Bài giảng môn học Địa lý lớp 9 - Tuần 1 - Tiết 1 - Bài 1 : Cộng đồng các dân tộc Việt Nam (Tiết 32)

Tuaàn: 01, Tieát CT: 01 Ngaøy soaïn: 23/8/2009 Ngaøy daïy: 26/8/2009 ÑÒA LÍ DAÂN CÖ BAØI 1 : CỘNG ĐỒNG CÁC DÂN TỘC VIỆT NAM I. Muïc tieâu baøi hoïc : 1.Kieán thöùc : Giuùp hoïc sinh hieåu ñöôïc: Nêu được một số đặc điểm về dân tộc: Việt Nam có 54 dân tộc; mỗi dân tộc có những đặc trưng văn hóa thể hiện trong ngôn ngữ, trang phục, phong tục, tạp quán. Biết các dân tộc có trình độ phát triển kinh tế khác nhau, chung sống đoàn kết cùng xây dựng và bảo vệ tổ quốc. Trình bày được sự phân bố các dân tộc ở nước ta. 2. Kyõ naêng : Phân tích bảng số liệu về số dân phân theo thành phần dân tộc. Thu thập thông tin về một dân tộc. 3. Thaùi ñoä: Giaùo duïc tinh thaàn toân troïng ñoaøn keát caùc daân toäc, tinh thaàn yeâu nöôùc. II. Chuaån bò: 1. Giaùo vieân: - Giaùo aùn - Baûn ñoà phaân boá caùc daân toäc Vieät Nam - Tranh aûnh veà ñoàng baèng , ruoäng baäc thang. - Boä tranh aûnh veà Ñaïi gia ñình daân toäc Vieät Nam 2. Hoïc sinh: Ñoïc kyõ baøi tröôùc ôû nhaø III. Phương pháp: Trực quan, đàm thoại, vấn đáp IV. Hoaït ñoäng daïy vaø hoïc : OÅn ñònh :( 1p) Kieåm tra só soá: /39 Kieåm tra baøi cuõ: (2p) GV kieåm tra söï chuaån bò cuûa HS veà SGK, taäp vôû ... Baøi môùi : Vieät Nam laø moät quoác gia ñoâng daân toäc, caùc daân toäc Vieät Nam soáng bình ñangú vôùi nhau trong coâng cuoäc xaây döïng vaø baûo veä toå quoác. Moãi daân toäc ñeàu coù nhöõng neùt rieâng veà vaên hoaù töø ñoù laøm cho vaên hoaù VN caøng theâm phong phuù vaø ña daïng. HOAÏT ÑOÄNG CUÛA GV VAØ HS T.G NOÄI DUNG BAØI HOAÏT ÑOÄNG 1. GV: Duøng taäp aûnh "VN hình aûnh 54 daân toäc".Giôùi thieäu moät soá daân toäc tieâu bieåu cho caùc vuøng ñaát nöôùc. Baûng 1.1: Daân soá phaân theo thaønh phaàn daân toäc (saép xeáp theo soá daân) ôû Vieät Nam naêm 1999 (ñôn vò: nghìn ngöôøi) ? Nöôùc ta coù bao nhieâu daân toäc? HS: à ? Keå teân caùc daân toäc maø em bieát? HS: Kinh, Hoa, Khmer, Chăm... ? Neâu vaøi neùt khaùi quaùt veà daân toäc kinh vaø một số daân toäc khác ? HS: Nêu khai quát về Ngoân ngöõ trang phuïc, taäp quaùn saûn xuaát ? Caùc daân toäc khaùc nhau ôû maët naøo? Cho ví duï? HS : Ngoân ngöõ, phong tuïc, taïp quaùn, trang phuïc... GV Đ­a ra mét sè dÉn chøng, tranh ¶nh, hoặc bé tem minh ho¹ vÒ céng ®ång d©n téc ViÖt Nam. VÝ dô 1: Ng«n ng÷ ViÖt Nam cã c¸c ng÷ hÖ chÝnh: • Nhãm H¸n T¹ng: H¸n - Hoa, T¹ng, MiÕn, M«ng • Nhãm Nam Á: ViÖt, M­êng, M«n, Kh¬ me • Nhãm Tµy Th¸i: Tµy, Th¸i, Ka Dai • Nhãm Malay«-P«linª®iªng: VÝ dô 2: Trang phôc Mét sè tranh ¶nh vÒ trang phôc vµ bé tem céng ®ång d©n téc ViÖt Nam. VÝ dô 3: Phong tôc-tËp qu¸n: Dùng vî g¶ chång D©n téc M«ng: c­íp vî D©n téc Th¸i: ë rÔ D©n téc Ch¨m: mang hä mÑ D©n téc Kinh: c­íi vî GV: Höôùng daãn HS quan saùt H1.1 bieåu ñoà cô caáu daân toäc nhaän xeùt: ? Daân toäc naøo coù soá daân ñoâng nhaát? chieám tæ leä bao nhieâu? Phaân boá chuû yeáu ôû ñaâu? Laøm ngheà gì? Xaùc ñònh treân baûn ñoà. HS: à ? Haõy keå teân 1 soá saûn phaåm thuû coâng tieâu bieåu cuûa caùc daân toäc ít ngöôøi maø em bieát? HS: -Laøm ñöôøng thoát noát, khaûm baïc (Khôme) -Deät thoå caåm, theâu (Taøy, Thaùi) -Laøm goám troàng boâng, deät vaûi ( Chaêm) ? Caùc daân toäc ít ngöôøi phaân boá ôû ñaâu? Chieám tæ leä bao nhieâu %? HS : à ? Haõy keå teân caùc vò laõnh ñaïo caáp cao cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc ta laø ngöôøi daân toäc ít ngöôøi maø em bieát? HS: Tổng bí thư Nông Đức Mạnh – dân tộc Tày ? Quan saùt hình 1.2 em coù suy nghó gì veà lôùp hoïc ôû vuøng cao ? HS : Neâu nhaän xeùt. GV Keát luaän caùc daân toäc cuøng bình ñaúng, ñoaøn keát trong quaù trình xaây döïng vaø baûo veä toå quoác: Chuyeån yù: VN laø quoác gia coù nhieàu thaønh phaàn daân toäc. Ñaïi ña soá caùc daân toäc coù nguoàn goác baûn ñòa, cuøng chung soáng döôùi maùi nhaø cuûa nöôùc Vieät Nam thoáng nhaát. Ñòa baøn sinh soáng caùc daân toäc ñöôïc phaân boá nhö theá naøo, ta cuøng tìm hieåu muïc 2. HOAÏT ÑOÄNG 2 GV: Treo bản đồ phân bố các dân tộc Việt Nam và giới thiệu kí hiệu. GV: Döïa vaøo baûn ñoà "Phaân boá daân toäc VN" vaø hieåu bieát cuûa mình, haõy cho bieát daân toäc Vieät ( Kinh) phaân boá chuû yeáu ôû ñaâu? HS: Lên xác định trên bản đồ GV: Döïa vaøo voán hieåu bieát cho bieát caùc daân toäc ít ngöôøi phaân boá chuû yeáu ôû ñaâu? HS traû lôì GV: Caùc khu vöïc coù ñaëc ñieåm veà ñòa lyù töï nhieân vaøkinh teá xaõ hoäi nhö theáù naøo? HS döïa SGK traû lôøi ? Döïa vaøo SGK vaø baûn ñoà phaân boá daân toäc Vieät Nam, haõy cho bieát ñòa baøn cö truù cuï theå cuûa caùc daân toäc ít ngöôøi? Xaùc ñònh treân baûn ñoà. HS : leân baûng xaùc ñònh ñòa baøn cö truù cuûa ñoàng baøo caùc daân toäc tieâu bieåu. -Trung du vaø mieàn nuùi phía baéc: Taøy, Nuøng, Thaùi, Möôøng, Dao, Moâng... -Khu vöïc tröôøng sôn taây nguyeân : E -ñeâ, Gia-rai, Ba-na, Cô-ho -Ngöôøi chaêm, Khôme, Hoa soáng ôû cöïc nam trung boä vaø nam boä. ? Haõy cho bieát cuøng vôùi söï phaùt trieån cuûa neàn kinh teá söï phaân boá vaø ñôøi soáng cuûa ñoàng baøo caùc daân toäc ít ngöôøi coù nhöõng söï thay ñoåi lôùn nhö theá naøo ? HS: Ñònh canh, ñònh cö, xoùa ñoùi giaûm ngheøo, Nhaø nöôùc ñaàu tö xaây döïng cô sôû haï taàng, ñöôøng, tröôøng, traïm, coâng trình thuûy ñieän, khai thaùc tieàm naêng du lòch. GV : dieãn gæang vaø xaùc ñònh treân baûn ñoà: - Trung du vaø mieàn nuùi phía Baéc : Treân 30 daân toäc ít ngöôøi. - Khu vöïc Tröôøng Sôn- Taây Nguyeân coù treân 20 daân toäc ít ngöôøi: EÂ-ñeâ Gia rai, Mnoâng. - Duyeân haûi cöïc nam Trung Boä vaø Nam Boä coù daân toäc Chaêm, Khô me, Hoa, ? Theo em söï phaân boá caùc daân toäc hieän nay nhö theá naøo? HS: ñaõ coù nhieàu thay ñoåi ? Cho bieát em thuoäc daân toäc naøo, daân toäc em ñöùng thöù maáy veà soá daân trong coäng ñoàng caùc daân toäc Vieät nam? Ñòa baøn cö truù chuû yeáu cuûa daân toäc em? HS: Neâu ? Haõy keå moät soá neùt vaên hoùa tieâu bieåu cuûa daân toäc em ?. HS: Töï giôùi thieäu veà daân toäc mình. GV: Hieän nay caùc daân toäc ñeàu bình ñaúng, thöông yeâu vaø cuøng saùt caùnh beân nhau xaây döïng nöôùc CHXHCN Vieät Nam ngaøy caøng giaøu ñeïp 17P’ 18 P I. CAÙC DAÂN TOÄC ÔÛ NÖÔÙC TA - Nöôùc ta coù 54 daân toäc - Moãi daân toäc coù nhöõng neùt vaên hoaù rieâng, theå hieän ôû ngoân ngöõ, trang phuïc, phong tuïc, taäp quaùnLaøm cho neàn vaên hoaù Vieät Nam theâm phong phuù . - Daân toäc Kinh coù soá daân ñoâng nhaát 86% daân soá caû nöôùc - Caùc daân toäc ít ngöôøi coù soá daân vaø trình ñoä kinh teá khaùc nhau, moãi daân toäc coù kinh nghieäm saûn xuaát rieâng. - Caùc daân toäc ñeàu bình ñaúng, ñoaøn keát trong quaù trình xaây döïng vaø baûo veä Toå quoác II SÖÏ PHAÂN BOÁ CAÙC DAÂN TOÄC 1. Daân toäc Vieät (kinh) - Phaân boá roäng khaép nöôùc song chuû yeáu ôû ñoàng baèng, trung du vaø duyeân haûi. 2. Caùc daân toäc ít ngöôøi - Caùc daân toäc ít ngöôøi chieám 13,8% soáng chuû yeáu ôû mieàn nuùi vaø trung du, - Hieän nay söï phaân boá caùc daân toäc ñaõ coù nhieàu thay ñoåi 4. Cuûng coá: (5p) - Nöôùc ta coù bao nhieâu daân toäc? Caùc daân toäc khaùc nhau ôû maët naøo? Cho ví duï. - Xaùc ñònh treân baûn ñoà ñòa baøn cö truù cuûa caùc daân toäc. GV: nhaän xeùt vaø keát thuùc tieát daïy 5.Höôùng daãn, daën doø: (2p) Laøm baøi taäp caâu 1,2,3 SGK. Xem laïi baøi ñaõ hoïc Ñoïc kyõ baøi 2 tröôùc ôû nhaø. ****************************** Tuaàn: 01, Tieát CT: 02 Ngaøy soaïn: 25/8/2009 Ngaøy daïy: 27/8/2009 BAØI 2 DAÂN SOÁ VAØ GIA TAÊNG DAÂN SOÁ I. Muïc tieâu baøi hoïc : Kiến thức: Trình bày được một số đặc điểm của dân số nước ta, nguyên nhân và hậu quả. Hiểu dân số đông và gia tăng dân số nhanh đã gây sức ép đối với tài nguyên, môi trường; thấy được sự cần thiết phải phát triển dân số có kế hoạch để tạo sự cân bằng về dân số và môi trường, tài nguyên nhằm phát triển bền vững. 2. Kỹ năng. Vẽ và phân tích biểu đồ dân số Việt Nam. Phân tích và so sánh tháp dân số nước ta các năm 1989 và 1999. 3. Thái độ: Có ý thức chấp hành các chính sách của NN về dân số và môi trường. không đồng tình với những hành vi đi ngược với chính sách của NN về dân số, môi trường và lợi ích của cộng đồng. II. Chuẩn bị: 1. Giáo viên: - Giáo án - Bieåu ñoà daân soá Vieät Nam - Thaùp daân soá Vieät Nam naêm1989, 1999 - Tranh aûnh veà moät soá haäu quaû cuûa daân soá tôùi moâi tröôøng , chaát löôïng cuoäc soáng 2. Học sinh. Đọc vìm hiểu kĩ bài trước ở nhà III.Phöông phaùp: Tröïc quan, thaûo luaän, phaân tích, dieãn giaûng, neâu vaán ñeà, vaán ñaùp IV. Hoaït ñoäng dạy và học: Ổn định lớp: (1p) Kieåm tra só soá: /39 Kieåm tra baøi cuõ: (5p) - Nöôùc ta coù bao nhieâu daân toäc? Caùc daân toäc khaùc nhau ôû maët naøo? Cho ví duï? - Hãy cho bieát daân toäc Vieät (kinh) phaân boá chuû yeáu ôû ñaâu? Hieän nay söï phaân boá cuûa ngöôøi Vieät (kinh) coù gì thay ñoåi nguyeân nhaân chuû yeáu cuûa söï thay ñoåi ñoù? 3. Baøi môùi : Daân soá ,tình hình gia taêng daân soá vaø nhöõng haäu quaû kinh teá chính trò cuûa noù ñaõ trôû thaønh moái quan taâm khoâng chæ rieâng cuûa moãi quoác gia maø cuûa caû coäng ñoàng quoác teá.ÔÛ moãi quoác gia,chínhsaùch daân soá luoân coù vò trí xöùng ñaùng trong caùc chính saùch cuûa nhaø nöôùc .Sôùm nhaän roõ vaán ñeà naøy, ôû nöôùc ta,Ñaûng va øchính phuû ñaõ ñeà ra muïc tieâu daân soá vaø ban haønh haøng loaït chính saùch ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu aáy. Ñeå tìm hieåu vaán ñeà daân soá,söï gia taêng daân soá vaø cô caáu daân soá ôû nöôùc ta coù ñaëc ñieåm gì,ta nghieân cöùu noäi dung baøi hoâm nay HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS T.G NỘI DUNG BÀI HOẠT ĐỘNG 1 GV: Giôùi thieäu soá lieäu cuûa ba laàn toång ñieàu tra daân soá ôû nöôùc ta: Laàn 1:(1/4/1979) nöôùc ta coù 52,46trieäu ngöôøi Laàn 2(1/4/1989) coù 64,41 tr ngöôøi Laàn 3(1/4/1999) coù 76,34 tr ngöôøi. ? Em coù suy nghó gì veà thöù töï dieän tích vaø daân soá cuûa Vieät Nam so vôùi theá giôùi? HS: Dieän tích laõnh thoå thöù 58 Soá daân thöù 14 Dieän tích thuoäc loaïi trung bình Daân soá thuoäc loaïi nöôùc coù soá daân ñoâng treân theá giôùi GV:löu yù HS:naêm 2003 daân soá nöôùc ta laø 80,9trieäu Trong khu vöïc Ñoâng Nam AÙ Vieät Nam ñöùng thöù 3 sau in-ñoâ-neâ-xi-a (234,9 tr ), Phi-lip-pin(84,6tr) và Tính đến 0 giờ ngày 1/4/2009 số dân của VN là 85.789.573 người (86 triệu người) ( toång cuïc thoáng keâ) và dự đoán trong tương lai dân số VN sẽ tăng lên rất nhanh vaø ñöùng thöù 3 khu vöïc ÑNAÙ vaø thöù 13 treân theá giôùi. ? Vôùi soá daân ñoâng nhö treân coù thuaän lôïi vaø khoù khaên gì cho söï phaùt trieån kinh teá cuûa nöôùc ta? HS:Thuaän lôïi:Nguoàn lao ñoäng lôùn Thò tröôøng tieâu thuï roäng Khoù khaên:Taïo söùc eùp lôùn ñoái vôùi vieäc phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi,vôùi taøi nguyeân moâi tröôøng vaø vieäc naâng cao chaát löôïng cuoäc soáng cuûa ngöôøi daân HOẠT ĐỘNG 2 GV: Cho HS quan saùt bieåu ñoà (hình 2.1), ? Neâu nhaän xeùt veà tình hình taêng daân soá qua chieàu cao caùc coät daân soá? HS :Daân soá taêng nhanh lieân tuïc ? Daân soá taêng nhanh laø yeáu toá daãn ñeán hieän töôïng gì ? HS:Buøng noå daân soá GV yeâu caàu HS ñoïc thuaät ngöõ"buøng noå daân soá" SGK trang 152 ? Qua hình 2.1 haõy neâu nhaän xeùt ñöôøng bieåu dieãn tæ leä gia taêng töï nhieân coù söï thay ñoåi nhö theá naøo? HS:1954- 1960:Taêng nhanh(cao nhaát gaàn 4%) 1976-2003:Coù xu höôùng giaûm daàn(thaáp nhaát 1,3%(2003) ? Vì sao coù söï thay ñoåi ñoù? HS:Keát quaû cuûa vieäc thöïc hieän toát daân soá vaø keá hoaïch hoùa gia ñình. GV : Do ñoù hieän nay moãi ngöôøi daân chuùng ta caàn phaûi coù yù thöùc, thöïc hieän nghieâm tuùc chính saùch daân soá cuûa Nhaø nöôùc ; «  duø trai hay gaùi chæ hai laø ñuû » vaø chuùng ta caàn phaûi leân aùn nhöõng haønh vi ñi ngöôïc laïi vôùi chính saùch cuûa Nhaø nöôùc. ? Vì sao tæ leä gia taêng cuûa daân soá giaûm nhöng soá ñaân vaãn taêng nhanh? HS:Cô caáu daân soá VN treû, soá phuï nöõ ôû tuoåi sinh ñeû cao(khoaûng 45-50 vaïn phuï nöõ böôùc vaøo tuoåi sinh ñeû haøng naêm ) GV : Chia lôùp cho HS thaûo luaän (3p) ? Daân soá ñoâng vaø taêng nhanh ñaõ gaây ra haäu quaû gì? (kinh teá, xaõ hoäi, moâi tröôøng) GV phaân moãi nhoùm moät vaán ñeà HS : Thaûo luaän, roài ñaïi dieän nhoùm baùo caùo keát quaû, boå sung. GV Cho HS xem moät soá hình aûnh veà moâi tröôøng bò huûy hoaïi do con ngöôøi khai thaùc böøa baõi chuaån xaùc kieán thöùc theo sô ñoà ( Baûng phuï 1) ? Neâu nhöõng lôïi ích cuûa söï giaûm tæ leä gia taêng daân soá töï nhieân ôû nöôùc ta? HS: Góp phần naâng cao chaát löôïng cuoäc soáng. ? Hieän nay tæ leä sinh, töû cuûa nöôùc ta nhö theá naøo? HS: - Tæ leä sinh, tử giaûm. Tuoåi thoï taêng 1999 tæ leä gia taêng töï nhieân nöôùc ta laø 1,43% GV: Tính ñeán ngaøy 1/4/2009 tæ leä gia taêng daân soá cuûa Vieät Nam laø 1,2%. ? Tæ leä gia taêng töï nhieân giöõa thaønh thò vaø noâng thoân, mieàn nuùi nhö theá naøo? HS: Tæ leä gia taêng töï nhieân ôû thaønh thò vaø khu coâng nghieäp thaáp hôn nhieàu so vôùi noâng thoân, mieàn nuùi. GV: treo bản đồ VN lên. ? Döïa vaøo baûng 2.1, kết hợp với bản đồ haõy xaùc ñònh caùc khu vực coù tæ leä gia taêng daân soá cao nhaát, thaáp nhaát, caùc khu vực coù tæ leä gia taêng daân soá cao hôn trung bình caû nöôùc? Vì sao? HS: cao nhất là Taây Nguyeân, Taây Baéc vì ñaây laø vuøng nuùi vaø cao nguyeân, trình ñoä daân trí cuûa ngöôøi daân coøn töông ñoái thaáp. HOẠT ĐỘNG 3 ? Döïa vaøo baûng 2.2 haõy: nhaän xeùt tæ leä hai nhoùm daân soá nam nöõ thôøi kyø 1979-1999? HS:-Tæ leä nöõ lôùn hôn nam, thay ñoåi theo thôøi gian -söï thay ñoåi giöõa tæ leä toång soá nam vaø nöõ giaûm daàn töø 3% à 2,6% à 1,6% Tæ leä nam vaø nöõ coøn thay ñoåi theo vuøng laõnh thoå, coù vuøng tæ leä nöõ nhieàu hôn nam hoaëc ngöôïc laïi ? Taïi sao caàn phaûi bieát keát caáu daân soá theo giôùi(tæ leä nöõ, tæ leä nam) ôû moãi quoác gia? HS: Ñeåtoå chöùc lao ñoäng phuø hôïp töøng giôùi,boå sung haøng hoùa,nhu yeáu phaåm ñaëc tröng töøng giôùi... ? Nhaän xeùt cô caáu daân soá theo nhoùm tuoåi nöôùc ta thôøi kyø 1979-1999? HS:Nhoùm töø 0-14 tuoåi: Nam töø 21,8 giaûm xuoáng 20,1xuoáng17,4 Nöõû 20,7 à 18,9 à 16,1 -Nhoùm töø 15-59 tuoåi vaø treân 60 tuoåi taêng daàn GV: keát luaân à ? Haõy cho bieát xu höôùng thay ñoåi cô caâuù theo nhoùm tuoåi ôû Vieät Nam töø 1979-1999? HS: phaùt bieåu GV yeâu caàu hs ñoïc muïc 3 SGK ñeå hieåu roõ hôn tæ soá giôùi tính. GV giaûi thích :tæ soá giôùi tính khoâng bao giôø caân baèng vaø thöôøng thay ñoåi theo nhoùm tuoåi, theo thôøi gian vaø khoâng gian,nhìn chung treân theá hieän nay laø98,6 nam thì coù 100 nöõ.Tuy nhieân luùc môùi sinh ra soá treû sô sinh nam luoân cao hôn nöõ (trung bình 103-106 nam /100 nöõ ),ñeán tuoåi tröôûng thaønh tæ soá naøy gaàn baèng nhau.Sang löùa tuoåi giaø ,soá nöõ cao hôn soánam. ? Haõy neâu nguyeân nhaân cuûa söï khaùc bieät veà tæ soá giôùi tính ôû nöôùc ta? HS: Haäu quaû cuûa chieán tranh ,nam giôùi hy sinh -Nam giôùi phaûi lao ñoäng nhieàu hôn ,laøm nhöõng coâng vieäc naëng nhoïc hôn neân tuoåi thoï trung bình thaáp hôn nöõ. 8 P 15 P 10 P I. SOÁ DAÂN - Ngaøy 1/4/2009, daân soá nöôùc ta laø khoaûng gaàn 86 trieäu ngöôøi - Vieät Nam laø moät nöôùc ñoâng daân ñöùng thöù 13 treân theá giôùi . II. GIA TAÊNG DAÂN SOÁ - Daân soá nöôùc ta taêng nhanh lieân tuïc. - Hieän töôïng “buøng noå” daân soá nöôùc ta baét ñaàu töø cuoái nhöõng naêm 50 chaám döùt vaøo trong nhöõng naêm cuoái theá kæ XX. - Nhôø thöïc hieän toát keá hoaïch hoaù gia ñình neân nhöõng naêm gaàn ñaây tæ leä gia taêng daân soá töï nhieân ñaõ giaûm. - Tæ leä gia taêng daân soá töï nhieân coøn khaùc nhau giöõa caùc vuøng. III. CÔ CAÁU DAÂN SOÁ - Nöôùc ta coù cô caáu daân soá treû. Tæ leä treû em coù xu höôùng giaûm, tæ leä ngöôøi trong ñoä tuoåi lao ñoäng vaø ngoaøi tuoåi lao ñoäng taêng leân - Tæ leä nöõ coøn cao hôn tæ leä nam. coù söï khaùc nhau giöõa caùc vuøng 4. Cuûng coá: (5p) - Trình baøy soá daân vaø gia taêng daân soá ôû nöôùc ta? - Neâu nhöõng lôïi ích cuûa söï giaûm tæ leä gia taêng daân soá töï nhieân ôû nöôùc ta? - HS phaûi veõ 2 ñöôøng treân cuøng moät truïc toaï ñoä moät ñöôøng theå hieän tæ suaát töû moät ñöôøng theå hieän tæ suaát sinh. Khoaûng caùch giöõa 2 ñöôøng laø tæ leä gia taêng daân so? 5.Höôùng daãn, daën doø: (1p) - Tính tæ leä gia taêng daân soá : laáy tæ suaát sinh tröø ñi tæ suaát töû (ñôn vò tính %) chia10 - Chuaån bò baøi sau: Baøi 3 phaân boá daân cö vaø caùc loaïi hình quaàn cö. - Sưu tầm tư liệu, tranh ảnh liên quan đến bài học. BAÛNG PHUÏ 1 HAÄU QUAÛ GIA TAÊNG DAÂN SOÁ MOÂI TRÖÔØNG KINH TEÁ XAÕ HOÄI PT beàn vöõng O nhieãm moâi tröôøng Caïn kieät taøi nguyeân Thu nhaäp möc soáng Y teá vaø chaêm soùc söùc khoûe Giaùo duïc Tieâu duøng vaø tích luõy Lao ñoäng vaø vieäc laøm Toác ñoä phaùt trieån kinh teá ** ***************************************** Tuaàn: 02, Tieát CT: 03 Ngaøy soaïn: 27/8/2009 Ngaøy daïy: 02/9/2009 BAØI 3 PHAÂN BOÁ DAÂN CÖ VAØ CAÙC LOAÏI HÌNH QUAÀN CÖ I. Muïc tieâu baøi hoïc : Kiến thức: Tình bày được tình hình phân bố dân cư của nước ta: không đồng đều theo lãnh thổ, tập trung đông đúc ở đồng bằng và các đô thị, ở miền núi dân cư thưa thớt. Phân biệt được các loại hình quần cư thành thị và nông thôn theo chức năng và hình thái quần cư. Nhận biết quá trình đô thị hóa ở nước ta. 2. Kỹ năng: Sử dụng bảng số liệu và bản đồ để nhận biết sự phân bố dân cư ở Việt Nam. 3. Thaùi ñoä: YÙ thöùc ñöôïc söï caàn thieát phaùt trieån ñoâ thò treân cô sôû phaùt trieån coâng nghieäp, baûo veä moâi tröôøng nôi ñang soáng. Chaáp haønh chính saùch cuûa nhaø nöôùc veà phaân boá daân cö II. Chuẩn bị: 1. Giáo viên: - Giáo án - Löôïc ñoà phaân boá daân cö Vieät Nam - Baûng soá lieäu - Tranh aûnh veà moät soá loaïi hình laøng 2. Học sinh: Sưu tầm các tư liệu, tranh ảnh về các loại hình quần cư. đọc kỹ bài trước ở nhà. III. Phöông phaùp: Tröïc quan, thaûo luaän, phaân tích, neâu vaán ñeà, vaán ñaùp IV. Hoaït ñoäng dạy và học : 1. Ổn định lớp: (1p) Kieåm tra só soá: /39 2. Kieåm tra baøi cuõ (5p) - Trình baøy soá daân vaø gia taêng daân soá ôû nöôùc ta? Haäu quaû? - Neâu nhöõng lôïi ích cuûa söï giaûm tæ leä gia taêng daân soá töï nhieân ôû nöôùc ta 3. Baøi môùi : Cuõng nhö caùc nöôùc treân theá giôùi söï phaân boá daân cö ôû nöôùc ta phuï thuoäc vaøo nhaân toá töï nhieân, kinh teá xaõ hoäi, lòch söû... tuøy theo thôøi gian vaø laõnh thoå cuï theå, caùc nhaân toá aáy taùc ñoäng vôùi nhau taïo neân moät böùc tranh phaân boá daân cö nhö hieän nay. Baøi hoïc hoâm nay chuùng ta cuøng tìm hieåu böùc tranh ñoù vaø bieát ñöôïc noù ñaõ taïo neân söï ña daïng veà hình thöùc quaân cö ôû nöôùc ta nhö theá naøo ? HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS TG NỘI DUNG BÀI HOẠT ĐỘNG 1 GV: Cho soá lieäu: Naêm 2003 maät ñoä dân số Laøo là 24 ngöôøi/km2, maät ñoä Inñoâneâxia 115 ngöôøi/km2 ThaùiLan 123 ngöôøi/km2, maät ñoä theá giôùi 47 ngöôøi/km2 ? Qua soá lieäu em coù nhaän xeùt veà maät ñoä daân soá nöôùc ta so vôùi caùc nöôùc treân? HS: à GV : cho HS so saùnh caùc soá lieäu veà maät ñoä daân soá nöôùc ta giöõa caùc naêm 1989,1999,2003 ñeå thaáy maät ñoä daân soá ngaøy caøng taêng ,(baûng 3.2) HS: naêm 1989 laø 195 ngöôøi/km2; naêm 1999 maät ñoä laø 231 ngöôøi/km2; 2003 laø 246 ngöôøi/km2) ? Nhaéc laïi caùch tính maät ñoä daân soá HS: Maät ñoä daân soá = soá daân / dieän tích = (ngöôøi/km2) ? Quan saùt löôïc ñoà phaân boá daân cö Vieät Nam hình 3.1 nhaän xeùt:Phaân boá daân cö nöôùc ta? HS: Daân soá nöôùc ta phaân boá khoâng ñeàu, giöõa noâng thoân, thaønh thò, ñoàng baèng ? Daân cö soáng ñoâng ñuùc ôû nhöõng vuøng naøo? HS: Daân cö soáng ñoâng ñuùc ôû ñoàng baèng ven bieån vaø caùc ñoâ thò, do thuaän lôïi veà ñieàu kieän sinh soáng. ? Daân cö thöa thôùt ôû nhöõng vuøng naøo? Vì sao? HS: Thöa thôùt ôû mieàn nuùi vaø cao nguyeân. * Ñeå giuùp HS nhaän bieát daân cö phaân boá khoâng ñeàu GV yeâu caàu HS Quan saùt löôïc ñoà baûn ñoà phaân boá daân cö Vieät Nam traû lôøi caâu hoûi SGK ? Nguyeân nhaân cuûa söï phaân boá daân cö khoâng ñeàu? HS: Nhöõng nôi coù ñieàu kieän soáng thuaän lôïi thì daân taäp trung ñoâng. GV: nhaän xeùt vaø ghi baûng GV: TP. HCM naêm 1997 coù 4,8 trieäu ngöôøi naêm 1999 laø 5.037.155 ngöôøi dieän tích:2,093,7 km2 ? Em coù nhaän xeùt gì veà maät ñoä daân soá giöõa thaønh thò vaø noâng thoân? HS: à ? Daân thaønh thò coøn ít chöùng toû ñieàu gì? HS: Vì nöôùc ta laø nöôùc noâng nghieäp. à Khoù khaên cho vieäc söû duïng lao ñoäng vaø khai thaùc nguoàn taøi nguyeân ôû moãi vuøng ? Em coù bieát gì veà chính saùch cuûa Ñaûng trong söï phaân boá laïi daân cö khoâng? HS: Giaûm tæ leä sinh, phaân boá laïi daân cö, lao ñoäng giöõa caùc vuøng vaø caùc ngaønh kinh teá, caûi taïo xaây döïng noâng thoân môùi GV: Nöôùc ta laø nöôùc noâng nghieäp ñaïi ña soá daân cö soáng ôû vuøng noâng thoân. Tuy nhieân ñieàu kieän töï nhieân taäp quaùn saûn xuaát, sinh hoaït moãi vuøng coù caùc kieåu quaàn cö khaùc nhau. HOAÏT ÑOÄNG 2 GV: Cho HS laøm vieäc theo nhoùm. GV: yeâu caàu HS döïa vaøo SGK Quan saùt löôïc ñoà caùc tranh aûnh veà quaàn cö, tìm ñaëc ñieåm chung cuûa quaàn cö noâng thoân, söï khaùc nhau veà quaàn cö noâng thoân ôû caùc vuøng khaùc nhau vaø giaûi thích? ? ÔÛ noâng thoân vaø thaønh thò daân cö thöôøng laøm nhöõng coâng vieäc gì? HS: thaûo luaän nhoùm (3p), roài leân baùo caùo, boå sung GV: Nhaân xeùt, keát luaän. - Noâng thoân daân cö thöôøng saûn xuaát noâng nghieäp , laâm nghieäp, ngö nghieäp. - Caùc laøng baûn, phum soùc ... thöôøng phaân boá ôû nhöõng nôi coù ñieàu kieän thuaän lôïi veà nguoàn nöôùc . - Maät ñoä caùch boá trí caùc khoâng gian nhaø cuõng coù ñaëc ñieåm rieâng cuûa töøng mieàn. Ñoù chính laø söï thích nghi cuûa con ngöôøi vôùi thieân nhieân vaø hoaït ñoäâng kinh teá. GV: Cho HS mieâu taû caùchï sinh hoaït, saûn xuaát cuûa ngöôøi daân ôû ñòa phöông mình ñang soáng. ? Haõy neâu nhöõng thay ñoåi cuûa quaàn cö noâng thoân maø em bieát? HS: Neâu hieåu bieát cuûa mình veà söï thay ñoåi cuûa quaàn cö noâng thoân: veà ñöôøng xaù, nhaø maùy, xi nghieäp ( neáu coù) GV: Nhaän xeùt, keát luaän: Cuøng vôùi quaù trình CNH - HÑH noâng nghieäp, noâng thoân, dieän maïo laøng queâ ñang coù nhieàu thay ñoåi. Tæ leä ngöôøi khoâng laøm noâng nghieäp ôû noâng thoân ngaøy caøng taêng. ? Quan saùt löôïc ñoà phaân boá daân cö Vieät Nam (hình 3.1), haõy neâu nhaän xeùt veà söï phaân boá caùc ñoâ thò cuûa nöôùc ta. Giaûi thích vì sao? HS: Caùc ñoâ thò cuûa nöôùc ta taäp trung chuû yeáu laø ôû nhöõng vuøng ñoàng baèng chaâu thoå ven soâng, ven bieån. Nôi coù ñieàu kieän töï nhieân thuaän lôïi cho vieäc giao löu giöõa caùc vuøng, caùc khu vöïc vaø quoác teá. ? ÔÛ thaønh thò daân cö thöôøng laøm nhöõng coâng vieäc gì? vì sao? HS: ÔÛ thaønh thò daân cö thöôøng tham gia saûn xuaát coâng nghieäp , thöông maïi, dòch vuï ? Söï khaùc nhau veà hoaït ñoäng kinh teá caùch boá trí nhaø giöõa noâng thoân vaø thaønh thò nhö theá naøo? HS: Noâng thoân nhaø ôû ñöôïc boá trí caùch xa nhau vaø xen keõ giöõa nhöõng caùnh ñoàng, coøn ôû thaønh thò nhaø cöûa, nhöõng chung cö cao taàng ñöôïc boá trí san saùt nhau vaø ngaøy caøng nhieàu. ? Ñòa phöông em thuoäc loaïi hình naøo? HS: Quaàn cö noâng thoân. ? Ngaøy nay ngöôøi daân coù xu höôùng sinh soáng ôû loaïi quaàn cö naøo nhieàu hôn? Vì sao HS: Quaàn cö ñoâ thò. Vì coù thu nhaäp vaø möùc soáng toát hôùn. GV: GD HS Khoâng phaûi ai leân TP soáng vaø laøm vieäc cuõng ñeàu gaëp thuaän lôïi ñaâu. Muoán soáng vaø laøm vieäc ôû thaønh thò deã vaø coù thu nhaäp cao ñoøi hoûi phaûi coù trình ñoä cao, do ñoù chuùng ta phaûi khoâng ngöøng coá gaéng hoïc taäp thaät toát. HOAÏT ÑOÄNG 3 GV: Qua soá lieäu ôû baûng 3.1: ? Neâu nhaän xeùt veà soá daân thaønh thò vaø tæ leä daân thaønh thò cuûa nöôùc ta. HS: Soá daân thaønh thò vaø tæ leä daân thaønh thò taêng lieân tuïc, giai ñoaïn 1995 -2000 taêng nhanh nhaát. ? Cho bieát söï thay ñoåi tæ leä daân thaønh thò ñaõ phaûn aùnh quaù trình ñoâ thò hoùa ôû nöôùc ta nhö theá naøo? HS: Quaù trình ñoâ thò hoaù ôû nöôùc ta ñang dieãn ra vôùi toác ñoä ngaøy caøng cao. GV: So vôùi theá giôùi thì ñoâ thò hoaù cuûa nöôùc ta coøn thaáp hôn nhieàu. -Toâ-ki-oâ naêm 2000 coù 27 trieäu ngöôøi -Niu I-ooùc naêm 2000 coù 21 trieäu ngöôøi ? Tæ leä daân ñoâ thò nöôùc ta coøn thaáp chöùng toû ñieàu gì? HS: Tæ leä daân ñoâ thò nöôùc ta coøn thaáp, ñieàu ñoù chöùng toû trình ñoä ñoâ thò hoaù thaáp, neàn kinh teá chuû yeáu laø noâng nghieäp. ? Vieäc taäp trung quaù ñoâng daân vaøo caùc thaønh phoá lôùn gaây ra hieän töôïng gì? HS: Thaát nghieäp, Teä naïn xaõ hoäi, oâ nhieãm moâi tröôøng, nhaø ôû ... ? Quan saùt löôïc ñoà phaân boá daân cö ñeå nhaän xeùt veà söï phaân boá cuûa caùc thaønh phoá lôùn ? HS: Quan saùt vaø neâu nhaän xeùt. GV: Maät ñoä naêm 2003 ñoàng baèng soâng Hoàng laø1192 ngöoøi/km2, Haø Noäi gaàn 2830 ngöoøi/km2, TP’ HCM gaàn 2664 ngöoøi/km2 , ? Keå teân moät soá TP’ lôùn nöôùc ta ? HS: moät soá thaønh phoá lôùn Haø Noäi, TP’ HCM, Haûi Phoøng, Ñaø Naüng. ? Laáy VD minh hoaï veà vieäc môû roäng quy moâ caùc TP’? HS: Thuû ñoâ Haø Noäi... GV: Chiều 29/5, với gần 93% đại biểu tán thành, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết điều chỉnh địa giới hành chính thủ đô Hà Nội và các tỉnh, có hiệu lực từ 1/8. Với hơn 3.300 km2,