Bài giảng Bài 31: sơ lược về bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học (tiết 1)

Ngày soạn: 27. 12. 2013 Ngày dạy: 09. 01. 2014 Tuần: 21 Tiết: 41 Bài 31: SƠ LƯỢC VỀ BẢNG TUẦN HOÀN CÁC NTHH (tiết 1) A. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: HS biết được: - Các ngtố trong BTH được sắp xếp theo chiều tăng dần của điện tích hạt nhân ngtử. Lấy vd minh hoạ. - Ctạo BTH gồm: Ô ngtố, chu kì, nhóm. Lấy vd minh hoạ. 2. Kĩ năng: - Qsát BTH, ô ngtố cụ thể, nhóm I và VII, chu kì 2, 3 và rút ra nxét về ô ngtố, về chu kỳ và nhóm. - Từ ctạo ngtử của một số ngtố điển hình (thuộc 20 ngtố đầu tiên) suy ra vị trí của chúng và ngược lại. 3. Thái độ: - Giáo dục cho HS lòng yêu thích bộ môn. B. CHUẨN BỊ: 1. Giáo viên: - Tranh phóng to BTH (sgk trg 169); Ô ngtố, chu kì 2, 3 và nhóm I và VII phóng to. - Tranh phóng to sơ đồ ctạo ngtử của 1 số ngtố. 2. Học sinh: - Ôn lại kthức về ctạo ngtử (lớp 8); Xem và soạn trước bài mới. 3. Phương pháp: - TL nhóm – Tìm tòi, Vấn đáp, Qsát tranh ảnh – Tìm tòi… C. TIẾN TRÌNH BÀI DẠY: 1. Ổn định lớp: (1’) Điểm danh: Lớp 91 : HS. 2. KTBC: (4’) HS1: Nêu một số đ.điểm của ngtố Silic về trạng thái thiên nhiên, t/c và ứng dụng. HS2: T.phần chính của xi măng? Cho biết ngliệu chính và mô tả sơ lược các công đoạn sx xi măng. 3. Bài mới: HĐ CỦA GV HĐ CỦA HS NỘI DUNG Hoạt động 1: Nguyên tắc sắp xếp (5’) - GV treo tranh phóng to BTH (sgk trg 169) và gthiệu lịch sử hthành BTH. - Hs qsát, kết hợp ngcứu TT-sgk rút ra kthức. I. NGUYÊN TẮC SĂP XẾP: - Các ngtố hóa học trong BTH được sắp xếp theo chiều tăng dần của điện tích hạt nhân ngtử. Hoạt động 2: Cấu tạo Bảng tuần hoàn (27’) - GV treo tranh phóng to BTH, yc hs qsát và cho biết: BTH gồm những thành phần chính nào? - Gv nxét và chốt. - GV treo tranh phóng to Ô ngtố của 1 số ngtố hóa học như: Flo, Natri; yc hs qsát và cho biết: các ô ngtố của các ngtố hóa học này có các đ.điểm gì giống nhau? Từ đó rút ra nxét: 1 ô ngtố gồm những thành phần chính nào? - Gv nxét và kluận. - Yc hs TL nhóm theo bàn (3’) cho biết: + Điện tích hạt nhân và số e trong ngtử của các ngtố trên. So sánh chúng với số hiệu ngtử của chúng. + So sánh số hiệu ngtử với vị trí trong BTH của các ngtố trên. - GV nxét và yc hs làm BT sau: BT 1: Dựa vào BTH, hãy cho biết: tên ngtố, khhh, số hiệu ngtử, đthn, số e, số lớp e, số e lớp ngoài cùng trong ngtử và ngtử khối của các ngtố có STT là 3, 8, 17 - Gv nxét và cho điểm. - Yc hs qsát BTH cho biết: BTH gồm mấy chu kỳ? - Gv nxét và gthiệu: BTH gồm 7 chu kỳ, trong đó các ckỳ 1, 2, 3 đc gọi là ckỳ nhỏ, các ckỳ 4, 5, 6, 7 đc gọi là ckỳ lớn. - Gv treo tranh phóng to các ckỳ 1, 2, 3 và sđồ ctạo của 1 số ngtố, yc hs TL theo bàn (2’) qsát và cho biết: + Các ngtố trong cùng 1 ckỳ được sắp xếp ntn? + So sánh số lớp e của các ngtố trong cùng 1 ckỳ và đối chiếu chúng với STT của ckỳ. - Gv nxét, kluận và gthiệu sơ lược về các ckỳ 1, 2, 3. - Yc hs làm BT sau: BT2: Dựa vào kết quả BT1, hãy cho biết: các ngtố trên thuộc các ckỳ nào? Các ngtố nào trong các ngtố trên thuộc cùng 1 ckỳ? - Yc hs qsát BTH cho biết: BTH gồm mấy nhóm? - Gv nxét và gthiệu: BTH gồm 8 nhóm, STT của nhóm đc viết bằng số La Mã. - Gv treo tranh phóng to các nhóm I và VII, yc hs TL theo bàn (3’) qsát và cho biết: + Các ngtố trong cùng 1 nhóm được sắp xếp ntn? + So sánh số e lớp ngoài cùng của các ngtố trong cùng 1 nhóm và đối chiếu chúng với STT của nhóm. - Gv nxét, kluận và gthiệu sơ lược về các nhóm I và VII. - Yc hs làm BT sau: BT3: Dựa vào kết quả BT1 và 2, hãy cho biết: các ngtố trên thuộc các nhóm nào? Các ngtố nào trong các ngtố trên thuộc cùng 1 nhóm? - Gv nxét và cho điểm. - HS: BTH gồm: Các ô ngtố, 7 chu kì và 8 nhóm. - HS: 1 ô ngtố gồm: Số hiệu ngtử, khhh, tên ngtố và ngtử khối của ngtố đó. - Hs trlời; lớp nxét, bsung. - HS TLN trlời và rút ra kluận. - Lần lượt các nhóm báo cáo kết quả, lớp nxét, bsung. - Hs trlời - Hs trlời; lớp nxét, bsung. - Lần lượt các nhóm báo cáo kết quả, lớp nxét, bsung. Gv nxét và cho điểm. - Hs trlời - Hs trlời; lớp nxét, bsung. - Hs lắng nghe và ghi nhận thông tin. - Lần lượt các nhóm báo cáo kết quả, lớp nxét, bsung. II. CẤU TẠO BẢNG TUẦN HOÀN: 1. Ô nguyên tố: - Ô ngtố cho biết: số hiệu ngtử, KHHH, tên ngtố và ngtử khối của ngtố đó. - Số hiệu ngtử = đ.t.h.n = số e = STT ngtố Vd1: Ngtố Na có số hiệu ngtử là 11 cho biết: Na ở ô số 11, đtích hạt nhân ngtử Na là 11+ (hay số đtích h.n là 11), có 11e trong ngtử. Vd2: Ngtố Flo ở ô số 9 trong BTH cho biết: Flo có số hiệu ngtử là 9, đthn là 9+ và có 9e trong ngtử. 2. Chu kỳ: - Chu kỳ: là dãy các ngtố mà ngtử của chúng có cùng số lớp e và được sắp xếp theo chiều điện tích hạt nhân tăng dần. - Số thứ tự của chu kỳ = Số lớp e. Ví dụ: + Chu kỳ 1: gồm 2 ngtố H và He, có 1 lớp e trong ngtử; đthn tăng từ H (1+) đến He (2+). + Chu kỳ 2: gồm 8 ngtố từ Li đến Ne, có 2 lớp e trong ngtử; đthn tăng dần từ Li (3+),... đến Ne (10+). + Chu kỳ 2: gồm 8 ngtố từ Na đến Ar, có 2 lớp e trong ngtử; đthn tăng dần từ Na (11+),... đến Ar (18+). 3. Nhóm: - Nhóm: gồm các ngtố mà ngtử của chúng có số e lớp ngoài cùng bằng nhau, do đó có t/c tương tự nhau được xếp thành cột theo chiều tăng của điện tích hạt nhân ngtử. - Số thứ tự của nhóm = Số e lớp ngoài cùng của ngtử. Ví dụ: + Nhóm I: gồm các ngtố kloại hđộng mạnh, ngtử của chúng đều có 1e ở lớp ngoài cùng; đthn tăng từ Li (3+),... đến Fr (87+). + Nhóm VII: gồm các ngtố pkim hđộng mạnh, ngtử của chúng đều có 7e ở lớp ngoài cùng; đthn tăng từ F (9+),... đến At (85+). 4. Củng cố: (7’) - 1 vài hs nhắc lại nd chính của bài. - 2 hs làm các BT 1a, 2a sgk trg 101. 5. Dặn dò: (1’) - Học bài và làm lại các BT 1a, 2a sgk trg 101; ôn lại các kthức về t/c hóa học của kloại, pkim và một số ngtố đại diện. - Xem và soạn trước Bài 31: Mục III và IV. 6. Rút kinh nghiệm và bổ sung ý kiến của các đồng nghiệp hoặc cá nhân: