Bài giảng Môn Vật lý lớp 7 - Tiết 1 - Bài 1 - Nhận biết ánh sáng nguồn sáng và vật sáng (tiết 49)

Ngày soạn: 19/08/2012 Ngày dạy: 22/08/2012 Lớp 7H Ngày dạy: 23/08/2012 Lớp 7G Chương I: QUANG HỌC Tiết 1-Bài 1 - NHẬN BIẾT ÁNH SÁNG NGUỒN SÁNG VÀ VẬT SÁNG 1. MỤC TIÊU: a. Kiến thức: Bằng thí nghiệm, học sinh nhận thấy muốn nhận biết được ánh sáng thì ánh sáng đó phải truyền vào mắt ta, ta nhìn thấy các vật khi có ánh sáng từ vật truyền vào mắt ta. Phân biệt được nguồn sáng và vật sáng. Nêu ví dụ về nguồn sáng và vật sáng. b. Kỹ năng: Làm và quan sát các thí ngiệm để rút ra điều kiện nhận biết ánh sáng và vật sáng. c. Thái độ: Học tập nghiêm túc, quan sát các thí nghiệm để nhận biết hiện tượng 2. CHUẨN BỊ: a. Giáo viên: Một cái đèn pin b. Mỗi nhóm học sinh: 1 hộp kín trong đó có dán sẳn một mảnh giấy trắng, bóng đèn được gắn bên trong hộp ,pin, dây nối, công tắc. 3.TIẾN TRÌNH BÀI DẠY: a.Kiểm tra bài cũ:(5’) HOẠT ĐỘNG CỦA GV HOẠT ĐỘNG CỦA H S NỘI DUNG Hoạt động 1: Kiểm tra + khởi động + tổ chức tình huống - Giáo viên gọi học sinh đọc phần thu thập thông tin ở đầu chương - Giáo viên nêu lại trọng tâm của chương - Trong gương em thấy chữ gì ? - Trong gương chữ thấy MÍT, hãy đoán xem trong tờ giấy là chữ gì ? Gọi học sinh đọc tình huống ở đầu bài và nêu dự đoán - Để biết bạn nào đúng chúng ta sẽ tìm hiểu xem khi nào nhận biết được ánh sáng qua bài học hôm nay. Học sinh đọc thông tin Học sinh nêu được chữ MÍT Học sinh nêu dự đoán Học sinh đọc tình huống Học sinh nêu dự đoán: + Hải sai + Thanh sai b.Dạy nội dung bài mới: HOẠT ĐỘNG CỦA G V HOẠT ĐỘNG CỦA H S NỘI DUNG Hoạt động 2: Giáo viên tổ chức tình huống dẫn đến câu hỏi: Khi nào ta nhận biết được ánh sáng ?(5’) - Giáo viên đưa ra cái đèn pin, bật đèn chiếu về phía học sinh để thấy đèn có thể bật sáng hay tắt đi. Sau đó để đèn ngang trước mắt và nêu câu hỏi: Khi bấm công tắc đèn mắt ta có nhìn thấy ánh sáng từ đèn phát ra không ? - Giáo viên đề xuất vấn đề cần nghiên cứu: Khi nào ta nhận biết được ánh sáng? H 1.1 Học sinh quan sát thí nghiệm của giáo viên sau đó nêu dự đoán Hoạt động 3 : Học sinh trả lời câu hỏi: Khi nào mắt ta nhận biết đựơc có ánh sáng(7’) - Gọi học sinh đọc phần quan sát và thí nghiệm - Qua những thông tin đó hãy cho biềt khi nào mắt ta nhận biết có ánh sáng ? -Trong 2 trường hợp đó có điều kiện gì giống nhau ? - Gọi học sinh điền vào chỗ trống để hoàn thành kết luận Học sinh đọc thông tin trong sách giáo khoa - Học sinh hoạt động nhóm trả lời trường hợp 2 và 3 Học sinh nêu được: Giống nhau: có ánh sáng và mở mắt nên ánh sáng lọt vào mắt. Học sinh hoàn thành kết luận I Nhận biết ánh sáng: * Quan s¸t vµ thÝ nghiÖm. - Tr­êng hîp 2 vµ 3 C1: §Òu cã ¸nh s¸ng tõ vËt truyÒn ®Õn ®­îc m¾t ta. *Kết luận: Ta nhận biết được ánh sáng khi có ánh sáng truyền vào mắt ta. Hoạt động 4: Nghiên cứu trong điều kiện nào mắt ta nhìn thấy một vật(8’) Giáo viên nêu vấn đề: ta nhận biết được ánh sáng khi có ánh sáng lọt vào mắt. Nhưng ở đây không phải là thấy ánh sáng chung chung mà là nhìn thấy một vật. Vậy khi nào ta nhìn thấy một vật ? Gọi học sinh đọc C2 và bố trí thí nghiệm như C2 Giáo viên hướng dẫn học sinh đặt mắt gần ống để dễ quan sát. -Hãy nêu nguyên nhân nhìn thấy tờ giấy trắng trong hộp kín Hãy hoàn thành phần kết luận GV tích hợp GDBVMT: + Ở các thành phố lớn, do nhà cao tầng che chắn nên học sinh thường phải học tập và làm việc dưới ánh sáng nhân tạo, điều này có hại cho mắt. Để làm giảm tác hại này, học sinh cần có kế hoạch học tập và vui chơi dã ngoại. Học sinh đọc C2, thảo luận nhóm và làm thí nghiệm theo nhóm H 2.1a H 2.1 b Học sinh làm thí nghiệm và nêu nhận xét: + Đèn sáng: Nhìn thấy mảnh giấy trắng + Đèn tắt: không nhìn thấy mảnh giấy trắng Vì ánh sáng chiếu lên mảnh giấy, ánh sáng từ mảnh giấy đến mắt giúp ta nhìn thấy mảnh giấy II. Nhìn thấy một vật: * ThÝ nghiÖm. C2: Tr­êng hîp a V× cã ¸nh s¸nh tõ m¶nh giÊy tr¾ng truyÒn tíi m¾t ta. * KÕt luËn: Ta nhìn thấy một vật khi có ánh sáng truyền từ vật đó vào mắt ta. Hoạt động 5: Phân biệt nguồn sáng và vật sáng(8’) Hãy nhận xét sự khác nhau giữa dây tóc bóng đèn đang sáng và mảnh giấy trắng? Giáo viên thông báo từ mới: - Nguồn sáng biểu thị vật tự phát ra ánh sáng. - Vật sáng để biểu thị chung cho các vật hoặc tự phát ra ánh sáng họăc hắt lại ánh sáng từ vật khác chiếu vào - Gọi học sinh nêu ví dụ về nguồn sáng và vật sáng ? Học sinh nêu được: - Dây tóc tự phát ra ánh sáng H 1.3 - Mảnh giấy nhận ánh sáng từ dây tóc. Học sinh hoàn thành kết luận Học sinh nêu ví du III. Nguồn sáng và vật sáng: C3: D©y tãc bãng ®Ìn tù ph¸t ra ¸nh s¸ng, cßn m¶nh giÊy tr¾ng h¾t l¹i ¸nh s¸ng do ®Ìn pin chiÕu tíi * KÕt luËn: - Nguồn sáng là vật tự nó phát ra ánh sáng. - Vật sáng gồm nguồn sáng và những vật hắt lại ánh sáng chiếu vào nó. Hoạt động 6: Vận dụng(8’) Vận dụng kiến thức đã học để trả lới các câu hỏi sau: C4: Trong cuộc tranh luận ở đầu bài thì ai đúng Tương tự hãy trả lời câu hỏi C5 Hãy điền từ thích hợp vào những câu sau: Ta nhìn thấy một vật khi……. Nguồn sáng là vật……. Vật sáng là vật……….. C4: Bạn Thanh đúng vì ánh sáng đèn pin không chiếu vào mắt nên mắt không nhìn thấy được C5: Các hạt khói xếp gần nhau nằm trên đường truyền của ánh sáng tạo thành vệt sáng nên mắt nhìn thấy. Học sinh chọn từ thích hợp đề điền vào chỗ trống IV.Vận dụng: C4: b¹n Thanh ®óng V× kh«ng cã ¸nh s¸ng tõ ®Ìn truyÒn vµo m¾t ta nªn ta kh«ng nh×n thÊy ¸nh s¸ng cña ®Ìn pin. C5: V× ¸nh tõ ®Ìn pin ®­îc c¸c h¹t khèi li ti h¾t l¹i vµ truyÒn vµo m¾t ta nªn ta sÏ nh×n thÊy vÖt s¸ng do ®Ìn pin ph¸t ra. c.Cñng cè: ( 2’) - Gi¸o viªn hÖ thèng hãa l¹i c¸c kiÕn thøc träng t©m - Gäi 1 vµi häc sinh ®äc ghi nhí + cã thÓ em ch­a biÕt - H­íng dÉn lµm bµi tËp trong s¸ch bµi tËp. d.Hướng dẫn HS tự học ở nhà(2’) - Đọc mục “ Có thể em chưa biết” - Về nhà làm bài tập 1.1 , 1.2, 1.3, 1.4, 1.5 trang 3 sách bài tập Xem trước “ SỰ TRUYỀN ÁNH SÁNG” *Rút kinh nghiệm: Ngày soạn: 25/08/2012 Ngày dạy: 29/08/2012 Lớp 7H Ngày dạy: 30/08/2012 Lớp 7G Tiết 2 –Bài 2- SỰ TRUYỀN ÁNH SÁNG 1.MỤC TIÊU: a. Kiến thức: - Biết làm thí nghiệm để xác định đường truyền của ánh sáng - Phát biểu được định luật truyền thẳng của ánh sáng - Nhận biết đựơc ba loại chùm sáng b. Kỹ năng: - Biết dùng thí nghiệm để kiểm chứng lại hiện tượng về ánh sáng - Biết vận dụng định luật truyền thẳng của ánhsáng vào xác định đường thẳng trong thực tế c. Thái độ: biết vận dụng kiến thức vào cuộc sống 2. CHUẨN BỊ: a. Gi¸o viªn: - èng ng¾m, ®Ìn pin, miÕng b×a. b. Häc sinh: - §Ìn pin, c¸c miÕng b×a cã lç, ®inh ghim, tê giÊy Mỗi nhóm học sinh: - 1 ống nhựa cong, một ống nhựa thẳng - 1 nguồn sáng dùng pin - 3 màn chắn có đục lỗ như nhau - 3 đinh ghim 3.TIẾN TRÌNH BÀI DẠY: a. KiÓm tra bài cũ: (4 phót) C©u hái: Nªu ®iÒu kiÖn ®Ó nh×n thÊy 1 vËt? §¸p ¸n: Ta nh×n thÊy 1 vËt khi cã ¸nh s¸ng tõ vËt ®ã truyÒn tíi m¾t ta. b.Dạy nội dung bài mới: HOẠT ĐỘNG CỦA G V HOẠT ĐỘNGCỦA HS NỘI DUNG Hoạt động 1 : tổ chức tình huống(1’) Cho học sinh đọc phần mở đầu sách giáo khoa Em có suy nghĩ gì về thắc mắc của Hải? Giáo viên ghi lại ý kiến của học sinh HS đọc bài HS nêu ý kiến Hoạt động 2 : Nghiên cứu tìm qui luật đường truyền của ánh sáng(15’) Em hãy nêu dự đoán ánh sáng đi theo đường nào? Nêu phương án kiểm tra dự đoán của em? - Giáo viên xem xét các phương án cùng học sinh thảo luận đề ra phương án có thể thực hiện được. Yêu cầu học sinh chuẩn bị đồ dùng để làm thí nghiệm kiểm chứng? - Ánh sáng từ dây tóc bóng đèn truyền trực tiếp đến mắt theo ống thẳng hay ống cong ? Hãy bố trí thí nghiệm để kiểm tra xem khi không dùng ống thí ánh sáng truyền theo đường nào ? Hãy kiểm tra xem 3 lỗ A, B, C có thẳng hàng không? Để lệch 1 trong 3 màn chắn có thấy đèn sáng không ? Gọi học sinh hoàn thành kết luận Giáo viên thông báo định luật và gọi học sinh phát biểu. Học sinh nêu dự đoán: + Đường cong + Đường thẳng Học sinh nêu phương án H 2.1 Học sinh chuẩn bị làm thí nghiệm Học sinh lần lượt quan sát dây tóc bóng đèn qua ống thẳng, ống cong Theo ống cong H 2.2 Học sinh bố trí thí nghiệm + Để 3 nàm chắn sao cho nhìn qua 3 lỗ A, B, C vẫn nhìn thấy đèn sáng. Học sinh để lệch 1 trong 3 nàm chắn HS quan sát: Không nhìn thấy đèn Học sinh hoàn thành kết luận Học sinh phát biểu I. Đường truyền của ánh sáng: * ThÝ nghiÖm: H×nh 2.1 Dïng èng th¼ng sÏ nh×n thÊy d©y tãc bãng ®Ìn. C1: ¸nh s¸ng tõ bãng ®Ìn truyÒn ®Ðn m¾t ta theo èng th¼ng C2: c¸c lç A, B, C lµ th¼ng hµng * KÕt luËn: ………. th¼ng ……… *Định luật truyền thẳng của ánh sáng: Trong môi trường trong suốt và đồng tính, ánh sáng truyền theo đường thẳng. Hoạt động 3: Nghiên cứu thế nào là tia sáng, chùm sáng(10’) Qui ước vẽ tia sáng như thế nào như thế nào? Qui ước vẽ vhùm sáng như thế nào? Hãy quan sát hình vẽ nêu đặc điểm của từng loại chùm sáng a) b) c) Học sinh đọc sách giáo khoa vẽ đường truyền của tia sáng từ điểm M đến điểm S M S Vẽ chùm sáng chỉ cần vẽ hai tia ngoài cùng a) Các tia sáng không giao nhau H 2.5 a b) Các tia sáng giao nhau tại một điểm H. 2.5 b c) Các tia sáng loe rộng ra H 2.5 c II. Tia sáng và chùm sáng * BiÓu diÔn ®­êng truyÒn cña ¸nh s¸ng SGK - Đường truyền của ánh sáng được biểu diễn bằng một đường thẳng có hướng gọi là tia sáng * Có 3 loại chùm sáng: - Chùm sáng song song - Chùm sáng hội tụ - Chùm sáng phân kì C3: a, … Kh«ng giao nhau … b, … Giao nhau … c, … Loe réng ra … Hoạt động 4:Vận dụng(10’) Hãy giải đáp thắc mắc của Hải nêu ở đầu bài ? Giáo viên giao cho mỗi nhóm 3 đinh ghim. Em hãy cắm 3 đinh ghim trên cùng một tờ giấy và điều chỉnh cho chúng thẳng hàng ? Hãy giải thích cách làm của em. C4: Ánh sáng truyền theo đường thẳng Học sinh làm thí nhiệm: - Đặt mắt sao cho chỉ nhìn thấy kim gần mắt nhất mà không nhìn thấy 2 kim còn lại Giải thích: Kim 1 là vật chắn của kim 2, kim 2 là vật chắn của kim 3. Do ánh sáng truyền theo đường thắng nên kim 2,3 bị kim 1 che khuất III. VËn dông. C4: §Ó kiÓm tra ®­êng truyÒn cña ¸nh s¸ng trong kh«ng khÝ th× ta cho ¸nh s¸ng ®ã truyÒn qua èng ng¾m th¼ng vµ èng ng¾m cong. C5: §Ó c¾m 3 c©y kim th¼ng hµng nhau th× ta c¾m sao cho: khi ta nh×n theo ®­êng th¼ng cña 2 c©y kim ®Çu tiªn th× c©y kim thø 1 che khuÊt ®ång thêi c¶ hai c©y kim 2 vµ 3. V× ¸nh s¸ng tõ c©y kim 2 vµ 3 ®· bÞ c©y kim 1 che khuÊt nªn ta kh«ng nh×n thÊy c©y kim 2 vµ 3 c. Củng cố: (4’) - Gi¸o viªn hÖ thèng hãa l¹i c¸c kiÕn thøc träng t©m: Hãy phát biểu định luật truyền thẳng của ánh sáng? - Gäi 1 vµi häc sinh ®äc ghi nhí + cã thÓ em ch­a biÕt - H­íng dÉn lµm bµi tËp trong s¸ch bµi tËp. d.Hướng dẫn HS tự học ở nhà(1’) -Về nhà làm bài tập 2.1 , 2.2 , 2.3, 2.4 trong sách bài tập trang 4 - Xem trước: “ Ứng dụng định luật truyền thẳng của ánh sáng” *Rút kinh nghiệm: Ngày soạn: 03/09/2012 Ngày dạy: Lớp 7H Ngày dạy: 06/09/2012 Lớp 7G Tiết 3- BÀI 3 : ỨNG DỤNG ĐỊNH LUẬT TRUYỀN THẲNG CỦA ÁNH SÁNG 1. MỤC TIÊU: a. Kiến thức: - Nhận biết được bóng tối, bóng nửa tối và giải thích. - Giải thích được vì sao có hiện tượng nhật thực và nguyệt thực b. Kỹ năng: Vận dụng định luật truyền thẳng của ánh sáng giải thích một số hiện tượng trong thực tế và hiểu được một số ứng dụng của định luật truyền thẳng ánh sáng. c. Thái độ: Rèn luyện tính cẩn thận, trung thực. 2. CHUẨN BỊ: a.Giáo viên: 1 hình vẽ nhật thực và nguyệt thực b.Đối với mỗi nhóm học sinh: -1 đèn pin - 1 bóng đèn điện lớn 220V-40W - 1 vật cản bằng bìa -1 màn chắn 3.TIẾN TRÌNH BÀI DẠY: a.Kiểm tra bài cũ:(5’) *C©u hái: Nªu ®Þnh luËt truyÒn th¼ng cña ¸nh s¸ng? *§¸p ¸n: Trong m«i tr­êng trong suèt vµ ®ång tÝnh, ¸nh s¸ng truyÒn ®i theo ®­êng th¼ng. Giáo viên nhận xét cho điểm. *ĐVĐ: Ban ngày trời nắng không mây, ta nhìn thấy bóng cây cột điện in rõ trên đất khi có mây thì bóng đó nhoè đi. Vì sao? b.Dạy nội dung bài mới: HOẠT ĐỘNG CỦA G V HOẠT ĐỘNGCỦA H S NỘI DUNG Hoạt động 1: Quan sát hình thành khái niệm bóng tối, bóng nửa tối(15’) Hãy đọc sácg giáo khoa và làm thí nghiệm 1 theo các bước: - Đặt nguồn sáng nhỏ trước màn chắn. - Đặt một miếng bìa ở giữa bóng đèn và màn chắn. - Quan sát vùng sáng, vùng tối trên màn. Giáo viên hướng dẫn học sinh để đèn ra xa để tạo được bóng rõ nét. Cho nhóm học sinh thảo luận và chỉ ra trên màn chắn vùng sáng, vùng tối. Giải thích vì sao vùng đó lại sáng hay tối Gọi học sinh hoàn thành phần nhận xét Tương tự giáo viên hướng dẫn học sinh làm thí nghiệm 2 - Thay nguồn sáng nhỏ trong thí nghiệm 1 bằng nguồn sáng rộng. - Quan sát trên màn chắn ba vùng sáng tối khác nhau. Hiện tượng có gì khác so với thí nghiệm 1 - Chỉ ra vùng sáng, vùng tối? - Chỉ ra vùng bóng nửa tối ? Gọi học sinh hoàn thành phần nhận xét GV tích hợp môi trường: Để đảm bảo đủ ánh sáng cho sinh hoạt và học tập, cần đảm bảo đủ ánh sáng, không có bóng tối. Vì vậy, cần lắp đặt nhiều bóng đèn nhỏ thay vì một bóng đèn lớn. - Tại các thành phố lớn, do có nhiều nguồn sáng (ánh sáng do đèn cao áp, do các phương tiện giao thông, các biển quảng cáo…) khiến cho môi trường bị ô nhiễm ánh sáng. Ô nhiễm ánh sáng là tình trạng con người tạo ra ánh sáng có cường độ quá mức dẫn đến khó chịu. Ô nhiễm ánh sáng gây ra các tác hại như: lãng phí năng lượng, ảnh hưởng đến: quan sát bầu trời ban đêm (tại các đô thị lớn), tâm lí con người, hệ sinh thái và gây mất an toàn trong giao thông và sinh hoạt… - Để giảm thiểu ô nhiễm ánh sáng đô thị cần: + Sử dụng nguồn sáng vừa đủ với yêu cầu + Tắt đèn khi không cần thiết hoặc sử dụng chế độ hẹn giờ + Cải tiến dụng cụ chiếu sáng phù hợp, có thể tập trung ánh sáng vào nơi cần thiết + Lắp đặt các loại đèn phát ra ánh sáng phù hợp với sự cảm nhận của mắt Học sinh nghiên cứu thí nghiệm sách giáo khoa làm thí nghiệm theo nhóm Học sinh quan sát hiện tượng Học sinh xác định vùng sáng, vùng tối. Giải thích: Anh sáng truyền thẳng nên vật cản đã chắn ánh sáng tạo thành vùng tối Học sinh hoàn thành nhận xét Học sinh làm thí nghiệm 2 theo nhóm Bóng đèn to hơn nên nguồn sáng rộng hơn - Vùng tối ở giữa nàm chắn - vùng sáng ở ngoài cùng - Vùng xen kẻ giữa vùng tối và vùng sáng là vùng bóng nửa tối Học sinh hoàn thành nhận xét I. Bóng tối – Bóng nửa tối * ThÝ nghiÖm 1: h×nh 3.1 C1: vïng ë gi÷a lµ vïng tèi v× kh«ng cã ¸nh s¸ng truyÒn tíi, cßn vïng xung quanh lµ vïng s¸ng v× cã ¸nh s¸ng truyÒn tíi. * NhËn xÐt: Bóng tối nằm phía sau vật cản, không nhận được ánh sáng từ nguồn sáng truyền tới * ThÝ nghiÖm 2: h×nh 3.2 C2: - vïng ë gi÷a lµ vïng tèi cßn ë bªn ngoµi lµ vïng s¸ng - vïng cßn l¹i kh«ng tèi b»ng vïng ë gi÷a vµ kh«ng s¸ng b»ng vïng bªn ngoµi * NhËn xÐt: Bóng nửa tối nằm phía sau vật cản, nhận được ánh sáng từ một phần của nguồn sáng truyền tới Hoạt động 2 : Hình thành khái niệm nhật thực(7’) Em hãy trình bày quỹ đạo chuyển động của Mặt Trăng, Mặt Trời và Trái Đất ? Nếu học sinh không trả lời được thì giáo viên mô tả chuyển động của chúng Giáo viên thông báo khi nào xảy ra nhật thực. Gọi học sinh trả lời C3 Giải thích vì sao đứng ở nơi có nhật thực toàn phần lại không nhìn thấy mặt trời và thấy trời tới lại Gọi học sinh rút ra khái niệm nhật thực. Mặt Trăng quay xung quanh Trái Đất, Mặt Trời chiếu sáng Mặt Trăng và trái Đất. Học sinh trả lờiC3: - Nguồn sáng: Mặt Trời - Mặt trăng: vật cản - Trái Đất: màn chắn Mặt trời Mặt Trăng và trái Đất nằm trên cùng một đường thẳng nên trái Đất không nhận được ánh sáng của Mặt Trời II. Nhật thực: * §Þnh nghÜa: Nhật thực toàn phần ( hay một phần) quan sát được ở chỗ có bóng tối ( hay bóng nửa tối) của Mặt trăng trên Trái Đất C3: Khi ®øng ë n¬i cã nhËt thùc toµn phÇn th× toµn bé ¸nh s¸ng tõ MÆt trêi chiÕu ®Õn Tr¸i ®Êt bÞ MÆt tr¨ng che khuÊt nªn ta kh«ng nh×n thÊy ®­îc MÆt trêi. Hoạt động 3: Hình thành khái niệm nguyệt thực(7’) Giáo viên gợi ý để học sinh có thể tìm ra được ví dụ mặt Trăng có thể trở thành màn chắn. Hãy quan sát hình 3.4 và trả lời câu hỏi C4 : Hãy chỉ ra Mặt trăng ở vị trí nào thì người đứng ở điểm A thấy trăng sáng, thấy có nguyệt thực ? Nguyệt thực xảy ra khi nào? Mặt trăng. Mặt trời và Trái Đất nằm ttên cùng một đường thẳng C4: Mặt trăng ở vị trí 1 là nguyệt thực, vị trí 2, 3 là trăng sáng Học sinh trả lời III. Nguyệt thực: C4: ®øng ë vÞ trÝ 2, 3 th× thÊy tr¨ng s¸ng, cßn ®øng ë vÞ trÝ 1 th× thÊy cã NguyÖt thùc. * §Þnh nghÜa: Nguyệt thực xảy ra khi Mặt trăng bị trái Đất che khuất không đuợc Mặt Trời chiếu sáng Hoạt động 4 : Vận dụng(8’) - Giáo viên cho học sinh làm lại thí nghiệm hình 3.2 để trả lời C5 C6: Ban đêm, dùng quyển vở che kín bóng đèn dây tóc đang sáng, trên bàn sẽ tối, có khi không thể đọc sách được . Nhưng nếu dùng quyển vở che đèn ống thì vẫn đọc sách được. Giải thích vì sao lại có sự khác nhau đó ? C5: Miếng bìa lại gần màn chắn vùng tối và vùng nửa tối thu hẹp lại C6: Bóng đèn dây tóc có nguồn sáng nhỏ, vật cản lớn nên không có ánh sáng tới bàn. Bóng đèn ống thì nguồn sáng rộng so với vật cản nên nhận được một phần ánh sáng truyền tới vở nên vẫn đọc sách được. Học sinh trả lời IV: Vận dụng C5: Miếng bìa lại gần màn chắn vùng tối và vùng nửa tối thu hẹp lại C6: Bóng đèn dây tóc có nguồn sáng nhỏ, vật cản lớn nên không có ánh sáng tới bàn. Bóng đèn ống thì nguồn sáng rộng so với vật cản nên nhận được một phần ánh sáng truyền tới vở nên vẫn đọc sách được. c. Củng cố(2’) - Cho học sinh trả lời vào phiếu học tập: - Bóng tối nằm ở sau……..không nhận được ánh sáng từ……… - Bóng nửa tối nằm …..nhận…….. Nguyên nhân gây ra hiện tượng nhật thực, nguyệt thực. d.Hướng dẫn HS tự học ở nhà:(1’) - Học phần ghi nhớ - Làm bài tập 3.1 đến 3.4 trang 5 sách bài tập - Chuẩn bịbài“ Định luật phản xạ ánh sáng” *Rút kinh nghiệm: Ngày soạn: 09/09/2012 Ngày dạy: 12/09/2012 lớp 7H Ngày dạy: 13/09/2012 lớp 7G Tiết 4- BÀI 4: ĐỊNH LUẬT PHẢN XẠ ÁNH SÁNG 1.MỤC TIÊU: a. Kiến thức: Tiến hành được thí nghiệm để nghiên cứu đường đi của tia sáng phản xạ trên gương phẳng - Biết xác định tia tới, tia phản xạ, góc tới, góc phản xạ - Phát biểu được định luật phản xạ ánh sáng. - Biết ứng dụng định luật phản xạ ánh sáng để đổi hướng đường truyền của ánh sáng theo mong muốn. b. Kỹ năng: Biết làm thí nghiệm, biết đo góc, quan sát hướng truyền ánh sáng nắm được qui luật phản xạ ánh sáng,. c. Thái độ: Học tập nghiêm túc, thực hành chính xác 2. CHUẨN BỊ: a. Gi¸o viªn: - G­¬ng ph¼ng, gi¸ quang häc, th­íc ®o gãc b. Häc sinh: - Th­íc ®o gãc, g­¬ng ph¼ng, ®Ìn pin Mỗi nhóm học sinh: 1 gương phẳng có giá đỡ 1 đèn có nàm chắn đục lỗ để tạo tia sáng( chùm sáng hẹp song song) 1 tờ giấy dán trên mặt tấm gỗ phẳng nằm ngang Thước đo góc mỏng. 3.TIÊN TRÌNH BÀI DẠY: a.Kiểm tra bài cũ: *C©u hái: Gi¶i thÝch hiÖn t­îng NguyÖt thùc? *§¸p ¸n: NguyÖt thùc x¶y ra khi MÆt tr¨ng bÞ Tr¸i ®Êt che khuÊt kh«ng ®­îc MÆt trêi chiÕu s¸ng. *ĐVĐ: Nhìn mặt hồ nước dưới ánh sáng mặt trời hoặc dưới ánh đèn thấy có hiện tượng ánh sáng lấp lánh, lung linh ? Tại sao lại có hiện tượng huyền diệu đó ? b.Dạy nội dung bài mới: Hoạt động 1 : Nghiên cứu sơ bộ tác dụng của gương phẳng HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN HOẠT ĐỘNGCỦA HỌC SINH NỘI DUNG Giáo viên cho học sinh thay nhau cầm gương soi mặt nhận thấy có hiện tượng gì ? Hãy tìm những vật có bề mặt, phẳng nhẵn bóng có thể dùng để soi ảnh của mình như gương phẳng - Giáo viên kể cho học sinh biết các cô gái thời xưa chưa có gương đều soi mình xuống nước để nhìn thấy ảnh của mình. Ánh sáng đến gương phẳng rồi đi tiếp như thế nào ? Gương phẳng tạo ảnh của vật trước gương Vật nhẵn bóng: tấm gỗ phẳng, mặt nước phẳng……. I Gương phẳng * Quan s¸t H×nh ¶nh mét vËt quan s¸t ®­îc trong g­¬ng gäi lµ ¶nh cña vËt t¹o bëi g­¬ng. C1: MÆt n­íc, tÊm t«n, mÆt ®¸ hoa, mÆt tÊm kÝnh … Hoạt động 2: Hình thành khái niệm về sự phản xạ ánh sáng. Tìm qui luật về sự đổi hướng của tia sáng khi gặp mặt gương phẳng Giáo viên hướng dẫn học sinh làm thí nghiệm: - Dùng đèn pin chiếu một tia tới SI lên mặt gương phẳng đặt vuông góc với một tờ giấy - Khi gặp gương tia sáng bị hắt lại - Hãy chỉ ra tia tới và tia phản xạ ? - Tia phản xạ nằm trong mặt phẳng nào ? Gọi học sinh đọc thông tin về góc tới, góc phản xạ. Giáo viên hướng dẫn học sinh: thay đổi góc tới , tia tới đo góc khúc xạ Từ kết quả đo được hãy rút ra kết luận. Học sinh hoạt động nhóm làm thí nghiệm SI: tia tới IR: tia phản xạ Học sinh quan sát thí nghiệm và hoàn thành kết luận Học sinh nêu dự đoán về mối quan hệ giữa góc tới và góc phản xạ Học sinh đo và ghi kết quả vào bảng Góc tới i Góc phản xạ i’ 60o 60o 45o 45o 30o 30o Học sinh hoàn thành kết luận Hoạt động 3: Phát biểu định luật Giáo viên thông báo: các kết luận trên cũng đúng với các môi trường trong suốt khác nhau. Hai kết luận trên là nội dung định luật phản xạ ánh sáng Giáo viên nêu qui ước cách vẽ gương phẳng và các tia sáng trên trang giấy Yêu cầu học sinh vẽ tia sáng ở câu C3 S N Học sinh phát biểu định luật Học sinh nắm được cách vẽ mặt phản xạ, mặt không phản xạ của gương S N R II Định luât phản xạ ánh sáng: * ThÝ nghiÖm: h×nh 4.2 1. Tia ph¶n x¹ n»m trong mÆt ph¼ng nµo? C2: tia ph¶n x¹ IR n»m trong mÆt ph¼ng chøa tia tíi vµ đường ph¸p tuyÕn của gương t¹i ®iÓm tíi. * KÕt luËn: …. tia tíi …. ph¸p tuyÕn … 2. Ph­¬ng cña tia ph¶n x¹ quan hÖ nh­ thÕ nµo víi ph­¬ng cña tia tíi. * KÕt luËn: gãc tíi = gãc ph¶n x¹ (i = i’) 3. §Þnh luËt ph¶n x¹ ¸nh s¸ng. SGK 4. BiÓu diÔn g­¬ng ph¼ng vµ c¸c tia s¸ng trªn h×nh vÏ. C3: N S R I SI: tia tới IR: tia phản xạ NI: pháp tuyến SIN =NIR Hoạt động 4 : Vận dụng GV: nªu vÊn ®Ò GV: gäi häc sinh kh¸c nhËn xÐt GV: tæng hîp ý kiÕn vµ ®­a ra kÕt luËn chung cho ý a c©u C4 HS: th¶o luËn víi ý b c©u C4 §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy. C¸c nhãm tù nhËn xÐt, bæ xung cho c©u tr¶ lêi cña nhau. GV: Tæng hîp ý kiÕn vµ ®­a ra kÕt luËn chung cho ý b c©u C4 HS: suy nghÜ vµ vÏ tia ph¶n x¹ IR HS: nhËn xÐt, bæ xung cho nhau C4 a. Một học sinh vẽ lên bảng còn học sinh khác vẽ bằng bút chì vào vở III. VËn dông. C4: a, S N I R R b, N S c. Cñng cè: - Gi¸o viªn hÖ thèng hãa l¹i c¸c kiÕn thøc träng t©m - Gäi 1 vµi häc sinh ®äc ghi nhí + cã thÓ em ch­a biÕt - Phát biểu định luật phản xạ ánh sáng. - Xác định góc tới, góc phản xạ trên hình vẽ d. H­íng dÉn häc ë nhµ: - H­íng dÉn lµm bµi tËp trong s¸ch bµi tËp. - Häc bµi vµ lµm c¸c bµi tËp trong s¸ch bµi tËp - ChuÈn bÞ cho giê sau. - Xem trước bài: “ Anh của một vật tạo bởi gương phẳng” *Rút kinh nghiệm: Ngày soạn: Ngày dạy: Ngày dạy: Tiết 5 - BÀI 5 : ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI GƯƠNG PHẲNG 1. MỤC TIÊU: a. Kiến thức: Nêu được tính chất của ảnh tạo bởi gương phẳng Vẽ được ảnh của một vật đặt trước gương phẳng b. Kỹ năng: Làm thí nghiệm tạo ra được ảnh của một vật qua gương phẳng và xác định được vị trí của ảnh để nghiên cứu tính chất ảnh của gương phẳng c. Thái độ: Rèn luyện thái độ học tập nghiêm túc khi nghiên cứu hiện tượng nhìn thấy mà không cầm lấy được. 2. CHUẨN BỊ: a. Gi¸o viªn: - G­¬ng ph¼ng, gi¸ quang häc, vËt, th­íc. b. Häc sinh: - G­¬ng ph¼ng, vËt, th­íc, mµn høng ¶nh. *Mỗi nhóm học sinh: 1 gương phẳng có giá đỡ 1 tấm kính trong có giá đỡ hai viên bi giống nhau 1 tờ giấy dán trên tấm gỗ phẳng 3.TIẾN TRÌNH BÀI DẠY: a.Kiểm tra(10’) *C©u hái: Cho h×nh vÏ sau: N I a, VÏ tia tíi SI b, Gi÷ nguyªn tia tíi, ®Ó tia tíi SI vµ tia ph¶n x¹ IR vu«ng gãc víi nhau th× ta ph¶i ®Æt g­¬ng nh­ thÕ nµo, vÏ h×nh? *§¸p ¸n: a, R b, R N I N I S S *ĐVĐ: Bé Lan lần đầu tiên đi chơi hồ Gươm, bé trông thấy cái tháp và cái bóng của nó lộn ngược xuống nước. Bé thắc mắc vì sao lại có cái bóng đó ? Em hãy giúp bé Lan giải đáp Học sinh nêu dự đoán -Mặt nước hồ giống như 1 gương phẳng. b.Dạy nội dung bài mới: Hoạt động 1 (15’) :Nghiên cứu tính chất của ảnh tạo bởi gương phẳng HOẠT ĐỘNG CỦA GV HOẠT ĐỘNGCỦA HS NỘI DUNG Giáo viên hướng dẫn học sinh bố trí thí nghiệm: - Đặt gương phẳng thẳng đứng trên mặt bàn nằm ngang. - Đặt trước gương một chiếc pin. - Làm thí nghiệm quan sát và nêu tính chất ảnh ? Làm thế nào để kiểm tra dự đoán ? Giáo viên gợi ý thay gương phẳng bằng tấm kính phẳng trong, yêu cầu học sinh làm thí nghiệm ? Giáo viên hướng dẫn học sinh đưa màn chắn để hứng ảnh Dùng pin thứ nhất đặt trước tấm kính để thấy ảnh Dùng pin thứ hai đặt vào vị trí viên pin thứ nhất. Hãy trả lời kích thước của viên pin thứ hai? Đánh dấu vị trí ảnh của viên pin Hãy đo khoảng cách từ vật đến gương ? Hãy so sánh khoảng cách từ vật đến gương và khoảng cách từ ảnh đến gương ? Và rút ra kết luận ? GV tích hợp môi trường: + Các mặt hồ trong xanh tạo ra cảnh quan rất đẹp, các dòng sông trong xanh ngoài tác dụng đối với nông nghiệp và sản xuất còn có vai trò quan trọng trong việc điều hòa khí hậu, tạo ra môi trường trong lành. + Trong trang trí nội thất, trong gian phòng chật hẹp, có thể bố trí thêm các gương phẳng lớn trên tường để có cảm giác phòng rộng hơn. + Các biển báo hiệu giao thông, các vạch phân chia làn đường thường dùng sơn phản quang để người tham gia giao thông dễ dàng nhìn thấy về ban đêm. HS bố trí thí nghiệm và quan sát các đặc điểm: + Ảnh giống vật + Kích thước của ảnh so với vật. + Khoảng cách từ ảnh đến gương