Bài giảng môn học Vật lý lớp 9 - Bài 60: Định luật bảo toàn năng lượng

Trường : THCS HỒNG BÀNG – QUẬN 5 Họ tên GV : - Hồ Thị Kiều Trang - Nguyễn Văn Dũng - Vũ Minh Khánh GIÁO ÁN BÀI 60 : ĐỊNH LUẬT BẢO TOÀN NĂNG LƯỢNG I.- MỤC TIÊU - Qua thí nghiệm nhận biết được trong các thiết bị làm biến đổi năng lượng, phần năng lượng thu được cuối cùng bao giờ cũng nhỏ hơn phần năng lượng cung cấp cho thiết bị lúc ban đầu, năng lượng không tự sinh ra. - Phiện được sự xuất hiện một dạng năng lượng nào đó bị giảm đi. Thừa nhận phần năng lượng bị giảm đi bằng phần năng lượng mới xuất hiện. - Phát biểu được định luật bảo toàn năng lượng và vận dụng được định luật để giải thích dự đoán sự biến đổi của một số hiện tượng. II.- CHUẨN BỊ - Đối với mỗi nhóm HS : thiết bị biến đổi thế năng thành động năng và ngược lại. - Đối với HS : Thiết bị biến đổi cơ năng thành điện năng và ngược lại III.- TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC 1/- Kiểm tra bài cũ : Câu 1 : Ta nhận biết trực tiếp được một vật có nhiệt năng khi vật đó có khả năng nào ? A.- Nổi được trên mặt nước. B.- Giữ cho nhiệt độ không đổi. C.- Làm nóng một vật khác. D.- Sinh ra lực đẩy làm vật khác chuyển động. Câu 2 : Trong các dụng cụ tiêu thụ điện năng, điện năng được biến đổi thành động năng lượng nào để có thể sử dụng trực tiếp ? Cho ví dụ. 2/- Bài mới : HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH TRỢ GIÚP CỦA GIÁO VIÊN Hoạt động 1 : (5 phút) Suy nghĩ cá nhân, trả lời câu hỏi của GV, đưa ra dự đoán. Phát hiện vấn đề cần nghiên cứu : GV kể mơ ước câu chuyện lịch sử : Nhiều người đã mơ ước chế tạo được một động cơ có thể chạy được mãi mãi mà không cần cung cấp cho động cơ nhiên liệu ban đầu nào cả. Ta hãy tìm hiểu xem xét phương diện năng lượng vì sao mơ ước ấy không thực hiện được ? Hoạt động 2 : (10 phút) I.- Sự chuyển hóa năng lượng trong các hiện tượng cơ, nhiệt, điện. - Làm việc theo nhóm, thực hiện thí nghiệm theo hình 60.1 SGK. - Thảo luận nhóm à trả lời C1 , C2 , C3 Sách giáo khoa. - Trong khi lập luận , chỉ rõ dấu hiệu nào chứng tỏ vật có thế năng, động năng, nhiệt năng. - Làm việc cá nhân, tìm hiểu thông tin trong SGK. => Rút ra kết luận. - Trả lời câu hỏi của GV. Tìm hiểu sự biến đổi thế năng thành động năng và phát hiện luôn có sự hao hụt cơ năng và sự xuất hiện nhiệt năng. - Yêu cầu HS làm TN như hình 60.1 SGK để tìm hiểu xem trong quá trình viên bị chuyển động thì năng lượng đã biến đổi từ dạng nào sang dạng nào và tổng cơ năng của viên bị có thay đổi không ? - Lần lượt trả lời C1 , C2 , C3. - Gọi một số HS trình bày những điều quan sát được và lập luận để chứng tỏ có sự biến đổi thế năng thành động năng có sự xuất hiện nhiệt năng. - Yêu cầu đọc thông tin trong SGK. - Nêu câu hỏi : Điều gì chứng tỏ năng lượng không thể tự sinh ra được mà do một dạng năng lượng khác biến đổi thành ? Trong một quá trình biến đổi, nếu thấy một phần năng lượng bị hao hụt đi thì có phải là nó đã biến đi mất không ? Hoạt động 3: (12 phút) - Làm việc theo nhóm : Tìm hiểu thí nghiệm như ở hình 60.2 SGK - Quan sát , thu nhập để trả lời C4 , C5 - Thảo luận chugn về lời giải của C4 , C5 => Rút ra kết luận (2) - Trả lời câu hỏi của GV Tìm hiểu sự biến đổi cơ năng thành điện năng và ngược lại. Phát hiện sự hao hụt cơ năng và sự xuất hiện dạng năng lượng khác ngoài điện năng. - Hướng dẫn HS tiến hành TN : chỉ cho HS máy phát điện và động cơ điện. Chú ý HS : Đánh dấu vị trí cao nhất của A khi bắt đầu rơi và vị trí cao nhất của B khi được kéo lên cao. - Gọi đại diện một số nhóm trả lời C4, C5 . Sau đó yêu cầu thảo luận chung cả lớp. - Kết luận. - Nêu câu hỏi : Trong TN trên, ngoài cơ năng và điện năng còn xuất hiện thêm dạng năng lượng nào nữa ? Phần năng lượng mới xuất hiện này do đâu mà có ? Hoạt động 4 : (3 phút) II.- Định luật bảo toàn năng lượng : Ghi : Định luật bảo toàn năng lượng : (Chép nội dung định luật trong SGK) - Trả lời câu hỏi đặt vấn đề của GV, chỉ ra được nhiệt năng đã truyền đi đâu và không trái với định luật bảo toàn năng lượng. Định luật bảo toàn năng lượng - Đặt vấn đề : Những kết luận vừa thu được khi khảo sát sự biến đổi cơ năng, điện năng ở trên liệu có đúng cho sự biến đổi của các dạng năng lượng khác không ? - Đọc thông báo theo SGK , giới thiệu định luật bảo toàn năng lượng. - Thông báo : Ngày nay định luật này được coi là định luật tổng quát nhất của tự nhiên, đúng cho mọi quá trình biến đổi. Mọi phát minh mới trái với định luật này đều là sai. Hoạt động 5 : (5 phút) Làm C6, C7 SGK * C6 : Động cơ hoạt động được là có cơ năng. Cơ năng này không thể tự sinh ra. Muốn có cơ năng này bắt buộc phải cung cấp cho máy một năng lượng ban đầu (dùng năng lượng của nước, củi hay dầu). * C7 : Nhiệt năng do củi đốt cung cấp một phần vào nồi làm nóng nước, phần còn lại truyền cho môi trường xung quanh theo định luật bảo toàn năng lượng . Bếp cải tiến có vách cách nhiệt, giữ cho nhiệt năng ít bị truyền ra ngoài, tận dụng được nhiệt năng bị truyền ra ngoài, tận dụng được nhiệt năng để đun hai nồi nước. Vận dụng - Yêu cầu trả lời C6, C7 3/- Củng cố – Dặn dò : - Phát biểu định luật bảo toàn năng lượng ? Làm bài tập từ 60.1 đến 60.4 SBT VL . IV. RÚT KINH NGHIỆM :