Bài giảng môn học Vật lý lớp 9 - Tiết 64: Các tác dụng của ánh sáng

Ngày soạn: 20/4/2013 Ngày dạy: 24/4/2013 TIẾT 64: CÁC TÁC DỤNG CỦA ÁNH SÁNG I. Mục tiêu: 1. Kiến thức: - Trả lời được câu hỏi: Tác dụng nhiết của ánh sáng là gì? - Vận dụng được tác dụng nhiệt của ánh sáng trên vật màu trắng và vật màu đen để giải thích một số ứng dụng thực tế. - Trả lời được câu hỏi: Tác dụng sinh học, tác dụng quang điện của ánh sáng là gì? 2. Kỹ năng: - Thu thập thông tin về tác dụng của ánh sáng trong thực tế để thấy vai trò của ánh sáng. 3. Thái độ: - Say mê vận dụng khoa học vào thực tế. II. Chuẩn bị của GV và HS. * Mỗi nhóm: - 1 tấm kim loại 2 mặt trắng và đen có gắn bóng đèn. - 2 nhiệt kế. - 1 dụng cụ sử dụng pin mặt trời, 1 chiếc đồng hồ. III. Tiến trình giảng dạy 1. Ổn định tổ chức: 2. Kiểm tra bài cũ: - Hãy nêu kết luận về khả năng tán xạ ánh sáng màu của các vật ? - Chữa bài tập55.1, 55.3. 3. Bài mới: - Đặt vấn đề: Trong thực tế người ta sử dụng ánh sáng vào công việc nào? Vậy ánh sáng có tác dụng gì? Chúng ta cùng nghiên cứu bài học hôm nay. HOẠT ĐỘNG CỦA GV & HS NỘI DUNG Hoạt động 1: Tìm hiểu tác dụng nhiệt của ánh sáng - Yêu cầu HS vận dụng thực tế để trả lời C1 và C2. - Yêu cầu HS rút ra tác dụng nhiệt của ánh sáng là gì? - GV phát dụng cụ TN cho các nhóm. - Yêu cầu các nhóm tiến hành làm TN, quan sát đồng hồ và đọc đồng thời nhiệt độ của tấm màu trắng và tấm màu đen. - Đại diện nhóm báo cáo kết quả và rút ra nhận xét. - Qua thí nghiệm trên thì vật nào hấp thụ năng lượng ánh sáng nhiều hơn? * GV thông báo các màu trong đời sống hàng ngày màu nào là màu sáng, màu nào là màu tối. Hoạt động 2: Tìm hiểu tác dụng sinh học của ánh sáng - Yêu cầu HS trả lời C4, C5. - Yêu cầu HS trả lời tác dụng sinh học của ánh sáng là gì ? Hoạt động 3: Tìm hiểu tác dụng quang điện của ánh sáng. GV thông báo cho HS biết pin mặt trời hoạt động trong điều kiện nào ? - GV yêu cầu HS quan sát pin mặt trời và trả lời câu C6. GV thông báo : Pin mặt trời gồm có 2 chất khác nhau, khi chiếu ánh sáng vào : 1 số e từ bản cực này bật ra bắn sang bản cực kia làm 2 bản cực nhiễm điện khác nhau tạo thành nguồn điện 1 chiều. - Yêu cầu HS trả lời C7. GV làm TN cho HS quan sát ngoài ánh nắng. - Làm TN để pin trong bóng tối, áp vật nóng vào thì pin không hoạt động. - Pin quang điện biến năng lượng nào thành năng lượng nào ? Hoạt động 4: Vận dụng: - Yêu cầu HS nghiên cứu các câu hỏi phần vận dụng để trả lời. - Cá nhân vận dụng phần trả lời câu C8, C9, C10. - GV bổ sung phần trả lời của HS. I. Tác dụng nhiệt của ánh sáng. 1. Tác dụng nhiệt của ánh sáng là gì? * C1: * C2: Phơi khô các vật ngoài nắng, làm muối, ngồi sưởi nắng trong mùa đông..... * Nhận xét: Ánh sáng chiếu vào các vật làm cho các vật nóng lên. Khi đó năng lượng ánh sáng đã bị biến đổi thành nhiệt năng. Đó là tác dụng nhiệt của ánh sáng. 2. Nghiên cứu tác dụng nhiệt của ánh sáng trên vật màu trắng và vật màu đen. a. Thí nghiệm: Bảng kết quả: Nhiệt độ Lúc đầu Sau 1 phút Sau 2 phút Sau 3 phút Mặt trắng Mặt đen b. Nhận xét: Trong cùng thời gian, cùng to ban đầu, cùng đk chiếu sáng thì to của tấm kim loại khi bị chiếu sáng mặt đen tăng nhanh hơn của tấm kim loại màu trắng. * Kết luận: Trong cùng điều kiện thì vật màu đen hấp thụ năng lượng ánh sáng nhiều hơn vật màu trắng. II. Tác dụng sinh học của ánh sáng. * C4 : Cây trồng nơi không có ánh sáng, lá cây xanh nhạt, cây yếu hoặc các cây thường vươn ra chỗ có ánh sáng mặt trời. * C5 : Người sống thiều ánh sáng sẽ yếu, nên cho trẻ tắm nắng buổi sáng sớm để thân thể được cứng cáp. * Nhận xét :Ánh sáng có thể gây ra một số biến đổi nhất định ở các sinh vật. Đó chính là tác dụng sinh học của ánh sáng. III. Tác dụng quang điện của ánh sáng. 1. Pin mặt trời. Là một nguồn điện có thể phát điện khi có ánh sáng chiếu vào nó. * C6 : Pin mặt trời dùng ở đảo, miền núi hoặc ở máy tín bỏ túi, đồ chơi trẻ em... - Pin mặt trời đều có cửa sổ để chiếu ánh sáng vào. * C7 : - Pin phát điện phải có ánh sáng. - Khi Pin hoạt động chỉ nóng lên không đáng kể, do đó pin hoạt động không phải do tác dụng nhiệt của ánh sáng. 2. Tác dụng quang điện của ánh sáng. - Pin quang điện biến đổi trực tiếp năng lượng ánh sáng thành năng lượng điện. - Tác dụng của ánh sáng lên pin quang điện gọi là tác dụng quang điện. IV. Vận dụng. * C8 : Ac-si-met đã sử dụng tác dụng nhiệt của ánh sáng mặt trời. * C9 : Bố mẹ muốn nói đến tác dụng sinh học của ánh sáng mặt trời. * C10 : Về mùa đông nên mặc quần áo màu tối vì nó hấp thụ nhiều năng lượng của ánh sáng mặt trời và sưởi ấm cho cơ thể. Về mùa hè nên mặc quần áo màu sáng để nó hấp thụ ít năng lượng của ánh sáng mặt trời, giảm được sự áp bức khi ta đi ngoài nắng. 4. Củng cố : 1. HS đọc mục ‘ có thể em chưa biết’ 2. Hãy nêu các tác dụng của ánh sáng ? 5. Dặn dò : Về nhà các em làm bài tập 56.1 đến 56.4 và nghiên cứu bài 57, mỗi em chuẩn bị mỗi mẫu báo cáo thực hành.