Bài giảng Môn Vật lý lớp 9 - Tiết 48 - Thấu kính phân kì (tiết 2)

Ngày soạn : Tiết 48 Ngày giảng: Thấu kính phân kì A – Mục tiêu 1. Kiến thức:: Nhận dạng được thấu kính phân kì và đặc điểm của thấu kính phân kì 2. Kỹ năng : Biết vẽ đường truyền của 2 trong 3 tia sáng đặc biệt qua thấu kính hội tụ và biét giải thích 1 số hiện tượng đơn giản trong cuộc sống 3. Thái độ: Nghiêm túc, cẩn thận .... B – Chuẩn bị 1. Giáo viên: Mỗi nhóm HS: 1TKPK, 1 giá quang học, 1 nguồn sáng, 1màn chắn 2. Học sinh: Ôn tập đặc điểm của TKHT và cách vẽ tia sáng qua thấu kính C – Tiến trình dạy – học 1. ổn định tổ chức 2. Kiểm tra Nêu đặc điểm của thấu kính hội tụ và tính chất tạo ảnh của 1 vật qua thấu kính hội tụ ? 3. Bài mới Hoạt động của GV Hoạt động của HS HĐ1: Đặt vấn đề Gv dựa vào phần kiểm tra bài cũ và y/c HS nêu dự đoán xem: " Thấu kính phân kì có đặc điểm gì khác với thấu kính hội tụ không ? HS nắm bắt vấn đề và nêu dự đoán HĐ2: Tìm hiểu dặc điểm thấu kính phân kì 1. Quan sát và tìm hiểu đặc điểm TKPK Gv đưa cho các nhóm HS 2 loại thấu kính. Y/c HS tìm thấy 2 loại thấu kính này có đặc điểm gì? Thấu kính nào là thấu kính hội tụ và khác với thấu kính còn lại ở đặc điểm nào ? Hs làm việc theo nhóm trả lời C1 và C2 HS báo cáo và cho nhận xét GV chuẩn kiến thức và nhấn mạnh, y/c HS ghi vở HS ghi vở: MMọt môi trường trong suốt có rìa dày hơn giữa GV y/c HS bố trí thí nghiệm và tiến hành thí nghiệm HS bố trí thí nghiệm và tiến hành thí nghiệm GV y/c HS báo cáo kết quả C2: Chùm tia ló loe rộng ra GV giới thiệu tiết diện thấu kính HS nắm bắt HĐ3: Tìm hiểu trục chính, quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của TKPK a, trục chính GV tổ chức HS làm lại thí nghiệm HS làm theo y/c của GV Gv y/c HS đánh dấu 3 tia sáng , bỏ thấu kính, dùng bút chì kéo dài các tia ló. Nhận xét có tia sáng nào qua thấu kính không bị khúc xạ ? HS: 3 tia ló loe rộng ra, nhưng có một tia sáng qua thấu kính vẫn tiếp tục truyền thẳng à Trục chính b. Quang tâm Gv y/c HS đọc SGK và trả lời : Quang tâm là gì? Trục chính cắt TK tại O : O là quang tâm, tiếp tục truyền thẳng Gv hướng dẫn HS quan sát thí nghiệm tia sáng đi qua quang tâm GV y/c HS kéo dài các tia sáng ló bằng bút chì GV y/c HS vẽ lại thí nghiệm trên bằng hình vẽ ( 1HS lên bảng, còn lại vẽ vào vở) HS vẽ lại thí nghiệm trên vào vở GV thông báo: Tiêu điểm F' nằm đối xứng với tiêu điểm F qua TK c, Tiêu điểm C5: Các tia ló kéo dài gặp nhau tại điểm trên trục chính - gọi là tiêu điểm Gv y/c HS đọc tài liệu và trả lời : Tiêu cự là gì? d, Tiêu cự Tiêu cự là khoảng cách giữa quang tâm đến tiêu điểm : OF = OF' = f HĐ4: Vận dụng - Củng cố Gv y/c 1 hS lên bảng vẽ C7 C7: Các HS làm việc cá nhân HS ghi vở C7 Gv hướng dẫn HS nhận xét và sửa sai C8: Sờ tay thấy ở giữa mỏng Gvc mượn HS cặp kính cận và y/c HS tìm hiểu phương pháp nhận biết GV gọi 1 HS trả lời C9 1HS trả lời và 1 HS khác nêu nhận xét GV chốt lại kiến thức của bài D – Hướng dẫn về nhà Học thuộc phần ghi nhớ Làm bài tập : C7, C8 ,C9 và bài 44, 45. 3 - SBT Đọc trước bài mới : ảnh của 1 vật tạo bởi TKPK Ngày soạn : Tiết 49 Ngày giảng: ảnh của một vật tạo bởi ––––thấu kính phân kì–––– A – Mục tiêu 1. Kiến thức:: Nêu được ảnh của 1 vật sáng tạo bởi thấu kính phân kì luôn là ảnh ảo Mô tả được những đặc điểm của ảnh ảo của một vật tạo bởi thấu kính phân kì 2. Kỹ năng : Biết dùng 2 tia sáng đặc biệt dựng được ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì 3. Thái độ: Cẩn thân, chính xác ... B – Chuẩn bị 1. Giáo viên: Cho mỗi nhóm: 1 TKPK, 1 giá quang học, 1 cây nến, 1màn hứng ảnh 2. Học sinh: Ôn tập đặc điểm của ảnh của 1 vật tạo bởi TKHT C – Tiến trình dạy – học 1. ổn định tổ chức 2. Kiểm tra Nêu đặc điểm của thấu kính phân kì ? và tính chất các đặc điểm tia sáng qua TKPK ? 3. Bài mới Hoạt động của GV Hoạt động của HS HĐ1: Đặt vấn đề GV phát cho mỗi nhóm một thấu kính phân kì . Y/C hs đặt 1 vật sau thấu kính và nhìn qua thấu kính phân kì Các nhóm HS nhận TKPK và thực hiện theo y/c của GV GV y/c HS nêu nhận xét ảnh quan sát được HS cac snhóm nêu nhận xét về ảnh quan sát được qua TKPK HĐ2: Tìm hiểu đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì GV y/c HS bố trí thí nghiệm như hình vẽ HS hoạt động nhóm bố trí thí nghiệm và trả lời câu hỏi GV gọi 1 HS trình bày thí nghiệm và trả lời câu C1 ? C1: Đặt màn hứng ở gần , xa đèn không hứng được ảnh T2 gọi 1 HS khác trả lời câu C2? C2: Nhìn qua thấu kính thấy ảnh nhỏ hơn vật , cùng chiều với vật GV: ảnh thu được là ảnh thật hay ảnh ảo ? HS: Là ảnh ảo HĐ3: Cách dựng ảnh GV y/c HS hoạt động cá nhân trả lời C3? GV y/c HS phải tóm tắt được đề bài Cá nhân HS trả lời câu C3: Dựng 2 tia tới đặc biệt , giao điểm của 2 tia ló tương ứng là ảnh của điểm sáng GV gọi 1 HS lên bảng thực hiện vẽ , các HS khác vẫn tiếp tục vẽ vào vở C4: f = 12cm; OA = 24 cm a, B I K GV nhận xét và sửa chữa cách vẽ cho HS B' GV gợi ý ca chs lập luận chứng minh theo các bước : A A' O + Dịch tia AB ra xa hoặc vào gần thì hướng tia BI có thay đổi không ? + Hướng của tia ló IK như thế nào? b, Tia tới BI có hướng không đổi à hướng tia ló IK không đổi + ảnh B' là giao điểm của tia nào ? Giao điểm BO và FK luôn nằm trong khoảng FO + B' nằm trong khoảng nào ? HĐ4: So sánh độ lớn của anht tạo bởi TKHT và TKPK GV y/c các nhóm thực hiện: + vẽ ảnh của TKHT + Vẽ ảnh của TKPK HS 2 dãy thực hiện : 2 HS đại diện lên trình bày vẽ ảnh B' GV y/c mỗi dãy cử 1 HS lên bảng vẽ B GV y/c các nhóm HS nhận xét kết quả của mình A' F B' O F GV nhận xét và chuẩn kiến thức B B' F A A' O HĐ5: Vận dụng - Củng cố GV y/c HS trả lời câu C6 , 1HS khác nhận xét bổ sung 1HS trả lời câu C6 1HS khác nhận xét , bổ sung GV nhận xét và chuẩn kiến thức và giới thiệu cách phân biệt nhanh chóng C6: ảnh ảo của TKHT và THPK : + Giống nhau: cùng chiều với vật + Khác nhau: ảnh ảo của TKHT lớn hơn vật , ảnh ảo của TKPK nhỏ hơn vật và Gv hướng dẫn HS tìm hiểu kính cận nằm trong khoảng tiêu cự GV y/c HS đọc phần ghi nhớ HS đọc phần ghi nớ Gv nhấn mạnh lại nội dung kiến thức của bài HS nắm bắt D – Hướng dẫn về nhà Học thuộc phần ghi nhớ Làm bài tập về nhà: C7 - SGK Giờ sau thực hành : chuẩn bị mẫu báo cáo thực hành và trả lời trước câu hỏi a, b, c, d,  Ngày soạn : Tiết 50 Ngày giảng: thực hành Đo tiêu cự của thấu kính hội tụ A – Mục tiêu 1. Kiến thức:: Trình bày được phương pháp đo tiêu cự của thấu kính HT 2. Kỹ năng : Đo được tiêu cự của TKHT theo phương pháp nêu trên 3. Thái độ: Cẩn thận, chính xác ... B – Chuẩn bị 1. Giáo viên: Chuẩn bị cho mỗi nhóm: 1 TKHT, 1 vật sáng , 1 màn hứng , 1 giá quang học 2. Học sinh: Chuẩn bị mẫu báo cáo thực hành C – Tiến trình dạy – học 1. ổn định tổ chức 2. Kiểm tra Kiểm tra sự chuẩn bị của HS về mẫu báo cáo thực hành 3. Bài mới Hoạt động của GV Hoạt động của HS HĐ1: Kiểm tra sự chuẩn bị của HS Kiểm tra báo cáo thực hành của HS: + Mỗi nhóm kiểm tra 1 bản ê Gv sửa chữa những chỗ HS còn thiếu sót HS trả lời câu c, : D = 2f ảnh thật, ngược chiều với vật + Trong cách dựng hình ? h' = h ; d' = d = 2f + Y/C HS trả lời câu c, ? + Công thức tính f ? HS trả lời ý d, d + d' = 4f f = Gọi đại diện 2 nhóm trình bày các bước tiến hành GV chuẩn bị và ghi tóm tắt các bước tiến hành thí nghiệm HS trình bày các bước tiến hành : B1: Đo chiều cao của vật h = ... B2: Dịch chuyển màn và vật ra xa TK khoảng cách bằng nhau dừng khi thu được ảnh rõ nét B3: Kiểm tra : d = d' ; h = h' B4: f = = 1/4 HĐ2: Tiến hành thí nghiệm Y/C HS làm theo các bước tiến hành thí nghiệm HS các nhóm tiến hành thí nghiệm ghi kết quả vào bảng GV theo dõi quá trình thực hiện thí nghiệm của HS giúp đỡ các nhóm HS yếu f = = ...(mm) HĐ3: Củng cố Gv nhận xét : + Kỉ luật khi tiến hành thí nghiệm HS nắm bắt đánh giá, nhận xét của GV + Kĩ năng thực hành của các nhóm + Đánh giá chung và thu mẫu báo cáo HS nắm bắt và thực hiện cách dựng ảnh GV gợi ý cách dựng ảnh cảu vật qua TKHT B I F A' A O B' D – Hướng dẫn về nhà Nắm vững các biểu diễn (dựng ảnh ) của một vật qua thấu kính hội tụ Đọc trước bài mới : Sự tạo ảnh trên phim trong máy ảnh