Bài giảng môn học Vật lý lớp 10 - Tiết 40: Quy tắc hợp lực song song. Điều kiện cân bằng của một vật rắn dưới tác dụng của ba lực song song

Ngµy so¹n 12/01/08 G/V: §ç Quang S¬n TiÕt 40 Bài .QUY TẮC HỢP LỰC SONG SONG. ĐIỀU KIỆN CÂN BẰNG CỦA MỘT VẬT RẮN DƯỚI TÁC DỤNG CỦA BA LỰC SONG SONG A.MỤC Tiªu - Nắm vững được quy tắc hợp hai lực song song cùng chiều và trái chiều cùng đặt lên vật rắn. - Biết phân tích một lực thành hai lực song song tùy theo điều kiện của bài toán. - Nắm được điều kiện cân bằng của vật rắn dưới tác dụng của ba lực song song - Có khái niệm về ngẫu lực và momen của ngẫu lực - Vẽ hình tổng hợp và phân tích lực. - Rèn luyện tư duy logic. B.CHUẨN BỊ 1.Giáo viên - Biên soạn các câu hỏi kiểm tra bài cũ ; củng cố bài giảng dưới dạng trắc nghiệm theo nội dung câu hỏi 1-3 SGK. - Chuẩn bị thí nghiệm theo hình 28.1 SGK. - GV có thể biên soạn các câu hỏi trắc nghiệm cho phần kiểm tra bài cũ và củng cố bài - Chuẩn bị những hình ảnh cân bằng của các vật. - Mô phỏng các lực cân bằng theo các hình vẽ 2.Học sinh - Ôn tập kiến thức về lực, tổng hợp lực. c. TiÕn tr×nh d¹y- häc Ho¹t ®éng1: KiÓm tra bµi cò Ho¹t ®éng cña thÇy Ho¹t ®éng cña trß Nêu câu hỏi. Yêu cầu một HS lên bảng vẽ hình. Nhận xét kết quả -Điều kiện cân bằng của vật rắn dưới tác dụng của ba lực không song song? Vẽ hình minh họa? Ho¹t ®éng 2: thÝ nghiÖm t×m hîp lùc cña hai lùc song song Ho¹t ®éng cña thÇy Ho¹t ®éng cña trß -Cùng HS làm thí nghiệm. Hướng dẫn lập bảng kết quả. Gợi ý rút ra kết luận. -Quan sát thí nghiệm hình 28.1 Lập bảng kết quả. Vẽ hình H 28.2. - Tõ kÕt qu¶ thÝ nghiÖm rót ra kÕt luËn : Hai lực song song cùng chiều và tác dụng vào thước tại O1 và O2. đặt tại O có tác dụng giống hệt tác dụng đồng thời của đặt tại O1 và đặt tại O2 với P=P1+P2 àlà hợp lực cùa và . TH¶o luËn vµ ghi nhËn kiÕn thøc Ho¹t ®éng 3: Qui t¾c hîp hai lùc song song cïng chiÒu Ho¹t ®éng cña thÇy Ho¹t ®éng cña trß Yêu cầu HS trình bày quy tắc. - Ph©n tÝch kÜ c¸c néi dung c¬ b¶n trong qui t¾c H­íng dÉn h/s : Thảo luận đưa ra quy tắc tìm hợp lực của nhiều lực song song cùng chiều áp dụng Vµo mét vµi vÝ dô cô thÓ Cho HS thảo luận, hướng dẫn giải thích trọng tâm của vật rắn - LÊy vÝ dô chØ cho h/s râ phÐp ph©n tÝch lùc lµ c¸ch lµm ng­îc l¹i cña phÐp tæng hîp lùc a) -.tõ b¶ng gi¸ trÞ thu ®­îc tõ thÝ nghiÖm Nªu ®­îc qui t½c ( SGK) Th× +.F=F1+F2. +.Giá của hợp lực nằm trong mặt phẳng của , và chia trong khoảng cách giữa hai lực này thành những đoạn tỷ lệ nghịch với độ lớn của hai lực đó. (chia trong) - Ghi nhËn kiÕn thøc b) Hîp nhiÒu lùc VËn dông , ph¸t triÓn tõ qui t¾c ¸p dông cho hai lùc ®Ó hiÓu d­îc qui t¾c ¸p dông cho nhiÒu lùc Hợp lực tìm được sẽ là một lực song song cùng chiều với các lực thành phần, có độ lớn: F=F1+F2+F3+...+Fn c) LÝ gi¶i vÒ träng t©m cña vËt r¾n - . Quan s¸t H28.4 vµ vËn dông kh¸i niÖm vÒ träng t©m cña vËt r¾n giải thích trọng tâm của vật rắn d) Ph©n tÝch mét lùc thµnh hai lùc song song - Sö dông h×nh 28.5 Vµ suy luËn ®Î hiÓu ®­îc phÐp ph©n tÝch lùc -. §äc phÇn bµi tËp vËn dông ®Ó hiÓu râ h¬n vÒ phÐp ph©n tÝch lùc Ghi nhËn kiÕn thøc Ho¹t ®éng 4: T×m hiÓu ®iÒu kiÖn c©n b»ng cña vËt r¾n d­íi t¸c dông cña ba lùc song song Ho¹t ®éng cña thÇy Ho¹t ®éng cña trß Yêu cầu: HS xem hình vẽ, đọc phần 3 thảo luận về điều kiện cân bằng. Gợi ý cách suy luận. Nhận xét kết quả. Xem hình H 28.6 đọc phần 3 SGK, thảo luận rút ra điều kiện cân bằng: Điều kiện cân bằng của vật rắn dưới tác dụng của ba lực , , song song là hợp lực của hai lực của hai lực bất kì cân bằng với lực thứ ba Ghi nhËn kiÕn thøc Ho¹t ®éng5: Qui t¾c hîp hai lùc song song tr¸i chiÒu Ho¹t ®éng cña thÇy Ho¹t ®éng cña trß H­ãng dÉn HS xem hình, hướng dẫn suy luận tìm hợp lực của hai lực song song trái chiều. -Xem phần 4 SGK, xem hình 28.7, tìm cách suy luận để đưa ra quy tắc hợp hai lực song song trái chiều.( tr130/SGK) ) Ghi nhËn kiÕn thøc Ho¹t ®éng 6: NgÉu lùc Ho¹t ®éng cña thÇy Ho¹t ®éng cña trß Cho HS tìm hiểu phần 5. Hướng dẫn thảo luận đưa ra khái niệm ngẫu lực và momen ngẫu lực. Nhận xét các ví dụ. Xem hình H 28.8. Thảo luận về tác dụng của ngẫu lực: HiÓu vµ vËn dông ®­îc c«ng thøc tÝnh m« men cña ngÉu lùc Momen của ngẫu lực đặc trưng cho tác dụng làm quay của ngẫu lực và bằng tích của độ lớn F của một lực và khoảng cách d giữa hai giá của hai lực M=F.d Lấy ví dụ minh họa. Ghi nhËn kiÕn thøc Ho¹t ®éng 7: Cñng cè vµ vËn dông Ho¹t ®éng cña thÇy Ho¹t ®éng cña trß Yêu cầu: Nêu câu hỏi.Nhận xét câu trả lời của các nhóm. Thảo luận nhóm trả lời các câu hỏi trắc nghiệm theo nội dungcâu 1-3 (SGK). Làm việc cá nhân giải bài tập 2(SGK) Ho¹t ®éng7: H­íng dÉn bµi vÒ nhµ Ho¹t ®éng cña thÇy Ho¹t ®éng cña trß Nêu bài tập về nhà:1, 2, 3 SGK. Yêu cầu :HS chuẩn bị bài sau. Ghi câu hỏi và bài tập về nhà. Những sự chuẩn bị cho bài sau