Bài giảng môn học Vật lý lớp 10 - Tiết 27: Lực ma sát (tiếp)

Ngày soạn :27/11/07 G/V : Đỗ quang sơn tiÕt :27 Bµi: lùc ma s¸t A - MỤC TIÊU 1. Kiến thức - Hiểu được những đặc điểm của lực ma sát trượt và ma sát nghỉ. - Viết được biểu thức của lực ma sát trượt và ma sát nghỉ. 2. Kỹ năng Biết vận dụng các biểu thức để giải thích các hiện tượng thực tế có liên quan tới ma sát và giải các bài tập. B - CHUẨN BỊ 1. Giáo viên Chuẩn bị các thí nghiệm ở hình H 20.1, H 20.2 SGK; một vài loại ổ bi. 2. Học sinh Ôn lại kiến thức về lực. C. tiÕn tr×nh d¹y -häc Ho¹t ®éng1 : KiÓm tra bµi cò Ho¹t ®éng cña thÇy Ho¹t ®éng cña trß - Nêu câu hỏi - Nhận xét câu trả lời và cho điểm - Yêu cầu HS cho một vài ứng dụng của lực đàn hồi - Nhận xét câu trả lời. - Trả lời câu hỏi: Thế nào là lực đàn hồi? Điều kiện xuất hiện lực đàn hồi? - Phát biểu định luật Húc - Ứng dụng của lực đàn hồi Ho¹t ®éng2 : H­íng dÉn h/s t×m hiÓu lùc ma s¸t nghØ Ho¹t ®éng cña thÇy Ho¹t ®éng cña trß a) Sù suÊt hiÖn cña lùc ma s¸t nghØ - Yêu cầu HS đọc phần 1 SGK - Nêu câu hỏi C1 SGK - Nhận xét câu trả lời b) Ph­¬ng , chiÒu cña lùc ma s¸t nghØ - yªu cÇu h/s : Tr¶ lêi c©u hái C1 - NhËn xÐt c©u tr¶ lêi cña h.s C) §é lín cña lùc ma s¸t nghØ Ph©n tÝch vµ dïng thÝ nghiÖm ®o lùc ma s¸t nghØ ( H20.1/sgk) Vµ kh¸i qu¸t nªu c«ng thøc tÝnh ®é lín cña lùc ma s¸t nghØ ( -- Đọc SGK, phần 1 - Trả lời câu hỏi C1 - Th¶o luËn ®Ó nªu ®­îc nh÷ng kÕt luËn vÒ lùc ma s¸t nghØ HiÓu ®­îc ®iÒu kiÖn suÊt hiÖn lùc ma s¸t nghØ * Điều kiện xuất hiện: Lực ma sát nghỉ chỉ xuất hiện khi có ngoại lực tác dụng lên vật. Ngoại lực này có xu hướng làm cho vật chuyển động nhưng chưa đủ thắng lực ma sát. HiÓu ®­îc ®Æc ®iÓm cña lùc ma s¸t nghØ - Gi¸ cuả nằm trong mặt phẳng tiếp Xóc giữa hai vật. - ngược chiều với ngoại lực tác dụng vào vật. - Lực ma sát nghỉ luôn cân b»ng với ngoại lực tác dụng lên vật. Độ lớn lực ma sát nghỉ tỷ lệ với áp lực vuông góc N của vật lên bề mặt (hoặc phản lực pháp tuyến tác dụng lên vật) - HiÓu ®­îc c«ng th­ds tÝnh ®é lín cña lùc ma s¸t nghØ Fmsn FM FM= Với : hệ số ma sát nghỉ, không có đơn vị. phụ thuộc vào nhiều yếu tố như bản chất của hai mặt tiếp xúc, các điều kiện về bề mặt. Fmsn=Fx( thµnh phÇn ngo¹i lùc song song víi mÆt tiÕp xóc ) Ghi nhËn kiÕn thøc Ho¹t ®éng3: H­íng dÉn h/s t×m hiÓu lùc ma s¸t tr­ît Ho¹t ®éng cña thÇy Ho¹t ®éng cña trß - TiÕn hµnh thÝ nghiÖm ( H20.2/SGK) a) Sù xu¸t hiÖn cña lùc ma s¸t tr­ît - Yªu cÇu h/s nªu ®iÒu kiÖn xuÊt hiÖn lùc MST Vµ nhËn xÐt c©u tr¶ lêi cña h/s b)Ph­¬ng vµ chiÒu cña lùc ma s¸t tr­ît - Yêu cầu HS đọc phần 2 SGK - Nêu câu hỏi C2 SGK Yªu cÇu h/s tr¶ lêi c©u hái C2 - Nhận xét câu trả lời C) ®é lín cña lùc ma s¸t tr­ît - Tõ kÕt qu¶ thÝ nghiÖm yªu cÇu h/s nªu c«ng thøc tÝnh ®é lín cña lùc MST - Yêu cầu HS quan sát bảng hệ số ma sát và cho nhận xét. - Đọc SGK, phần 2 -, Nªu ®­îc ®iÒu kiÖn xuÊt hiÖn lùc MSN * Điều kiện xuất hiện: khi một vật chuyển động trượt trên bề mặt của một vật khác thì bề mặt tc dụng Lªn vật (ở chổ tiếp xúc) một lực ma sát trượt cản trở chuyển động của vật trên bề mặt vật đó. - Trả lời câu hỏi C2 HiÓu ®­îc ph­¬ng chiÒu cña lùc MST - Lực ma sát trượt tác dụng lên một vật luôn cùng phương và ngược chiều với vận tốc tương đối của vật ấy đối với vật kia. - HiÓu ®­îc c«ng thøc tÝnh ®é lín cña lùc MST - Lực ma sát trượt tỉ lệ với áp lực N: * Hệ số ma st trượt: - Hệ số tỉ lệ gọi là hệ số ma sát trượt. không có đơn vị. - Hệ số ma sát trượt phụ thuộc vào tính chất của các mặt tiếp xúc. - Xem bảng hệ số ma sát trong SGK, rút ra nhận xét. Ghi nhËn kiÕn thøc Ho¹t ®éng4 : T×m hiÓu lùc ma s¸t l¨n Ho¹t ®éng cña thÇy Ho¹t ®éng cña trß - Yêu cầu HS đọc phần 3 SGK - Nêu câu hỏi so sánh giữa ma sát trượt và ma sát lăn. - Nhận xét câu trả lời. - Đọc SGK phần 3, so sánh giữa ma sát trượt và ma sát lăn - HiÓu §­îc nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña ma s¸t l¨n : Lu«n c¶n trë chuyÓn ®éng FMSL= HÖ sè ma s¸t l¨n nhá h¬n hÖ sè ma s¸t tr­ît hµng chôc lÇn Ghi nhËn kiÕn thøc Ho¹t ®éng 5: Vai trß cña ma s¸t trong ®êi sèng Ho¹t ®éng cña thÇy Ho¹t ®éng cña trß - Yêu cầu HS đọc SGK. - Nêu câu hỏi yêu cầu HS lấy các ví dụ thực tế có liên quan tới 3 loại lực ma sát, ma sát có lợi, ma sát có hại. - Nhận xét các câu trả lời của HS. - Đọc SGK, phần 4 - Lấy các ví dụ về lực ma sát. - Xem hình H 20.3, cho ý kiến nhận xét. Xem h×nh ( H20.4vµ 20.5/SGK) nªu nhËn xÐt Ghi nhËn kiÕn thøc Ho¹t ®éng 6 : Cñng cè vËn dông Ho¹t ®éng cña thÇy Ho¹t ®éng cña trß - Yêu cầu HS trả lời các câu hỏi 1 đến 8 trong SGK. - Nhận xét câu trả lời của HS. - Nêu bài tập 1 SGK - Nhận xét câu trả lời của HS. - Đánh giá, nhận xét kết quả giờ dạy. - Trả lời câu hỏi trắc nghiệm theo nội dung câu 1 - 8 (SGK) - Giải bài tập 1 SGK - Trình bày câu trả lời - Ghi tóm tắt các kiến thức cơ bản: Điều kiện xuất hiện 3 loại lực ma sát và tác dụng của chúng, vai trò của lực ma sát trong đời sống. Ho¹t ®éng 7 : H­íng dÉn bµi vÒ nhµ Ho¹t ®éng cña thÇy Ho¹t ®éng cña trß - Nêu câu hỏi và bài tập về nhà. - Yêu cầu: HS chuẩn bị bài sau. - Ghi câu hỏi và bài tập về nhà. - Những sự chuẩn bị cho bài sau.