Bài giảng môn học Vật lý lớp 9 - Tiết 48: Ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ

Ngày soạn: 1/2/2013 Ngày dạy: 7/2/2013 TIẾT 48: ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH HỘI TỤ I. Mục tiêu 1. Kiến thức - Nêu được trường hợp nào thấu kính hội tụ cho ảnh thật và cho ảnh ảo? Chỉ ra được đặc điểm của các ảnh này. - Dùng các tia sáng đặc biệt dựng được ảnh thật và ảnh ảo của một vật qua TKHT 2. Kĩ năng: - Dựng ảnh của một vật qua TKHT 3. Thái độ: Nghiêm túc, yêu thích môn học. II. Chuẩn bị: 1. Giáo viên chuẩn bị cho các nhóm: - 1 TKHT có f = 12cm, 1 màn hứng để quan sát đường truyền của chùm sáng. - 1 giá quang học, 1 cây nến, một bao diêm 2. Chuẩn bị của HS: - Đọc và nghiên cứu trước bài 43_SGK. III. Tiến trình giảng dạy 1. ổn định lớp 2. Kiểm tra bài cũ. - Nêu các đặc điểm của các tia sáng qua TKHT ? Chữa bài tập 42-43.1_SBT ? - Nêu cách nhận biết TKHT ? Chữa bài tập 42-43.2_SBT ? 3. Bài mới HOẠT ĐỘNG CỦA GV & HS NỘI DUNG Hoạt động 1: Tìm hiểu đặc điểm của TKHT GV: Yêu cầu h/s đọc mục 1- SGK, bố trí TN hình 43.2 HS: Đọc SGK - Bố trí TN hình 42.2 SGK. GV: Yêu cầu h/s làm TN câu C1, C2, C3 để trả lời các câu hỏi. HS: làm TN theo nhóm ® trả lời các câu hỏi. GV: Hướng dẫn h/s dịch chuyển vật vào gần TKHT để quan sát ảnh HS: Làm TN, trả lời câu hỏi C2 GV: Hướng dẫn HS làm TN trả lời C3. HS: Làm thí nghiệm đặt vật trong tiêu cự " trả lời C3 " ghi kết quả GV: Làm thế nào để quan sát ảnh của vật trong trường hợp này? HS: Trả lời và ghi các đặc điểm vào bảng 1 GV: Thông báo: Vật đặt vuông góc trục chính của TK cho ảnh vuông góc với trục chính. HS: Ghi vở. Hoạt động 2: Tìm hiểu cách dựng ảnh qua TKHT GV: Cho h/s nghiên cứu SGK ? Ảnh tạo bởi TKHT như thế nào ? HS: nghiên cứu SGK" trả lời GV: Yêu cầu HS lên bảng vẽ hình, trả lời C4 HS: Vẽ hình xác định điểm S' " trả lời C4 GV: Hướng dẫn h/s dựng ảnh của một vật sáng AB tạo bởi TKHT. HS: Dựng ảnh A'B' tạo bởi TKHT. GV: Cho h/s nhận xét về ảnh A'B' vừa vẽ được HS: Quan sát hình vẽ " nhận xét Hoạt động 3: Vận dụng GV: Yêu cầu h/s thực hiện câu C6, C7 HS: cá nhân trả lời C6, C7 I. Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kình hội tụ 1. Thí nghiệm (Hình 43.2_SGK) a. Vật đặt ngoài khoảng tiêu cự C1: Vật đặt rất xa TK. Ảnh thật ngược chiều so với vật C2: - Khi vật ở trong khoảng d > 2f cho ảnh thật, ngược chiều và nhỏ hơn vật. - Khi vật ở trong khoảng: 2f > d > f cho ảnh thật, ngược chiều và lớn hơn vật. b. Vật đặt trong khoảng tiêu cự C3: Ảnh ảo, cùng chiều và lớn hơn vật. Bảng 1: Kq TN K/c từ vật đến TK (d) Đặc điểm của ảnh Thật hay ảo Cùnh chiều, ngược chiều lớn hay nhỏ hơn vật 1 Vật xa TK Thật Ngược chiều Nhỏ hơn 2 d > 2f Thật Ngược chiều Nhỏ hơn 3 f<d<2f Thật Ngược chiều Lớn hơn 4 d < f Thật Cùng chiều Lớn hơn II. Cách dựng ảnh 1. Dựng ảnh của một điểm sáng S tạo bởi TKHT - S là một điểm sáng trước TKHT. Chùm sáng qua TKHT khúc xạ cho chùm tia ló hội tụ tại S' ® S' là ảnh của điểm S C4: S F' D F O 2. Dựng ảnh của một vật sáng AB tạo bởi TKHT. C5: - Dùng 2 trong ba tia sáng đặc biệt dựng ảnh B' qua TKHT của điểm B - Từ B' hạ đường vuông góc với trục chính của TK, cắt trục chính tại A', A' là ảnh của điểm A: A'B' là ảnh của AB tạo bởi TKHT. + Khi vật đặt ngoài khoảng tiêu cự cho ảnh thật, nhỏ hơn vật. C4: B F' A' D A F O B' B' B F' A' F A O + Khi vật đặt trong khoảng tiêu cự cho ảnh ảo, lớn hơn vật. II. Vận dụng C6: f = 12cm, d = 36cm - Dựng ảnh B' I D F' A' A F O B' - Xét hai tam giác vuông ABO và A'B'O; tam giác A'B'F và OIF' ® h' = 0.5cm; OA = 18cm. - Khi d = 8cm thì h' = 3cm, OA' = 24cm. C7: Dịch chuyển TK ra xa trang sách của dòng chữ quan sát được cùng chiều và to hơn dòng chữ trực tiếp. Đó là ảnh ảo. - Tới một vị trí nào đó, ảnh của dòng chữ lại cùng chiều với vật. Đó là ảnh của dòng chữ tạo bởi TKHT, dòng chữ nằm ngoài khoảng tiêu cự. 4. Củng cố. - Nêu cách dựng ảnh của một vật qua TKHT ? - Gọi 2 h/s đọc phần ghi nhớ SGK 5. Hướng dẫn về nhà. - Học phần ghi nhớ, đọc phần có thể em chưa biết. - Làm bài tập 42-43.2 ® 42-43.6- SBT - Đọc trước bài 44_SGK