Bài giảng môn học Địa lý lớp 9 - Tuần 1 - Tiết 1 - Bài 1 : Cộng đồng các dân tộc Việt Nam (Tiết 36)

ĐỊA LÍ DÂN CƯ Tuần 1 Ngày soạn: 14/8/2011 Tiết 1 Bài 1 : CỘNG ĐỒNG CÁC DÂN TỘC VIỆT NAM I. Mục tiêu bài học: 1. Kiến thức: - HS nêu được 1 số đặc điểm về dân tộc - HS biết được các dân tộc có trình độ phát triển kinh tế khác nhau,chung sống đoàn kết,cùng xây dựng và bảo vệ tổ quốc - Trình bày được sự phân bố các dân tộc ở nước ta. 2. Kỹ năng: Rèn luyện củng cố kỹ năng đọc,quan sát, xác định trên bản đồ dân cư Việt Nam vùng phân bố chủ yếu một số dân tộc. 3. Thái độ: Giáo dục tinh thần tôn trọng đoàn kết dân tộc. II. Phương tiện: - Bản đồ dân cư VN - Bộ tranh về đại GĐ các DT VN -Tranh ảnh một số DT ở VN. III. Các bước lên lớp: 1. Ổn định tổ chức 2. KTBC (chưa kiểm tra) 3. Bài mới: * Giới thiệu bài: HĐ CỦA GV HĐ CỦA HS NỘI DUNG * HĐ 1: ? Dựa vào SGK, em hãy cho biết nước ta có bao nhiêu DT? ? Hãy kể tên một số dân tộc mà em biết? ? Hãy trình bày khái quát về DT Kinh? * GV: Dựa vào biểu đồ H1.1 ta thấy tỉ lệ DS rất chênh lệch giữa dân tộc kinh và các DT khác (Các DT khác chỉ chiếm 13,8%) ? Dựa vào SGK< em hãy cho biết trong 54 DT, DT nào là phát triển nhất? ? Hãy nêu một số sản phẩm thủ công tiêu biểu của các DT ít người? * GV: Một bộ phận người Việt định cư ở nước ngoài cũng là cộng đồng dân tộc VN. ? Người Việt sống ở nước ngoài đã có những đóng góp nào đối với đất nước? ? Dựa vào vốn hiểu biết, em hãy cho biết DT Kinh phân bố chủ yếu ở đâu? * GV: Ngoài ra, DT Chăm, Hoa, Khơ me cũng phân bố chủ yếu ở ĐB, trong các thành thị. ? Các DT ít người phân bố chủ yếu ở đâu? * GV: Ở các vùng núi và trung du khác nhau, các DT cũng phân bố theo từng nhóm khác nhau. ? Ở trung du và miền núi Bắc Bộ những DT nào sinh sống chủ yếu? ? Ở Trường Sơn- Tây Nguyên có những DT nào sinh sống? ? Ở cực Nam trung bộ và Nam Bộ có nhũng DT nào sinh sống chgủ yếu? ? Sự phân bố DT ở nước ta hiện nay như thế nào? - 54 DT - Kinh, Khơ me, Ê đê, Ba na, Thái, Mường, Gia rai, Nùng.... - DT Kimh chiếm 86% dân số cả nước..... - Dân tộc Kinh - Đan, dệt thổ cẩm, thêu... - Có lòng yêu nước, đang trực tiếp hoặc gián tiếp góp phần XD đất nước. - Khắp cả nước, nhưng chủ yếu ở Đồng bằng, trung du và ven biển. - Miền núi và trung du - 30 DT: Tày , Nùng, Thái, Dao, Mông... - 20 DT: Ê đê, Gia rai, Cơ ho... - Chăm, Khơ me, Hoa - Có nhiều thay đổi ( do chính sách của nhà nước) I. Các dân tộc ở VN: - Nước ta có 54 dân tộc - DT Việt ( Kinh) có dân số đông nhất, chiếm khoảng 86% dân số cả nước. - Nguời Việt ở nước ngoài cũng là một bộ phận của cộng đồng các DT VN. II. Phân bố các DT: 1. DT Kinh ( Việt): DT Kinh phân bố khắp cả nước, nhưng chủ yếu tập trung ở đồng bằng, trung du và ven biển. 2. Các DT ít người: - Chiếm khoảng 13,8% DS, phân bố chủ yếu ở miền núi và trung du. - Ở mỗi vùng khác nhau, có các DT sinh sống theo nhóm khác nhau. - Hiện nay, phân bố DT đã có nhiều thay đổi, đời sống các DT được nâng lên, môi trường được cải thiện. 4. Củng cố :- Sự phân bố của các DT VN? - Đọc bảng danh sách các DT ( Trang 6- SGK) 5. Hướng dẫn về nhà: - Học bài cũ. - Làm BT ở SGK, Tập Bản đồ. - Soạn bài mới. Tuần 1 Ngày soạn: 19/8/2011 Tiết 2 Bài 2 : DÂN SỐ VÀ GIA TĂNG DÂN SỐ I. Mục tiêu bài học: Sau bài học, HS cần : 1. Kiến thức: Trình bày được 1số đặc điểm của dân số nước ta, nguyên nhân và hậu quả 2. Kỹ năng: Có kỹ năng phân tích bảng thống kê, một số biểu đồ dân số(hình 2.1,Bảng 2.1 và 2.2) 3. Thái độ: Có ý thức chấp hành các chính sách của nhà nước về dân số và môi trường.Không đồng tình với những hành vi đi ngược chính sách của nhà nước về dân số , môi trường và lợi ích cộng đồng II. Phương tiện: - Biểu đồ biến đổi DS ( SGK phóng to). - Tranh ảnh về một số hậu quả của dân số tới môi trường, chất lượng cuộc sống. III. Các bước lên lớp: 1. Ổn định tổ chức 2. KTBC: ? Nước ta có bao nhiêu DT? Trình bày sự phân bố của các DT ở nước ta? 3. Bài mới: * Giới thiệu bài: HÑ CUÛA GV HÑ CUÛA HS NOÄI DUNG ? Dựa vào SGK, em hãy nêu số dân của VN vào năm 2002? ? Em có suy nghĩ gì về thứ hạng diện tích và DS của nước ta so với các nước trên Thế giới? ? Quan sát biểu đồ H2.1- SGK. Nêu nhận xét về tình hình gia tăng DS của nước ta. Vì sao tỉ lệ gia tăng tự nhiên của DS nước ta giảm nhưng DS vẫn tăng nhanh? ? DS tăng nhanh đã gây ra những hậu quả gì? - Năm 2002, số dân VN là 79,7 triệu người. - VN có diện tích nhỏ nhưng DS lại đông( Mật độ DS cao) - 1945- 2003 DS tăng nhanh liên tục - Tỉ lệ gia tăng tự nhiên ( đường màu đỏ) từ năm 1960 - 2003 có chiều hướng giảm - Tỉ lệ tăng tự nhiên giảm nhưng DS vẫn tăng là do tỉ lệ tử giảm ( Do đời sống được nâng cao, Y tế phát triển). - Đời sống nhân dân khó khăn, DT đất canh tác bị thu hẹp, ônhiễm môi trường, thất nghiệp tăng, không đảm bảo AT XH I. Số dân: Năm 2002, DS nước ta là 79,7 triệu người, (0 giờ ngày 1-4-2009 là 85.789.573 người) II. Gia tăng DS: - DS tăng nước ta tăng nhanh liên tục. - Tỉ lệ tăng DS tự nhiên giảm nhưng DS nước ta vẫn tăng thêm khoảng 1 triệu người/ năm. ? Theo em tỉ lệ gia tăng DS tự nhiên ở nước ta giảm xuống? * HOẠT ĐỘNG NHÓM: ? Tỉ lệ tăng DS tự nhiên giảm sẽ đem lại những lợi ích gì? ? Dựa vào bảng 2.1-sgk. Em hãy cho biết tỉ lệ gia tăng dân số tự nhiên giữa các vùng của nước ta như thế nào? GV: cho HS đọc bảng 2.1-sgk (HS nhận biết vùng DS tăng nhanh, tăng TB, tăng chậm) GV: do tỉ lệ tăng tự nhiên cao trong thời gian dài nên nước ta có cơ cấu DS trẻ ? Dựa vào bảng 2.2-sgk nhận xét: - Tỉ lệ hai nhóm DS nam, nữ thời kì 1979-1999? ? Vì sao tỉ lệ nữ giảm, tỉ lệ nam tăng lên? ? Cơ cấu DS của nước ta theo độ tuổi như thế nào? GV: cho HS đọc đoạn “tỉ số giới tính.. cao rõ rệt” - Do chính sách KHHGD. - Đời sống nhân dân được nâng lên, các vấn đề xã hội được giải quyết (Môi trường, việc làm, chỗ ở, đất canh tác, trật tự trị an) - Trả lời - Nữ chiếm tỉ lệ cao hơn nam, tỉ lệ nữ có chiều hướng giảm xuống, còn nam tăng lên. - Do còn ảnh hưởng của hủ tục trọng nam khinh nữ vẫn chưa xóa bỏ triệt để được - 0 – 14 tuổi: Giảm - 15 – 59 tuổi: Tăng - Trên 60 tuổi: Tăng - HS đọc -Tỉ lệ tăng tự nhiên của DS còn có sự khác nhau giữa các vùng trong cả nước. III. Cơ cấu dân số: - Nước ta có cơ cấu dân số trẻ. - Tỉ lệ DS nữ và nam đang đi đến sự cân bằng. - Cơ cấu DS theo độ tuổi đang có sự thay đổi. Độ tuổi dưới LĐ giảm, độ tuổi LĐ và ngoài LĐ tăng. 4. Củng cố : - Tình hình gia tăng dân số tự nhiên của nước ta? - Cơ cấu DS nước ta hiện nay như thế nào? 5. Hướng dẫn về nhà: - Học bài cũ. - Làm BT ở SGK, Tập Bản đồ. - Soạn bài mới. Tuần 2 Ngày soạn: 26/8/2011 Tiết 3 Bài 3 : PHÂN BỐ DÂN CƯ VÀ CÁC LOẠI HÌNH QUẦN CƯ I. Mục tiêu bài học: Sau bài học, HS cần : 1. Kiến thức: - Trình bày được tình hình phân bố dân cư của nước ta. - Phân biệt các loại hình quần cư nông thôn và thành thị theo chức năng và hình thái quần cư - HS nhận biết quá trình đô thị hóa ở nước ta 2. Kỹ năng: Kĩ năng phân tích và quan sát biểu đồ “ phân bố dân cư và đô thị Việt Nam” và bảng số liệu dân cư. 3. Thái độ: ý thức được sự cần thiết phải phát triển đô thị trên cơ sở phát triển công nghiệp bảo vệ môi trường đang sống. Chấp hành các chính sách của nhà nước về phân bố dân cư. II. Phương tiện: - Bản đồ dân cư VN - Tranh ảnh về các hình thức quần cư ở VN - Một số bảng thống kê về mật độ DS ở các vùng nông thôn, thành thị VN III. Các bước lên lớp: 1. Ổn định tổ chức 2. KTBC: ? Tình hình gia tăng DS tự nhiên của nước ta hiện nay như thế nào? ? Cơ cấu DS nước ta có đặc điểm gì? 3. Bài mới: * Giới thiệu bài: HĐ CỦA GV HĐ CỦA HS NỘI DUNG ? Em hãy nhắc lại diện tích đất liền nước ta là bao nhiêu? ? Năm 2003, DS VN là bao nhiêu? ? Cách tính mật độ DS? ? Dựa vào sgk, em hãy cho biết mật độ dân số nước ta năm 1989, 2003 và mật độ DS thế giới? ? Em có nhận xét gì về MĐ DS nước ta qua các năm và so với TG? GV: Treo và giới thiệu lược đồ DSVN ? Em hãy cho biết dân cư VN tập trung đông đúc và thưa thớt ở những vùng nào? ? Vì sao dân cư lại có sự phân bố như trên? GV: TP.HCM và HN là hai đô thị tập trung đông dân nhất VN. ? Giữa nông thôn và thành thị, dân cư phân bố như thế nào? ? Vì sao dân cư thành thị còn ít hơn so với nông thôn? ? Qua các số liệu trên, em có nhận xét như thế nào về sự phân bố dân cư ở nước ta? ? Dựa vào kiến thức học ở lớp 7 và thông tin sgk. Em hãy cho biết đặc điểm chung của quần cư nông thôn? GV: Các điểm dân cư ở nông thôn lại có các tên gọi khác nhau tùy theo mỗi địa phương, mỗi dân tộc. ? Em hãy cho biết một số tên gọi về điểm dân cư ở nông thôn mà em biết? ? Hoạt động kinh tế chủ yếu ở nông thôn là gì? GV: Cách làm nhà ở, bày trí nội thất trong nhà ở nông thôn cũng khác so với thành thị ( GV giải thích thêm). ? Ở nông thôn VN ngày nay đã có những thay đổi nào? ? Em hãy nêu đặc điểm chung về kiểu quần cư thành thị ở nước ta? ? Dựa vào hình 3.1-sgk. Em hãy nhận xét về sự phân bố các đô thị ở nước ta? Giải thích vì sao? ? Đô thị nước ta có những chức năng gì? GV: Cho HS quan sát bảng số liệu 3.1-sgk. ? Em có nhận xét gì về DS và tỉ lệ dân thành thị của nước ta qua các năm? GV: Dân thành thị tăng nhanh đồng nghĩa với qui mô thành thị được mở rộng ( cả về diện tích và cả về số lượng thành thị) ? Vì sao dân thành thị ngày càng tăng nhanh? ? Dân số thành thị tăng nhanh sẽ có những thuận lợi và khó khăn gì đối với sự phát triển KT-XH? ? Tỉ lệ dân thành thị tăng lên nhưng so với tỉ lệ dân nông thôn thì vẫn còn thấp hơn nhiều. Điều đó chứng tỏ điều gì? GV: TP.HCM và HN là hai thành phố lớn nhất nước ta. Trên thế giới có rất nhiều thành phố lớn thường gọi là siêu đô thị như: Tôkiô, Luân đôn, New York, Seoul - 329.247 km - 80,9 triệu người - MĐDS = DS/DT - VN: 1989: 195 người/ km2 2003: 246 người/ km2 - TG: 47 người/ km2 - Tăng qua các năm và cao hơn nhiều so với trung bình của TG ( cao hơn cả TQ và Inđônêxia) => VN là nước “đất chật người đông” - Đông đúc: Ở các đồng bằng, ven biển và các đô thị - Thưa thớt: Ở miền núi. - Ở đồng bằng, ven biển và các đô thị có nhiều thuận lợi về tự nhiên như địa hình, đất đai, khí hậu. nhằm phục vụ cho sự phát triển kinh tế, xây dựng cơ sở hạ tầng. Còn miền núi thì ngược lại. - Thành thị phân bố ít hơn so với nông thôn . - Vì VN đang là nước nông nghiệp, đô thị hóa chưa cao nên tỉ lệ dân thành thị còn thấp. - Dân cư phân bố không đều giữa đồng bằng và miền núi, giữa nông thôn và thành thị. - Sống tập trung thành các điểm dân cư với quy mô dân số khác nhau. - DT Kinh: làng, ấp - DT Thái, Mường, Tày: Bản - DT khơ me: Phum, sóc .. - Nông nghiệp - Diện mạo làng quê thay đổi, tỉ lệ người không làm ruộng ngày càng tăng vì quá trình CNH, HĐH đất nước. - Trả lời - Tập trung chủ yếu ở đồng bằng và ven biển. Vì có nhiều thuận lợi về tự nhiên như địa hình, đất đai, khí hậu. nhằm phục vụ cho sự phát triển kinh tế, xây dựng cơ sở hạ tầng. - Trả lời - Tăng liên tục nhưng không đều qua các năm. - Gắn liền với CNH, HĐH => dân cư nông thôn đến các thành thị để tìm kién việc làm và sinh sống - Thuận lợi: thúc đẩy quá trình đôthị hóa, nguồn LĐ dồi dào, thị trường mở rộng - Khó khăn: Thiếu câng ăn việc làm, chỗ ở, tệ nạn xã hội tăng, gây tác động xấu đến môi trường. - Trình độ và tốc độ đô thị hóa còn thấp. I. Một độ DS và phân bố dân cư: 1. Mật độ DS: Nước ta thuộc nhóm nước có mật độ dân số cao trên thế giới. Năm 2003 là 246 người/ km2 2. Sự phân bố dân cư: - Dân cư tập trung đông đúc ở các dồng bằng, ven biển và các đô thị; thưa thớt ở các vùng núi. - Phân bố dân cư cũng có sự chênh lệch giữa nông thôn và thành thị ( NT: 74%DS, TT: 26%DS – năm 2003) II. Các loại hình quần cư: 1. Quần cư nông thôn: - Người dân sống tập trung thành các điểm dân cư với quy mô và tên gọi khác nhau. Hoạt động kinh tế chủ yếu là nông nghiệp. - Cùng với CNH, HĐH nông nghiệp, nông thôn mà diện mạo làng quê VN đang có nhiều thay đổi. 2. Quần cư thành thị: - Mật độ dân số cao, nhà ở san sát nhau với nhiều kiến trúc khác nhau. - Nhìn chung đô thị VN là những trung tâm KT, CT, VH, KHKT quan trọng III. Đô thị hóa: - Quá trình đô thị hóa ngày càng cao. - Phần lớn các đô thị nước ta thuộc loại vừa và nhỏ. ? Tỉ lệ dân thành thị tăng lên nhưng so với tỉ lệ dân nông thôn thì vẫn còn thấp hơn nhiều. Điều đó chứng tỏ điều gì? GV: TP.HCM và HN là hai thành phố lớn nhất nước ta. Trên thế giới có rất nhiều thành phố lớn thường gọi là siêu đô thị như: Tôkiô, Luân đôn, New York, Seoul - Thuận lợi: thúc đẩy quá trình đôthị hóa, nguồn LĐ dồi dào, thị trường mở rộng - Khó khăn: Thiếu câng ăn việc làm, chỗ ở, tệ nạn xã hội tăng, gây tác động xấu đến môi trường. - Trình độ và tốc độ đô thị hóa còn thấp. - Phần lớn các đô thị nước ta thuộc loại vừa và nhỏ. 4. Củng cố : ( Đã tiến hành trong quá trình bài giảng) 5. Hướng dẫn về nhà: - Học bài cũ. - Làm BT ở SGK, Tập Bản đồ. - Soạn bài mới. Tuần 2 Ngày soạn: 27/8/2011 Tiết 4 Bài 4 : LAO ĐỘNG VÀ VIỆC LÀM – CHẤT LƯỢNG CUỘC SỐNG I. Muïc tieâu baøi hoïc: Sau baøi hoïc, HS caàn : 1. Kiến thức : -Trình bày được đặc điểm của nguồn lao động và việc sử dụng lao động ở nước ta. - HS biết được sức ép của dân số đối với vấn đề giải quyết việc làm. - Trình bày được hiện trạng chất lượng cuộc sống ở nước ta 2. Kỹ năng: - Kĩ năng phân tích biểu đồ Hình 4.1,H 4.2,H 4.3 - Kĩ năng phân tích mối quan hệ giữa môi trường sống và chất lượng cuộc sống. 3. Thái độ: Có ý thức giữ gìn vệ sinh MT nơi đang sống và các nơi công cộng khác ,tham gia tích cực các hoạt động BVMT ở địa phương II. Phương tiện: - Các biểu đồ sgk ( phóng to) - Các bảng thống kê về sử dụng lao động - Tranh ảnh về chất lượng cuộc sống được nâng cao. III. Các bước lên lớp: 1. Ổn định tổ chức 2. KTBC: ? Trình bày sự phân bố dân cư ở nước ta? ? Nêu các hình thức quần cư của VN? 3. Bài mới: * Giới thiệu bài: HĐ CỦA GV HĐ CỦA HS NỘI DUNG GV: treo biểu đồ sgk phóng to và giới thiệu. ? dựa vào biểu đồ 4.1-sgk. Em hãy nhận xét cơ cấu lực lượng LĐ giữa thành thị và nông thôn? ? Vì sao LĐ thành thị ít hơn nông thôn? ? Dựa vào biểu đồ, em có nhận xét gì về số lượng và chất lượng của nguồn LĐ nước ta? GV: Nguồn LĐ nước ta chỉ có kinh nghiệm trong SX Nông, lâm, ngư nghiệp, thủ công nghiệp, còn trong SX công nghiệp thì còn non kém về trình độ lẫn kinh nghiệm. Tuy nhiên LĐ nước ta có khả năng tiếp thu KHKT khá tốt. ? Để nâng cao chất lượng LĐ cần phải có giải pháp gì? GV: Năm 2003, VN có 41,3 triệu LĐ. Trong đó trình độ văn hóa của LĐ được phân hóa: - TN Tiểu học: 31,5% - TN THCS: 30,4% - TN THPT: 18,4% - Chưa TN Tiểu học: 15,5% - Chưa biết chữ: 4,2% * LĐ có chuyên môn kĩ thuật còn mỏng: 21% có chuyên môn kĩ thuật. Trong đó: - Công nhân kĩ thuật: 16,6% - Cao đẳng, đại học và sau đại học: 4,4% => GV ghi ra bảng phụ để chứng minh cho HS nhận thấy rõ ràng. GV: cho HS quan sát biểu đồ hình 4.2-sgk. ? Dựa vào biểu đồ. Em có nhận xét gì về cơ cấu và sự thay đổi cơ cấu LĐ theo khu vực ngành ở nước ta? GV: Từ năm 1991-2003, số LĐ có việc làm tăng lên. ? Theo em, Vì sao số LĐ có việc làm ngày càng tăng? GV: Nước ta đang thực hiện sự nghiệp CNH, HĐH . Do đó, việc tăng LĐ trong các ngành CN-XD và DV được coi là chiều hướng tích cực * Thảo luận nhóm: - N1+3: Tại sao nói việc làm đang là vấn đề gay gắt ở nước ta hiện nay? -N2+4: Để giải quyết vấn đề việc làm cần có những biện pháp nào? GV: Cho HS đọc thông tin ở sgk. ? Em có nhận xét gì về đời sống của nhân ta trong thời gian vừa qua? ? Vì sao đời sống nhân dân ngày càng được nâng cao? GV: Tuy nhiên, chất lượng cuộc sống của nhân dân đang có sự chênh lệch khá lớn giữa nông thôn và thành thị, giữa miền núi và đồng bằng. ? Em hãy lấy dẫn chứng cụ thể ở địa phương em về vấn đề cuộc sống được nâng cao? - LĐ thành thị ít hơn so với nông thôn. - Dân cư VN sống chủ yếu ở nông thôn (74% DS) (VN đang là nước nông nghiệp). - Số lượng: dồi dào - Chất lượng: còn hạn chế về trình độ chuyên môn và cả thể lực. - LĐ cần được đào tạo, áp dụng KHCN hiện đại vào SX - LĐ phân bố ở các khu vực ngành không đồng đều. - Cơ cấu đang có sự thay đổi (LĐ trong N-L-N giảm, LĐ trong CN-XD và DV tăng). - Do quá trình đổi mới nền kinh tế nên nhiều thành phần kinh tế phát triển => nền kinh tế phát triển=> tạo ra được nhiều việc làm cho người LĐ. - Nguồn LĐ dồi dào trong khi kinh tế chưa phát triển, do đặc điểm SX nông nghiệp theo mùa vụ nên thời gian nông nhàn của LĐ nông thôn là khá nhiều. - Phân bố lại dân cư và LĐ giữa các vùng, các ngành; đa dạng hóa hoạt động KT ở nông thôn; phát triển CN, DV ở đô thị; đa dạng hóa các loại hình đào tạo - HS đọc - Đời sống được nâng cao cả về mặt vật chất lẫn tinh thần ( số liệu có ở thông tin sgk) - Do nền kinh tế ngày càng phát triển - HS trả lời về: Bữa ăn, vật dụng trong gia đình, phương tiện đi lại, công cụ SX. I. Nguồn lao động và sử dụng lao động: 1.Nguồn lao động: - Nguồn LĐ dồi dào và tăng nhanh, bình quân mỗi năm tăng thêm khoảng 1 triệu LĐ - Chất lượng LĐ còn hạn chế về thể lực và trình độ chuyên môn. Tuy nhiên, hiện nay chất lượng đang dần được nâng cao. 2. Sử dụng LĐ: - Cơ cấu LĐ trong các ngành kinh tế đang thay đổi theo hướng tích cực - Từ năm 1991-2003, số LĐ có việc làm ngày càng tăng. II. Vấn đề việc làm: Nguồn LĐ dồi dào trong điều kiện nền kinh tế chưa phát triển đã tạo nên sức ép lớn đối với vấn đề giải quyết việc làm ở nước ta hiện nay. III. Chất lượng cuộc sống Chất lượng cuộc sống của nhân dân ngày càng được cải thiện 4. Củng cố : - Nêu đặc điểm nguồn LĐ, vấn đề sử dụng LĐ của nước ta hiện nay? 5. Hướng dẫn về nhà: - Học bài cũ. - Làm BT ở SGK, Tập Bản đồ. - Soạn bài mới. Tuần 3 Ngày soạn: 28/8/2011 Tiết 5 Bài 5 : THỰC HÀNH: PHÂN TÍCH VÀ SO SÁNH THÁP DÂN SỐ NĂM 1989 VÀ 1999 I. Mục tiêu bài học: Sau bài học, HS cần : 1. Kiến thức: - HS nêu được sự thay đổi và xu hướng thay đổi cơ cấu theo độ tuổi của dân số nước ta là ngày càng già đi - HS phân tích được mối quan hệ giữa gia tăng dân số với cơ cấu dân số theo độ tuổi, giữa dân số và phát triển kinh tế -xã hội của đất nước. 2. Kỹ năng : kỹ năng đọc và phân tích ,so sánh tháp tuổi để giải thích các xu hướng thay đổi cơ cấu theo tuổi. Các thuận lợi và khó khăn, giải pháp trong chính sách dân số. II. Phương tiện: Tháp dân số năm 1989 và 1999 III. Các bước lên lớp: 1. Ổn định tổ chức 2. KTBC: ? Nêu đặc điểm của nguồn LĐ và vấn đề sử dụng LĐ của nước ta hiện nay? 3. Bài mới: * Giới thiệu bài: HĐ CỦA GV HĐ CỦA HS NỘI DUNG GV: treo và giới thiệu tháp dân số ( sgk phóng to) * Thảo luận nhóm: cả 4 nhóm cùng thảo luận 1 câu hỏi. ? Hãy phân tích và so sánh 2 tháp dân số theo các mặt sau: - Hình dạng của tháp - Cơ cấu DS theo độ tuổi - Tỉ lệ DS phụ thuộc ( tỉ lệ DS phụ thuộc là tỉ số giữa số người chưa đến tuổi LĐ, số người quá tuổi LĐ với những người trong độ tuổi LĐ của dân cư một vùng hay một nước) - HS quan sát 1. Quan sát tháp dân số năm 1989 và 1999: GV: thiết kế bảng như sau và cho học sinh các nhóm điền vào: Năm Đặc điểm 1989 1999 So sánh Hình dạng tháp Đáy rộng, đỉnh nhọn(*) Đáy rộng, đỉnh nhọn(*) Tháp 1999 độ tuổi 0-14 hẹp hơn(*) Cơ cấu DS theo độ tuổi Từ 0 – 14 Cao(*) Cao(*) 1999 < 1989(*) Từ 15 – 59 Cao(*) Cao(*) 1999 > 1989(*) Từ 60 trở lên Thấp(*) Thấp(*) 1999 > 1989(*) Tỉ lệ DS phụ thuộc Cao(*) Cao(*) Đều có sự thay đổi (*) (*): là ô GV viên để trống cho HS điền vào => GV kết luận. ? Từ những phân tích và so sánh trên, em hãy nêu nhận xét về sự thay đổi của cơ cấu dân số theo độ tuổi ở nước ta.? Vì sao? ? Cơ cấu DS theo độ tuổi của nước ta đem đến những thuận lợi và khó khăn gì đối với sự phát triển KT-XH? ? Để giải quyết những khó khăn trên, chúng ta cần phải có những biện pháp nào? - trả lời - Trả lời - Giảm tỉ lệ tăng DS, phân bố lại dân cư và lao động giữa các vùng miền, các ngành 2. Cơ cấu DS theo độ tuổi đang có sự thay đổi. Độ tuổi dưới LĐ giảm, độ tuổi trong và ngoài tuổi LĐ tăng lên ( Do thực hiện tốt chính sách dân số). 3. Cơ cấu DS theo độ tuổi đem đến những thuận lợi và khó khăn: +Thuận lợi: Nguồn lao động dồi dào + Khó khăn: Gây áp lực đối với vấn đề việc làm, trật tự xã hội, môi trường 4.Củng cố: ( đã thực hiện trong quá trình bài giảng) 5.Hướng dẫn về nhà: - Học bài cũ - Soạn bài mới ĐỊA LÍ KINH TẾ Tuần 3 Ngày soạn: 29/8/2011 Tiết 6 Bài 6 : SỰ PHÁT TRIỂN KINH TẾ VIỆT NAM I. Mục tiêu bài học: Sau bài học, HS cần : 1. Kiến thức: - Trình bày sơ lược về quá trình phát triển kinh tế của nền kinh tế Việt Nam - HS thấy được sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế là nét đặc trưng của công cuộc đổi mới, những thành tựu và những khó khăn trong quá trình phát triển . 2. Kỹ năng: - Kĩ năng phân tích biểu đồ về quá trình diễn biến của hiện tượng đại lý (diễn biến về tỷ trọng của các ngành kinh tế trong cơ cấu GDP). - Rèn luyện kỹ năng đọc bản đồ, vẽ biểu đồ hình tròn và nhận xét biểu đồ . 3. Thái độ: Không ủng hộ các hoạt động kinh teescos tác động xấu đến môi trường II. Phương tiện: - Bản đồ hành chính VN - Biểu đồ vè sự chuyển dịch cơ cấu GDP từ 1991- 2002 - Một số hình ảnh về quá trình phát triển kinh tế. III. Các bước lên lớp: 1. Ổn định tổ chức 2. KTBC: ? Cơ cấu DS theo độ tuổi của nước ta đem lại những thuận lợi và khó khăn gì đối với sự phát triển KT-XH ? 3. Bài mới: * Giới thiệu bài: HĐ CỦA GV HĐ CỦA HS NỘI DUNG ? Công cuộc đổi mới bắt đầu từ năm nào? ? Đổi mới đất nước đã đưa nền KT nước ta phát triển như thế nào? GV: Cho HS quan sát biểu đồ 6.1-sgk và giới thiệu. ? Dựa vào sgk, em hãy cho biết chuyển dịch cơ cấu KT thể hiện ở những mặt nào? (cho HS biết thuật ngữ “chuyển dịch cơ cấu KT”) ? Dựa vào biểu đồ h6.1-sgk. Hãy phân tích xu hướng chuyển dịch cơ cấu ngành KT? ? Những khu vực nào thể hiện sự chuyển dịch rõ ràng nhất? ? Dựa vào lược đồ h6.2-sgk. - Cho biết nước ta có mấy vùng Kinh tế? đọc tên. - Nước ta hiện nay có bao nhiêu vùng kinh tế trọng điểm? đọc tên. (cho HS biết thuật ngữ “vùng KT trọng điểm”) ? Các vùng KT trọng điểm có vai trò như thế nào đối với sự phát triển KT-XH? ? Em hãy cho biết những vùng kinh tế nào giáp biển, không giáp biển? GV: Sở dĩ nước ta phân ra nhiều vùng KT là dựa trên những điều kiện, thế mạnh tự nhiên cũng như dân cư xã hội của tùng vùng để có chính sách phát triển kinh tế phù hợp. - Từ Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI (1986) - Trả lời - 3 mặt: Cơ cấu ngành, cơ cấu lãnh thổ, cơ cấu thành phần KT - Trả lời (GV nêu nguyên nhân như sgv giải thích) - N,L,N nghiệp và CN-XD - 7 vùng (đọc tên) - 3 vùng (đọc tên) - Là hạt nhân tạo vùng, thu hút đầu tư, thúc đẩy nền kinh tế các vùng lân cận phát triển. - 6 vùng giáp biển, Tây nguyên không giáp biển. I. Nền KT nước ta trước thời kì đổi mới (xem SGK) II. Nền KT nước ta trong thời kì đổi mới: Từ năm 1986, nước ta tiến hành công cuộc đổi mới. 1. Sự chuyển dịch cơ cấu KT: a. Chuyển dịch cơ cấu ngành: - Tỉ trọng của khu vực Nông, lâm, ngư nghiệp giảm - Tỉ trọng của KV CN-XD tăng - Tỉ trọng của KV DV cao nhưng nhiều biến động. b. Chuyển dịch cơ cấu lãnh thổ: Hình thành các vùng chuyên canh trong NN, các lãnh thổ tập trung CN, DV GV: trước đây, nền kinh tế nước ta chủ yếu là KV nhà nước (nhà nước đầu tư vốn). ? Nền kinh tế chỉ có thành phần KT Nhà nước sẽ dẫn đến tình trạng gì? Vì sao? ? Dựa vào sgk. Em hãy nêu một số thành phần Kt của nước ta hiện nay? ? Hiện nay, cơ cấu thành phần kinh tế cảu nước ta chuyển dịch hnư thế nào? ? Nền KT nhiều thành phần sẽ đem lại điều gì đối với nền KT nước ta? * Thảo luận nhóm: - N1+3: Nêu những thành tựu KT-XH của nước sau đổi mới? - N2+4: Nêu những khó khăn, thách thức của nước ta hiện nay? GV: Hàng hóa VN chất lượng, mẫu mã sản phẩm nhìn chung chưa đáp ứng được với nhu cầu quốc tế. - Nền kinh tế kém phát triển, làm ăn thua lỗ Bởi vì vốn nhà nước bỏ ra, việc thua lỗ đều do nhà nước bao cấp nên trách nhiện của nững người quản lí là không đáng kể. - KT quốc doanh(NN); KT TBNN; KT TBTN; KT Tập thể; KT hộ gia đình. - trả lời - Nền Kt phát triển và có sự cạnh tranh hơn, đóng góp tích cực vào việc chuyển dịch cơ cấu ngành và lãnh thổ. - trả lời - trả lời tạo nên các vùng KT phát triển năng động. c. Chuyển dịch cơ cấu thành phần KT: Chuyển dịch từ nền KT chủ yếu là khu vực nhà nước sang nền kinh tế nhiều thành phần. 2. Những thành tựu và thách thức: - Thành tựu: Tốc độ tăng trưởng KT tăng nhanh và khá vững chắc; cơ cấu KT chuyển dịch tích cực; hội nhập nền KT khu vực và toàn cầu diễn ra nhanh chóng. - Thách thức: Phân hóa giàu nghèo còn tồn tại; sự phát triển VH, GD, Ytế còn nhiều bất cập; thất nghiệp còn cao; còn nhiều khó khăn trong vấn đề hội nhập KT quốc tế. 4. Củng cố : - Nền KT nước ta đang có sự chuyển dịch thể hiện ở những mặt nào? - Nêu những thành tựu và thách thức của nền KT-XH nước ta hiện nay? 5. Hướng dẫn về nhà: - Học bài cũ. - Làm BT ở SGK, Tập Bản đồ. - Soạn bài mới. Tuần 4 Ngày soạn: 10/9/2011 Tiết 7 Bài 7 : CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN SỰ PHÁT TRIỂN VÀ PHÂN BỐ NÔNG NGHIỆP I. Mục tiêu bài học: Sau bài học, HS cần : 1. Kiến thức: Phân tích được vai trị của các nhân tố tự nhiên và kinh tế xã hội đối với sự phát triển và phân bố nông nghiệp. 2. Kỹ năng: - kỹ năng đánh giá, giá trị kinh tế các tài nguyên thiên nhiên. - Kĩ