Bài giảng môn học Vật lý lớp 10 - Tiết 16 - Tuần 9 - Bài 9: Tổng hợp và phân tích lực. Điều kiện cân bằng của chất điểm

Tiết: 16 Tuần: 09 Ngay soạn: 10/ 10/ 2011 Chương II. ĐỘNG LỰC HỌC CHẤT ĐIỂM Bi 9. TỔNG HỢP VÀ PHÂN TÍCH LỰC. ĐIỀU KIỆN CÂN BẰNG CỦA CHẤT ĐIỂM I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức : - Phát biểu được: định nghĩa lực, định nghĩa phép tổng hợp lực và phép phân tích lực. - Nắm được quy tắc hình bình hành. - Hiểu được điều kiện cân bằng của một chất điểm. 2. Kỹ năng : Vận dụng được quy tắc hình bình hành để tìm hợp lực của hai lực đồng quy hoặc để phân tích một lực thành hai lực đồng quy. 3. Thái độ: Tập trung học tập, yu thích mơn vật lí, II. CHUẨN BỊ Giáo viên : Thí nghiệm hình 9.4 SGK Học sinh : Ôn tập các công thức lượng giác đã học III. TIẾN TRÌNH DẠY – HỌC Hoạt động1: Ôn tập khái niệm lực và cân bằng lực. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Nội dung cơ bản Nêu và phân tích định nghĩa lực và cách biểu diễn một lực. Nêu và phân tích điều cân bằng của các lực. Nêu và phân tích điều kiện cân bằng của hai lực. Giới thiệu đơn vị lực Trả lời C1 Ghi nhận khái niệm lực. Ghi nhận sự cân bằng của các lực. Trả lời C2. I. Lực. Cân bằng lực. Lực là đại lượng véc tơ đặc trưng cho tác dụng của vật này lên vật khác mà kết quả là gây ra gia tốc cho vật hoặc làm cho vật biến dạng. Các lực cân bằng là các lực khi tác dụng đồng thời vào một vật thì không gây ra gia tốc cho vật. Hai lực cân bằng là hai lực cùng tác dụng lên một vật, cùng giá, cùng độ lớn và ngược chiều. Đơn vị của lực là niutơn (N). Hoạt động2: Tìm hiểu qui tắc tổng hợp lực. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Nội dung cơ bản Thực hiện thí nghiệm. Vẽ hình 9.6 Yêu cầu hs trả lời C3 Giới thiệu khái niệm tổng hợp lực. Giới thiệu qui tắc hình bình hành. Cho ví dụ để hs tìm lực tổng hợp. Vẽ hình 9.7 Quan sát thí nghiệm. Vẽ hình 9.6 Trả lời C3. Ghi nhận khái niệm. Ghi nhận qui tắc. Ap dụng qui tắc cho một số trường hợp thầy cô yêu cầu. Vẽ hình 9.7 II. Tổng hợp lực. 1. Thí nghiệm. Thực hiện thí nghiệm theo hình 9.5 2. Định nghĩa. Tổng hợp lực là thay thế các lực tác dụng đồng thời vào cùng một vật bằng một lực có tác dụng giống hệt các lực ấy. Lực thay thế này gọi là hợp lực. 3. Qui tắc hình bình hành. Nếu hai lực đồng qui làm thành hai cạnh của một hình bình hành, thì đường chéo kể từ điểm đồng qui biểu diễn hợp lực của chúng. Hoạt động 3: Tìm hiểu điều kiện cân bằng của chất điểm. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Nội dung cơ bản Giới thiệu điều kiện cân bằng của chất điểm. Ghi nhận điều kiện cân bằng của chất điểm III. Điều kiện cân bằng của chất điểm. Muốn cho một chất điểm đứng cân bằng thì hợp lực của các lực tác dụng lên nó phải bằng không. Hoạt động 4: Tìm hiểu qui tắc phân tích lực. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Nội dung cơ bản Đặt vấn đề giải thích lại sự cân bằng của vòng nhẫn O trong thí nghiệm. Nêu và phân tích khái niệm phân tích lực, lực thành phần. Giới thiệu cách sử dụng qui thắc hình bình hành để thực hiện phép phân tích lực. Cho vài ví dụ cụ thể để hs áp dụng. Giải thích sự cân bằng của vòng O. Ghi nghận phép phân tích lực. Ghi nhận phương pháp phân tích lực. Áp dụng qui tắc để phân tích lực trong một số trường hợp. IV. Phân tích lực. 1. Định nghĩa. Phân tích lực là thay thế một lực bằng hai hay nhiều lực có tác dụng giống hệt như lực đó. Các lực thay thế gọi là các lực thành phần. 2. Phân tích một lực thành hai lực thành phần trên hai phương cho trước. Hoạt dộng 5: Vận dụng, củng cố, giao nhiệm vụ về nhà. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Xét hai trường hợp khi hai lực thành phần cùng phương, cùng chiều hoặc cùng phương, ngược chiều. Nêu câu hỏi và bài tập về nhà. Yêu cầu hs chẩn bị bài sau. Xác định khoảng giá trị có thể của hợp lực khi biết độ lớn của các lực thành phần. Ghi các câu hỏi và bài tập về nhà. Ghi những chuẩn bị cho bài sau. IV. RÚT KINH NGHIỆM TIẾT DẠY