Giáo án Ngữ văn 8 Tiết 33, 34 Hai cây phong

Tiết 33+34: Văn bản Hai cây phong. ( Trích : Người thầy đầu tiên) Ai - ma- tốp I. Mục tiêu : Giúp học sinh : - Phát hiện trong văn bản hai cây phong có hai mạch kể ít nhiều phân biệt, lồng ghép vào nhau dựa trên các đại từ nhân xưng khác nhau của người kể chuyện . - Hướng dẫn học sinh tìm hiểu ngòi bút đậm chất hội hoạ của tác giả khi miêu tả hai cây phong . - Hiểu rõ những nguyên nhân khiến cho hai cây phong gây xúc động mạnh cho người kể chuyện. II. Chuẩn bị : - GV : Đọc kĩ những điều lưu ý, tranh vẽ, bảng phụ . - Học sinh: Nắm vững về tác giả Ai- ma- tôp, về nội dung truyện, tìm hiểu ngòi bút đậm chất hội họa của tác giả khi viết về hai cây phong. III. Phương pháp: Nêu vấn đề, quy nạp, vấn đáp, phân tích, giảng bình. IV. Tiến trình giờ dạy: 1. ổn định :(1p) 2. Kiểm tra bài cũ : (5p) ? Đọc văn bản" Chiếc lá cuối cùng"- o. Hen- ri em hiểu điều nào sâu sắc về tình cảm con người ? Về vai trò của nghệ thuật chân chính ? ? Nét độc đáo của nghệ thuật : Hiện tượng đảo ngược tình huống hai lần trái chiều nhau, em hãy chỉ rõ ? 3. Bài mới :(1p) Hoạt động 1: Tìm hiểu về tác giả, tác phẩm. (10p) ? Dựa vào chú thích trong sgk, hãy nêu những hiểu biết của mình về nhà văn Ai ma tôp ? - Là nhà văn Cư-rơ-gư-xtan, một nước cộng hoà vùng trung á, trước đây nằm trong liên bang Xô viết . Ông xuất thân trong một gia đình viên chức. Năm 1953, ông tốt nghiệp đại học nông nghiệp trở thành cán bộ chăn nuôi. Mấy năm sau, ông học tiếp về văn rồi chuyển sang hoạt động báo chí và viết văn . Ông được báo chí và dư luận đánh giá cao từ tác phẩm đầu tay: Gia -mi-li -a ; Núi đồi và thảo nguyên (1961); được giải thưởng Lê- nin gồm ba truyện : Người thầy đầu tiên, Cây phong non trùm khăn đỏ, Mắt lạc đà. Ông còn viết nhiều tác phẩm nổi tiếng khác : Vĩnh biệt Gun-xa-rư (1966), Con tàu trắng ( 1970 ), Và một ngày dài hơn thế kỉ (1980) nhiều tác phẩm nổi tiếng khác . ? Em hiểu gì về xuất xứ của văn bản được học ? Hoạt động 2: Phân tích văn bản. - Gv hướng dẫn cách đọc : chú ý đọc giọng chậm dãi, gợi nhớ nhung của người kể chuyện, lại có một chút thay đổi giọng đọc giữa những đoạn kể chuyện xưng tôi và xưng chúng tôi để phân biệt ngôi kể và điểm nhìn nghệ thuật . - Gv đọc một đoạn và gọi hai học sinh đọc tiếp cho đến hết- Nhận xét cách đọc . - Giải thích các chú thích : 5, 6, 11, 13. B1. (5p) Tìm hiểu kết cấu, bố cục. ? Cho biết PTBĐ của văn bản? ? Văn bản gồm có hai mạch kể ít nhiều phân biệt và lồng ghép với nhau, em hãy chỉ ra hai mạch kể đó ? - Hai mạch kể lồng ghép gắn với hai đại từ nhân xưng . ? Khi nào người kể chuyện xưng tôi ? - Khi kể về những xúc cảm tâm hồn riêng về hai cây phong ( Từ đầu đến thần xanh) . ? Khi nào người kể chuyện xưng chúng tôi ? Đoạn : Bắt đầu vào năm học mới .....biêng biếc kia: Khi thể hiện cảm xúc tập thể trong đó có tôi về hai cây phong và thảo nguyên .Do đó văn bản gồm hai mạch kể lồng ghép, phân biệt. ? Nhân vật kể chuyện có vị trí như thế nào ? ( nhân danh ai ) ở từng mạch kể ấy ? - Trong mạch kể xưng tôi , tôi là người kể chuyện, là họa sĩ ở thời điểm hiện tại nhớ về quá khứ . ? Trong mạch kể xưng “ chúng tôi”là ai ? Kể nhân danh ai ? - Vẫn là người kể chuyện trên nhưng lại kể nhân danh cả bọn “ bọn con trai” ngày trước, và hồi ấy người kể chuyện cũng là một đứa trẻ trong bọn ( ở thời điểm quá khứ thời thơ ấu ). ? Em có nhận xét gì về mạch kể của người kể chuyện xưng tôi so với mạch kể của người kể chuyện xưng chúng tôi ? ( Mạch kể nào quan trọng hơn ? ) - Mạch kể của người kể chuyện xưng tôi. ? Vì sao có thể nói như vậy ? - Căn cứ vào độ dài của hai mạch kể , vào cái thế bao bọc của mạch kể này đối với mạch kể kia, hơn nữa “tôi” có cả trong hai mạch kể . B2. (20p) Phân tích phần a. ? Theo dõi đoạn văn bản : Vào năm đầu ....kia.Trong mạch kể của người kể chuyện xưng chúng tôi người kể chuyện đã nhớ lại những gì trong cuộc đời của mình? - kí ức tuổi thơ. Kí ức tuổi thơ của “ chúng tôi” gắn liền với hình ảnh nào ? - Trong mạch kể chuyện của người kể chuyện xưng chúng tôi lại có thể chia làm mấy đoạn ? ý chính mỗi đoạn là gì ? Đoạn trên liên quan đến sự việc gì ? Các sự việc được kể và tả lại ứng với khoảng thời gian nào trong cuộc đời người kể chuyện ? - Hai cây phong trên đồi cao vào năm học cuối cùng, trước kì nghỉ hè, bọn trẻ chạy ào lên phá tổ chim. ? Sự việc gì được nói tới trong đoạn dưới ? - Đoạn dưới liên quan đến thế giới đẹp đẽ vô ngần của không gian bao la và ánh sáng, mở ra trướic mắt bọn trẻ khi ngồi trên những cành cây cao của hai cây phong để từ đó say mê khám phá thảo nguyên mênh mông phía sau làng. ? Quan sát đoạn văn giới thiệu hai cây phong và cho biết: Hai cây phong đượcgiới thiệu qua những chi tiết phác họa như thế nào ? - Hai cây phong khổng lồ với những độc tác như những người bạn thân tình mở lòng đón tiếp “nghiêng ngả đung đưa như muốn chào mời” ...với các mắt mấu, các cành cao ngất cao đến ngang tầm cánh chim bay, với tiếng lá xào xạc dịu hiền. ? Nhận xét bức phác họa ấy ? Nghệ thuật nào đã được tác giả sử dụng ở đây? ? Qua bức phác họa ấy giúp ta hiểu rõ ngòi bút miêu tả của tác giả như thế nào ? - Hai cây phong tuy chỉ được miêu tả bằng vài nét phác họa, chấm phá nhưng đó là những phác thảo của một họa sĩ . ? Hãy chứng minh rằng ở đoạn sau chất họa sĩ của người kể chuyện thể hiện càng rõ hơn? - Trên ngọn cây phong “những cành cao ngất” bọn trẻ vô cùng sung sướng ngắm nhìn cảnh vật gần xa, chúng tưởng tượng như có một phép thần thông nào đó vụt mở ra... ? Những gì đã hiện ra trong bức tranh thiên nhiên mà bọn trẻ trong làng Ku-ku-rêu sung sướng ngắm nhìn? - Với chân trời xa thẳm, thảo nguyên hoang vu và những dòng sông lấp lánh tận chân trời, những làn sương mờ đục và lọt thỏm giữa không gian bao la ấy là “ chuồng ngựa nông trang” bé tí tẹo. ? Nhận xét bức tranh thiên nhiên ấy? Bức tranh đầy sức hấp dẫn hết sức sinh động. Bức tranh còn được tô màu hết sức sinh động . Hãy chỉ ra những gam màu trong bức tranh ? - Chân trời xa thẳm biêng biếc, làn sương mờ đục, những dòng sông lấp lánh tận chân trời như một sợi chỉ bạc . ? Việc miêu tả màu sắc của bức tranh có tác dụng gì? - Làm tăng thêm bí ẩn đầy sức quyến rũ của những miền đất lạ, làm chất họa sĩ của người kể chuyện thể hiện ngày càng rõ hơn. ? Đoạn văn tả cảnh bọn trẻ làng trèo lên hai cây phong để từ đó say mê khám phá thảo nguyên sau làng có ý nghĩa gì ? - Lũ trẻ sửng sốt tất cả đều như nín thở ngồi lặng đi phóng tầm mắt về bốn phía chân trời . Bức tranh quê hương như hiển hiện vẫy mời. Lũ trẻ lắng nghe trong gió tiếng ảo huyền , tiếng lá cây thì thầm to nhỏ . ? Trong mạch kể chuyện của người kể chuyện xưng “chúng tôi” cái gì đã thu hút người kể chuyện cùng bọn trẻ và làm cho chúng ngây ngất? - Tuy hai cây phong để lại cho người kể chuyện ấn tượng khó quên về một thời thơ ấu, nhưng đoạn sau mới thực sự làm cho người kể chuyện lẫn bọn trẻ ngây ngất . ? Người kể chuyện đánh giá như thế nào về miền đất mở ra trước mắt họ? - Đó là những miền đất - một thế giới đẹp đẽ vô ngần, rộng bao la bí ẩn, đầy sức quyến rũ. Đó là điều thực sự thu hút người kể chuyện cùng bọn trẻ làm cho chúng thật sự ngây ngất. *. Củng cố: ? Chỉ ra yếu tố miêu tả và biểu cảm trong văn bản? Tác dụng của yếu tố đó? *. HDVN: Đọc kĩ mạch kể "tôi"- phân tích những suy nghĩ, cảm nhận của NV "tôi"? Tiết 2 : ( 21/10/08.) *. ổn định: *. KTBC: ? Tại sao nói bức tranh 2 cây phong trong kí ức tuổi thơ được miêu tả với ngòi bút đậm chất trữ tình? - Trả lời theo vở ghi. *. Bài mới: B3. Phân tích phần b.(25p) ? Trong mạch kể chuyện của người kể chuyện xưng tôi, hai cây phong có một vị trí như thế nào ? - Chiếm vị trí độc tôn, khơi nguồn cảm hứng cho người kể chuyện; Độ dài của văn bản cũng nói lên điều đó . ? Nguyên nhân nào khiến cho hai cây phong có một vị trí như vậy ? - Hai cây phong gắn với tình yêu quê hương da diết, hai cây phong gắn với những kỉ niệm xa xưa của tuổi học trò của người kể chuyện . ? Tìm câu văn nói lên nguyên nhân đó ? - Tuổi trẻ của tôi đã để lại nơi ấy bên cạnh .... ? Nhưng nguyên nhân nào đã gây xúc động cho người kể chuyện ? - Hai cây phong là nhân chứng của câu chuyện hết sức xúc động về thầy Đuy- xen, người thầy đầu tiên và cô bé An- tư -nai gần 40 năm về trước mà người kể chuyện gần đây mới được biết . ? Phần đầu văn bản, hai cây phong được miêu tả như thế nào ? Cách so sánh đó có ý nghĩa như thế nào ? - Hai cây phong luôn hiện ra trước mắt tôi như những ngọn hải đăng trên núi- hình ảnh so sánh đầy ý nghĩa chỉ giá trị tín hiệu dẫn đường về làng của hai cây phong ; khẳng định vai trò không thể thiếu của của chúng đối với những người đi xa về làng ; thể hiện niềm tự hào của những người dân làng Ku-ku-rêu về hai cây phong . ? Em hiểu gì về trạng thái tâm hồn của người kể chuyện xưng tôi từ lời văn biểu cảm sau : Ta sắp thấy chúng chưa...ngây ngất . - Nhớ cây đắm say mãnh liệt . - Như tâm hồn nặng lòng thương nhớ con người ? Tại sao cảm xúc đó lại gắn liền với một nỗi buồn da diết ở nhân vật tôi ? - Hai cây phong là hình ảnh trong sáng, tươi đẹp, thân thuộc với tuổi thơ êm đềm của nhân vật tôi nơi làng quê ; vì vậy khi xa quê sẽ nảy sinh nỗi buồn .Đó là nỗi buồn của sự xa cách... Qua con mắt của họa sĩ hai cây phong trong đoạn kể xen lẫn tả này được miêu tả có gì khác so với mạch kể xưng chúng tôi. ? Tìm chi tiết chứng minh điều đó? - Hai cây phong được miêu tả ở trạng thái động hơn với nhiều âm thanh hơn . ? ở đoạn văn miêu tả sự sống của hai cây phong, nhân vật tôi nghe được tiếng nói riêng, tâm hồn riêng chan chứa những lời ca êm dịu của chúng . Điều đó cho thấy nhân vật tôi là người như thế nào ? - Trí tưởng tượng mãnh liệt - hai cây phong được nhân cách hoá hết sức cao độ, sinh động. - Tâm hồn nhạy cảm, năng lực cảm nhận tinh tế - Tình yêu tha thiết sâu nặng với hai cây phong cũng là vẻ đẹp làng quê của mình . ? Đoạn cuối của văn bản cho ta hiểu thêm điều gì về nhân vật tôi trong hiện tại ? - Tình yêu quý hai cây phong gắn liền với tình yêu quý người thầy giáo đã trồng hai cây phong ấy với ước mơ và hi vọng về sự trưởng thành của trẻ em làng Ku-ku-rêu . ở đây tình yêu thiên nhiên đã mở rộng tới tình yêu con người Hoạt động 3: Tổng kết. (10p) ? Em đọc được những điều gì đáng quý trong tâm hồn nhân vật tôi từ những biểu hiện đó ? - Tình yêu tha thiết sâu nặng dành cho thiên nhiên, con người, làng quê. - Tâm hồn trong sáng, giàu xúc cảm cao đẹp. - Tâm hồn ấy mang bản sắc quê hương . ? Đọc văn bản Hai cây phong, em cảm nhận được vẻ đẹp nào của thiên nhiên và con người được phản ánh? - Vẻ đẹp tha thiết và cao quý của hai cây phong. - Tấm lòng gắn bó thiết tha của con người với cảnh vật nơi quê hương yêu dấu . ? Nếu nhân vật tôi mang dáng dấp của chính tác giả thì em hiểu gì về nhà văn này từ văn bản ? - Tâm hồn nhạy cảm với cái đẹp đẽ, cái cao quý. - Tấm lòng yêu quê hương sâu nặng biểu hiện ở tình cảm tha thiết gắn bó với cảnh và người nơi quê hương. - Có tài miêu tả và biểu cảm khi kể chuyện. ? Văn bản này đã thức dậy tình cảm nào trong em ? - Tình yêu quê hương đất nước; tự hào về quê hương đất nước. ? Em hãy tìm một vài tác phẩm văn học Việt Nam thể hiện tình yêu quê hương đất nước ? - Bếp lửa, Nhớ con sông quê hương, Quê hương... I. Tìm hiểu chung 1. Tác giả : (1928) - Là nhà văn Cư-rơ-xtan một nước cộng hoà vùng trung á, thuộc liên bang Xô viết trước đây. 2. Tác phẩm: Được trích từ phần đầu của truyện "Người thầy đầu tiên" . II. Đọc hiểu văn bản 1. Đọc và tìm hiểu chú thích: 2. Kết cấu, bố cục: - PTBĐ: Tự sự (KH miêu tả và biểu cảm.) - Kết cấu: 2 mạch kể phân biệt, lồng ghép. 3. Phân tích: a. Hai cây phong với kí ức tuổi thơ: - Hai cây phong là nơi hội tụ niềm vui tuổi thơ, nơi gắn bó chan hoà thân ái, là nơi tiếp sức cho tuổi thơ khám phá thế giới, nơi gắn liền với kí ức tươi đẹp của tác giả. b. Hai cây phong trong cảm nhận của NV"tôi"- người hoạ sĩ: - Hai cây phong là hình ảnh trong sáng, tươi đẹp thân thuộc với tuổi thơ nơi làng quê của tác giả . - Hai cây phong là nhân chứng cảm động về thầy Đuy- sen, người đã vun trồng những ước mơ, hi vọng về sự trưởng thành của trẻ em làng Ku-ku-rêu. 4. Tổng kết a. Nội dung: b. Nghệ thuật: c. Ghi nhớ./ SGK-101. 4. Củng cố:(1p) ? Miêu tả lại bức tranh TN qua cảm nhận của người kể chuyện? 5. Hướng dẫn về nhà: (2p) - Học bài,nắm vững nội dung bài học . - Hãy chọn một đoạn trong văn bản để học thuộc ? - Có thể chọn đoạn “ Trong lòng tôi ...bốc cháy rừng rực” hoặc đoạn “Vào năm học ... bao la và ánh sáng”. - Ôn lí thuyết văn tự sự kết hợp với miêu tả và biểu cảm. - Học thuộc đoạn văn ; chuẩn bị bài Ôn tập truyện kí . IV. Rút kinh nghiệm: ......................................................................................................................................................................................................... .........................................................................................................................................................................................................