Bài giảng môn học Vật lý lớp 10 - Tiết 70: Chất rắn

Ch­¬ng VII : chÊt r¾n chÊt láng vµ sù chuyÓn thÓ ------------------------------------------------------------------------------------------------------- Ngµy so¹n : 5/4/08 TiÕt : 70 GV: §ç Quang S¬n Bµi: chÊt r¾n MỤC TIÊU Kiến thức Phân biệt được chất rắn kết tinh và chất rắn vô định hình dựa vào hình dạng bên ngoài, hiện tượng nóng chảy và cấu trúc vi mô của chúng. Biết được thế nào vật rắn đơn tinh thể và đa tinh thể. Hiểu được chuyển động nhiệt ở chất rắn kết tinh và vô định hình. Có khái niệm tính dị hướng và đẳng hướng của tinh thể và chất vô định hình. Kỹ năng -Nhận biết và phân biệt chất rắn kết tinh và vô định hình; đơn tinh thể và đa tinh thể. Giải thích được tính dị hướng và đẳng hướng của các vật rắn. CHUẨN BỊ Giáo viên Mô hình một số tinh thể muối ăn, đồng, kim cương, than chì. Tranh vẽ các tinh thể trên (nếu không có mô hình).hÖ thèng c©u hái ®Þnh tÝnh Học sinh Ôn lại kiến thức về thuyết động học phân tử chất khí. C/TiÕn tr×nh D¹y- Häc: Ho¹t ®éng 1: .Giíi thiÖu ch­¬ng bµi ....... Ho¹t ®éng cña thÇy Ho¹t ®éng cña trß Yªu cÇu HS: däc phÇng giíi thiÖu ch­ong tr245/sgk - Nªu tÇm quan träng cña kiÕn thøc trong ch­¬ng víi phÇn nhiÖt häc còng nh­ trong ch­¬ng tr×nh vËt lÝ THPT - Yªu cÇu h/s ®äc giíi thiÑu bµi tr246/sgk - §äc sgk hiÓu vai trß vµ tÇm quan träng cña kiÕn thøc trong ch­¬ng , bµi Ghi nhËn kiÕn thøc Ho¹t ®éng 2: T×m hiÓu chÊt r¾n kÕt tinh vµ chÊt r¾n v« ®Þnh h×nh ........ Ho¹t ®éng cña thÇy Ho¹t ®éng cña trß - yªu cÇu h/s : §äc tr246/sgk vµ quan s¸t ( H50.1/sgk ) ®Ó nªu kh¸i niÖm chÊt r¾n kÕt tinh& chÊt r¾n v« ®Þnh h×nh - LÊy vÝ dô : + Chất rắn kết tinh: muối ăn, thạch anh, kim cương, + Chất vô định hình: nhựa thông, hắc ín, thủy tinh, -§äc sgk , Quan s¸t ¶nh ( 50.1/sgk) vËn dông vµo thùc tÕ ®Ó hiÓu ®­îc : + chất rắn là chất ở trạng thái rắn (thể rắn). + vật rắn là vật được cấu tạo từ chất rắn. + Chất rắn kết tinh được cấu tạo từ các tinh thể, có dạng hình học. + Chất vô định hình không có cấu trúc tinh thể nên không có dạng hình học. -Th¶o luËn ®Ó neu nhËn xÐt vÒ phÇn tr¶ lêi cña b¹n . Tr¶ lêi c©u hái C1 Ghi nhËn kiÕn thøc Ho¹t ®éng 3: .Tinh thÓ vµ m¹ng tinh thÓ ....... Ho¹t ®éng cña thÇy Ho¹t ®éng cña trß - Giíi thiÖu kh¸i niÖm tinh thÎ cho h/s -.Dïng ( H50.2/sgk ) ®Ó giíi thiÖu -vÝ dô vÒ h×nh d¹ng tinh thÓ - L­u ý cho h/s Víi cïng mét chÊt nh­ng do ®iÒu kiÖn h×nh thµnh mµ cã cÊu tróc tinh thÓ kh¸c nhau -. Yªu cÇu h/s tr¶ lêi c©u C2 - VÝ dô : tinh thể muối ăn ở hình 50.1 a) và (50.2.) có dạng hình khối lập phương hoặc khối hộp. Tại mỗi đỉnh của hình hộp có các ion (Na+ và Cl–) định vị và sắp xếp có trật tự - §äc SGK , quan s¸t m¹ng tinh thÓ ®Ó hiÓu KN tinh thÓ , m¹ng tinh thÓ nªu nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña tinh thÓ + Tinh thể là những kết cấu rắn có dạng hình học xác định. + Mạng tinh thể Tinh thể là cấu trúc tạo bởi các hạt (nguyên tử, phân tử, ion) liên kết chặt chẽ với nhau bằng những lực tương tác và sắp xếp theo một trật tự hình học trong không gian xác định gọi là mạng tinh thể. . Tr¶ lêi c©u C2 Ghi nhËn kiÕn thøc Ho¹t ®éng 4: T×m hiÓu vËt r¾n ®¬n tinh thÓ vµ vËt r¾n ®a tinh thÓ ........ Ho¹t ®éng cña thÇy Ho¹t ®éng cña trß - Yªu cÇu h/s ®äc tr248/sgk vµ nªu KN vËt r¾n ®¬n tinh thÓ vµ vËt r¾n ®a tinh thÓ - LÊy vÝ dô minh ho¹ - §äc SGK ®Ó hiÓu kh¸i niÖm vËt r¾n ®¬n tinh thÓ vµ vËt r¾n ®a tinh thÓ - Ph©n lo¹i ®­îc vËt r¾n ®¬n tinh thÓ víi vËt r¾n ®a tinh thÓ Ghi nhËn kiÕn thøc Ho¹t ®éng 5: ChuyÓn ®éng nhiÖt ë chÊt r¾n kÕt tinh vµ chÊt r¾n v« dÞnh h×nh ........ Ho¹t ®éng cña thÇy Ho¹t ®éng cña trß - Yªu cÇu h/s : +. §äc tr248/sgk vµ nªu kÕt luËn ChuyÓn ®éng nhiÖt ë chÊt r¾n kÕt tinh vµ chÊt r¾n v« dÞnh h×nh - NhËn xÐt c©u tr¶ lêi cña h/s - §äc SGK vµ nªu ®ùoc + ở chất kết tinh. Mỗi hạt cấu tạo nên tinh thể không đứng yên mà luôn dao động quanh một vị trí cân bằng xác định trong mạng tinh thể. Chuyển động này được gọi là chuyển động nhiệt (ở chất kết tinh). + ở chất rắn vô định h×nh Chuyển động nhiệt là dao động của các hạt quanh vị trí cân bằng. + Khi nhiệt độ tăng thì dao động mạnh. Th¶o luËn ®Ó hiÓu râ néi dung vµ ghi nhËn kiÕn thøc Ho¹t ®éng 6: TÝnh dÞ h­íng Ho¹t ®éng cña thÇy Ho¹t ®éng cña trß - Nªu KN tÝnh dÞ h­íng , TÝnh ®¼ng h­íng Yªu cÇu h/s :nªu Nguyên nhân làm vật có tính dị hướng?vµ phân tích tính dị hướng ở than chì. - hiÓu KNtÝnh dÞ h­íng vµ tÝnh ®¼ng h­íng cña tinh thÓ , ph©n tÝch ®îc nguyªn nh©n cña tÝnh dÞ h­íng, ®¼ng h­íng Ghi nhËn kiÕn thøc Ho¹t ®éng 7: .Cñng cè vËn dông kiÕn thøc vµ h­íng dÉn bµi vÒ nhµ ....... Ho¹t ®éng cña thÇy Ho¹t ®éng cña trß - Yªu cÇu h/s : nªu l¹i mét sè KN vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái 1....6/tr249/sgk - Yªu cÇu h/s ®äc phÇn ®äc thªm tr250/sgk -vËn dông kliÕn thøc tr¶ lêi c©u hái cña g/v Ghi nhí bµi vÒ nhµ