Bài giảng Môn Vật lý lớp 7 - Chương I - Quang học (tiết 11)

CHƯƠNG I QUANG HỌC MỤC TIÊU CHƯƠNG: 1/ Kiến thức: Nêu được một số thí dụ về nguồn sáng. Phát biểu được định luật về sự truyền thẳng ánh sáng. Nhận biết được các loại chùm sáng: Hội tụ, phân kỳ, song song. Vận dụng được định luật về sự truyền thẳng ánh sáng để giải thích một số hiện tượng đơn giản (ngắm đường thẳng, sự tạo thành bóng đen, bóng mờ, nhật thực, nguyệt thực). 2/ Kỹ năng: Phát biểu được định luật phản xạ ánh sáng. Nêu được các đặc điểm của ảnh tạo bởi gương phẳng. Vận dụng được định luật phản xạ ánh sáng để giải thích một số hiện tượng quang học đơn giản liên quan đến sự phản xạ ánh sáng và vẽ ảnh tạo bởi gương phẳng. 3/ Thái độ: Biết sơ bộ về đặc điểm của ảnh ảo tạo bởi gương cầu lồi và gương cầu lõm. Nêu được một số thí dụ về sử dụng gương cầu lồi và gương cầu lõm trong đời sống hằng ngày. Giáo dục lòng yêu thích bộ môn, liên hệ thực tế. Tiết PPCT: 1 Ngày dạy: NHẬN BIẾT ÁNH SÁNG - NGUỒN SÁNG VÀ VẬT SÁNG. I/ Mục tiêu: 1.Kiến thức: Bằng thí nghiệm khẳng định được rằng ta nhận biết được ánh sáng khi có ánh sáng truyền vào mắt ta và ta nhìn thấy các vật khi có ánh sáng từ các vật đó truyền vào mắt ta. 2.Kĩ năng: Phân biệt được nguồn sáng, nêu thí dụ. 3.Thái độ(Giáo dục): Rèn luyện cho học sinh lòng yêu thích khoa học, thực tế. II/ Chuẩn bị: 1.GV: Đèn pin, bảng phụ. 2.HS: Mỗi nhóm 1 hộp kín có đèn pin (H 1.2a), pin dây nối công tắc. III/Phương pháp dạy học: Vấn đáp, đàm thoại, trực quan,. . . IV/Tiến trình: 1) Ổn định tổ chức: Kiểm diện sỉ số học sinh 2) Kiểm tra bài cũ: Không 3) Giảng bài mới: HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY - TRÒ NỘI DUNG BÀI HỌC Hoạt động 1: ( Giới thiệu chương.) - Một người không bị bệnh tật gì về mắt, có khi nào mở mắt ra mà không thấy được vật để trước mắt không? (có ) - Khi nào nhìn thấy một vật? (khi có ánh sáng). + GV cho học sinh quan sát gương xem miếng bìa viết chữ gì? ( chữ mít ) - Anh trong gương có tính chất gì?(Sẽ học trong chương) *GVgiới thiệu 6vấn đề sẽ tìm hiểu trong chương I. Hoạt động 2: (Khi nào ta nhận biết được ánh sáng ?) + GV bật đèn pin ( h 1.1). - Ta có nhìn thấy ánh sáng trực tiếp từ đèn phát ra không? vì sao ? => Không, vì ánh sáng không chiếu trực tiếp từ đèn pin phát ra. Vậy khi nào ta nhận biết được ánh sáng ? + HS đọc SGK: “ Quan sát và thí nghiệm “ + HS thảo luận, trả lời C1 vào phiếu học tập. * GV giúp HS rút ra câu kết luận. - Vậy trong điều kiện nào thì ta nhìn thấy 1 vật ? Hoạt động 3:(Điều kiện nào ta nhìn thấy 1 vật.) + GV hướng dẫn HS làm thí nghiệm 1.2a. + Từng nhóm thảo luận và trả lời C2. + GV giúp HS rút ra câu kết luận chung. ( vì có ánh sáng từ mảnh giấy truyền vào mắt ta ). Hoạt động 4: (Phân biệt nguồn sáng và vật sáng.) - GV yêu cầu HS nhận xét sự khác nhau giữa dây tóc đèn đang sáng và mảnh giấy trắng. Vật nào tự nó phát ra ánh sáng , vật nào phải nhờ ánh sáng từ vật khác chiếu vào nó rồi hắt lại ánh sáng ? => Dây tóc đèn đang sáng tự nó phát ra ánh sáng gọi là nguồn sáng, mảnh giấy trắng là vật sáng . + Nhóm thảo luận và trả lời C3. * GV thông báo nguồn sáng, vật sáng là gì. * GV gọi HS cho VD một số nguồn sáng, vật sáng. I. Nhận biết ánh sáng: Mắt ta nhận biết được ánh sáng khi có ánh sáng truyền vào mắt ta. II. Nhìn thấy một vật: Ta nhìn thấy một vật khi có ánh sáng từ vật đó truyền vào mắt ta. III. Nguồn sáng và vật sáng : - Nguồn sáng: vật tự nó phát ra ánh sáng. - Vật sáng: vật tự phát ra ánh sáng hoặc hắt lại ánh sáng từ vật khác chiếu vào nó. 4) Củng cố và luyện tập: - Cho cá nhân HS trả lời câu C4,C5? => C4: Thanh đúng, vì tuy đèn có bật sáng nhưng không có ánh sáng từ đèn truyền vào mắt nên không nhìn thấy. => C5: Khói gồm nhiều hạt nhỏ li ti, các hạt khói được đèn chiếu sáng trở thành các vật sáng, các vật sáng nhỏ li ti xếp gần nhau tạo thành 1 vệt sáng mà ta nhìn thấy được. * GV hướng dẫn HS đọc phần có thể em chưa biết. * Ta nhận biết được vật đen vì nó được đặt bên cạnh những vật sáng khác. * GV hướng dẫn HS làm bài tập trong SBT (1.1 – 1.5). 5) Hướng dẫn học sinh tự học ở nhà: - Học bài: Phần ghi nhớ, vận dụng vào thực tế, làm bài tập. - Hoàn chỉnh bài tập trong SBT (1.1 – 1.5 ). - Xem trước bài “ Sự truyền ánh sáng “ + Anh sáng đi theo đường nào? + Cách biểu diễn một tia sáng ? + Chuẩn bị trước 1 đèn pin, ống trụ thẳng, ống cong, kim. V/ Rút kinh nghiệm: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tiết PPCT: 02 Ngày dạy: 04/9/2008 SỰ TRUYỀN ÁNH SÁNG I. Muïc tieâu: 1. Kieán thöùc: - Biết làm thí nghiệm để xác định được đường truyền của ánh sáng. - Phát biểu được định luật truyền thaúng ánh sáng. Biết vận dụng định luật truyền thẳng ánh sáng vào xác định đường thẳng trong thực tế. Nhận biết được đặc điểm của 3 loại chùm ánh sáng. 2. Kó naêng: Bước đầu biết tìm ra định luật truyền thẳng ánh sáng bằng thực nghiệm. Biết dùng thí nghiệm để kiểm chứng lại một hiện tượng về ánh sáng. 3. Thaùi ñoä: Biết vận dụng kiến thức vào cuộc sống. II/ Chuẩn bị cuûa giaùo vieân vaø hoïc sinh: 1. GV: Đèn pin, ống trụ thẳng, ống trụ cong, 3 màn chắn, 3 kim ghim 2. HS: Mỗi nhóm đem một miếng mút nhỏ. III/ Phöông phaùp daïy hoïc: Vấn đáp đàm thoại, trực quan, diễn giảng. IV/ Tieán trình leân lôùp: 1) Ổn định tổ chức: Kiểm diện học sinh 2) Kiểm tra bài cũ: (7 phuùt) - Ta nhận biết ánh sáng khi nào ? Ta nhận thấy một vật khi nào ? (5đ) - Nguồn sáng , vật sáng là gì? (3đ) - Bài tập 1.2/SBT: (2đ) => Khi có ánh sáng truyền vào mắt ta. Khi có ánh sáng từ vật đó truyền vào mắt ta. => Nguồn sáng: vật tự nó phát ra ánh sáng. Vât sáng : gồm nguồn sáng và vật hắt lại ánh sáng chiếu vào nó. => Vỏ chai sáng chói dưới trời nắng. 3) Giaûng baøi môùi: HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY – TROØ NỘI DUNG BÀI HỌC Hoaït ñoäng 1: (Tổ chức tình huống học tập) (3 phuùt) + GV cho HS đọc phần mở bài trong SGK. - Em có suy nghĩ gì về thắc mắc của Hải? + GV ghi lại ý kiến của HS lên bảng. Hoaït ñoäng 2: (Nghiên cứu tìm quy luật đường truyền của ánh sáng) (15 phuùt) - Dự đoán xem ánh sáng đi theo đường thẳng, đường cong, đường gấp khúc? => HS sẽ nêu được ánh sáng truyền qua khe hở hẹp đi thẳng hoặc ánh sáng từ đèn phát ra đi thẳng. + GV yêu cầu HS chuẩn bị TN kiểm chứng. - HS quan sát dây tóc đèn qua ống thẳng, ống cong và thảo luận câu C1. => Ống thẳng: Nhìn thấy dây tóc đèn đang phát sáng => ánh sáng từ dây tóc đèn qua ống thẳng tới mắt. => Ống cong: không nhìn thấy sáng vì ánh sáng không truyền theo đường cong. - Không có ống thẳng thì ánh sáng có truyền theo đường thẳng không? Ta làm TN như C2. + GV kiểm tra việc bố trí TN, HS làm TN như hình 2.2/SGK - Anh sáng truyền theo đường nào ? => Ba lỗ A,B,C thẳng hàng thì ánh sáng truyền theo đường thẳng. * Qua nhiều TN cho biết môi trường không khí, nước, thủy tinh,… là môi trường trong suốt và đồng tính ( cùng KLR, có tính chất như nhau). Tuy nhiên không khí trong khí quyển là môi trường không đồng tính ). - Hãy ghi đầy đủ phần kết luận? -Từ đó nêu định luật truyền thẳng của ánh sáng. Hoaït ñoäng 3: (Nghiên cứu thế nào là tia sáng, chùm sáng.) (10 phuùt) - Qui ước biểu diễn tia sáng như thế nào? => Biểu diễn bằng đường thẳng có mũi tên chỉ hướng gọi là tia sáng. + Trên thực tế ta thường gặp chùm sáng gồm nhiều tia sáng . Khi vẽ chùm sáng chỉ cần vẽ 2 tia sáng ngoài cùng. + GV vặn pha đèn pin tạo 2 tia sáng song song, 2 tia hội tụ, 2 tia phân kỳ. ( GV hướng dẫn HS rút đèn ra xa hoặc đẩy vào gần để tạo ra các chùm sáng theo ý muốn). - HS đọc và trả lời câu C3. I/ Ñöôøng truyeàn cuûa aùnh saùng: Kết luận: Đường truyền của ánh sáng trong không khí là đường thẳng. Định luật truyền thẳng của ánh sáng: Trong môi trường trong suốt và đồng tính ánh sáng truyền đi theo đường thẳng. II/ Tia saùng vaø chuøm saùng: *Qui ước: Biểu diễn tia sáng: Biểu diễn bằng đường thẳng có mũi tên chỉ hướng gọi là tia sáng. * Có 3 loại chùm sáng: a/ Chùm sáng song song: gồm các tia sáng không giao nhau trên đường truyền của chúng. b/ Chùm sáng hội tụ: gồm các tia sáng giao nhau trên đường truyền của chúng. c/ Chùm sáng phân kỳ: gồm các tia sáng loe rộng ra trên đường truyền của chúng. 4) Cuûng coá vaø luyeän taäp: (7 phuùt) Cho HS thảo luận, trả lời câu C4,C5? - C4: Anh sáng từ đèn phát ra đã truyền đến mắt ta theo đường thẳng (TN h2.1, 2.2/SGK). - C5: Đặt mắt sao cho chỉ nhìn thấy kim gần nhất mà không nhìn thấy 2 kim còn lại. Kim 1 là vật chắn sáng kim 2, kim 2 là vật chắn sáng kim 3. Do ánh sáng truyền theo đường thẳng nên ánh sáng từ kim 2,3 bị chắn không tới mắt. Đọc phần có thể em chưa biết, ánh sáng truyền đi trong không khí gần bằng 300.000 km/s. Hướng dẫn HS biết được quãng đường " Tính được thời gian ánh sáng truyền đi. 5) Höôùng daãn hoïc sinh töï hoïc ôû nhaø: (3 phuùt) - HS học thuộc ghi nhớ - Hoàn chỉnh lại từ C1 " C5 vào vở bài tập. - Làm bài tập 2.1 " 2.4 / SBT - Chuẩn bị bài mới: Mỗi nhóm 1 đèn pin, 1 cây nến, 1 miếng bìa. - HS tìm hiểu: Tại sao có nhật thực, nguyệt thực? V) Ruùt kinh nghieäm: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tiết PPCT: 03 Ngày dạy: 11/9/2008 ỨNG DỤNG ĐỊNH LUẬT TRUYỀN THẲNG ÁNH SÁNG I/ Muïc tieâu: 1. Kieán thöùc: Nhận biết được bóng tối, bóng nửa tối và giải thích được vì sao có hiện tượng nhật thực, nguyệt thực. 2. Kó naêng: Vận dụng định luật truyền thẳng ánh sáng. Giải thích một số hiện tượng trong thực tế và hiểu được một số ứng dụng của định luật truyền thẳng của ánh sáng. 3. Thaùi ñoä: Biết vận dụng vào cuộc sống. II/ Chuẩn bị cuûa giaùo vieân vaø hoïc sinh: 1.GV: Một đèn pin, 1 cây nến, 1 vật cản bằng bìa dày, 1 màn chắn. Tranh vẽ nhật thực, nguyệt thực. 2.HS: Mỗi nhóm chuẩn bị như trên. III/ Phöông phaùp daïy hoïc: Vấn đáp đàm thoại, trực quan, diễn giảng IV/ Tieán trình leân lôùp: 1) OÅn định tổ chức: Kiểm diện học sinh 2) Kiểm tra bài cũ: (7 phuùt) - Phát biểu định luật truyền thẳng ánh sáng? (6đ) -Đường truyền của tia sáng được biểu diễn như thế nào? (4đ) =>Trong môi trường trong suốt và đồng tính, ánh sáng truyền theo đường thẳng => Biểu diễn bằng đường thẳng có mũi tên chỉ hướng gọi là tia sáng. -BT 2.1 (5đ) -BT 2.2 (5đ) => Không nhìn thấy vì ánh sáng từ đèn phát ra truyền đi theo đường thẳng CA. Mắt ở bên dưới đường CA nên ánh sáng từ đèn không truyền vào mắt được. Phải để mắt trên đường CA kéo dài. => Làm tương tự như cắm 3 kim thẳng hàng. Đội trưởng đứng trước người thứ nhất sẽ thấy người này che khuất tất cả những người khác trong hàng. 3) Giaûng baøi môùi: HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY TRÒ NỘI DUNG BÀI HỌC Hoaït ñoäng 1: Xây dựng tình huống . (2 phuùt) - Tại sao thời xưa con người đã biết nhìn vị trí bóng nắng để biết giờ trong ngày, còn gọi là đồng hồ Mặt Trời ? Hoaït ñoäng 2::( Quan sát và hình thành khái niệm bóng tối.) (7 phuùt) + GV giới thiệu TN1 . - Yêu cầu HS đọc và tiến hành TN như SGK. + GV hướng dẫn HS để đèn ra xa " Bóng đèn rõ nét. - HS thảo luận trả lời C1? => Anh sáng truyền thẳng nên vật cản đã chắn ánh sáng " vùng tối ( cho HS vẽ tia sáng từ đèn " vật cản " màn chắn). - HS điền vào chỗ trống trong nhận xét. - Vậy thế nào là bóng tối ? Hoaït ñoäng 3: Quan sát và hình thành khái niệm bóng nửa tối ( còn gọi laø vùng bán dạ ) (7 phuùt) - HS đọc và làm TN2. - TN2 có hiện tượng gì khác TN1? => Đèn điện to ( nguồn sáng rộng hơn ) so màn chắn. - HS thảo luận trả lời C2. => Vùng bóng tối ở giữa màn chắn, vùng sáng ở ngoài cùng, vùng xen giữa bóng tối và vùng sáng là bóng nửa tối. - HS thảo luận rút ra nhận xét điền vào chỗ trống. Vậy thế nào là bóng nửa tối ? Hoaït ñoäng 4: ( Hình thành khái niệm nhật thực.) (6 phuùt) - Hãy trình bày quỹ đạo chuyển động của Mặt Trăng, Mặt Trời, Trái Đất ? => Mặt Trăng chuyển động quanh Trái Đất, Trái Đất chuyển động quanh Mặt Trời. + GV thông báo khi Mặt Trời, Mặt Trăng, Trái Đất nằm trên một đường thẳng thì ta có hiện tượng Nhật thực. + GV treo tranh H3.3 hướng dẫn cho HS thảo luận trả lời câu C3. + Gợi ý HS - Mặt Trời : Nguồn sáng - Mặt Trăng : Vật cản - Trái Đất : Màn chắn. - Nhật thực toàn phần quan sát được ở nơi nào ? - Nhật thực một phần quan sát được ở nơi nào ? Hoaït ñoäng 5: ( Hình thành khái niệm nguyệt thực) (6 phuùt) + GV treo tranh H3.4 lên bảng. + Gợi ý để HS tìm ra được vị trí Mặt Trăng có thể trở thành màn chắn. - Nguyệt thực xảy ra khi nào ? - HS thảo luận trả lời câu C4? => Mặt Trăng ở vị trí 1 là nguyệt thực, ở vị trí 2,3 Trăng sáng. I/ Boùng toái, boùng nöûa toái: Bóng tối nằm phía sau vật cản, không nhận được ánh sáng từ nguồn sáng truyền tới Bóng nửa tối nằm phía sau vật cản chỉ nhận được ánh sáng từ một phần của nguồn sáng truyền tới. II/ Nhaät thöïc – Nguyeät thöïc: Khi Mặt Trăng nằm trong khoảng từ Mặt Trời đến Trái Đất và thẳng hàng, trên Trái Đất xuất hiện nhật thực. Nhật thực toàn phần (hay một phần) quan sát được ở chỗ có bóng tối (hay bóng nữa tối) của Mặt Trăng trên Trái Đất. Nguyệt thực xảy ra khi Mặt Trăng bị Trái Đất che khuất không được Mặt Trời chiếu sáng. 4) Cuûng coá vaø luyeän taäp: (8 phuùt) -Yêu cầu HS làm TN C5 ? => Khi miếng bìa lại gần màn chắn hơn thì bóng tối và bóng nửa tối thu hẹp lại hơn. Khi miếng bìa gần sát màn chắn thì hầu như không còn bóng nữa tối nữa, chỉ còn bóng tối rõ nét. - Trả lời câu C6 ? => + Đèn dây tóc: Nguồn sáng nhỏ, vật cản lớn so với nguồn -> không có ánh sáng tới bàn. + Bóng đèn ống: Nguồn sáng rộng so với vật cản -> bàn nằm trong vùng nữa tối sau quyển vở -> nhận được một phần ánh sáng của đèn truyền tới nên vẫn được chiếu sáng. 5) Höôùng daãn hoïc sinh töï hoïc ôû nhaø: (2 phuùt) - Học bài. - Hoàn chỉnh từ C1 -> C6 /SGK vào vở Bài tập. - Đọc phần có thể em chưa biết. - Làm bài tập 3.1 -> 3.4 / SBT. V/ Ruùt kinh nghieäm:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tiết PPCT: 4 Ngày dạy: ĐỊNH LUẬT PHẢN XẠ ÁNH SÁNG I/ Muïc tieâu: 1. Kieán thöùc: Biết tiến hành TN để nghiên cứu đường đi của tia sáng phản xạ trên gương phẳng .Biết xác định tia tới, tia phản xạ, góc tới, góc phản xạ. Phát biểu được định luật phản xạ ánh sáng. Biết ứng dụng định luật để hướng ánh sáng truyền theo mong muốn . 2. Kó naêng: Biết làm TN, biết đo góc, quan sát hướng truyền ánh sáng, quy luật phản xạ ánh sáng. 3. Thaùi ñoä: Ứng dụng vào thực tế . II/ Chuẩn bị cuûa giaùo vieân vaø hoïc sinh: 1. GV: Một gương phẳng , 1 đèn pin , màn chắn có đục lỗ, 1 tờ giấy dán trên 1 tấm gỗ , 1 thước đo độ . 2. HS : Mỗi nhóm chuẩn bị như trên. III/ Phöông phaùp daïy hoïc: Vấn đáp đàm thoại, thuyết trình, trực quan IV/ Tieán trình leân lôùp: 1) OÅn định tổ chức: Kiểm diện học sinh 2) Kiểm tra bài cũ: Giải thích hiện tượng nhật thực và nguyệt thực ? Trả lời: - Nhật thực: là do Mặt Trời, Mặt Trăng , Trái Đất nằm trên 1 đường thẳng .Mặt Trăng ở giữa .Đứng ở chỗ bóng tối, không nhìn thấy Mặt Trời, ta có nhật thực toàn phần .(5đ) - Nguyệt thực : …Trái Đất ở giữa. Khi Mặt Trăng bị Trái Đất che, không được Mặt Trời chiếu sáng, lúc đó ta không nhìn thấy Mặt Trăng -> có nguyệt thực . -Vì sao nguệt thực thường xảy ra vào ban đêm rằm âm lịch ? (5đ). Trả lời: Vì đêm rằm âm lịch Mặt Trời, Trái Đất, Mặt Trăng mới có khả năng nằm trên cùng một đường thẳng.Trái Đất mới có thể chắn ánh sáng Mặt Trời không cho chiếu sáng Mặt Trăng . 3) Giaûng baøi môùi: Hoạt động của thầy-trò Nội dung bài học Hoaït ñoäng 1: Tổ chức tình huống học tập. *GV làm TN như phần mở bài SGK . - Phải đặt đèn như thế nào để thu được tia sáng hắt lại trên gương, chiếu sáng đúng 1 điểm A trên màn chắn? Hoaït ñoäng 2: Nghiên cứu tác dụng của gương phẳng. Cho học sinh cầm gương lên soi. - Các em nhìn thấy gì trong gương ? Ảnh của mình trong gương . - Mặt gương có đặc điểm gì ? ( phẳng và nhẵn bóng) - HS thảo luận và trả lời C1. => Vật nhẵn bóng , phẳng đều có thể là gương phẳng như tấm kim loại nhẵn ,tấm gỗ phẳng , mặt nước phẳng… Hoaït ñoäng 3: Hình thành khái niệm về sự phản xạ ánh sáng . *GV giới thiệu dụng cụ TN. - Yêu cầu HS đọc TN trong SGK/12 GV bố trí TN, HS làm TN theo nhóm - Anh sáng sẽ bị hắt lại theo nhiều hướng khác nhau hay theo một hướng xác định? (… xác định) GV thông báo hiện tượng phản xạ ánh sáng. - Hãy chỉ ra tia tới và tia phản xạ? => SI là tia tới, IR là tia phản xạ Hoaït ñoäng 4: Tìm quy luật về sự đổi hướng của tia sáng khi gặp gương phẳng.. - Cho HS thảo luận trả lời C2=> điền vào kết luận (…tia tới……..pháp tuyến tại điểm tới) - GV yêu cầu HS bố trí TN kiểm tra. Dùng một tờ bìa phẳng hứng tia phản xạ để tìm xem tia nầy có nằm trong 1 mp khác không ? - Thông báo với HS : Để xác định vị trí của tia tới ta dùng góc SIN = i gọi là góc tới. Xác định vị trí tia phản xạ dùng góc NIR = i’ gọi là góc phản xạ. - Cho HS thí nghiệm nhiều lần với các góc tới khác nhau, đo góc phản xạ tương ứng và ghi số liệu vào bảng. - Cho các nhóm nêu kết luận thảo luận và ghi tập. Hai kết luận trên đúng với các môi trường trong suốt khác. Hai kết luận trên là nội dung của định luật phản xạ ánh sáng . - Hãy phát biểu ĐL phản xạ ánh sáng? Hoaït ñoäng 5: Qui ước cách vẽ gương và tia sáng trên giấy. - Cho HS vẽ tia phản xạ IR ( C3)? + Mặt phản xạ, mặt không phản xạ của gương. + Điểm tới i + Tia tới SI + Tia phản xạ IR I/Gương phẳng : - Hình của 1 vật quan sát được trong gương gọi là ảnh của vật tạo bởi gương. II/Định luật phản xạ ánh sáng : - Tia phản xạ nằm trong cùng mặt phẳng với tia tới và đường pháp tuyến của gương ở điểm tới. - Góc phản xạ luôn luôn bằng góc tới . * Biểu diễn gương phẳng và các tia sáng trên hình vẽ: 4) Cuûng coá vaø luyeän taäp: Cho các nhóm hoàn chỉnh câu C4 . a/ b/ Vẽ tia tới SI và tia phản xạ IR như đề bài đã cho. Tiếp theo vẽ đường phân giác của góc SIR. Đường phân giác IN nầy chính là pháp tuyến của gương. Cuối cùng vẽ mặt gương vuông góc với IN. 5) Höôùng daãn hoïc sinh töï hoïc ôû nhaø: Học thuộc định luật phản xạ ánh sáng . Hoàn chỉnh từ C1 -> C4 vào vở bài tập. Làm bài tập 4.1 -> 4.4 trong SBT. Xác định được góc tới, góc phản xạ. - Xem trước bài: Anh của một vật tạo bởi gương phẳng . + Anh của vật tạo bởi gương phẳng là ảnh gì? + Chuẩn bị :Mỗi nhóm 1 gương phẳng , 2 cục pin. V/ Ruùt kinh nghieäm: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tiết PPCT: 5 Ngày dạy: ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI GƯƠNG PHẲNG I/Mục tiêu: 1. Kiến thức: Nêu được tính chất của ảnh tạo bởi gương phẳng, vẽ được ảnh của một vật đặt trước gương phẳng. 2. Kĩ năng: Biết làm TN để tạo ra được ảnh của vật qua gương phẳng và xác định được vị trí của ảnh để nghiên cứu tính chất ảnh của gương. 3. Thái độ: Rèn luyện thái độ nghiêm túc khi nghiên cứu một hiện tượng nhìn thấy mà không cầm thấy được (trừu tượng ). II/Chuẩn bị: 1. GV: Một gương phẳng có giá đỡ, một tấm kính trong có giá đỡ, hai cây nến, diêm,một tờ giấy, hai vật giống nhau (2 cục pin). 2. HS: Mỗi nhóm như trên. III/Phương pháp dạy học: Vấn đáp đàm thoại, thuyết trình, trực quan IV/Tiến trình: 1)Ổn định tổ chức: Kiểm diện học sinh 2)Kiểm tra bài cũ: - Phát biểu định luật phản xạ ánh sáng(5đ) ? Trả lời BT 4.2 (SBT) ( 5đ ) - Làm bài tập 4.3/SBT trang 6 a/ Vẽ tia phản xạ. b/ Vẽ vị trí đặt gương: + Định luật: Tia phản xạ nằm trong mặt phẳng chứa tia tới và đường pháp tuyến của gương ở điểm tới. Góc phản xạ bằng góc tới. + Bài tập 4.2 : A. 200 Pháp tuyến IN chia đôi góc SIR thành 2 góc i và i’ với i = i’ Vẽ mặt gương vuông góc với pháp tuyến IN ( GV sửa hoàn chỉnh cho HS vẽ vào ) 3)Giảng bài mới: HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY- TRÒ NỘI DUNG BÀI HỌC Hoạt động 1: Tổ chức tình huống hoc tập *Có bao giờ nhìn thấy ảnh của mình trong gương lại lộn ngược? Bây giờ các em hãy đặt gương nằm ngang, mặt phản xạ quay lên trên và đưa gương vào sát người để xem ảnh của mình trong gương. Có gì khác với ảnh các em vẫn thấy? (ảnh lộn ngược, đầu quay xuống dưới). Tại sao lại có hiện tượng đó? Hoạt động 2: Tìm hiểu tính chất không hứng được trên màn của ảnh tạo bởi gương phẳng - HS bố trí thí nghiệm như hình 5.2 sgk và hoàn chỉnh câu kết luận * Lưu ý HS đặt gương thẳng đứng vuông góc với tờ giấy phẳng. Hoạt động 3: Tìm hiểu về độ lớn của ảnh của một vật tạo bởi gương phẳng *Hướng dẫn học sinh bố trí thí nghiệm như hình 5.2 sgk -Muốn biết ảnh lớn hơn hay nhỏ hơn hay bằng vật thì ta phải làm thế nào? + Lấy thước đo rồi so sánh kết quả *Đo chiều cao của vật thì được nhưng làm thế nào để đo chiều cao của ảnh của nó? Có thể đưa thước ra sau gương được không? -Yêu cầu hs soi mình vào tấm kính phẳng và cho biết kính này giống cái gương ở chỗ nào? + Vừa nhìn thấy ảnh của mình vừa nhìn thấy vật ở bên kia tấm kính -Các nhóm bố trí thí nghiệm như hình 5.3 và hoàn chỉnh kết luận Hoạt động 4: Tìm hiểu khoảng cách từ một điểm của vật đến gương so với khoảng cách từ ảnh của điểm đó đến gương -Bố trí thí nghiệm như hình 5.3 sgk, gv hướng dẫn học sinh làm *Đặt tấm kính thẳng đứng trên mặt bàn, vuông góc với tờ giấy trắng đặt trên bàn + Dán miếng bìa đen lên tờ giấy trắng, quan sát ảnh A¢ của đỉnh A miếng bìa +Lấy bút chì vạch đường MN nơi tấm kính tiếp xúc với tờ giấy +Bỏ tờ giấy ra , nối A với A¢ cắt MN tại H +Dùng êke kiểm tra xem AH có vuông góc với MN không +Dùng thước đo AH và A¢H rồi so sánh rút ra kết luận Hoạt động 5: Giải thích sự tạo thành ảnh bởi gương phẳng *Hướng dẫn học sinh trả lời câu C4 d)Mắt ta nhìn thấy S¢ vì các tia phản xạ lọt vào mắt ta coi như đi thẳng từ S¢ đến mắt. Không hứng được S¢ trên màn vì chỉ có đường kéo dài của các tia phản xạ gặp nhau ở S¢ chứ không có ánh sáng thật đến S¢. Hoạt động 6: Tìm hiểu cách vẽ ảnh của một vật tạo bởi gương phẳng *Một vật do nhiều điểm tạo thành. Vậy ảnh của một vật là tập hợp ảnh của tất cả các điểm trên vật tạo thành vật. - Muốn vẽ ảnh của một đoạn thẳng ta cần vẽ ảnh của mấy điểm trên vật? Đó là