©n b»ng ho¸ häc ¶nh h­ëng cđa nång ®é Xét phản ứng: C(r) + CO2 (k) 2CO(k) (1) Nếu: * & CCO2 " Vt > Vn " Vt = Vn (2) (( CCO2) * ( CCO2 " Vt < Vn " Vt = Vn (3) (& CCO2 ) Khi ta tăng hoặc giảm nồng độ một chẩt trong cân bằng, thì cân bằng bao giờ cũng chuyển dịch theo chiều làm giảm tác dụng của việc tăng hoặc giảm nồng độ của chất đó. Chú ý: Nếu hệ p/ứ có chất rắn thì việc thêm hoặc bớt không ảnh hưởng đến cân bằng hoá học ( Ví dụ C trong phản ứng trên – HS ®­a ra kÕt luËn : Khi c©n b»ng cã mỈt chÊt r¾n th× viƯc thªm hay bít chÊt r¾n kh«ng lµm c©n b»ng chuyĨn dÞch. ¶nh h­ëng cđa ¸p suÊt Xét phản ứng: N2O4 (k) 2NO2 (k) (1) 1V 2V Nếu: &P " V("Số phân tử khí( tức Vt<Vn, vì 2NO2 " N2O4 sau đó lại có Vt =Vn ( hệ có màu nhạt hơn 1) (2) * (P " V&"Số phân tử khí & tức Vt > Vn, vì N2O4 " 2NO2 sau đó lại có Vt =Vn ( hệ có màu đậm hơn 1) (3) Khi tăng hoặc giảm áp suất chung của hệ cân bằng, thì cân bằng bao giờ cũng chuyển dịch theo chiều làm giảm tác dụng của việc tăng hoặc giảm áp suất đó. Chú ý: Nếu số mol khí ở 2 vế phản ứng bằng nhau thì áp suất không ảnh hưởng và không làm chuyển dịch sự cân bằng. Ví dụ: H2 (k) + I2 (k) 2HI(k) Fe2O3 + 3CO (k) 2Fe + 3CO2 (k) … 3. Ảnh hưởng của nhiệt độ. Xét phản ứng: N2O4 (k) 2NO2 (k) (không màu) (màu nâu đỏ) Nếu: * &T0" Vt >Vn, tức N2O4 "2NO2 p/ứ theo chiều thu nhiệt, NO2 tạo ra nhiều, màu nâu đỏ tăng lên, đến lúc Vt = Vn. * (T0" Vt < Vn, tức 2NO2 "N2O4 p/ứ theo chiều toả nhiệt, N2O4 tạo ra nhiều, màu nâu đỏ nhạt đi, đến lúc Vt = Vn. Vậy: Khi tăng nhiệt độ, cân bằng chuyển dịch theo chiều phản ứng thu nhiệt, nghĩa là làm giảm tác dụng của việc làm tăng nhiệt độ và khi giảm nhiệt độ, cân bằng chuyển dịch theo chiều phản ứng toả nhiệt, nghĩa là làm giảm tác dụng của việc làm giảm nhiệt độ. Nguyên lí Lơ –Sa –tơ- ri-ê. Một phản ứng đang ở trạng thái cân bằng chịu một tác động bên ngoài như biến đổi nồng độ, áp suất, nhiệt độ, thì cân bằng chuyển dịch chiều làm giảm tác động bên ngoài đó. Vai trò của chất xúc tác + Chất có tác dụng làm cho cân bằng nhanh chóng được thiết lập. + Chất xúc tác không ảnh hưởng đến chuyển dịch cân bằng hoá học IV- ý nghÜa cđa tèc ®é ph¶n øng vµ c©n b»ng ho¸ häc trong s¶n xuÊt ho¸ häc a) Ví dụ 1: + Xác định điều kiện để tăng hiệu suất phản ứng: 2SO2 (k) + O2 (k) 2 SO3 (k) * Điều kiện thích hợp: 2SO2 (k) + O2 (k) SO3 (k) b) Ví dụ 2: Xét phản ứng: N2 (k) + 3H2 (k) 2 NH3 (k) Tương tự xét như trên ta có: N2 (k)+ 3H2 (k) 2NH3 (k) c) Ví dụ3 : Xét phản ứng: CaCO3(r) " CaO(r) + CO2 (k) * Đ/K: Giảm , t09000C, tăng diện tích tiếp xúc của đá vôi bằng cách đập các miếng đá vôi với kích thước nhỏ, đều 4). Cđng cè: - GV cđng cè vỊ chuyĨn dÞch c©n b»ng vµ yÕu tè ¶nh h­ëng cđa nång ®é II – H­íng dÉn bµi vỊ nhµ Hs vỊ nhµ lµm bµi tËp trong sgk vµ sbt ChuÈn bÞ bµi míi ……………………….Hết bài…………………… Ngày soạn: 10/4/09 Tiết: 65,66 (gồm 2 tiết) BÀI 39: LUYỆN TẬP TỐC ĐỘ PHẢN ỨNG VÀ CÂN BẰNG HOÁ HỌC I - Mục tiêu bài học: 1. Về kiến thức: Củng cố kiến thức về tốc độ phản ứng; cân bằng hoá học; chuyển dịch cân bằng hoá học. 2 .Về kỹ năng: - Rèn luyện cách vận dụng các yếu tố ảnh hưởng đến tốc độ của phản ứng hoá học - Rèn luyện việc vận dụng nguyên lý chuyển dịch cân bằng Lơ Sa – tơ – li-ê để làm chuyển dịch cân bằng hoá học. II – Chuẩn bị đồ dùng dạy học: (Dụng cụ cần sử dụng của thầy và trò), gồm: - GV hướng dẫn HS chuẩn bị trước nội dung bài 39: “ Luyện tập về tốc độ phản ứng và cân bằng hoá học” để tiết luyện tập có thể tham gia thảo luận tại lớp. III – Phương pháp dạy học chủ yếu. - Nêu vấn đề, vấn đáp, củng cố kiến thức đã học. IV- TiÕn tr×nh d¹y häc ỉn ®Þnh t×nh h×nh KiĨm tra bµi cị C©u hái: Nªu c¸c yÕu tè ¶nh h­ëng tíi c©n b»ng ho¸ häc Tr×nh bµy néi dung cđa nguyªn lÝ l¬sa-t¬-li-e Bµi míi: TiÕt: 65 «n tËp lÝ thuyÕt vµ lµm mét sè bµi tËp Ho¹t ®éng cđa thÇy vµ trß Néi dung Ho¹t ®éng 1: -GV: Yªu cÇu hs nh¾c l¹i c¸c yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn tèc ®é cđa ph¶n øng ho¸ häc -Hs: Nªu c¸c yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn tèc ®é ph¶n øng ho¸ häc -HS: nªu kh¸I niƯm vỊ c©n b»ng ho¸ häc Ho¹t ®éng 2: -GV: Sù chuyĨn dÞch c©n b»ng lµ g×? Nªu c¸c yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn chuyĨn dÞch c©n b»ng h¸o häc Hs: nªu c¸c yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn c©n b»ng h¸o häc Ho¹t ®éng 3: Bài tập 1 ( tr168): HS: lªn b¶ng lµm bµi Bài tập 2 ( tr168): HS: lªn b¶ng lµm bµi Ho¹t ®éng 4 Bài tập 5 ( tr168): HS: lªn b¶ng lµm bµi Nh÷ng kiÕn thøc cÇn n¾m 1.. Tèc ®é ph¶n øng t¨ng khi: a) T¨ng nång ®é chÊt ph¶n øng b) T¨ng ¸p suÊt chÊt ph¶n øng (nÕu lµ chÊt khÝ) c) T¨ng nhiƯt ®é cho ph¶n øng d) T¨ng diƯn tÝch bỊ mỈt tiÕp xĩc chÊt ph¶n øng e) cã mỈt chÊt xĩc t¸c 2.. C©n b»ng ho¸ häc lµ tr¹ng th¸I c©n b¨ng cđa ph¶n øng thuËn nghÞch khi tèc ®é ccđa ph¶n øng thuËn b»ng tèc ®é cđa ph¶n øng nghÞch 3.. Sù chuyĨn dÞch c©n b»ng lµ sù di chuyĨn tõ tr¹ng th¸I c©n b»ng nµy sang tr¹ng th¸I c©n b»ng kh¸c do sù t¸c ®éng cđa c¸c yÕu tè bªn ngoµi lªn c©n b»ng (sù biÕn ®ỉi vỊ nång ®é , nhiƯt ®é, ¸p suÊt) ®­ỵc thĨ hiƯn trong nguyªn lÝ lía-t¬-li-ª a) Khi t¨ng nång ®é mét chÊt nµo ®ã trong c©n b»ng, c©n b»ng sÏ chuyĨn dÞch theo chiỊu ph¶n øng lµm gi¶m nång ®é cđa chÊt ®ã vµ ng­ỵc l¹i b) Khi t¨ng ¸p suÊt chung cđa c¶ hƯ c©n b»ng, c©n b»ng sÏ chuyĨn dÞch theo chiỊu ph¶n øng cã sè mol khÝ it h¬n vµ ng­ỵc l¹i c) Khi t¨ng nhiƯt ®é, c©n b»ng sÏ chuyĨn dÞch theo chiỊu ph¶n øng thui nhiƯt vµ ng­ỵc l¹ B- Bµi tËp Bài tập 1 ( tr168): Đáp án A Vì tầng khí quyển trên cao nồng độ oxi giảm. Bài tập 2 ( tr168): Đáp án D Vì đây là phản ứng thu nhiệt > 0 nên cung cấp nhiệt càng lớn cho p/ứ thì (vt) càng lớn, tạo ra PCl3 càng nhiều. Bài tập 5 ( tr168): Vì đây là phản ứng thu nhiệt > 0 nên cung cấp nhiệt càng lớn cho p/ứ thì (vt) càng lớn, đồng thời để (vt) > thì phải giảm ( liên tục thu lấy) CO2 và H2O tạo ra. Ngày soạn: 10/4/09 Tiết: 65,66 (gồm 2 tiết) BÀI 39: LUYỆN TẬP TỐC ĐỘ PHẢN ỨNG VÀ CÂN BẰNG HOÁ I - TiÕn tr×nh d¹y häc ỉn ®Þnh t×nh h×nh KiĨm tra bµi cị C©u hái: Nªu c¸c yÕu tè ¶nh h­ëng tíi c©n b»ng ho¸ häc Tr×nh bµy néi dung cđa nguyªn lÝ l¬sa-t¬-li-e Bµi míi: TiÕt 66: lµm mét sè bµi tËp cßn l¹i Ho¹t ®éng cđa thÇy vµ trß Néi dung Ho¹t ®éng 1 Bài tập 6 ( tr169): HS: lªn b¶ng lµm bµi Gv: nhËn xÐt bµi c¶u hs vµ cho ®iĨm Ho¹t ®éng 2 Bài tập 7 ( tr169): ( Xét theo số phân tử khí ở 2 vế phản ứng) HS: lªn b¶ng lµm bµi Gv: nhËn xÐt bµi c¶u hs vµ cho ®iĨm Ho¹t ®éng 3 Gv: ®­a ra néi dung «n tËp bỉ sung Hs: Nghiªn cøu vµ lµm bµi Bài tập 6 ( tr169): Vì đây là phản ứng thu nhiệt > 0 Nếu Ú V thì ( vt) Ú do giảm nồng độ CO2 tạo ra. Và c) không ảnh hưởng đến sự chuyển dịch cân bằng ( vì chất rắn không ảnh hưởng đến sự chuyển dịch cân bằng) do sự tăng hoặc giảm CaCO3 và CaO d) (vt) > vì CO2 giảm do tác dụng với NaOH. e) (vt) > vì tăng nhiệt độ thì CaCO3 càng dễ bi phân huỷ hơn. Bài tập 7 ( tr169): Cân bằng chuyển dịch theo chiều nghịch. ( vn> vt) Cân bằng không chuyển dịch. Cân bằng chuyển dịch theo chiều thuận. ( vn< vt) Cân bằng không chuyển dịch. Cân bằng chuyển dịch theo chiều thuận. ( vn< vt) C-Mét sè bµi tËp bỉ sung thªm Néi dung 1 C©u hái 1: C©n b»ng ho¸ häc lµ g× ? T¹i sao nãi c©n b»ng ho¸ häc lµ c©n b»ng ®éng. C©u hái 2 : ThÕ nµo lµ sù chuyĨn dÞch c©n b»ng ? Nh÷ng yÕu tè nµo lµm chuyĨn dÞch c©n b»ng ? LÊy vÝ dơ minh ho¹. C©u hái 3 : §Ĩ t¨ng hiƯu suÊt qu¸ tr×nh : 2SO2 + O2 2SO3 DH < 0 ng­êi ta th­êng : A. T¨ng nhiƯt ®é, t¨ng ¸p suÊt chung cđa hƯ. B. T¨ng nhiƯt ®é, gi¶m ¸p suÊt chung cđa hƯ. C. Gi¶m nhiƯt ®é, gi¶m ¸p suÊt chung cđa hƯ. D. Gi÷ ë nhiƯt ®é thÝch hỵp ®Ĩ duy tr× tèc ®é ph¶n øng, t¨ng ¸p suÊt chung cđa hƯ. H·y chän ®¸p ¸n ®ĩng. Néi dung 3 : C©u hái 1 : Bµi tËp 1 (SGK) ; C©u hái 2 : Bµi tËp 2 (SGK). C©u hái 3 : Bµi tËp 3 (SGK) ; C©u hái 4 : Bµi tËp 4 (SGK). Néi dung 4 : C¸c bµi tËp trong SGK C©u hái 1 : Bµi tËp 5 ; C©u hái 2 : Bµi tËp 6 ; C©u hái 3 : Bµi tËp 7 Néi dung 5 C©u hái 1 : Ph¶n øng tỉng hỵp amoniac lµ mét trong nh÷ng s¶n xuÊt ho¸ häc quan träng. Tõ amoniac ng­êi ta s¶n xuÊt ph©n ®¹m, axit nitric, thuèc nỉ… Hái trong ph¶n øng tỉng hỵp amoniac biĨu diƠn ë PTHH sau : 2N2 (k) + 3H2 (k) 2NH3 (k) Tèc ®é ph¶n øng ho¸ häc tỉng hỵp amoniac sÏ t¨ng bao nhiªu lÇn nÕu t¨ng nång ®é hi®ro lªn 2 lÇn khi nhiƯt ®é cđa ph¶n øng ®­ỵc gi÷ nguyªn. A. 2 lÇn. B. 4 lÇn. C. 8 lÇn. D. 16 lÇn. C©u hái 2 : TØ khèi h¬i cđa s¾t (III) clorua khan so víi kh«ng khÝ ë nhiƯt ®é 4570C lµ 10,50 vµ ë 5270C lµ 9,60 v× tån t¹i c©n b»ng : 2FeCl3 (K) Fe2Cl6 (K). a) TÝnh % sè mol Fe2Cl6 ë hai nhiƯt ®é trªn t¹i thêi ®iĨm c©n b»ng. b) Ph¶n øng trªn lµ thu nhiƯt hay to¶ nhiƯt ? T¹i sao ? C©u hái 3 : Ng­êi ta tiÕn hµnh ph¶n øng : PCl5 PCl3 + Cl2 víi 0,3 mol PCl5 ; ¸p suÊt ®Çu lµ 1 atm. Khi c©n b»ng ®­ỵc thiÕt lËp, ¸p suÊt ®o ®­ỵc b»ng 1,25 atm (V,T = const). a) TÝnh ®é ph©n li vµ ¸p suÊt riªng cđa tõng cÊu tư. b) ThiÕt lËp biĨu thøc liªn hƯ gi÷a ®é ph©n li vµ ¸p suÊt chung cđa hƯ. 4). Cđng cè: - GV cđng cè vỊ chuyĨn dÞch c©n b»ng vµ yÕu tè ¶nh h­ëng cđa nång ®é II – H­íng dÉn bµi vỊ nhµ Hs vỊ nhµ lµm bµi tËp trong sgk vµ sbt ChuÈn bÞ bµi míi   ……………………….Hết bài……………………