Giáo án Ngữ văn 6

TiÕt 1 - Bµi 1 Con rång - ch¸u tiªn (TruyÒn thuyÕt ) A. Môc tiªu cÇn ®¹t 1/- Gióp häc sinh hiÓu : - ThÕ nµo lµ truyÒn thuyÕt, hiÓu néi dung ý nghÜa vµ nh÷ng chi tiÕt t­ëng t­îng k× ¶o cña truyÖn. - HiÓu nguån gèc cña d©n téc ViÖt Nam - mét nguån gèc hÕt søc cao quý. 2/- Båi d­ìng vµ yªu n­íc vµ tù hµo d©n téc cho häc sinh. B. Ho¹t ®éng d¹y vµ häc * æn ®Þnh tæ chøc *Bµi cò : KiÓm tra s¸ch vë bµi so¹n cña häc sinh. * Bµi míi: Ho¹t ®éng cña thÇy H® cña trß KÕt qu¶ cÇn ®¹t §äc phÇn chó thÝch trang 7 Häc sinh ®äc I/- TruyÖn truyÒn thuyÕt lµ g× ? TruyÖn kÓ vÒ c¸c nh©n vËt vµ sù kiÖn lÞch sö cã thËt thêi qu¸ khø. Em hiÓu truyÒn thuyÕt lµ g× ? Hs suy nghÜ + Th­íng cã c¸c yÕu tè t­ëng t­îng kÝ ¶o . II/- TruyÖn "Con Rång ch¸u tiªn" A/- §äc.kÓ tãm t¾t §äc truyÖn? Hs ®äc Chia 4 ®o¹n Cã thÓ chia thµnh mÊy ®o¹n? Nªu sù viÖc chÝnh cña tõng ®o¹n? Gäi 4 em ®äc 4 phÇn ph¸t biÓu nªu ý kiÕn cña m×nh *L¹c Long Qu©n vµ ¢u C¬ kÕt duyªn. *¢u C¬ sinh con. *L¹c Long Qu©n vµ ¢u C¬ chia con. *Nguån gèc d©n téc ViÖt Nam. Tãm t¾t tõng phÇn L¹c Long Qu©n ¢u C¬ - Nßi Rång - Dßng Tiªn - Søc khoÎ v« ®Þch- xinh ®Ñp -Cã nhiÒu phÐp l¹ tuyÖt trÇn Häc sinh tãm t¾t 1. L¹c Long Qu©n vµ ¢u C¬ kÕt duyªn. +L¹c Long Qu©n ë miÒn L¹c ViÖt nßi rång con ThÇn long n÷, søc khoÎ v« ®Þch cã nhiÒu phÐp l¹ th­êng gióp d©n diÖt trõ yªu qu¸i, d¹y d©n lµm ¨n. Bäc 100 trøng në 100 con + ¢u C¬ ë nói cao ph­¬ng B¾c dßng hä ThÇn N«ng xinh ®Ñp 2. ¢u C¬ sinh në. 50 con xuèng biÓn; 50 con lªn nói ¢u C¬ cã mang, sinh ra 1 bäc tr¨m trøng, në ra tr¨m con trai, lín nh­ thæi kh«i ng«, kháe m¹nh. Hïng v­¬ng 3. L¹c Long Qu©n vµ ¢u C¬ chia con (Nguån gèc d©n téc) + Long Qu©n ®­a 50 con xuèng biÓn + ¢u C¬ ®­a 50 xuèng nói. 4. Nguån gèc d©n téc ViÖt Nam. Con tr­ëng lªn lµm vua, ®ãng ®« ë Phong Ch©u ®Æt tªn n­íc ta lµ V¨n Lang. Häc sinh ®äc tõ ®Çu tiªn Long Trang H·y t×m nh÷ng chi tiÕt thÓ hiÖn tÝnh chÊt k× l¹ lín lao, ®Ñp ®Ï cña Long Qu©n vµ ¢u C¬ Hs ®äc t×m chi tiÕt B/- T×m hiÓu truyÖn. 1. H×nh t­îng Long Qu©n vµ ¢u C¬ a) L¹c Long Qu©n: *ThÇn m×nh Rång, sèng d­íi n­íc thØnh tho¶ng lªn sèng trªn c¹n (h×nh d¸ng nÕp sinh ho¹t) *Tµi n¨ng cã søc khoÎ. Cã søc m¹nh v« ®Þch cã phÐp l¹ diÖt trõ c¶ yªu qu¸i. *Cã c«ng víi d©n : B¶o vÖ d©n, gióp d©n lµm ¨n, d¹y hä c¸ch ¨n ë Lµ vÞ thÇn ®øc vÑn toµn - ®­îc yªu mÕn b)¢u C¬* Nguån gèc cao quý, thuéc dßng dâi tiªn ThÇn N«ng, ë vïng nói cao ph­¬ng B¾c. *Nhan s¾c xinh ®Ñp tuyÖt trÇn. ThÝch du ngo¹i n¬i cã hoa th¬m cá l¹ thÓ hiÖn sù thanh cao lÞch l·m. H×nh t­îng Long Qu©n vµ ¢u C¬ rÊt lín lao, k× l¹ vµ ®Ñp ®Ï. ViÖc kÕt duyªn vµ sinh në cña ¢u l¹? Hs suy nghÜ ®éc lËp tr¶ lêi c) ViÖc kÕt duyªn cña Long Qu©n vµ ¢u C¬ cã - Rång ë biÓn - Tiªn l¹i ë non cao gÆp nhau - yªu nhau - kÕt duyªn. §ã lµ sù kÕt tinh nh÷ng g× ®Ñp nhÊt cña thiªn nhiªn cña ng­êi, s«ng nói. d)Cuéc chia tay. Long Qu©n vµ ¢u C¬ chia con ntn? §Ó lµm gi? Theo truyÖn nµy th× ng­êi ViÖt Nam ta lµ con ch¸u cña ai Häc sinh th¶o luËn nhãm ®¹i diÖn lªn tr¶ lêi - Long Qu©n ®­a 50 con xuèng biÓn, ¢u C¬ ®­a 50 con xuèng nói chia nhau cai qu¶n c¸c ph­¬ng cuéc chia tay nµy còng ph¶n ¸nh nhu cÇu ph¸t triÓn cña d©n téc ViÖt trong viÖc cai qu¶n ®Êt ®ai réng lín cña ®Êt n­íc, lµ con ch¸u vua Hïng. 2/ ý nghÜa cña truyÖn Hs th¶o luËn: C¬ së lÞch sö cña truyÖn con Rång - con Rång ch¸u lµ g×? th¶o luËn *C¬ së lÞch sö: Dùa trªn cãt lâi sù thËt lÞch sö sù kÕt hîp gi÷a c¸c bé l¹c ViÖt vµ ¢u C¬ nguån gèc chung cña c¸c c­ d©n B¸ch ViÖt lµ thËt. Em hiÓu thÕ nµo lµ chi tiÕt t­ëng t­îng, k× ¶o? H·y nãi râ vµi trß chi tiÕt nµy trong truyÖn? Hs ®äc phÇn ®äc thªm Hs suy nghÜ tr¶ lêi Th¶o luËn: * Chi tiÕt t­ëng t­îng, k× ¶o: ë ®©y ®­îc coi tiÕt cã thËt ®· ®­îc t¸c gi¶ d©n gian s¸ng t¹o nh»m môc ®Ých nhÊt ®Þnh. ý nghÜa cña truyÖn? * Gi¶i thÝch, suy t«n nguån gèc cao quý thiªng liªng cña d©n téc ViÖt Nam. *BiÓu hiÖn ý nguyÖn cña ®ßan kÕt, thèng nhÊt cña nh©n d©n ta ë mäi miÒn ®Êt n­íc. * Nh¾c nhë chóng ta ph¶i nhí tíi céi nguån vµ sèng xøng ®¸t v íi nguån gèc cao quý ®ã. Hs ®äc phÇn ghi nhí ®ã * Ghi nhí:Sgk (8) C/- LuyÖn tËp Bµi 1(8) TruyÖn cña c¸c d©n téc kh¸c ë ViÖt Nam còng gi¶i thÝch nguån gèc DT ViÖt Nam t­¬ng tù nh­ truyÖn con Rång - ch¸u tiªn: *Ng­êi M­êng: "Qu¶ trøng to në ra ng­êi" *Ng­êi Kh¬ me: "Qu¶ bÇu mÑ". Sù gièng nhau Êy kh¼ng ®Þnh sù gÇn gòi vÒ céi nguån vµ sù giao l­u v¨n ho¸ gi÷a c¸c d©n téc trªn ®Êt n­íc ta. Bµi 2 (8) KÔ diÔn c¶m l¹i truyÖn con Rång - ch¸u Tiªn. DÆn dß: Thuéc ý nghÜa truyÖn t×m nh÷ng chi tiÕt trong truyÖn mµ em thÝch. T¹i sao? ChuÈn bÞ bµi sau: B¸nh chøng - B¸nh giÇy. Tr¶ lêi c©u hái nh»m "NhiÖm vô” TiÕt 2 – bµi 1 B¸nh ch­ng - B¸nh giÇy (TruyÒn thuyÕt) A. Môc tiªu cÇn ®¹t: Häc sinh tãm t¾t ®­îc ng¾n gän, kÓ diÔn c¶m ®­îc c©u chuyÖn. N¾m ®ù¬c néi dung ý nghÜa vµ mét sè nÐt nghÖ thuËt tiªu biÓu cña truyÖn, tõ ®ã gi¸o dôc lßng tù hµo vÒ trÝ tuÖ, v¨n ho¸ d©n téc. B. Ho¹t ®éng d¹y vµ häc: * Bµi cò:1/- KÓ tãm t¾t truyÖn: Con Rång ch¸u Tiªn. Nªu ý nghÜa cña truyÖn? 2/- Trong truyÖn cã nhiÒu chi tiÕt thó vÞ thÓ hiÖn trÝ tr­ëng t­îng phong phó cña nh©n d©n ta. H·y chØ ra mét vµi chi tiÕt. *Bµi míi: I/- §äc. KÓ tãm t¾t truyÖn. Ho¹t ®éng cña thÇy H® cña trß KÕt qu¶ cÇn ®¹t Hs ®äc v¨n b¶n, chó thÝch? Hs ®äc H·y chia ®o¹n? Suy nghÜ 3 ®o¹n: Chia theo phÇn tãm t¾t. H·y kÓ l¹i truyÖn theo tãm t¾t c« h­íng dÉn? KÕ tom t¾t 1. C©u ®è cña vua Hïng. - VÒ giµ muèn chuyÒn ng«i cho con ph¶i nèi chÝ vua. Nh©n ngµy lÔ Tiªn V­¬ng, vua ra ®iÒu kiÖn: ai lµm võa ý vua cha th× sÏ ®­îc truyÒn ng«i, kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i lµ con tr­ëng. 2. Cuéc thi tµi gi¶i ®è: - C¸c lang ®ua nhau lµm cç thËt hËu. - Lang Liªu n»m m¬ ®­îc thÇn m¸ch b¶o lµm b¸nh tõ lóa g¹o. - Theo lêi thÇn, Lang Liªu lÊy g¹o, ®Ëu xanh, thÞt lîn chÕ thµnh hai thø b¸nh h×nh chßn vµ h×nh vu«ng. §Õn ngµy lÔ, vua chän b¸nh cña Lang Liªu ®Ó tÕ trêi, §Êt Tiªn V­¬ng vµ Lang Liªu ®­îc vua truyÒn ng«i. 3. Phong tôc lµm b¸nh ngµy tÕt §äc tõ "®Çu…chøng gi¸m" Hïng V­¬ng cho ng­êi nèi ng«i trong hoµn c¶nh nµo? ý ®Ønh ra sao? B»ng h×nh thøc nµo Hs ®äc ®o¹n truyÖn Hs ®éc lËp suy nghÜ tr¶ lêi c©u hái II/- T×m hiÓu truyÖn 1/- Vua Hïng chän ng­êi nèi ng«i * Vua chän ng­êi nèi ng«i trong hoµn c¶nh ®Êt n­íc th¸i b×nh d©n no Êm h¹nh phóc, giÆc ngo¹i x©m bÞ ®¸nh b¹i. *ý ®Þnh cña vua: chän ng­êi nèi ng«i ph¶i nèi ®­îc chÝ vua kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i lµ con tr­ëng. *H×nh thøc: Nh©n ngµy lÔ Tiªn V­¬ng ai lµm võa ý vua sÏ ®­îc truyÒn ng«i. §äc ®o¹n"C¸c Lang ai còng muèn ng«i b¸u vÒ m×nh nªn cè …Tiªn V­¬ng" Chi tiÕt nµo em th­êng gÆp trong c¸c truyÖn cæ d©n gian Nªu ý nghÜa cña nã? Hs ®äc suy nghÜ tr¶ lêi 2/- Cuéc thi tµi d©ng lÔ vËt - Cuéc thi tµi: Lµ chi tiÕt th­êng gÆp trong c¸c truyÖn d©n gian (VD truyÖn "Em bÐ th«ng minh" th× gi¶i c¸c c©u ®è o¸i o¨m TruyÖn "LÊy vî Cãc" th× thi nÊu ¨n may v¸…) C¸c chi tiÕt Êy th­êng gäi lµ cuéc thi tµi. T¹o t×nh huèng, ®Ó c¸c nh©n vËt tù béc lé phÈm chÊt tµi n¨ng gãp phÇn t¹o nªn sù høng thó, håi hép cho ng­êi ®äc. C¸c «ng lang cã ®o¸n ®­îc ý cña vua kh«ng? C¶ Lang Liªu còng kh«ng ®o¸n ®­îc v× ®©y lµ c©u ®è khã trong giÊc m¬, thÇn ®· m¸ch b¶o Lang Liªu ntn? Lang Liªu ®· lµm g×? T¹i sao thÇn kh«ng chØ dÉn cô thÓ, kh«ng lµm gióp lÔ vËt? V× sao trong c¸c con chØ cã Lang Liªu ®­îc m¸ch b¶o? T¹i sao Lang Liªu l¹i t×m b¸nh h×nh trßn, h×nh vu«ng? T¹i sao mét lo¹i trÇn mét lo¹i kÝn? V× sao hai thø b¸nh l¹i ®­îc vua chän ®Ó tÕ Trêi §Êt, Tiªn V­¬ng? Dõng l¹i tr­íc chång b¸nh, vua ngÉm nghÜ råi míi chän. V× sao kh«ng chän ngay? Theo em ý chÝ cña vua Hïng lµ g×? ý nghÜa cña truyÖn? Hs tr¶ lêi Suy nghÜ tr¶ lêi §éc lËp suy nghÜ Hs th¶o luËn nhãm - ®¹i diÖn tr¶ lêi §éc lËp suy nghÜ tr¶ lêi *C¶ Lang ®ua nhau lµm cç thËt hËu(…) * Lang Liªu buån v× nhµ nghÌo kh«ng cã tiÒn cña, xung quanh toµn lµ nh÷ng thø tÇm th­êng. * Lang Liªu ®­îc thÇn m¸ch b¶o- ngÉm nghÜ vµ t¹o ra thø b¸nh kh¸c nhau: B¸nh h×nh vu«ng vµ b¸nh h×nh trßn. C¸ch lµm b¸nh thÓ hiÖn sù th«ng minh cña Lang Liªu. ThÇn kh«ng m¸ch b¶o c¸ch lµm b¸nh mµ lµ ®Ó cho Lang Liªu béc 1 trÝ tuÖ kh¶ n¨ng vµ giµnh ®­îc quyÒn kÕ vÞ mét c¸ch xøng ®¸ng. V× Lang Liªu lµ ng­êi thiÖt thßi nhÊt so víi c¸c anh em, nh­ng quan träng h¬n lµ «ng chØ ch¨m lo viÖc ®ång ¸ng trång lóa khoai…> «ng lµ ng­êi th«ng minh th¸o v¸t. Tõ mét ý t­ëng cña thÇn mµ «ng lµm ®­îc hai lo¹i b¸nh ->Lang Liªu ®­îc nèi ng«i lµ xøng ®¸ng. Vua chän b¸nh cña Lang Liªu v× nã lµ hai thø l¹ nhÊt, ®­îc lµm tõ nguyªn liÖu quen thuéc nhÊt, b×nh th­êng nhÊt. - Vua kh«ng chän ngay mµ cßn ngÉm nghÜ rÊt l©u v× vua thËn träng vua ph¶i nghÜ ®Ó chän ®óng ng­êi võa ý, võa nèi chÝ vua. à ý cña vua Hïng: Ph¶i biÕt quý träng h¹t g¹o, coi träng c«ng viÖc ®ång ¸ng. ChÝ cña vua: Muèn ®Êt n­íc ®­îc th¸i b×nh, ®¸nh b¹i ®­îc kÎ thï x©m l­îc th× ng­êi lµm vua ph¶i hiÓu nghÒ n«ng, ph¶i cã trÝ tuÖ h¬n ng­êi. ý nghÜa: Gi¶i thÝch nguån gèc cña hai lo¹i b¸nh vµ phong tôc lµm b¸nh ngµy tÕt. §Ò cao nghÒ n«ng ®Ò cao sù thê cóng Tæ Tiªn Trêi §Êt cña nh©n d©n ta. LuyÖn tËp: Bµi 1: Nh¾c l¹i ý nghÜa truyÖn. Bµi tËp 2: §äc truyÖn nµy, em thÝch nhÊt chi tiÕt nµo? V× sao? Cã thÓ h­íng dÉn:*Lang Liªu n»m méng thÊy thÇn ®Õn khuyªn b¶o… - §©y lµ mét chi tiÕt thÇn k× t¨ng søc hÊp dÉn cho truyÖn: Nªu bËt c¸i quý cña h¹t g¹o ë mét n­íc mµ c­ d©n sèng b»ng nghÒ n«ng vµ h¹t g¹o lµ l­¬ng thùc chÝnh. - Chi tiÕt nµy cßn thÓ hiÖn s©u s¾c c¸i ®¸ng quý ®¸ng tr©n träng, cña c¶i s¶n phÈm do con ng­êi lµm ra. * Lêi cña vua nãi víi mäi ng­êi vÒ hai lo¹i b¸nh: - §ã lµ c¸ch th­ëng thøc, nhËn xÐt vÒ v¨n ho¸. Nh÷ng c¸i b×nh th­êng gi¶n dÞ song l¹i chøa nhiÒu ý nghÜa xuÊt ph¸t tõ t×nh c¶m cña nh©n ta vÒ hai lo¹i b¸nh vµ phong phó gãi b¸nh vµo ngµy tÕt. DÆn dß: Häc kü bµi. §äc thªm bµi Nµng ót. ChuÈn bÞ bµi sau: Tõ vµ cÊu t¹o tõ tiÕng viÖt. TiÕt 3 – bµi 1 Tõ vµ cÊu t¹o tiÕng viÖt A. Môc tiªu cÇn ®¹t: *N¾m ®­îc cÊu t¹o tõ TiÕng ViÖt. ThÕ nµo lµ tõ ®¬n? Tõ phøc? Ph©n lo¹i ®­îc tõ phÐp vµ tõ l¸y. * HiÓu vµ biÕt c¸ch sö dông tõ trong khi nãi vµ viÕt. B. Ho¹t ®éng d¹y vµ häc: *Bµi cò: KiÓm tra bµi so¹n cña häc sinh. *Bµi míi: 1. Tõ lµ g×? Ho¹t ®éng cña thÇy H§ cña trß KÕt qu¶ cÇn ®¹t §iÒn tõ c¸c c©u trong bµi tËp (13,14) Häc sinh lªn b¶ng ®iÒn tõ Bµi tËp (1vµ 2) trang 13 vµ 14 KiÓu cÊu t¹o tõ VÝ dô Tõ ®¬n ThÇn. D¹y. D©n.C¸ch.Vµ. Ng­êi.§­îc.T«n.Lµm.Vua Tõ phøc Tõ phÐp Con tr­ëng. Ch¨n nu«i, ¨n ë Tõ l¸y Trång trät. Hång hµo. §Ñp ®Ï Nªu ®Æc ®iÓm cña tõng kiÓu cÊu t¹o tõ trong b¶ng trªn? Tõ ®ã biÕt ®¬n vÞ cÊu t¹o nªn tö lµ g×? Häc sinh ®éc lËp suy nghÜ tr¶ lêi -à TiÕng lµ ®¬n vÞ cÊu t¹o tõ. Tõ lµ ®¬n vÞ cÊu t¹o nªn c©u. Ghi nhí 1 (14) Nh×n vµo b¶ng ph©n lo¹i, ph©n biÖt tõ ®¬n, tõ phøc, tõ phÐp, tõ l¸y? Häc sinh th¶o luËn nhãm, lÇn l­ît ®¹i diÖn c¸c tæ lªn tr¶ lêi I/- Tõ ®¬n vµ tõ phøc a.Tõ ®¬n gåm 1 tiÕng. b.Tõ phøc gåm 2 tiÕng trë nªn. Gåm nh÷ng tõ g×? (®¬n vµ phøc) - Hai tiÕng: C©y cam, Xe m¸y. M¸y kh©u… ThÕ nµo tõ ®¬n? Tõ phøc? - Ba tiÕng: Hîp t¸c x·. C©u l¹c bé. - Bèn tiÕng: V« tuyÕn truyÒn h×nh… Cho vÝ dô ngoµi b¶ng? Tõ phøc cã hai, nhiÒu tiÕng? Häc sinh suy nghÜa tr¶ lêi * So s¸nh nghÜa c¸c nhãm gåm tõ: + Con/ Con tr­ëngà NghÜa cô thÓ h¬n"con chØ ng­êi con ®Çu tiªn. + ¨n /ë àNghÜa kh¸i qu¸t h¬n"¨n hoÆc ë" Em cã nhËn xÐt g× vÒ cÊu t¹o cña hai tõ phøc ®ã? VËy nh­ thÕ nµo gäi lµ tõ ghÐp? Häc sinh suy nghÜ nhËn xÐt. à C¸c tõ phøc "¨n ë, con tr­ëng" ®Òu ®­îc ghÐp bëi c¸c tiÕng cã nghÜa. àTõ ghÐp lµ tõ phøc ®­îc t¹o ra bëi c¸ch. Ho¹t ®éng cña thÇy H§ cña trß KÕt qu¶ cÇn ®¹t Em cã nhËn xÐt g× vÒ cÊu t¹o cña tõ nµy? Cã gièng hai tõ trªn? VËy nh­ thÕ nµo ta gäi lµ l¸y? §äc ghi nhí (14) Häc sinh suy nghÜ tr¶ Häc sinh tãm t¾t theo ghi nhí. Häc sinh ®äc GhÐp c¸c tiÕng cã nghÜa víi nhau +Hång hµo à NghÜa cô thÓ h¬n. à Tõ phøc "hång hµo" ®­îc phÐp bëi hai tiÕng cã nghÜa nh­ng chØ cã mét tiÕng "hång" lµ cã nghÜa. Cßn tiÕng"hµo" lµ sù l¸y l¹i (hoµ phèi) vÒ ©m thanh gi÷a hai tiÕng "hång hµo" (l¸y phô ©m ®Çu) gäi lµ tõ l¸y à Tõ l¸y lµ tõ phøc ®­îc t¹o bëi cã sù hoµ phèi ©m thanh gi÷a c¸c tiÕng. Ghi nhí (14) II/- LuyÖn tËp Bµi i (15) a) Tõ" nguån gèc" thuéc kiÓu cÊu t¹o tõ ghÐp. b) NghÜa: Nguån: N¬i b¾t ®Çu, n¬i ph¸t sinh. Tõ ®ã n¶y sinh ra. Gèc: N¬i tõ ®ã n¶y sinh ra, t¹o ra nh÷ng c¸i ®­îc nãi ®Õn nµo ®ã. c)Tõ thanh thÕ: Gèc rÔ, céi nguån, tæ tiªn, cha «ng, nßi gièng, huyÕt thèng. T×m tõ ghÐp chØ qu¶n hÖ th©n thuéc kiÓu: Con ch¸u. Tæ tiªn. «ng bµ.Anh chÞ. C« d×. CËu mî. Chó thÝm… Bµi 2 (14): Quy t¾c s¾p xÕp c¸c tiÕng trong tõ chi quan hÖ th©n thuéc. + Theo giíi tÝnh: Nam tr­íc, N÷ sau: «ng bµ. Cha mÑ. Anh chÞ. Chó thÝm. + Theo t«n ti trËt tù: ¤ng ch¸u. Bµ ch¸u. Cha con. MÑ con. ChÞ em. CËu ch¸u. Bµi 3(15): C¸ch chÕ biÕn c¸c lo¹i b¸nh theo c«ng thøc "B¸nh +c" Nªu c¸ch chÕ biÕn b¸nh B¸nh r¸n . B¸nh hÊp. B¸nh n­íng… Nªu tªn chÊt liÖu b¸nh B¸nh nÕp.B¶nh tÎ (m×, khóc, gai, cèm). Nªu tÝnh chÊt cña b¸nh B¸nh dÎo, b¸nh cøng (xèp, phång)… Nªu h×nh d¸ng cña b¸nh B¸nh gèi, b¸nh quÊn thõng (sõng bß, tai voi). Nªu h­¬ng vÞ cña b¸nh B¸nh ngät, b¸nh mÆn, b¸nh thËp cÈm. Bµi 4 (16): Tõ l¸y im ®Ëm miªu t¶ tiÕng khãc. NghÜ tñi th©n, c«ng chóa ót ngåi khãc thót thÝt (Êm øc, dÊm døt, nøc në, tøc t­ëi, nØ non…) Bµi 5 (16) Thi t×m nhanh c¸c tõ l¸: a) TiÕng c­êi: Khanh kh¸ch. Hi hÝ. Nh¨m nhë. Khóc khÝch. Ha h¶. Toe toÐt.. b) T¶ tiÕng nãi: åm åm. Khµn khµn. LÌ nhÌ. LÐo nhÐo.Oang oang. Sang s¶ng. Trong trÎo. Thá thÎ. TrÇm trÇm. c) T¶ d¸ng ®iÖu: Lom khom. Lõ dõ. L¶ l­ít. Nghªnh ngang. KhÖnh kh¹ng. NgËp ng­ìng. L¾c l­. §ñng ®Ønh. Vªnh v¸o. DÆn dß : Thuéc bµi Lµm nèt bµi tËp ®äc thªm ChuÈn bÞ bµi sau: V¨n b¶n vµ ph­¬ng thøc biÓu ®¹t TiÕt 4 - Bµi 1 Giao tiÕp, v¨n b¶n vµ ph­¬ng thøc biÓu ®¹t. A. Môc tiªu cÇn ®¹t: H×nh thµnh s¬ ®å kh¸i niÖm v¨n b¶n, môc ®Ých vµ c¸c d¹ng thøc cña v¨n b¶n. Trªn c¬ së ®ã, b­íc ®Çu nhËn diÖn mét sè v¨n b¶n vµ ph­¬ng thøc biÓu ®¹t ®· ®­îc häc. B. Ho¹t ®éng d¹y vµ häc: * æn ®Þnh tæ chøc: *Bµi cò: KiÓm tra bµi so¹n. * Bµi míi: I/- T×m hiÓu trung vÒ v¨n b¶n vµ ph­¬ng thøc biÓu ®¹t. Ho¹t ®éng cña thÇy H§ cña trß KÕt qu¶ cÇn ®¹t C©u "a" (SgK 15) Em sÏ nãi hay viÕt cho ng­êi ta biÕt.? Hs suy nghÜ tr¶ lêi 1 V¨n b¶n vµ môc ®Ých giao tiÕp * C©u "b" Khi muèn… hiÓu, th× ph¶i lµm nh­ thÕ nµo? Suy nghÜ tr¶ lêi Em ph¶i t¹o v¨n b¶n nghÜa lµ nãi hay viÕt cã ®Çu cã ®u«i, cã m¹ch l¹c, cã lý lÏ. * C©u "c" §äc c©u ca dao vµ tr¶ lêi "Ai ¬i gi÷ chÝ cho bÒn. Dï ai xoay h­íng ®æi nÒn mÆc ai" C©u ca dao ®­îc s¸ng t¸c ®Ó lµm g×? Cã chñ ®Ò? Häc sinh ®äc c©u ca dao Häc sinh ®éc lËp suy nghÜ tr¶ lêi C©u ca dao:"Ai ¬i… mÆc ai à lêi khuyªn. Cã chñ ®Ò: Gi÷ trÝ cho bÒn. C©u hai nãi râ thªm: gi÷ trÝ cho bÒn lµ"kh«ng dao ®éng khi ng­êi kh¸c thay ®æi chÝ h­íng" mµ chÝ h­íng lµ"hoµi b·o, lý t­ëng". VÉn lµ yÕu tè liªn kÕt. M¹ch l¹c lµ quan hÖ thÝch cña c©u sau víi c©u tr­íc, lµm râ ý c©u tr­íc. * Më réng - C©u "d" cã ph¶i lµ mét v¨n b¶n kh«ng? V× sao? Häc sinh tr¶ lêi Lêi ph¸t biÓu còng lµ v¨n b¶n, v× lµ chuçi lêi, cã chñ ®Ò. Chñ ®Ò ë ®©y th­êng lµ nªu thµnh tÝch n¨m qua, nªu nhiÖm vô n¨m míi, kªu gäi, cæ vò gi¸o viªn, häc sinh hoµn thµnh tèt nhiÖm vô n¨m häc. - C©u "®" em viÕt cho.. v¨n b¶n? Häc sinh suy nghÜ tr¶ lêi à §©y lµ v¨n b¶n nãi Bøc th­ lµ v¨n b¶n viÕt, cã thÓ thøc cã chñ ®Ò xuyªn suèt lµ th«ng b¸o t×nh h×nh vµ quan t©m tíi ng­êi nhËn th­. C©u "e" C¸c thiÕp mêi, ®¬n vÞ cã ph¶i lµ v¨n b¶n kh«ng? Gi¸o viªn gi¶ng §Òu lµ v¨n b¶n v× chóng cã môc ®Ých, yªu cÇu th«ng tin vµ cã thÓ thøc ®Þnh. à Nh­ vËy chóng ta thÊy, trong cuéc sèng, mäi quan hÖ cña chóng ta ®Òu ph¶i th«ng qua giao tiÕp th× míi hiÓu nhau, x· héi míi tån t¹i. VËy giao tiÕp lµ g×? Hs suy nghÜ b»ng ph­¬ng nªu ý kiÕn Ho¹t ®éng truyÒn ®¹t, tiÕp nhËn t­ t­ëng, t×nh c¶m tiªn ng«n tõ. Cã (v¨n b¶n nãi) hoÆc (v¨n b¶n viÕt) Tõ ®ã ta hiÓu v¨n b¶n lµ g×? V¨n b¶n lµ chuçi lêi nãi (viÕt) cã chñ ®Ò thèng nhÊt, ®­îc liªn kÕt m¹ch l¹ch nh»m môc ®Ých giao tiÕp. Bµi tËp thùc hµnh: * Mét cuéc häp, cã ng­êi ph¸t biÓu, mäi ng­êi l¾ng nghe V¨n b¶n thÓ hiÖn b»ng h×nh thøc g×? - Lµ v¨n b¶n miÖng. *Mét nhãm häc sinh ®ang ®äc. Th«ng b¸o cña nhµ tr­êng. V¨n b¶n cã thuéc thÓ lo¹i nµo? Thèng kª nh÷ng v¨n b¶n mµ em biÕt? - Thuéc kiÓm lo¹i hµnh chÝnh - c«ng cô * C¸c thiÕp mêi, ®¬n tõ, tËp th¬, tiÓu thuyÕt, x· luËn, hîp ®ång lao ®éng. 2/- KiÓu v¨n b¶n vµ ph­¬ng thøc biÓu ®¹t cña v¨n b¶n Theo môc ®Ých giao tiÕp ta cã thÓ cã 6 kiÓu v¨n b¶n øng víi 6 ph­¬ng thøc biÓu ®¹t kh¸c nhau vµ môc ®Ých giao tiÕp kh¸c nhau. STT TT KiÓu v¨n b¶n vµ ph­¬ng thøc biÓu ®¹t Môc ®Ých giao tiÕp VÝ dô 1 Tù sù Tr×nh bµy diÔn biÕn sù viÖc 2 Miªu t¶ T¶ tr¹ng th¸i sù vËt, con ng­êi. 3 BiÓu c¶m Bµy tá t×nh c¶m, c¶m xóc. 4 NghÞ luËn Nªu ý kiÕn, ®¸nh gi¸, bµn luËn. 5 ThuyÕt minh Giíi thiÖu ®Æc ®iÓm, tÝnh chÊt, vÊn ®Ò. 6 Hµnh chÝnh - c«ng cô ThÓ hiÖn quyÒn h¹n, tr¸ch nhiÖm.. * TËp trang 17: Cho häc sinh lùa chän 6 t×nh huèng (SgK trang 17) ®iÒn vµo c¸c kiÓu v¨n b¶n vµ ph­¬ng thøc biÓu ®¹t ë « vÝ dô cña b¶ng trªn. * Ghi nhí trang 17 Cho hai häc sinh ®äc. II/- LuyÖn tËp Bµi tËp 1 trang 17: C¸c ®o¹n v¨n sau thuéc ph­¬ng thøc biÓu ®¹t nµo? Tù sù – KÓ truyÖn, v× cã ng­êi, cã viÖc, diÔn biÕn cña viÖc. Miªu t¶, v× t¶ c¶nh thiªn nhiªn - §ªm tr¨ng trªn s«ng. NghÞ luËn, v× bµn luËn ý kiÕn vÒ vÊn ®Ò lµm cho ®Êt n­íc giµu m¹nh. BiÓu c¶m, v× thÓ hiÖn t×nh c¶m tù tin, tù hµo cña cña c« g¸i. ThuyÕt minh, v× giíi thiÖu h­íng quyay cña ®Þa cÇu. Bµi tËp 2 trang 18: TruyÒn thuyÕt “Con Rång ch¸u Tiªn”thuéc kiÓu v¨n b¶n nµo? V× sao? Thuéc v¨n b¶n² Tù sù² V× c¶ truyÖn kÓ viÖc, kÓ ng­êi, kÓ vÒ ng­êi vµ lêi nãi hµnh ®éng cña hä theo mét diÔn biÕn nhÊt ®Þnh. Bµi tËp vÒ nhµ: 1. T×m cho mçi v¨n b¶n ®· häc 6 vÝ dô, gi¶i thÝch v× sao? 2. Cho c¸c v¨n b¶n: Tuyªn ng«n §éc lËp HiÕn ph¸p. Ph¸p luËt. XÕp vµo kiÓu v¨n b¶n nµo Néi quy. MÖnh lÖnh. Cho phï hîp? Ca dao. Tôc ngò. Th­ göi mÑ. 3. Cã ®o¹n cho r»ng ®o¹n v¨n b¶n “ThÇn Trô Trêi”lµ v¨n b¶n Miªu t¶; B¹n kh¸c l¹i nãi 1 v¨n b¶n kÓ truyÖn. ý kiÕn cña em? 4. §o¹n v¨n: “B¸nh h×nh vu«ng lµ t­îng §Êt… xin Tiªn V­¬ng chøng gi¸m” thuéc kiÓu v¨n b¶n g×? * DÆn dß: Lµm bµi tËp. Häc bµi kü. ChuÈn bÞ bµi sau: Th¸nh Giãng trang 19 TiÕt 5 - Bµi 2 Th¸nh Giãng (TruyÒn thuyÕt) A. Môc tiªu cÇn ®¹t: - Häc sinh tãm t¾t ng¾n gän, kÓ diÔn c¶m ®­îc c©u chuyÖn. - N¾m ®­îc néi dung, ý nghÜa vµ mét sè nÐt nghÖ thuËt tiªu biÓu cña truyÖn trªn c¬ së ®­îc gi¸o dôc lßng yªu n­íc mÕn vµ tù hµo d©n téc. B. Ho¹t ®éng d¹y vµ häc: * æn ®Þnh tæ chøc * KiÓm tra bµi cò: 1 Tãm t¾t viÖc b¸nh ch­ng, B¸nh giÇy. Nªu ý nghÜa cña truyÖn? 2 Trong truyÖn cã nhiÒu chi tiÕt tiªu biÓu. H·y chØ ra mét chi tiÕt vµ nªu ý nghÜa cña chi tiÕt ®ã? * Bµi míi: I/- §äc. KÓ. Tãm t¾t truyÖn Ho¹t ®éng cña thÇy H§ cña trß KÕt qu¶ cÇn ®¹t Gäi ®äc truyÖn. Häc sinh ®äc 1: Giãng ra ®êi: MÑ ra ®ång, ­ím ch©n vµo vÕt ch©n l¹ à cã thai 12 th¸ng à sinh con TruyÖn cã thÓ chia thµnh mÊy ®o¹n (4 ®o¹n) Nªu sù viÖc chÝnh cña tõng ®o¹n Suy nghÜ Tr¶ lêi 2: Giãng lín lªn vµ tr­ëng thµnh: GiÆc ¢n sang XL Giãng ®ßi ®¸nh giÆc: GiÆc ®Õn àGiãng ¨n kháe lín mau. 3:Giãng ®¸nh giÆc à thµnh tr¸ng sÜ – C­ìi ngùa, ®éi nãn, cÇm roi s¾t ®¸nh giÆc thua à bay vÒ trêi. KÓ l¹i truyÖn ®o¹n em thÝch? Häc sinh kÓ 4:DÊu tÝch cßn l¹i: Phong phï ®æng Thiªn V­¬ng lËp ®Òn thê. Nay cßn Lµng ch¸y, ao hå, tre. II/- Timg hiÓu truyÖn 1. H×nh t­îng Th¸nh Giãng Sù ra ®êi cña Giãng ý nghÜa cña chi tiÕt kú l¹ 3 tuæi … ®i ®¸nh giÆc HS suy nghÜ tr¶ lêi HS th¶o luËn cö ®¹i diÖn + Sù ra ®êi: Bµ mÑ ­ím ch©n vµo vÕt ch©n to, thô thai 12 th¸ng sinh ra 1 cËu con trai kh«i ng«, lªn 3 mµ vÉn biÕt nãi c­êi. ý nghÜa * Ca ngîi ý thøc ®¸nh giÆc cøu n­íc cña h×nh t­îng Giãng. Chi tiÕt kú l¹ nh­ng hµm chøa 1 sù thËt r»ng ë mét ®Êt n­íc lu«n bÞ giÆc ngo¹i s©m ®e däa nh­ n­íc ta th× nhu cÇu ®¸nh giÆc còng ph¶i lu«n th­êng trùc tõ tuæi bÐ th¬ ®Ó ®¸p øng lêi kªu gäi cña Tæ Quèc. * ý thøc cøu n­íc ®· t¹o cho ng­êi Anh hïng nh÷ng kh¶ n¨ng, hµnh ®éng kh¸c th­êng trë thµnh thÇn kú. * Giãng lµ h×nh ¶nh cña nh©n d©n: Khi ®Êt n­íc nhµ biÕn th× kh«ng cÇn lêi kªu gäi thø 2. Tõ khi ®­îc sø gi¶ …nu«i Giãng? Em suy nghÜ g× vÒ viÖc chi tiÕt nµy? Giãng tiªu biÓu cho ai? §Ó nhí ¬n Giãng, mçi n¨m, lµng Giãng vÉn tæ chøc thi lµm g×? T×m nh÷ng chi tiÕt kú diÖu cña viÖc Giãng ®¸nh giÆc? ý nghÜa chi tiÕt ®ã? Häc sinh suy nghÜ tr¶ lêi à à §éc lËp suy nghÜ tr¶ lêi Th¶o luËn tæ tr¶ lêi Giãng lín lªn b»ng thøc ¨n, ®å mÆc cña nh©n d©n. Søc m¹nh cña Giãng ®­îc nu«i d­ìng tõ nh÷ng c¸i b×nh th­êng vµ gi¶n dÞ. Nh©n d©n rÊt yªu n­íc, ai còng muèn Giãng lín lªn nhanh ®Ó ®¸nh giÆc gi÷ n­íc. C¶ lµng ®ïm bäc nu«i Giãng, Giãng ®©u ph¶i chØ lµ con cña mét bµ mÑ, mµ lµ con cña mäi ng­êi cñ nh©n d©n. Mçi ng­êi d©n ®Òu gãp phÇn cøu n­íc. Giãng tiªu cho søc m¹nh cña toµn d©n ( Ngµy nay ë héi Lµng Giãng nh©n d©n vÉn tæ chøc thi nÊu c¬m. §©y lµ h×nh thøc t¸i hiÖn qu¸ khø giµu ý nghÜa). Sù v­¬n vai cña Giãng liªn quan ®Õn truyÒn thèng cña chuyÖn cæ DG ( ThÇn tho¹i, ThÇn trô trêi, S¬n Tinh.. ®Òu lµ nh­ng nh©n vËt khæng lå --> ng­êi anh hïng ph¶i khæng lå. à Giãng lín nhanh ®Ó ®ap øng nhu cÇu cøu n­íc. Cuéc chiÕn ®Êu ®ßi hái d©n téc ta ph¶i v­¬n m×nh phi th­êng nh­ vËy. Giãng v­¬n vai lµ t­îng ®µi bÊt hñ vÒ sù tr­ëng thµnh v­ît bËc vÒ hïng khÝ, tinh thÇn cña d©n téc cña mét quèc gia trÎ trung tr­íc vËn mÖnh n­íc l©m nguy. Khi lÞch sö ®Æt ra vÊn ®Ò sèng cßn cÊp b¸ch, khi t×nh thÕ ®ßi hái d©n téc v­¬n lªn mét c¸ch tÇm vãc phi th­êng th× d©n téc lín dËy nh­ Th¸nh Giãng tù m×nh thay ®æi t­ thÕ tÇm vãc cña m×nh. c) Giãng ®¸nh giÆc vµ bay vÒ trêi Gäi kÓ l¹i ®äan truyÖn Giãng ®¸nh giÆc. Chi tiÕt “roi g·y… nhæ bôi tre”… Häc sinh ®éc lËp suy nghÜ tr¶ lêi Giãng ®¸nh giÆc thËt hµo hïng. Tr¸ng sü trÎ tuæi lµng Phï §æng vôt nh¶y ph¾t lªn m×nh ngùa.Ngùa thÇn hý vang, phun löa, phi th¼ng tíi n¬i cã giÆc. Chµng vung roi s¾t ®¸nh giÕt t¬i bêi. ý nghÜa cña chi tiÕt nµy? à Chi tiÕt roi g·y, Giãng lËp tøc nhæ bôi tre vung lªn thay gËy quËt tíi tÊp vµo giÆc khiÕn chóng chÕt nh­ ng¶ r¹ ý nghÜa Giãng ®¸nh giÆc kh«ng chØ b»ng vò khÝ vua ban mµ b»ng cá c©y cña ®Êt n­íc, b»ng vò khÝ tù t¹o bªn ®­êng, b»ng nh÷ng g× cã thÓ giÕt ®­îc giÆc. §¸nh giÆc xong, cëi bá l¹i ¸o gi¸p, ngùa…Giãng bay vÒ trêi. ý nghÜa: Giãng ra ®êi phi th­êng th× ra ®i còng phi th­êng. Nh©n d©n yªu mÕn, tr©n träng muèn Giãng m·i lµ h×nh ¶nh ng­êi anh hïng nªn ®Ó Giãng trë vÒ víi câi v« biªn bÊt tö, kh«ng ®ßi hái c«ng d©n kh«ng ®ßi hái phÇn th­ëng. ý nghÜa h×nh t­îng Giãng: Lµ h×nh t­îng rùc rì cña ng­êi anh hïng ®¸nh giÆc gi÷ n­íc ®Çu tiªn tiªu biÓu cho lßng yªu n­íc cña nh©n d©n ta. Giãng lµ ng­êi anh hïng mang trªn m×nh søc m¹nh cña c¶ d©n téc, cu¶ tæ tiªn thÇn th¸nh (sù ®êi kú l¹) søc m¹nh cña tËp thÓ céng ®ång (bµ con) søc m¹nh cña thiªn nhiªn v¨n hãa kü thuËt (tre, s¾t) Ph¶i cã h×nh t­îng khæng lå , ®Ñp vµ kh¸i qu¸t nh­ Giãng míi nãi ®­îc lßng yªu n­íc, kh¶ n¨ng vµ søc m¹nh quËt khëi cña d©n téc ta trong cuéc chiÕn tranh chèng giÆc ngo¹i x©m. 2 Ghi nhí (SGK trang 23) Bµi tËp luyÖn (SGK trang 24) VÒ nhµ lµm l¹i bµi tËp vµo vë. ChuÈn bÞ bµi sau: Tõ m­în (trang 24) TiÕt 6 - Bµi 2 Tõ m­în A. Môc tiªu cÇn ®¹t * Qua bµi hiÓu thÕ nµo lµ tõ m­în (®Æc biÖt lµ tõ h¸n viÖt) C¸c h×nh thøc tõ m­în * TÝch hîp víi phÇn v¨n ë truyÒn thuyÕt th¸nh Giãng, víi tËp lµm v¨n ë bµi tù sù. * LuyÖn kü n¨ng tõ m­în trong khi nãi vµ viÕt. B. Ho¹t ®éng d¹y häc: *Bµi cò: Tªn lµ g×? Tõ cã cÊu t¹o nh­ thÕ nµo? Ch÷a bµi tËp 2,3,3,4,5 (trang 14,15) * Bµi míi: I/- Tõ thuÇn viÖc vµ tõ m­în Ho¹t ®éng cu¶ thÇy H§ cña trß KÕt qu¶ cÇn ®¹t * §äc tiªu ®Ò v¨n b¶n trang 31”S¬n Tinh, Thñy Tinh” Häc sinh ®äc 1)- VÝ dô: * §äc phÇn chó thÝch trang 33 S¬n, Thñy Tinh cßn ®­îc gäi lµ g×? Trong hai c¸ch gäi th× c¸ch gäi th× tõ nµo ta c¶m thÊy dÔ nhí dÔ thuéc h¬n? Häc sinh ®äc suy nghÜ tr¶ lêi S¬n Tinh: ThÇn nói Tõ thuÇn ViÖt do «ng cha Thñy Tinh: ThÇn n­íc (Tæ tiªn ta) s¸ng t¹o Tõ m­în * Quay l¹i vÝ dô sgk trang 24 gi¶i thÝch c¸c tõ “tr­îng”tr¸ng sü” BiÕn thµnh”? (Xem phÇn chó thÝch trang 22) Häc sinh chó thÝch theo sgk (22) Chó bÐ vïng dËy, v­¬n vai mét c¸i bçng biÕn thµnh mét tr¸ng sü m×nh cao h¬n t­îng. BiÕn thµnh, Tr¸ng sü, Tr­îng lµ nh÷ng tõ H¸n viÖt. * C¸c tõ nµy m­în tõ ng«n ng÷ n­íc nµo? ViÖc dïng c¸c tõ m­în nh­ trªn t¹o nªn s¾c th¸i g× trong c©u? Häc sinh ®éc lËp suy nghÜ tr¶ lêi c©u hái C¸c tõ m­în ®­îc dïng rÊt phï hîp, t¹o nªn s¾c th¸i trang träng trong c©u v¨n C©u 3 trang 24: Tõ nµo m­în tõ TiÕng H¸n? * Tõ ng«n ng÷ kh¸c? Häc sinh suy nghÜ àsø gi¶, giang s¬n, gan, buåm, ®iÖn àNg«n ng÷ Ên - ©u: Ra ®i - «; In –t¬- nÐt. Ng«n ng÷ Ên - ©u ®­îc ViÖt hãa cao vµ viÕt nh­ ch÷