Bài giảng môn học Vật lý lớp 9 - Tiết 12: Biến trở - Điện trở dùng trong kĩ thuật

Ngày soạn: 27/9/2013 Ngày dạy: 30/9/2013 TIẾT 12: BIẾN TRỞ - ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KĨ THUẬT I. Mục tiêu 1. Kiến thức - Nêu được biến trở là gì va nêu được nguyên tắc hoạt động của biến trở. - Mắc được biến trở vào mạch điện để điều chỉnh cường độ dòng điện chạt qua mạch. - Nhận ra được các điện trở dùng trong kĩ thuật. 2. Kĩ năng - Mắc mạch điện và vẽ sơ đồ có sử dụng biến trở. 3. Thái độ - Trung thực, cẩn thận. II. Chuẩn bị: 1. Giáo viên: - 1 biến trở con chạy 20W-2A, 1 bóng đèn. - 1 máy biến áp nguồn, 1 công tắc, 8 đoạn dây nối. - 3 điện trở kĩ thuật có ghi trị số, 3 điện trở kĩ thuật loại có các vòng màu. 2. Học sinh: - Đọc và chuẩn bị trước bài 10_SGK III. Tiến trình giảng dạy 1. Tổ chức. 2. Kiểm tra bài cũ. - Điện trở của dây dẫn phụ thuộc vào những yếu tố nào ? Viết công thức tímh điện trở của dây dẫn ? - Chữa bài tập 9.1, 9.2_SGK 3. Bài mới HOẠT ĐỘNG CỦA GV & HS NỘI DUNG * Hoạt động 1: Tìm hiểu cấu tạo và hoạt động của biến trở GV: Yêu cầu h/s quan sát hình 10.1_ SGK - Hãy mô tả cấu tạo và nêu tên gọi của các loại biến trở ? HS: Quan sát, mô tả cấu tạo. GV: Yêu cầu h/s chỉ ra các bộ phận biến trở HS: Chỉ ra các bộ phận trên điện trở. GV: Yêu cầu h/s trả lời câu C2, C3. HS: Trả lời câu C2, C3 GV: Cho h/s vẽ các loại biến trở, điện trở ® trả lời câu C4. HS: Vẽ kí hiệu biến trở® trả lời câu C4. * Hoạt động 2: Sử dụng biến trở để điều chỉnh cường độ dòng điện. GV: Yêu cầu h/s vẽ sơ đồ mạch điện hình 10.3 HS: Quan sát, vẽ sơ đò mạch điện hình 10.3 GV: Yêu cầu h/s mắc mạch điện và làm TN câu C6 HS:. Làm TN câu C6 GV: Biến trở là gì ? Biến trở dùng để làm gì ? HS: Trả lời HS: Kết luận câu trả lời đúng HS: Ghi vở * Hoạt động 3: Nhận dạng hai loại điện trở dùng trong kĩ thuật. GV: Hướng dẫn h/s trả lời câu C7. HS: Trả lời câu C7. GV: - Yêu cầu h/s quan sát các loại biến trở dùng trong KT, kết hợp với câu C8 nhận dạng 2 loại điện trở thường dùng. - Nêu cách đọc trị số của 2 loại điện trở thường dùng qua các VD cụ thể. HS: Quan sát nhận biết. * Hoạt động 3: Vận dụng GV: Yêu cầu h/s trả lời câu C9. HS: trả lời câu C9. GV: Hướng dẫn h/s trả lời câu C10. HS: Trả lời câu C10. I. Biến trở. 1. Tìm hiểu cấu tạo và hoạt động của biến trở C1: Biến trở con chạy, biến trở tay quay, biến trở than. C2: Biến trở không có tác dụng làm thay đổi điện trở. Vì khi đó dây dẫn vẫn chạy qua cuộn dây và con chạy c không làm thay đổi chiều dài cuộn dây. C3: R của mạch có thay đổi. Vì chiều dài dây có dòng điện chạy qua thay đổi. C4: Khi di chuyển con chạy thì sẽ làm thay đổi chiều dài của cuộn dây có dòng điện chạy qua ® R của mạch có thay đổi. ÙÙÙÙÙÙ 2. Sử dụng biến trở để điều chỉnh cường độ dòng điện. K + - X C6: - Khi di chuyển con chạy c thì chiều dài của cuộn dây có dòng điện chạy qua thay đổi (giảm)® R giảm. Nên I chạy qua bóng đèn lớn. Vì vậy đèn sáng hơn. - Đèn sáng nhất khi C đến M. Vì chiều dài dây có dòng điện chạy ngắn nhất nên R nhỏ nhất, I lớn nhất. 3. Kết luận - Biến trở dùng để điều chỉnh cường độ dòng điện trong mạch khi thay đổi trị số R. II. Các loại biến trở trong kĩ thuật C7: Lớp than hay lớp KL mỏng đó có thể có điện trở suất lớn. Vì tiết diện của chúng có thể rất nhỏ. Theo CT: R = r.l/s thì khi s rất nhỏ thì R rất lớn. III. Vận dụng C10: - Chiều dài dây hợp kim là: l = R.s/r = 20.0,5.10-6/1,1.10-6 = 9,09m - Số vòng dây của biến trở là: N = l/pd = 9,09/3,14. 0,02 = 144,7 vòng 4. Củng cố: - Gọi 2 h/s đọc phần ghi nhớ SGK, đọc phần có thể em chưa biết. 5. Hướng dẫn về nhà - Học thuộc phần ghi nhớ SGK - Làm bài tập 10.1, 10.2, 10.3, 10.5 _SBT - Đọc và chuẩn bị trước bài 11_SGK