Bài giảng môn học Địa lý lớp 12 - Tuần 14: Bảo vệ môi trường và phòng chống thiên tai (Tiếp theo)

Tuần: Tiết: Ngày soạn: Ngày dạy: Bài 14 I. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: - Hiểu rõ tình hình suy giảm tài nguyên rừng và đa dạng sinh học, tình trạng suy thoái và hiện trạng sử dụng tài nguyên đất ở nước ta. Phân tích được nguyên nhân và hậu quả của sự suy giảm tài nguyên sinh vât, sự suy thóai tài nguyên đất. - Biết được các biện pháp của nhà nước nhằm bảo vệ tài nguyên rừng, đa dạng sinh học, các biện pháp bảo vệ tài nguyên đất và một số tài nguyên khác (nước, khoáng sản, biển,...) 2. Kĩ năng: - - Phân tích các bảng số liệu về biến động rừng, suy giảm số lượng loài động, thực vật, từ đó nhận xét sự suy giảm tài nguyên rừng và đa dạng sinh vật ở nước ta. - Liên hệ thực tế địa phương về các biểu hiện suy thoái tài nguyên đất II. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC: - Phân tích các bảng số liệu về biến động rừng, suy giảm số lượng loài động, thực vật, từ đó nhận xét sự suy giảm tài nguyên rừng và đa dạng sinh vật ở nước ta. - Liên hệ thực tế địa phương về các biểu hiện suy thoái tài nguyên đất. III. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP: 1. Ổn định tổ chức: 2. Kiểm tra bài cũ: - Kiểm tra bài thực hành. 3. Bài mới: Tài nguyên thiên nhiên là vốn quý của đất nước ta, trong đóa nhiều tài nguyên rất quý hiếm, được hình thành trong thời gian hàng triệu năm với những biến cố địa chất rất phức tạp... Vì vậy, việc sử dụng hợp lí và bảo vệ nguồn tài nguyên có ý nghiẫ đặc biệt quan trọng, không chỉ trong hiện tại mà còn với cả tương lai của đất nước. Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Nội dung chính Hoạt động 1: Tìm hiểu về việc sử dụng và bảo vêh tài nguyên sinh vật trên đất nước ta. 1. Sử dụng và bảo vệ tài nguyên sinh vật a. Tài nguyên rừng - Dựa vào bảng14.1, hãy nhận xét về sự biến động diện tích rừng qua các giai đoạn 1943-1983 và 1983-2005. Vì sao có sự biến động đó? - 1943-1983, nước ta thêm 0,4triệu ha rừng trồng; nhưng diên tích rừng tự nhiên lại bị giảm 7,5triệu ha, trng bình mỗi năm mất đi 187.500ha, kết quả tổng diện tích có rừng nước ta trong giai đoạn này giảm 7,1triệu ha. - Nguyên nhân do tình trạng khai thác quá mức, tình trạng chặt phá, đốt rừng để lấy đất làm nương rẫy. - 1983-2005 DT rừng trồng đã tăng 2,1triệu ha, trung bình mỗi năm tăng 95.455ha. - Rừng tự nhiên ngày càng được phục hồi, mỗi năm tăng 154.545ha - Nhờ thực hiện các biện pháp trồng mới và bảo vệ rừng, tổng diện tích rừng của nước ta ngày ảng tăng lên, năm 2005 đạt 12,7triệu ha (38%) - Suy giảm tài nguyên rừng và hiện trạng rừng. - Qua hiện trạng rừng vừa nêu, hayc ho biết tình trạng chất lượng rừng nước ta như thế nào? - Mặc dù tổng DT rừng đang tăng lên nhưng tài nguyên rừng vẫn bị suy thoái do chất lượng rừng chưa thể phục hồi. - Mặc dù tổng DT rừng đang tăng lên nhưng tài nguyên rừng vẫn bị suy thoái do chất lượng rừng chưa thể phục hồi. - Cụ thể: 1943,nước ta có gần 10triệu rừng giàu(70%DT), hiện nay còn rất ít. - Chủ yếu rừng nước ta là rừng non mới được phục hồi và rừng trồng chưa khai thác được. Trái ngược với 1943, hiện nay chúng ta lại có 70% DT rừng nghèo và mới được phục hồi. - 70% DT rừng nước ta là rừng nghèo và rừng mới được phục hồi. - Rừng có vai trò quan trọng không chỉ về kinh tế mà còn tạo ra sự cân bằng sinh thái môi trường, vì thế việc bảo vệ và phát triêửn rừng có ý nghĩa rất lớn. - Vậy nhà nước ta đã có những biện pháp gì để bảo vệ tài nguyên rừng? - Theo quy hoạch, chngs ta phải nâng độ che phủ rừng của cả nước từ gần 40% hiện nay lên 45-50%, vùng núi dốc phải đạt 70-80%. - Theo quy hoạch, chngs ta phải nâng độ che phủ rừng của cả nước từ gần 40% hiện nay lên 45-50%, vùng núi dốc phải đạt 70-80%. - Thực hiện các biện pháp quy hoạch và bảo vệ phát triển từng loại rừng. - Thực hiện các biện pháp quy hoạch và bảo vệ phát triển từng loại rừng. - Cụ thể từng loại rừng được thể hiện như thế nào? + Rừng phòng hộ: Bảo vệ, nuôi dưỡng rừng hiên có, trồng rừng trên đồi núi trống, đồi trọc + Rừng đặc dụng: Bảo vệ cảnh quan, đa dạng sinh vật của các vườn quốc gia và các khu bảo tồn thiên nhiên. + Rừng sản xuất: Duy trì phát triển DT và chất lượng rừng, duy trì và phát triển hoàn cảnh rừng, độ phì và chất lượng đất rừng. - Giao quyền sử dụng đất và bảo vệ rừng cho người dân. - Nhiệm vụ trước mắt của nước ta hiện nay trong việc phát triển rừng là gì? - Quy hoạch và thực hiẹnchieesn lược trồng 5triệu ha rừng đến 2010, nâng độ che phủ rừng lên 43% và phục hồi được sự cân bằng môi trường sinh thái VN. b. Đa dạng sinh học - Tình hình đa dạng sinh học ở nước ta hiện nay như thế nào? - SV tự nhiên ở nước ta có tính đa dạng cao thể hiện ở thành phần và số lượng loài, các kiểu hệ sinh thái và nguồn gen quý hiếm nhưng đang bị suy giảm. - Tài nguyên sinh vật đang bị suy giảm mạnh. - Dựa vào bảng 14.3, hãy nêu sự đa dạng thành phần loài nước ta. - Riêng số đã biết, chúng ta có 14.500 loài thực vật, 300 loài thú, 830 loài chim, 400 loài bò sát lưỡng cư, 550 loài cá nước ngọt, 2000 lòai cá nước mặn. - Sự suy giảm tính đa dạng sinh học của nước ta biểu hiện ở những mặt nào? - Sự suy giảm tính đa dạng sinh học của nước ta biểu hiện ở 3 mặt: thành phần loài, nguồn gen, kiểu hệ sinh thái. - Suy giảm da dạng sinh vật được thể hiện DT rừng tự nhiên đang bị thu hẹp, các kiểu hệ sinh thái, thành phần loài và nguồn gen đang bị suy giảm. - Nguyên nhân nào đã làm suy giảm số lượng loài động thực vật tự nhiên nước ta? - Tác động của con người( phá rừng bừa bãi, khai thác không hợp lí, đốt rừng lấy DT canh tác...) làm suy giảm số lượng loài động thực vật tự nhiên nước ta. Ngoài ra còn hiện tượng cháy rừng do thiên tai xảy ra. - Nguyên nhân suy giảm chủ yếu do tác động của con người. - Nước ta đã có những biện pháp gì bảo vệ đa dạng sinh học? - Xây dựng hệ thống vườn quốc gia và khu bảo tồn thiên nhiên. - Ban hành sách đỏ Việt Nam. - Ban hành các quy định khai thác - Biện pháp bảo vệ: + Xây dựng hệ thống vườn quốc gia và khu bảo tồn thiên nhiên. + Ban hành sách đỏ Việt Nam. + Ban hành các quy định khai thác Chúng ta đã thấy được hiện trạng cũng như các vấn đề về tài nguyên rừng nước ta, trong mục 2 sau đây chúng ta sẽ tìm hiểu về hiện trạng và các biện pháp bảo vệ tài nguyên đất. Hoạt động 2: Nghiên cứu việc sử dụng và bảo vệ tài nguyên đất 2. Sử dụng và bảo vệ tài nguyên đất a. Hiện trạng sử dụng tài nguyên đất - Hiện trạng sử dụng tài nguyên đất ở nước ta hiện nay như thế nào? - Năm nước ta có khoảng 12,7triệu ha đất có rừng, - Năm nước ta có khoảng 12,7triệu ha đất có rừng - DT đất nông nghiệp được sử dụng chiếm >28% tổng DT đất tự nhiên - 9,4triệu ha đất sử dụng trong nông nghiệp. - 9,4triệu ha đất sử dụng trong nông nghiệp - Bình quân này rất thấp đối với một nước có hoạt động NN chủ yếu như nước ta. - Trung bình hơn 0,1ha/ người - Trung bình hơn 0,1ha/người - Trong Dt đất chưa sử dụng có 350nghìn là đất đồng bằng nên khả năng mở rộng không lớn. 5triệu ha là đất đồi núi đã bị thoái hóa nặng. => Việc cải tạo, sử dung đất này rất khó khăn. - 5,35triệu ha đất chưa sử dụng - 5,35triệu ha đất chưa sử dụng. - Hãy nêu các biểu hiện suy thoái tài nguyên đất ở nước ta. - Ở miền đồi núi: đất bị bạc màu, trơ sỏi đá.....do bị xói mòn, rửa trôi, xâm thực. - Ở đồng bằng: đất bị nhiễm mặn, phèn hóa, đất bạc màu, đất bị ô nhiễm. - Hiện nay DT đất trống đồi trọc đang giảm mạnh, nhưng DT đất bị suy thóai còn rất lớn. Hiện có 9,3triệu ha đất bị đe dọa sa mạc hóa(chiếm khoảng 28%DT) b. Các biện pháp bảo vệ tài nguyên đất - Hãy nêu các biện pháp bảo vệ đất đồi núi và cải tạo đất đồng bằng. - Việc khai hoang đất làm nông nghiệp ở vùng đồi núi phải hết sức thận trọng. + Áp dụng kĩ thuật làm ruộng bậc thang trên sườn đất dốc, đào hố vẫy cá, trồng cây theo băng. + Áp dụng biện pháp nông-lâm kết hợp để vừa đảm bảo có sản phẩm thu hoạch vừa duy trì độ che phủ rừng. - Đối với đất đồi núi: để chống xói mòn trên đất dốc cần phải áp dụng tổng thể các biện pháp thủy lợi, canh tác thích hợp. Bảo vệ rừng và đất rừng, tổ chức đinh canh, định cư cho dân cư miền núi. - Đối với đất đồi núi: để chống xói mòn trên đất dốc cần phải áp dụng tổng thể các biện pháp thủy lợi, canh tác thích hợp. Bảo vệ rừng và đất rừng, tổ chức đinh canh, định cư cho dân cư miền núi. - Thực hiện các biện pháp canh tác thích hợp như luân canh, bón phân cải tạo đất như bón phân xanh, phân chuồng để tăng độ mùn cho đất, bón vôi để giảm độ chua của đất - Đối với đồng bằng: Cùng với thâm canh, nâng cao hiệu quả sử dụng đất, cần canh tác sử dụng hợp lí, chống bạc màu, glây, nhiễm mặn, nhiễm phèn. Bón phân cải tạo đất thích hợp. - Đối với đồng bằng: quản lí đất chặt chẽ, sử dụng vốn đất và thực hiện các biện pháp canh tác, cải tạo đất hợp lí, thâm canh, nâng cao hiệu quả sử dụng đất, phòng ngừa ô nhiễm, thoái hóa môi trường đất. - Nguyên nhân chủ yếu gây ô nhiễm đất hiện nay là gì? - Do sử dụng chất độc hóa học, thuốc trừ sâu, nước thải công nghiệp chứa chất độc hại, chất bẩn chứa nhiều vi khuẩn gây bệnh hại cây trồng. Ngoài tài nguyên sinh vật và đất đai, đất nước ta còn nhiều nguồn tài nguyên khác như khoáng sản, nguồn nước, tài nguyên biển,... và việc bảo vệ, sử dụng hợp lí các nguồn tài nguyên này cũng là những đòi hỏi rất cấp thiết. Chúng ta sẽ tìm hiểu vấn đề này trong mục 3 sau đây. Hoạt động 3: Tìm hiểu yêu cầu sử dụng hợp lí và bảo vệ các nguồn tài nguyên khác 3. Sử dụng và bảo vệ tài nguyên khác - Hiện trạng tài nguyên nước của nước ta hiện nay như thế nào? - Ngập lục vào nùa mưa và thiếu nước vào mùa kho là hai vấn đề quan trọng nhất hiện nay. Nên cần sử dụng hợp lí tài nguyên nước đi đôi với bảo vệ, chống ô nhiễm - Ngập lục vào nùa mưa và thiếu nước vào mùa kho là hai vấn đề quan trọng nhất hiện nay. Nên cần sử dụng hợp lí tài nguyên nước đi đôi với bảo vệ, chống ô nhiễm - Hãy nêu các biện pháp nhằm bảo đảm cân bằng nước và phòng chống ô nhiễm nước. - Tăng độ che phủ, canh tác dụng kĩ thuật trên đất dốc để giữ nước vào mùa mưa, tăng lượng nước thấm vào mùa khô. - Xử lí hành chính đối với các cơ sở sản xuất, dịch vụ, dân cư không thực hiện đúng quy định vưề nước thải, nhằm ngăn chặn nguồn gây ô nhiễm nước. - Tuyên truỳên, giáo dục cho người dân không xả nước bẩn, rác thải vào sông, hồ. - Hãy cho biết khả năng khai thác và yêu cầu bảo vệ đối với các tài nguyên khoáng sản, du lịch, khí hậu và tài nguyên biển. - Tại sao cần phải quản lí chặt chẽ việc khai thác tài nguyên khoáng sản? - TN khoáng sản: nước ta có nhiều mỏ KS, phần lớn là mỏ nhỏ, phân tán. Nhiều nơi khai thác bừa bãi, không giấy phép gây lãng phí và ô nhiễm môi trường nên cần có các biện pháp bảo vệ. - TN khoáng sản: nước ta có nhiều mỏ KS, phần lớn là mỏ nhỏ, phân tán. Nhiều nơi khai thác bừa bãi, không giấy phép gây lãng phí và ô nhiễm môi trường nên cần có các biện pháp bảo vệ. - TN du lịch: rất đa dạng, phong phú và có giá trị cao nhưng tình trạng ô nhiễm đã gây những hạn chế cho việc khai thác tài nguyên này. Cần bảo tồn, tôn tạo giá trị TN di lịch và bảo vệ cảnh quan du lịch khỏi bị ô nhiễm, phát triển du lich sinh thái. - TN du lịch: rất đa dạng, phong phú và có giá trị cao nhưng tình trạng ô nhiễm đã gây những hạn chế cho việc khai thác tài nguyên này. Cần bảo tồn, tôn tạo giá trị TN di lịch và bảo vệ cảnh quan du lịch khỏi bị ô nhiễm, phát triển du lich sinh thái. - Các nguồn tài nguyên khác như khí hậu, biển cũng rất dồi dào, khả năng khai thác rất cao cũng cần sử dụng hợp lí và bảo vệ để phát triển. - Các nguồn tài nguyên khác như khí hậu, biển cũng rất dồi dào, khả năng khai thác rất cao cũng cần sử dụng hợp lí và bảo vệ để phát triển IV. KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ: - Hãy nêu tình trạng suy giảm tài nguyên rừng và đa dạng sinh vật ở nước ta. các biện pháp bảo vệ rừng và bảo vệ đa dạng sinh vật. - Tình trạng suy thoái tài nguyên đất và các biện pháp bảo vệ đất ở vùng núi và đồng bằng ở nước ta như thế nào? V. HOẠT ĐỘNG NỐI TIẾP: Trả lời câu hỏi sau bài trong SGK. Học bài và chuẩn bị bài tiếp theo.