Bài giảng môn học Vật lý lớp 10 - Tiết 19 - Lực - Tổng hợp và phân tích lực (Tiếp)

LỰC - TỔNG HỢP VÀ PHÂN TÍCH LỰC MỤC TIÊU 1. Kiến thức: - Biết được các khái niệm lực, hợp lực. - Biết cách xác định hợp lực của các lực đồng quy và phân tích 1 lực thành các lực thành phần có phương xác định. 2. Kỹ năng: - Biết giải các bài tập về tổng hợp và phân tích lực. 3. Tình cảm, thái độ, tác phong: - Biết được đặc trưng của bộ môn Vật lí là môn khoa học thực nghiệm. Từ đó yêu thích bộ môn. - Rèn luyện tác phong làm việc khoa học, cẩn thận, tỉ mỉ, quen quan sát, tôn trọng thực tế khách quan, trung thực trong học tập. - Tiếp tục quá trình hình thành và phát triển ý thức cộng đồng về hoạt động nhóm trong thí nghiệm. CHUẨN BỊ 1. Giáo viên: - Xem lại những kiến thức đã học về lực mà hs đã học từ lớp 6 và lớp 8. - Chuẩn bị dụng cụ thí nghiệm về quy tắc hình bình hành. - Tranh vẽ trên giấy to H13.3, H13.4, H13.5, H13.6 và H13.7. 2. Học sinh: - Xem lại khái niệm về lực đã được học ở lớp 6, biểu diễn lực bằng một đoạn thẳng có hướng học ở lớp 8. C. PHÖÔNG PHAÙP - Giaûi quyeát vaán ñeà, thaûo luaän nhoùm - Thực nghiệm D. TIEÁN TRÌNH LEÂN LÔÙP. 1. OÅn ñònh toå chöùc - OÅn ñònh lôùp, ñieåm danh 2. Kieåm tra baøi cuõ 3. Baøi môùi Hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø Noäi dung kieán thöùc Hoạt động 1: Tiến hành làm bài thực hành. GV: Đặt câu hỏi yêu cầu Hs nhắc lại kiến thức về lực. + Khái niệm về lực? + Biểu diễn của vectơ lực? Mối liên hệ giữa các đặc điểm của chúng? - Nhận xét câu trả lời và nhấn mạnh tác dụng của lực. - Yêu cầu hs quan sát hình 13.1 và chỉ rõ lực mà dây treo tác dụng lên quả rọi. - Nhận xét câu trả lời. - Yêu cầu hs quan sát hình 13.1 và phân tích các đặc điểm của lực tác dụng lên dây treo. - Nhận xét và đánh giá câu trả lời. Gv tiến hành thí nghiệm như H13.3, H13.4 sgk và treo H13.3 và 13.4 lên bảng. (chú ý cho HS khái niệm về các lực đồng quy) - Từ thí nghiệm trên, ta rút ra kết luận gì? - Nhận xét câu trả lời. - Yêu cầu hs xem sgk, tìm hiểu khái niệm về tổng hợp lực. - Nhận xét câu trả lời của hs. - Ta có: , khi biết và , làm thế nào để xác định ? - Yêu cầu HS thảo luận để tìm ra PP tìm ra vectơ lực tổng hợp, từ đó suy ra quy tắc tổng hợp lực. - Làm thí nghiệm minh hoạ về tổng hợp lực. - Gv sử dụng tranh vẽ H13.5, 13.6 và 13.7 để cụ thể hóa nội dung của quy tắc hình bình hành và quy tắc đa giác. - Nêu nội dung của Qt đa giác? - GV vẽ một số vectơ lực bất kì trên bảng, yêu cầu HS lên bảng xác định hợp lực? Hoạt động 2: Viết báo cáo. GV: Yêu cầu hs đọc sgk phần 3 để trả lời câu hỏi: + Thế nào là phân tích lực? + Mối liên hệ giữa phân tích lực và tổng hợp lực? + Phân tích lực tuân theo quy tắc nào? - Nhận xét câu trả lời. -Yêu cầu hs lấy ví dụ về phân tích lực. * Chú ý: Chỉ khi biết chắc chắn những biểu hiện tác dụng của một lực theo 2 phương nào thì mới có thể phân tích lực theo 2 phương ấy. - Sử dụng H13.8 để giải thích cụ thể cho HS. 1. Khái niệm Lực: * Khái niệm: là một đại lượng đặc trưng cho tác dụng của vật này lên vật khác, kết quả là làm thay đổi vận tốc của vật hoặc làm cho vật bị biến dạng. * Lực là một đại lượng vectơ (biểu diễn bằng một mũi tên) - Gốc của mũi tên là điểm đặt của lực. - Phương và chiều của mũi tên là phương và chiều của lực. - Độ dài của mũi tên biểu thị độ lớn của lực (theo một tỉ xích nhất định). 2. Tổng hợp lực: KN: Tổng hợp lực là thay thế nhiều lực tác dụng đồng thời vào một vật bằng một lực có tác dụng giống hệt như lực tác dụng của toàn bộ những lực ấy. (lực thay thế gọi là hợp lực) a. thí nghiệm: sgk Các lực đồng quy là các lực có giá cắt nhau tại một điểm. b. Quy tắc tổng hợp lực: * QT hình bình hành: sgk O * QT đa giác: sgk O 3. Phân tích lực: KN: Phân tích lực là thay thế một lực bằng 2 hay nhiều lực tác dụng đồng thời và gây hiệu quả giống hệt như lực ấy. - Các lực thay thế này gọi là các lực thành phần. - Phân tích 1 lực thành 2 lực thành phần đồng quy phải tuân theo quy tắc hình bình hành. 4. Cuûng coá vaø luyeän taäp. GV: - Yêu cầu hs trả lời câu hỏi 1, 2 sgk. - Yêu cầu Hs thảo luận để trả lời câu hỏi trắc nghiệm 1 sgk. - Nhận xét câu trả lời của hs. - Yêu cầu 5 hs giải bài tập 2 sgk trên bảng (1 HS 1 trường hợp). - Nhận xét câu trả lời và bài giải trên bảng của hs. - Tổng kết lại các kiến thức cơ bản của bài. HS: - Trả lời câu hỏi 1, 2 sgk. - Thảo luận để trả lời câu hỏi trắc nghiệm 1 sgk. - 5 HS trình bày bài giải trên bảng, HS dưới lớp quan sát bài làm của bạn để có nhận xét. - Ghi nhận kiến thức cơ bản: Khái niệm về lực, tổng hợp, phân tích lực, quy tắc tổng hợp và phân tích lực. 5. Höôùng daãn hoïc sinh töï hoïc ôû nhaø - Chuaån bò baøi môùi: “” + Kiến thức đã học ở chương I . + Dụng cụ tính toán