Bài giảng môn học Địa lý lớp 12 - Bài 3: Một số vấn đề mang tính toàn cầu

BÀI 3: MỘT SỐ VẤN ĐỀ MANG TÍNH TOÀN CẦU I. MỤC TIÊU Sau bài học, HS cần: 1. Kiến thức - Biết và giải thích được tình trạng bùng nổ dân số ở các nước đang phát triển và già hoá dân số ở các nước phát triển. - Trình bày được một số biểu hiện, nguyên nhân ô nhiễm môi trường, hậu quả của ô nhiễm môi trường. - Nhận thức được tình trạng bất ổn ở một số khu vực trên thế giới. 2. Kĩ năng - Phân tích được các bảng số liệu và liên hệ với thực tế. 3. Thái độ - Có ý thức tham gia bảo vệ môi trường từ những hành động nhỏ nhất. - Nhận thức được cần thiết phải bảo vệ hoà bình, chống nguy cơ chiến tranh. - Hiểu được: để giải quyết các vấn đề toàn cầu cần phải có sự đoàn kết và hợp tác của toàn nhân loại. II. THIẾT BỊ DẠY HỌC - Một số tin về chiến tranh và khủng bố. - Phiếu học tập. III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Kiểm tra bài cũ Câu 1, 2 trong SGK. Ổn định lớp Dạy bài mới Vào bài: Hoạt động của GV và HS Nội dung chính - GV viết tựa đề lên bảng, hỏi HS “Theo các em hiểu vấn đề mang tính toàn cầu là gì?” - Trả lời: Là vấn đề cần nhiều nước cùng tham gia giải quyết - GV: “Thông qua chương trình thời sự, hãy cho cô biết những hoạt động nào trên thế giới cần sự có mặt hay chữ kí của nhiều nước?” - Trả lời: Những hội nghị về môi trường, chiến tranh ở 1 khu vực nào đó, Các em hiểu như thế nào về câu nói: “Tư duy toàn cầu, hành động địa phương” - Trả lời: là vấn đề đó muốn giải quyết được cần sự suy nghĩ, góp ý các nước để đưa ra một giải pháp chung, nhưng hành động, việc làm cần linh hoạt ở các quốc gia, vì mỗi quốc gia sẽ có những đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội khác nhau. Như vậy, dựa vào câu nói đó, hãy giải thích cho những vấn đề sau: - Vấn đề 1: Dân số - Vấn đề 2: Môi trường Hoạt động 3: - Cho hs xem những hình ảnh về khủng bố; xung đột sắc tộc, tôn giáo; bệnh dịch (scan hoặc in hình). - GV: Em có biết những bức hình trên nói lên những vấn đề nào không? - Em hãy kể tên những vụ khủng bố những cuộc xung đột sắc tộc, tôn giáo trên thế giới mà em biết? - HS trả lời - GV lấy thêm dẫn chứng về những vấn đề trên.(xem phần phụ lục) - GV: Vậy theo các em những vấn đề khủng bố; xung đột sắc tộc, tôn giáo; bệnh dịch có ảnh hưởng ntn đối với nhân loại? Theo em cần làm gì để khắc phục những vấn đề này? - HS trả lời. - GV chuẩn kiến thức Dân số - Môi trường Xem phụ lục Một số vấn đề khác Xung đột sắc tộc, xung đột tôn giáo. Xuất hiện nạn khủng bố, chiến tranh biên giới. Các dịch bệnh hiểm nghèo: HIVS Hậu quả: + Nạn khủng bố; xung đột sắc tộc, tôn giáo đang trở thành mối đe dọa trực tiếp tới nền hòa bình của thế giới. + Gây thiệt hại về tất cả các mặt kinh tế, xã hội, chính trị, văn hóa, và quân sự của các quốc gia trên thế giới. àChúng ta cần góp sức chung tay với các quốc gia trên thế giới loại bỏ chủ nghĩa khủng bố đem lại hòa bình, ổng định cho nhân loại. Củng cố Câu 1: Chứng minh rằng trên thế giới, sự bùng nổ dân số diễn ra chủ yếu ở những nước đang phát triển, già hoá dân số diễn ra ở các nước phát triển? Câu 2: Qua bài một số vấn đề mang tính toàn cầu, em hãy viết bài cảm nhận nói lên suy nghĩ của em về những vấn đề trên. Dặn dò Xem lại bài cũ và đọc trước bài 4-thực hành: Tìm hiểu những cơ hội và thách thức của toàn cầu hóa đối với các nước đang phát triển. PHỤ LỤC 1 Vấn đề Tư duy toàn cầu Hành động địa phương Dân số Dân số TG đông, tăng nhanh: 6,477 tỉ người (2005) à > 7 tỉ người (2011) GV: Dựa vào kiến thức trong SGK, cho biết tình hình dân số TG hiện nay (nhóm 1: Dựa vào bảng 3.1, so sánh tỉ suất gia tăng dân số tự nhiên của nhóm nước đang pt với nhóm nước pt và toàn TG) (nhóm 2: Dựa vào bảng 3.2, so sánh cơ cấu dân số theo nhóm tuổi của nhóm nước pt với nhóm nước đang pt Pt - Gia tăng dân số có xu hướng chững lại. - Tỉ lệ gia tăng tự nhiên qua các thời kì giảm nhanh, tỉ lệ người dưới 15 tuổi ngày càng thấp, tỉ lệ người trên 65 tuổi ngày càng cao. è Già hóa dân số. (nhóm 4: Dân số già dẫn tới những hậu quả gì về mặt kinh tế - xã hội?) à Hậu quả: + Thiếu nguồn lao động. + Chi phí lớn cho phúc lợi xã hội. à Giải pháp: Đang pt - Chiếm 80% số dân, 95% số dân tăng hàng năm của thế giới - Tỉ lệ gia tăng tự nhiên qua các thời kì giảm chậm, dân số vẫn tiếp tục tăng nhanh. è Bùng nổ dân số. (nhóm 3: Dân số tăng nhanh dẫn tới những ảnh hưởng gì về mặt kinh tế - xã hội) Ảnh hưởng: + Tích cực: tạo ra nguồn lao động dồi dào. + Tiêu cực: gây ra sức ép nặng nề về tài nguyên môi trường, phát triển kinh tế và chất lượng cuộc sống... à Giải pháp: Môi trường (Phiếu học tập) Biến đổi khí hậu toàn cầu và suy giảm tầng ôdôn GV: Khí hậu toàn cầu và tầng ôdôn bao quanh trái đất bị biến đổi theo chiều hướng như thế nào? Nguyên nhân do đâu? Sự gia tăng nhiệt độ toàn cầu và thủng tầng ôzôn có ảnh hưởng gì đến đời sống trên Trái Đất? - Hiện trạng: Trái đất đang nóng dần lên: Nhiệt độ trái đất tăng 0,6 độ C trong 100 năm qua. Mưa axit. Tầng ôdôn ngày càng mỏng và lổ thủng tầng ôdôn ngày càng rộng - Nguyên nhân: Lượng CO2 tăng, do ngành SX điện và CN sử dụng than đá - Hậu quả: +Băng tanàmực nước biển tăngàS bị ngập tăng. +Ảnh hưởng đến sức khỏe, mùa màng, sinh vật Đưa ra một số giải pháp ở VN - Cắt giảm CO2,SO2,NO2, CH4 trong SX và sinh hoạt. - Cắt giảm CFCs trong SH và SX Ô nhiễm nguồn nước ngọt, biển và đại dương GV: Vì sao nguồn nước ngọt, biển và đại dương bị ô nhiễm? - Hiện trạng: Ô nhiễm - Nguyên nhân: Do chất thải sinh hoạt và công nghiệp đổ ra sông, hồ, biển... Do sự cố tràng dầu, đắm tàu, rửa tàu... - Hậu quả: Thiếu nước sạch, ảnh hưởng đến sức khỏe, các loài sinh vật thủy sinh Đưa ra một số giải pháp ở VN - XD nhiều nhà máy xử lí chất thải. - Đảm bảo an toàn hàng hải. Suy giảm đa dạng sinh vật GV: Sự đa dạng sinh vật là gì? Vì sao sự đa dạng sinh vật trên trái đất bị suy giảm? Hãy nêu tên một số loài động vật ở nước ta đang dần bị tuyệt chủng? - Hiện trạng: Suy giảm nhiều loài sinh vật bị tuyệt chủng hoặc đứng trước nguy cơ tuyệt chủng: VN: tê giác một sừng, bò xám, heo vòi, vượn tay trắng, - Nguyên nhân: Mất và phá huỷ nơi cư trú Sự thay đổi trong thành phần hệ sinh thái Sự nhập nội các loài ngoại lai Khai thác quá mức  Gia tăng dân số Ô nhiễm Biến đổi khí hậu toàn cầu - Hậu quả: Làm mất đi nhiều loài sinh vật, các gen di truyền, nguồn thuốc chữa bệnh, nguồn nguyên liệu của nhiều ngành sản xuất, Đưa ra một số giải pháp ở VN Bảo vệ nguồn đa dạng động thực vật, nguồn gen quý, ban hành các bộ luật về bảo vệ sinh vật nhất là các động thức vật có nguy cơ bị tuyệt chủng. xây dựng ý thức giữ gìn cho người dân trong việc bảo tồn đa dạng sinh vật PHỤ LỤC 2: PHIẾU HỌC TẬP Vấn đề môi trường Hiện trạng Nguyên nhân Hậu quả Giải pháp Biến đổi khí hậu toàn cầu Suy giảm tầng ô dôn Ô nhiễm MT biển và đại dương Suy giảm đa dạng sinh học PHỤ LỤC 3: 1. Khủng bố là hoạt động phá hoại, đe dọa bằng lời nói, hoặc truyền đi các hình ảnh hoặc video giết người do cá nhân hoặc tổ chức thực hiện làm thiệt mạng người gây hoang mang khiếp sợ hoặc tổn thất cho xã hội và cộng đồng, nhằm mục đích chính trị hoặc tôn giáo. 2. Sự kiện 11 tháng 9 diễn ra vào thứ Ba, ngày 11 tháng 9 năm 2001, khi một nhóm không tặc gần như cùng một lúc cướp bốn máy bay hành khách hiệu Boeing đang trên đường bay nội địa trong nước Mỹ. Nhóm không tặc lái hai phi cơ lao thẳng vào Tòa Tháp Đôi của Trung tâm Thương mại Thế giới tại Manhattan, Thành phố New York – mỗi chiếc đâm vào một trong hai tòa tháp cao nhất, cách nhau khoảng 18 phút. Trong vòng hai tiếng đồng hồ, cả hai tòa tháp bị sụp đổ. Một nhóm không tặc khác lái chiếc phi cơ thứ ba đâm vào tổng hành dinh của Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ tại Ngũ Giác Đài ở Quận Arlington, Virginia. Nếu không tính 19 không tặc, có cả thảy 2.999 người thiệt mạng trong vụ tấn công, và 6291 người bị thương. Theo phúc trình của Ủy ban Quốc gia về vụ Khủng bố tại Hoa Kỳ (Ủy ban 11/9), tất cả 19 không tặc tiến hành cuộc tấn công đều là những tay khủng bố liên quan đến tổ chức Hồi giáo Al-Qaeda. Bản phúc trình cho rằng Osama bin Laden, người Saudi, thủ lĩnh của Al-Qaeda, là người chịu trách nhiệm về vụ tấn công, trong khi Khalid Shaikh Mohammed là người trực tiếp đặt kế hoạch cho cuộc tấn công. Vụ khủng bố ngày 11 tháng 9 là một trong những sự kiện quan trọng đáng chú ý nhất trong thế kỷ 21, và là một trong những vụ khủng bố gây thiệt hại nhiều nhất về tất cả các mặt kinh tế, xã hội, chính trị, văn hóa, và quân sự của lịch sử Hoa Kỳ cũng như những nơi khác trên thế giới. Vụ tấn công khủng bố ngày 11-9-2001 đã gây thiệt hại cho nước Mỹ hơn 100 tỉ USD. Nhưng nếu tính cả chi phí cuộc chiến chống khủng bố của Mỹ thì có thể lên đến 4.000 tỉ USD (trong khi tổng GDP của Việt Nam năm 2011 khoảng 119 tỉ USD). Vào bài: (5 phút) Cho xem một số hình ảnh tranh biếm họa một số vấn đề toàn cầu à Những bức tranh trên nói đến điều gì? à Em hiểu ntn về vấn đề toàn cầu? Dạy bài: HD1: chia nhóm làm 6 nhóm (thảo luận trong 5 phút) Nhóm 1: cho bảng dân số thế giới SGK 10 à dân số thế giới tăng nhanh Năm 1804 1927 1959 1974 1987 1999 2025 Số dân trên TG (tỉ người) 1 2 3 4 5 6 8 Thời gian dân số tăng gấp đôi (năm) 123 47 47 Từ bảng số liệu này rút ra kết luận gì? Cho bảng 3.1 à so sánh tỉ suất à kết luận thứ 2 Giai đoạn Nhóm nước 1960-1965 1975-1980 1985- 1990 1995- 2000 2001- 2005 Phát triển 1,2 0,8 0,6 0,2 0,1 Đang phát triển 2,3 1,9 1,9 1,7 1,5 Thế giới 1,9 1,6 1,6 1,4 1,2 + So sánh tỉ suất gia tăng dân số tự nhiên của các nhóm nước và toàn thế giới? + Bùng nổ dân số gây ra những hậu quả gì? Cả lớp: Vì sao bùng nổ dân số lại diễn ra ở các nước đang pt? (Nếu còn thời gian: liên hệ vn: giáo viên liên hệ bằng cách đưa thông tin vn dân số ntn, bùng nổ trong thời gian nào?...) Nhóm 2: cho bảng 3.2 à so sánh cơ cấu Nhóm tuổi Phát triển 0-14 15-64 65 trở lên Đang phát triển 32 63 5 Phát triển 17 68 15 + So sánh cơ cấu dân số theo nhóm tuổi của các nhóm nước. Rút ra nhận xét (già hóa dân số ở các nước phát triển) + Già hóa dân số dẫn đến những hậu quả gì? Cả lớp: Tại sao già hóa dân số lại diễn ra ở các nước pt GV ghi bảng: VN năm 2011 có cơ cấu dân số trẻ (lần lượt là 24-69-7) Nhóm 3: Phương án 1: Phương pháp khăn trải bàn (nguyên nhân, hậu quả, giải pháp) Phương án 2: Đặt câu hỏi + Hoàn thành phiếu học tập Vấn đề môi trường Nguyên nhân Hậu quả Giải pháp Biến đổi khí hậu và suy giảm tầng ô dôn Nhóm 4: Xem 3 tranh biếm họa (đưa cho nhóm) à cho hs khai thác từ tranh ảnh để rút ra kiến thức và hoàn thành phiếu học tập. Vấn đề môi trường Nguyên nhân Hậu quả Giải pháp Ô nhiễm nguồn nước ngọt Nhóm 5: Cho hs đọc 1 mẩu thông tin à khai thác kiến thức qua bảng thông tin hoàn thành bảng Vấn đề môi trường Nguyên nhân Hậu quả Giải pháp Suy giảm đa dạng sinh vật Nhóm 6: Đặt câu hỏi + Ngoài những vấn đề toàn cầu về môi trường, dân số, theo em còn có những vấn đề toàn cầu nào khác? + Hậu quả của những vấn đề này là gì? + Nêu ví dụ minh họa về những vấn đề đó? HD: củng cố: tranh luận GHI BẢNG