Giáo án Ngữ văn 12 - Tuần 2 năm 2006

LËp ý vµ lËp dµn bµi trong v¨n nghÞ luËn Môc tiªu bµi häc + Gióp Gióp häc sinh hÖ thèng ho¸ nh÷ng kiÕn thøc vÒ lËp ý vµ lËp dµn bµi ®· häc tõ c¸c líp d­íi: c¨n cø lËp ý, c¸c b­íc lËp ý, c¸ch s¾p xÕp c¸c ý thµnh dµn bµi. + Gióp häc sinh nhËn ra lçi vµ biÕt c¸ch söa lçi trong kh©u lËp ý vµ lËp dµn bµi. Ph­¬ng tiÖn thùc hiÖn + SGK - SGV + ThiÕt kÕ bµi häc c. TiÕn tr×nh d¹y häc: 1. æn ®Þnh sÜ sè 2. KiÓm tra bµi cò: 3. Giíi thiÖu bµi míi . Ph­¬ng ph¸p Néi dung cÇn ®¹t GV: Gäi HS ®äc phÇn A SGK GVH: Theo Anh (chÞ) thÕ nµo lµ lËp ý ? Cã thÓ dùa vµo nh÷ng c¨n cø g× ®Ó lËp ý cho bµi v¨n? VÝ dô ? GVH: Anh (chÞ) h·y nªu c¸c b­íc lËp ý? Cho VD? GVH:Anh (chÞ) h·y ThÕ nµo lµ lËp dµn bµi? GVH: Anh (chÞ) h·y nªu c¸c c¸ch s¾p xÕp ý? Cho VD? GVH: Anh (chÞ) h·y Sau khi s¾p xÕp ý ph¶i chó ý ®iÒu g× ? GVH: Khi lËp ý vµ lËp dµn bµi th­êng m¾c nh÷ng lçi nh­ thÕ nµo? Cho VD? GVH: X¸c ®Þnh c¸c ý lín, ý nhá ? ? Cho biÕt nh÷ng c¨n cø ®Ó lËp c¸c ý ®ã? GVH: Anh (chÞ) h·y cho biÕt ®Ò 2 cã nh÷ng ý lín, ý nhá nh­ thÕ nµo? Cho biÕt nh÷ng c¨n cø ®Ó lËp c¸c ý ®ã? GVH: Anh (chÞ) h·y H·y cho biÕt nh÷ng c¨n cø vµ c¸c b­íc lËp ý cña 1 bµi VNL? Khi lËp dµn bµi trong VNL cÇn chó ý nh÷ng g×? Nªu mét sè kiÓu lçi vÒ lËp ý, lËp dµn bµi I. lËp ý vµ lËp dµn ý trong v¨n nghÞ luËn A. LËp ý * Lµ ®Þnh ra néi dung cÇn tr×nh bµy trong bµi v¨n B. C¨n cø lËp ý: 2 c¨n cø 1, Nh÷ng chØ dÉn trong ®Ò bµi vÒ néi dung vµ ph­¬ng ph¸p nghÞ luËn (kiÓu bµi) VD: Em h·y nªu lªn nhËn xÐt vÒ phÇn ®ãng gãp vµ h¹n chÕ cña dßng VHLM giai ®o¹n 1930-1945 HS§&PB: C¨n cø chØ dÉn vÒ néi dung vµ ph­¬ng ph¸p nghÞ luËn è 2 ý: ®ãng gãp, h¹n chÕ . 2, Nh÷ng kiÕn thøc vÒ v¨n häc vµ x· héi mµ häc sinh ®· häc, ®· ®äc hoÆc ®· tiÕp thu ®­îc qua nh÷ng nguån ®¸ng tin cËy. VD: PT nh÷ng ®Æc s¾c NT cña ngßi bót NAQ qua truyÖn ng¾n “Vi hµnh”. Dùa vµo kiÕn thøc LLVH, GV cã thÓ x¸c ®Þnh ®­îc: 3 ®Æc ®iÓm NT: + Ch©m biÕm + T¹o t×nh huèng ch©m biÕm + KÓ chuyÖn linh ho¹t, tù nhiªn. C. C¸c b­íc lËp ý: 1, X¸c lËp c¸c ý lín: HS§&PB + NÕu ®Ò bµi ®Æt ra nhiÒu yªu cÇu => øng víi mçi yªu cÇu lµ mét ý lín. + NÕu ®Ò bµi ®Æt ra mét yªu cÇu => mçi ý trùc tiÕp ®¸p øng yªu cÇu Êy lµ mét ý lín. VD: Hai ®Ò bµi trªn 2, X¸c lËp c¸c ý nhá HS§&PB ý lín -> ý nhá bËc 1 -> ý nhá bËc 2.... VD: ý lín 1 ®Ò 1 (®ãng gãp cña VHLM 30-45) -> 2 ý nhá bËc 2 (néi dung t­ t­ëng + nghÖ thuËt). II. LËp dµn bµi 1, S¾p xÕp ý: Cã tr­êng hîp c¸c ý ®­îc s¾p xÕp theo 1 trËt tù b¾t buéc, cã tr­êng hîp kh«ng -> chän c¸ch s¾p xÕp ý: + S¾p xÕp ý tõ dÔ tiÕp thu ®Õn khã tiÕp thu h¬n + S¾p xÕp ý ®ì g©y ra hiÖn t­îng lÆp ý + S¾p xÕp ý theo trËt tù nªu trong ®Ò bµi 2, X¸c ®Þnh møc ®é tr×nh bµy mçi ý Sau khi s¾p xÕp ý nªn c©n nh¾c ®Þnh tr­íc tØ lÖ dµnh cho mçi ý. ý ®­îc nãi kÜ lµ träng t©m. III. Mét sè kiÓu lçi vÒ lËp ý vµ lËp dµn bµi 1, L¹c ý (l¹c ®Ò) 2, ThiÕu ý a, ThiÕu 1 sè ý lín so víi yªu cÇu cña ®Ò bµi b, ThiÕu ý nhá ®Ó cô thÓ ho¸ ý lín 3, LÆp ý a, ý sau lÆp l¹i hoµn toµn ý tr­íc b, ý sau bao chøa ý tr­íc hoÆc ý tr­íc bao chøa ý sau 4, S¾p xÕp ý lén xén a, S¾p xÕp kh«ng theo trËt tù nµo b, TrËt tù c¸c ý kh«ng thÝch hîp. IV_ LuyÖn tËp: Bµi 1 (T. 11) a, §Ò 1 * C¸c ý lín, ý nhá - Gi¶i thÝch c©u tôc ng÷ + Gi¶i thÝch tõ: “chÝ”, “nªn” + Gi¶ thÝch c¶ c©u: QuyÕt t©m bÒn bØ theo ®uæi môc ®Ých tèt ®Ñp th× sÏ ®¹t ®­îc nguyÖn väng vµ ®­îc träng dông - Chøng minh: + DÉn chøng trong häc tËp, rÌn luyÖn + DÉn chøng trong SX, kinh doanh, nghiªn cøu KH + DÉn chøng trong chiÕn ®Êu vµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ - Rót ra bµi häc: + Trong häc tËp, rÌn luyÖn ®¹o ®øc cÇn lu«n lu«n v­¬n tíi nh÷ng ®iÒu tèt ®Ñp + GÆp khã kh¨n kh«ng n¶n, ®¹t kÕt qu¶ kh«ng véi tho¶ m·, phÊn ®Êu kh«ng ngõng * C¨n cø lËp ý: + Nh÷ng chØ dÉn vÒ néi dung vµ ph­¬ng ph¸p nghÞ luËn + KiÕn thøc XH b, §Ò 2 * C¸c ý lín, ý nhá _ Giíi thiÖu hoµn c¶nh XH cña bµi th¬ _ PT t×nh yªu quª h­¬ng, ®Êt n­íc + H×nh ¶nh quª h­¬ng ch©n thùc, ®Ñp, gîi c¶m + T©m tr¹ng buån + Ng«n ng÷, nh¹c ®iÖu giµu tÝnh DT * C¨n cø lËp ý: 2 c¨n cø. D. Cñng cè 1, LËp ý trong VNL: 2 c¨n cø, 2 b­íc lËp ý: ý lín -> ý nhá 2, LËp dµn bµi trong VNL: s¾p xÕp ý, x¸c ®Þnh møc ®é tr×nh bµy mçi ý 3, Bèn kiÓu lçi: l¹c ý, thiÕu ý, lÆp ý, s¾p xÕp ý lén xén. E. H­íng dÉn häc bµi 1, Xem l¹i phÇn lý thuyÕt 2, Bµi tËp: Bµi 1 phÇn C; bµi 2 3, ¤n tËp => ViÕt bµi sè 1: + Chïm th¬ thu NK, th¬ Xu©n DiÖu + KiÓu bµi: PT, chøng minh Bµi viÕt sè 1 a- Môc tiªu bµi häc: Gióp HS: + Cñng cè kiÕn thøc v¨n 11 ( VHVN 1930 – 1945 ) vµ cñng cè kiÕn thøc lµm v¨n: KiÓu bµi BL . + Båi d­ìng lßng yªu mÕn, c¶m th«ng gi÷a con ng­êi víi con ng­êi , trau dåi nh©n c¸ch vµ t×m ra nh÷ng vÎ ®Ñp b×nh dÞ cña cuéc sèng. §ång thêi thÊy ®­îc phong c¸ch ®Æc tr­ng cña mét nhµ v¨n. + RÌn kÜ n¨ng viÕt v¨n NLVH. B- Ph­¬ng ph¸p vµ tiÕn tr×nh tæ chøc d¹y häc: 1. H­íng dÉn HS chuÈn bÞ lµm bµi. è Cho HS hiÓu r»ng bµi lµm kh«ng chØ nh»m lÊy ®iÓm. ViÕt bµi lµm v¨n sè 1 nµy lµ mét c¬ héi tèt ®Ó c¸c em «n luyÖn nh÷ng kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng cÇn thiÕt. V× thÕ HS tuyÖt ®èi kh«ng nªn coi lµm v¨n chØ lµ mét sù “ tr¶ bµi”, trong ®ã c¸c em chØ lµm mét viÖc duy nhÊt lµ tr×nh bµy l¹i mét c¸ch g·y gän, l­u lo¸t nh÷ng g× GV ®· d¹y hoÆc chÐp l¹i y nguyªn nh÷ng néi dung nµo ®ã trong mét bµi v¨n mÉu. Ngùoc l¹i, c¸c em cÇn m¹nh d¹n ph¸t biÓu mét c¸ch tù do nh÷ng suy nghÜ, c¶m xóc cña m×nh, mét khi ®· tin r»ng nh÷ng c¶m nghÜ ®ã lµ ch©n thùc vµ kh«ng sai tr¸i. - Nªu râ c¸c yªu cÇu cô thÓ cña bµi lµm (theo phÇn h­íng dÉn chung cña SGK, cã cô thÓ ho¸ cho thÝch hîp víi ®iÒu kiÖn cña tõng líp). 2. Yªu cÇu c¬ b¶n. +Yªu cÇu kÜ n¨ng: - KÕt cÊu bè côc râ rµng, m¹ch l¹c. - DiÔn ®¹y tèt, kh«ng m¾c lçi ding tõ, ng÷ ph¸p, chÝnh t¶. - V¨n viÕt cã c¶m xóc. + Yªu cÇu néi dung: HS tù chän néi dung ®Ò bµi. GV h­íng dÉn chung, nghiªn cøu ®èi t­îng tõng líp ®Ó gîi ý cho c¸c em chän ®Ò cho phï hîp. H­íng dÉn HS ®äc kÜ ®Ò bµi, x¸c ®Þnh ®óng yªu cÇu bµi viÕt. §Þnh h­íng cho c¸c em ph¹m vi vµ c¸ch thøc t×m nguån t­ liÖu cho bµi viÕt. 3, §Ò bµi: TruyÖn ng¾n “ Hai ®øa trΔ lµ mét t¸c phÈm tiªu biÓu cho phong c¸ch cña Th¹ch Lam. Anh (chÞ) h·y tr×nh bµy nh÷ng nÐt ®Æc s¾c nghÖ thuËt cña t¸c phÈm trªn ? * Dµn ý: MB: TruyÖn ng¾n Hai ®øa trÎ in trong tËp N¾ng trong v­ên (1938), lµ m«t trong nh÷ng truþen ng¾n ®Æc s¾c nhÊt cña Th¹ch Lam. T¸c phÈm võa cã gi¸ trÞ hiÖn thùc cao võa them ®­îm gi¸ trÞ nh©n ®¹o s©u s¾c. Qua truyÖn ng¾n nµy Th¹ch Lam còng thÓ hiÖn mét tµi n¨ng viÕt truyÖn ng¾n bËc thÇy. TB: - TruyÖn ng¾n cña Th¹ch Lam th­êng kh«ng cã c«t truyÖn, mçi c©u truyÖn nhh­ mét bµi th¬. Trong truyÖn ng¾n Hai ®øa trÎ, Th¹ch Lam chó träng ®i s©u vµo néi t©m nh©n vËt víi nh÷ng c¶m xóc, c¶m gi¸c m¬ hå , mong manh. - Th¹ch Lam ®· sö dông rÊt thµnh c«ng thñ ph¸p nghÖ thuËt ®èi lËp, t­¬ng ph¶n gi÷a c¸c vïng ©m thanh vµ ¸nh s¸ng: bãng tèi >< ­íc m¬, nh÷ng kho¶nh kh¾c t­¬i s¸ng trong qu¸ khø… - Th¹ch Lam cã phong c¸ch, mét giäng ®iÖu kÓ chuyÖn rÊt riªng. §ã lµ lèi kÓ chuyÖn thñ thØ, t©m t×nh thÊm ®­îm chÊt th¬. ë truyÖn ng¾n Hai ®øa trÎ, toµn bé c©u truyÖn chØ kÓ vÒ t©m tr¹ng thao thøc cña Liªn & An , mong mái chê ®îi mét chuyÕn tµu ®ªm ®i ngang qua. ThÕ nh­ng qua c©u chuyÖn t­ëng nh­ nhá nhÆt, ®¬n gi¶n Êy, Th¹ch Lam ®· thÓ hiÖn kh¸ ch©n thùc khung c¶nh nghÌo nµn, ®¬n ®iÖu cña khu phè huyÖn nhá, th©n phËn vµ nh÷ng ­íc m¬, kh¸t väng cña nh÷ng con ng­êi n¬i ®©y. KB: Hai ®øa trÎ thuéc lo¹i truyÖn ng¾n tr÷ t×nh tiªu biÓu cña phong c¸ch truyÖn ng¾n Th¹ch Lam. C- Cho ®iÓm. * §iÓm 7,8,9: Bµi lµm ®¸p øng kh¸ tèt c¸c yªu cÇu cña mçi ®Ò. Cã s¸ng t¹o, c¶m xóc. Cã thÓ cßn m¾c 1,2 lçi diÔn ®¹t nhá, kh«ng sai chÝnh t¶. * §iÓm 5,6: §¸p øng ®­îc nh÷ng yªu cÇu c¬ b¶n cña ®Ò. DiÔn ®¹t ch­a thËt tèt, cã thÓ cßn m¾c lçi vÒ chÝnh t¶ nh­ng kh«ng ph¶i nh÷ng tõ c¬ b¶n. Kh«ng sai kiÕn thøc. * §iÓm 3,4,2: Bµi lµm lan man s¬ sµi, cã lçi kiÕn thøc c¬ b¶n, ch­a ®¸p øng ®­îc nh÷ng yªu cÇu c¬ b¶n. Sai nhiÒu chÝnh t¶. * §iÓm 0,1: Bµi lµm l¹c ®Ò hoÆc bá giÊy tr¾ng.