Bài giảng môn học Địa lý lớp 12 - Tiết 10 - Bài 10: Thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa (tiếp theo)

Ngày soạn: 20/10/2013 Tiết PPCT: 10 Ngày dạy: 21/10 đến 26/10/2013 (Tuần 10) Lớp dạy: 12A1 đến 12A4 Bài 10. THIÊN NHIÊN NHIỆT ĐỚI ẨM GIÓ MÙA (tiếp theo) I. Mục tiêu bài học: Sau bài học, học sinh cần: 1. Về kiến thức: - Biết được biểu hiện của đặc điểm nhiệt đới ẩm gió mùa qua các thành phần tự nhiên: địa hình, thuỷ văn, thổ nhưỡng và sinh vật. - Giải thích được đặc điểm nhiệt đới ẩm gió mùa của các thành phần tự nhiên. - Hiểu được mặt thuận lợi và trở ngại của khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa đối với hoạt động sản xuất, nhất là đối với sản xuất nông nghiệp. 2. Về kĩ năng: - Phân tích mối quan hệ tác động giữa các thành phần tự nhiên tạo nên tính thống nhất thể hiện ở đặc điểm chung của một lãnh thổ. - Biết liên hệ thực tế để giải thích những hiện tượng thường gặp trong tự nhiên. . . II. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh: 1. Giáo viên: - Bản đồ địa hình Việt Nam - Bản đồ các hệ thống sông chính ở nước ta. - Một số tranh ảnh về đia hình vùng núi mô tả sườn dốc, khe rãnh, đá đất trượt, đia hình cacxtơ. Các loài sinh vật nhiệt đới. - Atlat Địa lí Việt Nam. 2. Học sinh: Vở ghi, SGK, bút . III. Phương pháp: - Đàm thoại - Thảo luận - Nêu vấn đề IV. Hoạt động dạy học: 1. Ổn định lớp: (1’) 2. Kiểm tra bài cũ: (5’) - Câu hỏi: Trình bày hoạt động của gió mùa Đông Bắc và ảnh hưởng của nó đến thiên nhiên nước ta? - Trả lời: Thời gian Từ tháng XI đến tháng IV năm sau Nguồn gốc Cao áp lạnh Xibia Hướng gió Đông Bắc Phạm vi hoạt động Miền Bắc (Từ dãy Bạch Mã Trở ra) Ảnh hưởng Nửa đầu mùa đông lạnh, khô. Nửa sau mùa đông lạnh, ẩm, có mưa phùn 3. Bài mới: GV giới thiệu bài: (1’) GV vẽ sơ đồ mối quan hệ giữa các thành phần nhiên (khí hậu, địa hình, sông ngòi, đất, sinh vật) và tìm các dẫn chứng từ thiên nhiên Việt Nam cho từng mối quan hệ (khí hậu - địa hình; khí hậu - sông ngòi; khí hậu - sinh vật...). GV: Khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa đã chi phối các thành phần tự nhiên khác hình thành nên đặc điểm chung nổi bật của tự nhiên nước ta, đó là thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa. Hoạt động của GV và HS Tg Kiến thức cơ bản Hoạt động l: Tìm hiểu các thành phần tự nhiên khác Phương pháp: Thảo luận nhóm Bước 1: GV chia lớp thành 4 nhóm (mỗi nhóm có 2 nhóm nhỏ) và giao nhiệm vụ cho HS (Xem phiếu học tập số 1 phần phụ lục). Thời gian thảo luận: 4 phút. Nhóm 1: a. Tìm hiểu thành phần tự nhiên địa hình. b. Dựa vào vốn hiểu bản thân em hãy đề ra các biện pháp nhằm hạn chế xâm thực ở vùng đồi núi? Nhóm 2: a. Tìm hiểu thành phần tự nhiên sông ngòi b. Dựa vào Atlat Địa lí Việt Nam (các hệ thống sông), hãy kể một số sông lớn ở nước ta. Vì sao hàm lượng phù sa của nước sông Hồng lớn hơn sông Cửu Long? Nhóm 3: a. Tìm hiểu thành phần tự nhiên đất b. Đất feralit có ảnh hưởng gì đến sản xuất ngành trồng trọt? Nhóm 4: a. Tìm hiểu thành phần tự nhiên sinh vật b. Dựa vào Atlat Địa lí Việt Nam (trang thực vật và động vật), hãy nhận xét sự phân bố một số loại rừng chính của nước ta? Bước 2: Các nhóm tiến hành thảo luận. Bước 3: Đại diện các nhóm trình bày trước lớp, các HS khác nhận xét, bổ sung. GV chuẩn kiến thức. Chuyển ý: Trong thực tiễn sản xuất và đời sống, thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa đã ảnh hưởng rất lớn (thuận lợi và khó khăn). Để tìm hiểu cụ thể hơn chúng ta cùng tìm hiểu mục 3. Hoạt động 2: Tìm hiểu ảnh hưởng của thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa đến hoạt động sản xuất và đời sống. Phương pháp: Cặp/cả lớp Bước 1: Hãy hoàn thành sơ đồ sau đây, nêu ảnh hưởng của thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa đến sản xuất và đời sống ở nước ta? (Phiếu học tập số 2 phần phụ lục) Bước 2: HS suy nghĩ, dựa vào vốn hiểu biết và nội dung SGK trả lời. Gọi đại diện HS trả lời các HS khác nhận xét, bổ sung. Bước 3: GV chuẩn kiến thức. 23’ 12’ 2. Các thành phần tự nhiên khác: a. Địa hình: b. Sông ngòi: c. Đất: d. Sinh vật: (Nội dung ở phần phụ lục) 3. Ảnh hưởng của thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa đến hoạt động sản xuất và đời sống: a. Ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp: b. Ảnh hưởng đến các hoạt động sản xuất khác và đời sống: (Nội dung phần phụ lục) 4. Củng cố: (2’) - Biểu hiện và nguyên nhân tính chất nhiệt đới ẩm gió mùa của thành phần tự nhiên địa hình? - Ảnh hưởng của thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa đến hoạt động sản xuất? 5. Dặn dò: (1’) - Về nhà học bài và trả lời câu hỏi cuối bài. - Chuẩn bị bài mới. V. Rút kinh nghiệm: . VI. Phụ lục: 1. Phiếu học tập: PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1: NHÓM 1: a. Dựa vào SGK và vốn hiểu biết, hãy hoàn thành bảng sau: Thành phần tự nhiên Biểu hiện Nguyên nhân Địa hình ......................................................... ......................................................... ......................................................... ......................................................... ......................................................... ......................................................... ......................................................... ......................................................... ......................................................... ......................................................... ......................................................... ......................................................... ........................................................ ......................................................... ......................................................... ......................................................... ......................................................... ......................................................... ......................................................... ......................................................... ......................................................... ......................................................... b. Bằng vốn hiểu biết đề ra các biện pháp hạn chế xâm thực vùng đồi núi? ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................. PHIẾU HỌC TẬP: NHÓM 2: a. Dựa vào SGK và vốn hiểu biết, hãy hoàn thành bảng sau: Thành phần tự nhiên Biểu hiện Nguyên nhân Sông ngòi ......................................................... ......................................................... ......................................................... ......................................................... ......................................................... ......................................................... ......................................................... ......................................................... ......................................................... ......................................................... ......................................................... ......................................................... ........................................................ ......................................................... ......................................................... ......................................................... ......................................................... ......................................................... ......................................................... ......................................................... ......................................................... ......................................................... b. Dựa vào Atlat Địa lí Việt Nam (các hệ thống sông), hãy kể một số sông lớn ở nước ta. Vì sao hàm lượng phù sa của nước sông Hồng lớn hơn sông Cửu Long? ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. PHIẾU HỌC TẬP: NHÓM 3: a. Dựa vào SGK và vốn hiểu biết, hãy hoàn thành bảng sau: Thành phần tự nhiên Biểu hiện Nguyên nhân Đất ......................................................... ......................................................... ......................................................... ......................................................... ......................................................... ......................................................... ......................................................... ......................................................... ......................................................... ......................................................... ......................................................... ......................................................... ........................................................ ......................................................... ......................................................... ......................................................... ......................................................... ......................................................... ......................................................... ......................................................... ......................................................... ......................................................... b. Đất feralit có ảnh hưởng gì đến sản xuất ngành trồng trọt? ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ PHIẾU HỌC TẬP: NHÓM 4: a. Dựa vào SGK và vốn hiểu biết, hãy hoàn thành bảng sau: Thành phần tự nhiên Biểu hiện Nguyên nhân Sinh vật ......................................................... ......................................................... ......................................................... ......................................................... ......................................................... ......................................................... ......................................................... ......................................................... ......................................................... ......................................................... ......................................................... ......................................................... ........................................................ ......................................................... ......................................................... ......................................................... ......................................................... ......................................................... ......................................................... ......................................................... ......................................................... ......................................................... b. Dựa vào Atlat Địa lí Việt Nam (trang thực vật và động vật), hãy nhận xét sự phân bố một số loại rừng chính của nước ta? ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2: ẢNH HƯỞNG CỦA TNNĐ ẨM GIÓ MÙA ĐẾN SẢN XUẤT VÀ ĐỜI SỐNG Ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp Ảnh hưởng đến các hoạt động sản xuất khác và đời sống Khó khăn Thuận lợi . . Khó khăn Thuận lợi . . 2. Thông tin phản hồi: Phiếu học tập số 1: Thành phần tự nhiên Biểu hiện Nguyên nhân Địa hình - Xâm thực mạnh ở miền đối núi - Bồi tụ nhanh ở đồng bằng hạ lưu sông - Nhiệt độ cao, lượng mưa nhiều - Bề mặt địa hình có độ dốc lớn, nham thạch dễ bị phong hóa Sông ngòi - Mạng lưới sông ngòi dày đặt - Sông ngòi nhiều nước, giàu phù sa - Chế độ nước theo mùa - Lượng mưa lớn - Mưa nhiều, bào mòn - Mưa theo mùa Đất - Quá trình feralit là quá trình hình thành đất đặc trưng - Lớp đất dày, chua - Lượng nhiệt, ẩm cao - Phong hóa diễn ra cường độ mạnh Sinh vật - Hệ sinh thái rừng rậm nhiệt đới ẩm lá rộng thường xanh. - Hệ sinh thái rừng nhiệt đới ẩm gió mùa - Thành phần loài chủ yếu nhiệt đới - Khí hậu nóng ẩm - Hoạt động của gió mùa Phiếu học tập số 2: ẢNH HƯỞNG CỦA TNNĐ ẨM GIÓ MÙA ĐẾN SẢN XUẤT VÀ ĐỜI SỐNG Ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp Ảnh hưởng đến các hoạt động sản xuất khác và đời sống Khó khăn Thuận lợi - Phát triển nền nông nghiệp nhiệt đới với cơ cấu ngành đa dạng, năng suất cao. - Thâm canh, tăng vụ - Nhanh chóng phủ xanh đất trống đồi trọc - Thiên tai: Hạn hán, lũ lụt,... - Hiện tượng thời tiết cực đoan - Sâu bệnh, dịch bệnh... Khó khăn Thuận lợi - Thuận lợi cho các ngành lâm nghiệp, thủy sản, giao thông vận tải, du lịch - Các hoạt động khai thác, xây dựng được đẩy mạnh, nhất là mùa khô. - Các hoạt động sản xuất: Gtvt, du lịch, công nghiệp chịu ảnh hưởng của sự phân mùa khí hậu, chế độ nước. - Độ ẩm cao nên khó bảo quản máy móc. - Nhiều thiên tai và các hiện tượng thời tiết bất thường. - Môi trường suy thoái