Bài giảng Môn Vật lý lớp 7 - Chất dẫn điện và chất cách điện – dòng điện trong kim loại

CHẤT DẪN ĐIỆN VÀ CHẤT CÁCH ĐIỆN – DÒNG ĐIỆN TRONG KIM LOẠI A/ Mục tiêu : - Nhận biết trên thực tế chất dẫn điện là chất cho dòng điện đi qua, chất cách điện là chất không cho dòng điện đi qua. - Kể tên một số vật dẫn điện (hoặc vật liệu dẫn điện) và vật cách điện (hoặc vật liệu cách điện) thường dùng. - Nêu được dòng điện trong kim loại là dòng các êlectrôn tự do dịch chuyển có hướng. Làm thí ngiệm xác định chất dẫn điện , chất cách điện Giáo dục hs tính an toàn khi sử dụng điện B/ Chuẩn bị : 1) Giáo viên: - Bóng đèn, công tắc, ổ lấy điện, dây nối các loại, quạt điện. .. - Tranh vẽ to các hình 20.1 và h 20.3 2) Học sinh: - Mỗi nhóm HS: Một bóng đèn pin gắn trên đế Năm đoạn dây nối ( hai dây 1 đấu cắm 1 đầu có kẹp ) Một đoạn dây đồng , thép, nhựa, ruột bút chì … C/ Tiến trình : 1) Ổn định : 2) Kiểm tra bài cũ : - Dòng điện là gì? Làm bài tập 19.1 và 19.2 ? Làm bài tập đầy đủ, sạch đẹp (10đ) Đáp: - Dòng điện là dòng các điện tích dịch chuyển có hướng 3đ - Bài tập 19.1 a/ … các điện tích dịch chuyển có hướng 1đ b/ … dương và âm 1đ c/ … hai cực nguồn điện 1đ - Bài tập 19.2 : C 3)Bài mới: HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ NỘI DUNG BÀI HỌC Hoạt động 1: Tổ chức tình huống học tập - Gv đặt vấn đề như phần mở đầu của bài học trong sgk . Hoạt động 2: Tìm hiểu chất dẫn điện và chất cách điện - Cho hs đọc mục I sgk ? Chất ddẫn điện là gì? ? Chất cách điện là gì? - Gv treo h20.1 lên bảng yêu cầu hs đọc C1 quan sát và trả lời (kết hợp với vật thật) ? (C1: + 1: Các bộ phận dẫn điện là: dây tóc, dây trục, 2 đầu dây đèn, 2 chốt cắm, lõi dây) + 2: các bộ phận cách điện là: trụ thuỷ tinh, thuỷ tinh đen, vỏ dây, vỏ nhựa của phích cắm ) - Gv phát dụng cho các nhóm TN - Hs đọc TN sgk - Hs tiến hành TN để xác định chất dẫn điện, chất cách điện. - Gv lưu ý hs lắp như tiết trước chỉ thay công tắc bằng vật cần xác định .Trước hết chập hai mỏ kẹp với nhau để kiểm tra mạch trước khi đưa các vật cần xác định vào. Ghi kết quả vào bảng của nhóm. - Hướng dẫn hs thảo luận kết quả TN -> gv kiểm tra và sửa chữa nếu sai - Cho hs trả lời C2? ( C2: vật dẫn điện: đồng, sắt, chì, nhôm… (các kim loại; …vật cách điện: nhựa, thuỷ tinh, sứ, cao su, không khí… ) Cho từng nhóm thảo luận và trả lời C3 ? ( C3: Trong mạch điện thắp sáng bóng đèn pin, khi công tắc ngắt, giữa 2 chốt công tắc là không khí đèn không sáng -> không khí là chất cách điện ) - C3 lưu ý hs ở điều kiện bình thường vật dẫn điện hay vật cách điện chỉ có tính chất tương đối. - Lưu ý hs an toàn về điện. Hoạt động 3: Tìm hiểu dòng điện trong kim loại. - GV thông báo với HS các kim loại là các chất dẫn điện. Kim loại cũng được cấu tạo từ các nguyên tử (gv treo h20.3 lên bảng) - Cho HS trả lời câu C4? (C4: Hạt nhân của nguyên tử mang điện tích dương(+) các êlectrôn mang điện tích âm(-)). - GV thông báo mục 1b/ sgk. - Cho HS quan sát h20.3 và trả lờ câu C5? (C5: Các êlectrôn tự do là các vòng tròn nhỏ có dấu (-), phần còn lại của nguyên tử là những vòng tròn lớn có dấu (+). Phần này mang điện tích dương. Vì nguyên tử khi đó thiếu êlectrôn.) - GV cho HS xem h20.4, HS quan sát và trả lời câu C6? (C6: êlectrôn tự do mang điện tích âm bị cực âm đẩy, bị cực dương hút). - Cho HS lên điền mũi tên vào hình vẽ. - Cho HS thảo luận kết quả ghi vở. I/ Chất dẫn điện và chất cách điện: Chất dẫn điện là chất cho dòng điện đi qua. Chất cách điện là chất không cho dòng điện đi qua. II/ Dòng điện trong kim loại: 1) Êlectrôn tự do trong kim loại: 2) Dòng điện trong kim loại là dòng các êlectrôn tự do dịch chuyển có hướng. 4) Củng cố và luyện tập: - Cho các nhóm hoàn thành C7;C8;C9/sgk. + C7: B + C8: C + C9: C - Hướng dẫn phần có thể em chưa biết + Những kim loại khác nhau có tính dẫn điện khác nhau là do mật độ êlectrôn tự do của chúng không giống nhau. Kim loại dẫn điện tốt nhất là bạc, đồng, vàng, nhôm, sắt… + Chất cách diện tốt nhất là sứ (nhưng thường sử dụng trong các thiết bị… nhựa). 5) Hướng dẫn học sinh tự học ở nhà: - Học thuộc bài - Hoàn chỉnh từ câu C1 -> C9 vào vở bài tập. - Làm bài tập 20.1 -> 20.4 trong sách BT V/ Rút kinh nghiệm: ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Ngày soạn: /01/2013 Ngày giảng: /01/2013 Tiết :22 CHẤT DẪN ĐIỆN VÀ CHẤT CÁCH ĐIỆN DÒNG ĐIỆN TRONG KIM LOẠI A.Mục tiêu: 1.Kiến thức -Nhận biết được vật liệu dẫn điện là vật liệu cho dòng điện đi qua, vật liệu cách điện là vật liệu không cho dòng điện đi qua -Kể được một số vật liệu dẫn điện và vật liệu cách điện thường dùng -Nêu được dòng điện trong kim loại là dòng các electron tự do dịch chuyển có hướng 2.Kĩ năng: -Mắc mạch điện đơn giản -Làm thí nghiệm xác định vật dẫn điện, vật cách điện 3.Thái độ: Có thói quen sử dụng an toàn điện B. Chuẩn bị: 1.Giáo viên: - Bóng đèn, công tắc, ổ lấy điện, dây nối các loại, quạt điện. .. - Tranh vẽ to các hình 20.1 và h 20.3 2. Học sinh: Mỗi nhóm HS: + Một bóng đèn (thắp sáng trong gia đình) được nối với phích cắm điện bằng một đoạn dây điện có vỏ bọc cách điện +Một giá pin có pin Một bóng đèn pin gắn trên đế Năm đoạn dây nối ( hai dây 1 đấu cắm 1 đầu có kẹp ) Một số vật cần xác định xem là dẫn điện hay cách điện:1 đoạn dây đồng ,1 đoạn dây thép, 1 đoạn dây nhựa, 1 đoạn ruột bút chì … C. Tiến trình lên lớp: 1..ổn định lớp(1’) 2.Kiểm tra bài cũ: 3.Bài mới: a.Đặt vấn đề:2’ Chiếu đoạn phim b.Triển khai bài: NỘI DUNG KIẾN THỨC TRỢ GIÚP CỦA GIÁO VIÊN Hoạt động 1`:Xác định chất dẫn điện và chất cách điện - Cho hs đọc mục I sgk ? Chất ddẫn điện là gì? ? Chất cách điện là gì? - Gv treo h20.1 lên bảng yêu cầu hs đọc C1 quan sát và trả lời (kết hợp với vật thật) theo phương pháp dạy học khăn phủ bàn ? (C1: + 1: Các bộ phận dẫn điện là: dây tóc, dây trục, 2 đầu dây đèn, 2 chốt cắm, lõi dây) + 2: các bộ phận cách điện là: trụ thuỷ tinh, thuỷ tinh đen, vỏ dây, vỏ nhựa của phích cắm ) - Gv phát dụng cho các nhóm TN .Trong khay đựng TN đã có sẵn một số vật liệu dẫn điện và một số vật liệu cách điện - Hs đọc TN sgk và dự đoán xem vật nào dẫn điện vật nào cách điện để riêng ra ?Muốn kiểm tra xemđoạn dây đồng có dẫn điện hay không ta làm như thế nào và dấu hiệu nào để nhận biết vật đó là dẫn điện hay vật đó cách điện -GV: Yêu cầu HS lắp mạch điện như sơ đồ hình vẽ và tiến hành thí nghiệm kiểm tra xem vật nào dẫn điện vật nào cách điện sau đó ghi kết quả vào bảng kết quả thí nghiệm Hướng dẫn hs thảo luận kết quả TN -> gv kiểm tra và sửa chữa nếu sai - GV: Lưu ý nhắc nhở HS làm thí nghiệm : Đầu tiên phải chập 2 mỏ kẹp để đảm bảo đèn sáng. -GV: Yêu cầu HS làm việc cá nhân câu C2 -GV: Phát cho mỗi nhóm 1 bóng đèn sợi đốt và một phích căm yêu cầu HS sử dụng phương pháp khăn trải bàn để thảo luận theo nhóm câu C1 -gv:Cần lòng ghép giáo dục an toàn điện cho học sinh -GV: Yêu cầu HS đọc và trả lời câu C3 *GV: Lưu ý ở điều kiện bình thường không khí không dẫn điện còn trong điều kiện đặc biệt nào đó không khí vẫn có thể dẫn điện . Các loại nước thường dùng như nước máy, nước mưa ..đều dẫn điện trừ nước nguyên chất, vì vậy khi tay ướt không nên sờ vào ổ cắm hạy phích cắm điện đẻ tránh bị điện giật và các thiết bị điện cũng để nơi khô ráo I/ Chất dẫn điện và chất cách điện: Chất dẫn điện là chất cho dòng điện đi qua. Chất cách điện là chất không cho dòng điện đi qua. ( C2: vật dẫn điện: đồng, sắt, chì, nhôm… (các kim loại; …vật cách điện: nhựa, thuỷ tinh, sứ, cao su, không khí… ) C3: Trong mạch điện thắp sáng bóng đèn pin, khi công tắc ngắt, giữa 2 chốt công tắc là không khí đèn không sáng -> không khí là chất cách điện ) Chuyển ý: ? Dòng điện là gì Trong các VD trên kim loại đều dẫn điện tốt.Trong kim loại dòng điện là dòng chuyển dời của các hạt nào. Chúng ta nghiên cứu phần II Hoạt động 2: Tìm hiểu dòng điện trong kim loại. - GV thông báo với HS các kim loại là các chất dẫn điện. Kim loại cũng được cấu tạo từ các nguyên tử (gv treo h20.3 lên bảng) - Cho HS trả lời câu C4? (C4: Hạt nhân của nguyên tử mang điện tích dương(+) các êlectrôn mang điện tích âm(-)). - GV thông báo mục 1b/ sgk. - Cho HS quan sát h20.3 trên màn hình và trả lời câu C5? (C5: Các êlectrôn tự do là các vòng tròn nhỏ có dấu (-), phần còn lại của nguyên tử là những vòng tròn lớn có dấu (+). Phần này mang điện tích dương. Vì nguyên tử khi đó thiếu êlectrôn.) - GV cho HS xem h20.4 trên màn hình, HS quan sát và thảo luận trả lời câu C6 theo nhóm hoàn thành vào phiếu học tập - Cho HS lên điền mũi tên vào hình vẽ. - Cho HS thảo luận kết quả ghi vở. II/ Dòng điện trong kim loại: 1) Êlectrôn tự do trong kim loại: 2) Dòng điện trong kim loại là dòng các êlectrôn tự do dịch chuyển có hướng. (C6: êlectrôn tự do mang điện tích âm bị cực âm đẩy, bị cực dương hút).