Bài giảng môn học Vật lý lớp 9 - Bài 21: Nam châm vĩnh cửu

Cơ HọcNhiệt HọcĐiện HọcQuang HọcCHÀO MỪNG QUí THẦY Cễ VỀ DỰ GIỜ LỚP CHÍN 2PHềNG GD - ĐT HUYỆN BèNH ĐẠI * TRƯỜNG THCS ** Giỏo viờn: Vừ Văn Phong *DẠY HỌCTỐT TỐT THẠNH TRỊNăm 1820 nhà bác học ơ-xtét người Đan Mạch phát minh ra sự liên hệ giữa điện và từ, (mà hàng nghìn năm về trước con người vẫn coi là hai hiện tượng tách biệt, không liên hệ gì với nhau). Là cơ sở cho sự ra đời của động cơ điện. Giải phóng sức lao động cho con người. Với những ý nghĩa quan trọng đó chúng ta sẽ nghiên cứu điện và từ qua chương II. Điện từ họcTrong điều kiện nào thì xuất hiện dòng điện cảm ứng?chương II: Điện từ họcTrong chương này chúng ta cùng tìm hiểu một số nội dung chính sau:Nam châm điện có đặc điểm gì giống và khác nam châm vĩnh cửu?Từ trường tồn tại ở đâu? Làm thế nào để nhận biết từ trường? Biểu diễn từ trường bằng hình vẽ như thế nào?Lực điện từ do từ trường tỏc dụng lờn dũng điệnchạy qua dõy dẫn thẳng cú đặc điểm gỡ?*Mỏy phỏt điện xoay chiều cú cấu tạo và hoạt động như thế nào?*Vỡ sao ở hai đầu đường dõy tải điện phải đặt mỏy biến thế?Bài 21: Nam châm vĩnh cửu -Tổ Xung Chi(429 – 500) là nhà phát minh của Trung Quốc thế kỉ V. Ông đã chế ra xe chỉ nam.-Đặc điểm của xe này là dù xe có chuyển động theo hướng nào thì hình nhân trên xe cũng chỉ tay về hướng Nam.-Bí quyết nào đã làm cho hình nhân trên xe của Tổ Xung Chi luôn luôn chỉ hướng Nam? Qua bài học này cỏc em sẽ tỡm được cõu trả lời. Tổ Xung ChiI. Từ tính của nam châmTL:Đưa thanh kim loại lại gần vụn sắt, thép. Nếu thanh kim loại nào hút vụn sắt, thép thì nó là nam châm.C1: Nhớ lại kiến thức về từ tính của nam châm ở lớp 5 và lớp 7, em hãy đề xuất một phương án thí nghiệm để phát hiện xem một thanh kim loại có phải là nam châm không? 1. Thí nghiệmBắcNamBài 21: Nam châm vĩnh cửu I. Từ tính của nam châm1. Thí nghiệmC2: Đặt kim nam châm trên giá thẳng đứng như hình 21.1 +Xoay cho kim nam châm lệch khỏi hướng vừa xác định, buông tay. Khi đã đứng cân bằng trở lại, kim nam châm còn chỉ hướng như lúc đầu nữa không? Làm lại thí nghiệm hai lần và cho nhận xét?NamBắcKhi đã đứng cân bằng trở lại, nam châm vẫn chỉ hướng Nam-Bắc như cũ. Bài 21: Nam châm vĩnh cửu + Khi đã đứng cân bằng, kim nam châm nằm dọc theo hướng nào?Khi đã đứng cân bằng, kim nam châm nằm dọc theo hướng Nam-Bắc địa lí.Hoạt động nhóm (2 phút) để thực hiện c2I. Từ tính của nam châm1. Thí nghiệm2. Kết luận- Bình thường, kim (hoặc thanh) nam châm tự do, khi đã đứng cân bằng luôn chỉ hướng Nam-Bắc địa lý . Một cực của nam châm luôn chỉ hướng Bắc được gọi là cực Bắc, còn cực kia luôn chỉ hướng Nam được gọi là cực Nam.Ngoài sắt, thộp nam chõm cũn hỳt được ni ken, cụ ban ,gađụlini cỏc kim loại này là cỏc vật liệu từ.Nam chõm hầu như khụng hỳt đồng, nhụm và cỏc kim loại khụng thuộc nhúm vật liệu từ Nam châm chữ UNam châm thẳngKim nam châm Người ta sơn cỏc màu khỏc nhau để phõn biệt cỏc từ cực của nam chõm, màu sơn phụ thuộc vào nhà sản xuất (thụng thường màu đỏ là cực bắc) - Nhiều khi trờn nam chõm cú ghi chữ N(North) , chỉ cực Bắc. Chữ S(South) chỉ cực Nam.Một số nam châm dùng trong phòng thí nghiệm và trong cuộc sốngBài 21: Nam châm vĩnh cửu - Nam châm có đặc tính hút sắt thép.I. Từ tính của nam châm1. Thí nghiệm2. Kết luậnII. Tương tác giữa hai nam châm1. Thí nghiệm:C3: Đưa từ cực của hai nam châm lại gần nhau (Hình 21.3 ). Quan sát hiện tượng và cho nhận xét. C4: Đổi đầu của một trong hai nam châm rồi đưa lại gần nhau. Có hiện tượng gì xảy ra với các nam châm?NSNSNNSSNX:Từ cực Bắc của thanh nam chõm hỳt từ cực Nam của kim nam chõm, như vậy cỏc cực khỏc tờn thỡ hỳt nhau.NX:Từ cực Nam của thanh nam chõm đẩy từ cực Nam của kim nam chõm, như vậy cỏc cực cựng tờn thỡ đẩy nhau.Bài 21: Nam châm vĩnh cửu - Bình thường, kim (hoặc thanh) nam châm tự do, khi đã đứng cân bằng luôn chỉ hướng Nam-Bắc địa lý . Một cực của nam châm luôn chỉ hướng Bắc được gọi là cực Bắc, còn cực kia luôn chỉ hướng Nam được gọi là cực Nam.- Nam châm có đặc tính hút sắt thép.I. Từ tính của nam châm1. Thí nghiệm2. Kết luậnII. Tương tác giữa hai nam châm1. Thí nghiệm2. Kết luận Khi đưa từ cực của hai nam châm lại gần nhau thì chúng hút nhau nếu các từ cực khác tên, đẩy nhau nếu các từ cực cùng tên.* Theo em cú những cỏch nào để nhận biết cỏc từ cực của một nam chõm?Dựa vào cách sơn màuDựa vào kí hiệu của các cực(N,S)Dựa vào sự định hướng của nam châm (khi đó tự do)Dựa vào sự tương tác giữa 2 nam châm*Qua cỏc nhận xột trờn em hóy nờu kết luận về sự tương tỏc giữa hai nam chõm?Bài 21: Nam châm vĩnh cửu - Bình thường, kim (hoặc thanh) nam châm tự do, khi đã đứng cân bằng luôn chỉ hướng Nam-Bắc địa lý . Một cực của nam châm luôn chỉ hướng Bắc được gọi là cực Bắc, còn cực kia luôn chỉ hướng Nam được gọi là cực Nam.- Nam châm có đặc tính hút sắt thép.I. Từ tính của nam châm1. Thí nghiệm2. Kết luậnII. Tương tác giữa hai nam châm1. Thí nghiệm2. Kết luận Khi đưa từ cực của hai nam châm lại gần nhau thì chúng hút nhau nếu các từ cực khác tên, đẩy nhau nếu các từ cực cùng tên.III. Vận dụngC5: Theo em, có thể giải thích thế nào hiện tượng hình nhân trên xe của Tổ Xung Chi luôn luôn chỉ hướng Nam?Trả lời C5: Có thể nhà phát minh người Trung Quốc Tổ Xung Chi đã lắp trên xe một thanh nam châm, cực nam của nam chõm gắn vào tay hỡnh nhõn. C6: Người ta dùng la bàn để xác định hướng Bắc, Nam. Tìm hiểu cấu tạo của la bàn. Hãy cho biết bộ phận nào của la bàn có tác dụng chỉ hướng. Giải thích. Biết rằng mặt số của la bàn có thể quay độc lập với kim nam châm. 180270900TĐNBBài 21: Nam châm vĩnh cửu - Bình thường, kim (hoặc thanh) nam châm tự do, khi đã đứng cân bằng luôn chỉ hướng Nam-Bắc địa lý . Một cực của nam châm luôn chỉ hướng Bắc được gọi là cực Bắc, còn cực kia luôn chỉ hướng Nam được gọi là cực Nam.- Nam châm có đặc tính hút sắt thép.I. Từ tính của nam châm1. Thí nghiệm2. Kết luậnII. Tương tác giữa hai nam châm1. Thí nghiệm2. Kết luận Khi đưa từ cực của hai nam châm lại gần nhau thì chúng hút nhau nếu các từ cực khác tên, đẩy nhau nếu các từ cực cùng tên.III. Vận dụng180270900TĐNBTLC6: Bộ phận chỉ hướng của la bàn là kim nam chõm. Bởi vỡ tại mọi nơi trờn trỏi đất (trừ hai địa cực) kim nam chõm luụn chỉ hướng Nam – BắcBài 21: Nam châm vĩnh cửu - Bình thường, kim (hoặc thanh) nam châm tự do, khi đã đứng cân bằng luôn chỉ hướng Nam-Bắc địa lý . Một cực của nam châm luôn chỉ hướng Bắc được gọi là cực Bắc, còn cực kia luôn chỉ hướng Nam được gọi là cực Nam.- Nam châm có đặc tính hút sắt thép.I. Từ tính của nam châm1. Thí nghiệm2. Kết luậnII. Tương tác giữa hai nam châm1. Thí nghiệm2. Kết luận Khi đưa từ cực của hai nam châm lại gần nhau thì chúng hút nhau nếu các từ cực khác tên, đẩy nhau nếu các từ cực cùng tên.III. Vận dụngC8: Xác định tên các từ cực của thanh nam châm trên hình 21.5.NSHình 21.5Bài 21: Nam châm vĩnh cửu - Bình thường, kim (hoặc thanh) nam châm tự do, khi đã đứng cân bằng luôn chỉ hướng Nam-Bắc địa lý . Một cực của nam châm luôn chỉ hướng Bắc được gọi là cực Bắc, còn cực kia luôn chỉ hướng Nam được gọi là cực Nam.- Nam châm có đặc tính hút sắt thép.ABSNCỦNG CỐ:? Nếu có một thanh nam châm thẳng bị gãy tại chính giữa của thanh, hỏi lúc này một nửa của thanh nam châm sẽ như thế nào?a. Chỉ còn từ cực Bắcb. Chỉ còn từ cực Namc. Còn một trong hai từ cựcd. Vẫn có hai từ cực Nam và từ cực BắcI. Từ tính của nam châm1. Thí nghiệm2. Kết luậnII. Tương tác giữa hai nam châm1. Thí nghiệm2. Kết luận Khi đưa từ cực của hai nam châm lại gần nhau thì chúng hút nhau nếu các từ cực khác tên, đẩy nhau nếu các từ cực cùng tên.III. Vận dụng? Nếu có một thanh nam châm thẳng bị gãy tại chính giữa của thanh, hỏi lúc này một nửa của thanh nam châm sẽ như thế nào?a. Chỉ còn từ cực Bắcb. Chỉ còn từ cực Namc. Còn một trong hai từ cựcd. Vẫn có hai từ cực Nam và từ cực BắcdBài 21: Nam châm vĩnh cửu - Bình thường, kim (hoặc thanh) nam châm tự do, khi đã đứng cân bằng luôn chỉ hướng Nam-Bắc địa lý . Một cực của nam châm luôn chỉ hướng Bắc được gọi là cực Bắc, còn cực kia luôn chỉ hướng Nam được gọi là cực Nam.- Nam châm có đặc tính hút sắt thép.Hướng dẫn về nhà : 1/ Về nhà học thuộc nội dung bài và xem trước bài mới : Bài 22 Tác dụng từ của dòng điện – từ trường.2/ Về nhà làm bài tập trong sỏch bài tập: 21.1 đến 21.6