Bài giảng môn học Vật lý lớp 9 - Tiết 51: Ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì

Ngày soạn: 22/2/2013 Ngày dạy: 28/2/2013 TIẾT 51: ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH PHÂN KÌ I. Mục tiêu 1. Kiến thức - Nêu được ảnh của một vật tạo bởi TKPK luôn là ảnh ảo. - Mô tả được những đặc điểm ảnh ảo của một vật tạo bởi TKPK, phân biệt được ảnh ảo tạo bởi TKHT và TKPK - Dùng hai tai sáng đặc biệt dựng được ảnh của một vật tạo bởi TKPK. 2. Kĩ năng: - Dựng ảnh của một vật qua TKPK 3. Thái độ: Nghiêm túc, yêu thích môn học. II. Chuẩn bị: 1. Giáo viên - 1 TKPK có f = 12cm, 1 màn hứng để quan sát đường truyền của chùm sáng. - 1 giá quang học, 1 cây nến, một bao diêm 2. Chuẩn bị của HS: - Đọc và nghiên cứu trước bài 45_SGK. III. Tiến trình giảng dạy 1. ổn định lớp 2. Kiểm tra bài cũ. - Nêu các đặc điểm của các tia sáng qua TKPK ? Chữa bài tập 44-45.1_SBT ? - Nêu cách nhận biết TKPK ? 3. Bài mới HOẠT ĐỘNG CỦA GV & HS NỘI DUNG Hoạt động 1: Tìm hiểu đặc điểm của ảnh của một vật qua TKPK GV: Yêu cầu h/s đọc mục 1- SGK, bố trí TN hình 45.1 HS: Đọc SGK - Bố trí TN hình 45.1 SGK. GV: Yêu cầu h/s làm TN nêu kết quả TN HS: làm TN theo nhóm ® nêu kết quả TN. GV: Yêu cầu h/s trả lời câu C1, C2. HS: trả lời câu hỏi C1, C2 Hoạt động 2: Tìm hiểu cách dựng ảnh qua TKPK - Muốn dựng ảnh của một điểm sáng ta làm ntn? - Muốn dựng ảnh của một vật sáng ta làm ntn? GV: Hướng dẫn HS thảo luận trả lời C3. HS: Thảo luận " trả lời C3 GV: Hướng dẫn h/s dựng ảnh A'B' của vật qua TKPK đã cho HS: Dựng ảnh A'B' của vật sáng AB GV: Gọi HS trình bày trên bảng HS: Trình bày trên bảng. GV: Gọi ý cho h/s cm ảnh nằm trong khoảng tiêu cự - Dịch AB ra xa hoặc lại gần thì hướng tia BI có thay đổi không? - Hướng của tia IK thế nào? - B’ nằm trong khỏang nào? HS: cm theo hướng dẫn của GV Hoạt động 3: Nghiên cứu độ lớn của ảnh ảo tạo bởi các thấu kính. GV: Yêu cầu HS thực hiện câu C5 - Gọi 2 h/s lên bảng vẽ hình, trả lời C5 HS: Vẽ hình " trả lời C5 GV: Hãy nhận xét về ảnh qua TK HS: Nhận xét và ghi vở Hoạt động 4: Vận dụng GV: Yêu cầu h/s trả lời câu C6 HS: cá nhân trả lời C6 GV: Hướng dẫn h/s thực hiện câu C7, C8 (nếu còn thời gian) HS: Thực hiện câu C7, C8 I. Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kình phân kì. 1. Thí nghiệm (Hình 45.1_SGK) C1: Vật đặt ở vị trí bất kì trước TKPK. Đặt màn hứng ở gần, ở xa đều không được trên màn chắn. C2: Muốn quan sát vật phải đặt mắt trong khỏng các tia ló. - Ảnh của vật tạo bởi TKPK là ảnh ảo, cùng chiều so với vật II. Cách dựng ảnh C3: - Cách dựng ảnh A'B' của vật sáng AB qua TKPK, AB đặt vuông góc với trục chính. + Dựng ảnh của điểm B qua TKPK bằng 2 tia sáng đặc biệt. B' là giao điểm của hai tia ló. + Từ B' hạ đường vuông góc với trục chính cắt trục chính tại A'. A' là ảnh của điểm A. A'B' là ảnh của AB qua TKPK C4: B F' D A F O - Khi tịnh tiến AB luôn vuông góc với D thì tại mọi vị trí tia BI là không thay đổi nên cho tia ló IK cũng không thay đổi. ® Do đó tia BO luôn cắt IK kéo dài tại B' bằn trong đoạn FI. Vì vậy A'B' luôn nằm trong khoảng tiêu cự. III. Độ lớn của ảnh ảo tạo bởi các thấu kính. C5: - Ảnh ảo tạo bởi TKHT bao giờ cũng lớn hơn vật. B’ B I F’ D A’ F A O - Ảnh ảo tạo bởi TKPK bao giờ cũng nhỏ hơn vật. IV. Vận dụng C6: - Giống: ảnh ảo cùng chiều với vật. - Khác: + TKHT: Ảnh ảo lớn hơn vật và ở xa thấu kính hơn vật. + TKPK: Ảnh ảo nhỏ hơn vật và ở gần thấu kính hơn vật. C7: - Xét các cặp tam giác đồng dạng (h.a) DOB'F'~DBB'I; DOAB~DOA'B' ® h' = 1.8cm; OA" = 24cm. - Hình b: cm tương tự Xét hai tam giác đồng dạng: DOAB và DOA’B’ Ta có: (1) Xét hai tam giác đồng dạng: D FOI và D FA’B’ Ta có: Û (2) Từ (1) và (2) suy ra: = Từ (1): Û A’B’ = AB. = 0,6. = 0,36 (cm) C8: Mắt to hơn khi đeo kính. Vì kính của bạn Đông là TKPK 4. Củng cố. - Nêu đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi TKPK ? - Gọi 2 h/s đọc phần ghi nhớ SGK 5. Hướng dẫn về nhà. - Học phần ghi nhớ, đọc phần có thể em chưa biết. - Làm bài tập 44-45.1 ® 44-45.5- SBT - Đọc trước bài 46_SGK