Bài giảng Môn Vật lý lớp 7 - Tiết 7 - Bài 7: - Gương cầu lồi (tiết 6)

Tiết 7 Bài 7: Gương cầu lồi Ngày soạn: 10/09/2006 Ngày dạy: 25/10/2006 Lớp dạy: 7A,B Mục tiêu: 1. Kiến thức: - Hs nêu được những tính chất của ảnh của một vật tạo bởi gương cầu lồi: ảnh của vật tạo bởi gương cầu lồi là ảnh ảo, nhỏ hơn vật. - Hs nhận biết được vùng nhìn thấy của gương cầu lồi rộng hơn vùng nhìn thất cảu gương phẳng có cùng bề rộng. - Giải thích được một số ứng dụng của gương cầu lồi. 2. Kỹ năng: - Bố trí và làm thí nghiệm, quan sát để rút ra kết luận về tính chất của ảnh tạo bởi gương cầu lồi và so sánh vùng nhìn thấy của gương cầu lồi và gương phẳng. 3. Thái độ: - Tích cực vận dụng các phương án TN đã làm để tìm ra phương án kiểm tra tính chất ảnh của vật qua gương cầu lồi. Chuẩn bị: Chuẩn bị cho mỗi nhóm học sinh: 1 gương cầu lồi và một gương phẳng có cùng kích thước. 1 màn chắn 1 cây nến + diêm đốt nến (hoặc 1 cục pin tiểu). 1 phiếu học tập nhóm. 1 gương chiếu hậu của ô tô hoặc xe máy. 4 chiếc thìa inox. Chuẩn bị cho mỗi học sinh: - Học bài cũ, đọc trước bài mới. Chuẩn bị cho cả lớp: Hình 7.4 SGK phóng to khổ Ao Tranh vẽ 7.5 SGK khổ Ao Tổ chức hoạt động dạy học: tg Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Ghi bảng 5 Hoạt động 1: tổ chức tình huống học tập 5’ - ? Hãy so sánh mình và ảnh trong gương phẳng khi soi gương? - ? Nếu quan sát mình trong gương xe máy hay trong 1 chiếc thìa inox nhẵn bóng thì ta có nhìn thấy ảnh của mình trong đó không? Nếu có thì ảnh đó khác ảnh trong gương phẳng như thế nào? -Thông báo:Mặt ngoài của chiếc thìa nhẵn bóng, chiếc gương xe máy là gương cầu lồi. Mặt trong của chiếc thìa là gương cầu lõm. - ? Hãy so sánh đặc điểm hình dạng của gương cầu lồi, gương cầu lõm với gương phẳng? - “Trong bài học hôm nay, ta xét ảnh của vật tạo bởi gương cầu lồi”. - Gv ghi đầu bài lên bảng. - So sánh: ảnh giống người quan sát. - Hs có thể quan sát cả ở mặt trong và mặt ngoài của cái thìa-> Trả lời: + ảnh không giống mình. + ảnh to hơn (nhỏ hơn) so với ảnh trong gương phẳng. - Theo dõi giáo viên thông báo -> so sánh hình dạng gương phẳng với gương cầu lồi và gương cầu lõm: + Gương phẳng có mặt phản xạ là mặt phẳng. + Gương cầu lồi có mặt phản xạ là mặt ngoài của một phần mặt cầu. + Gương cầu lõm có mặt phản xạ là mặt trong của một phần mặt cầu. - HS ghi đầu bài vào vở. Tiết 7: Gương cầu lồi. 15’ Hoạt động 2: nghiên cứu tính chất ảnh của một vật tạo bởi gương cầu lồi 7’ 8’ 1) Quan sát ảnh của một vật tạo bởi gương cầu lồi: - YC hs đọc phần thông tin trong phần “quan sát” và quan sát hình 7.4 trong SGK trong vòng 1 phút. - ? Hãy nêu cách đặt dụng cụ và cách quan sát? - Yc hs tiến hành TN theo nhóm , quan sát và nêu những nhận xét ban đầu về các tính chất của ảnh: + ảnh đó có phải là ảnh ảo không? + Nhìn thấy ảnh lớn hơn hay nhỏ hơn vật? - Theo dõi và hd hs tiến hành TN - Yc 2 nhóm nêu nhận xét của nhóm mình -> Thống nhất dự đoán. - Gv: ghi dự đoán lên bảng -> Để kiểm tra dự đoán, ta phải làm thí nghiệm. 2) Làm thí nghiệm kiểm tra tính chất ảnh của vật tạo bởi gương cầu lồi: - Yc hs đề xuất phương án TN kiểm tra dự đoán. - Do điều kiện có hạn-> thực hiện theo phương án SGK - Yc hs đọc phần thông tin SGK phần “TN kiểm tra” T20.-> nêu cách tiến hành TN. - Chốt lại các bước tiến hành TN - Yc các nhóm tiến hành TN , quan sát, rút ra nhận xét và hoàn thành KL trong phiếu học tập. - Tổ chức cho hs thảo luận phần kết quả TN: tạo không khí thi đua làm việc giữa các nhóm. - Yc các nhóm trình bày kết quả TN bằng cách dán phiếu học tập lên bảng - Yc hs so sánh kết quả thảo luận của các nhóm-> thông nhất kết quả đúng. -> Dự đoán đã nếu ra là đúng. - Gv chốt lại, ghi bảng và yc hs ghi vở kết luận. - Cá nhân hs đọc thông tin SGK và quán sát hình 7.1 trong vòng 1 phút -> nêu cách đặt dụng cụ và cách quan sát? - Các nhóm tiến hành TN, thảo luận và nêu ra được nhận xét ban đầu về các tính chất của ảnh. - 2 nhóm nêu kết quả thảo luận theo yc của gv. Các nhóm khác nhận xét-> thống nhất dự đoán: 1) ảnh là ảnh ảo vì không hứng được trên màn chắn. 2) ảnh nhỏ hơn vật. - Cá nhân hs suy nghĩ, tìm ra phương án: + Phương án giống như đã làm với gương phẳng: dùng gương cầu lồi trong suốt. + Phương án giống SGK - Cá nhân hs đọc thông tin sgk và rút ra các bước tiến hành TN. - Thảo luận và thống nhất các bước tiến hành TN trên lớp. - Tiến hành TN theo nhóm, rút ra nhận xét, và hoàn thành KL trong phiếu học tập. - Các nhóm thi đua: thảo luận xong, mang phiếu học tập dán lên bảng. - So sánh kết quả của nhóm mình với các nhóm khác, thống nhất kết quả -> ghi kết luận vào vở I) ảnh của một vật tạo bởi gương cầu lồi: 1) Quan sát 2) TN kiểm tra 3) Kết luận: ảnh của vật tạo bởi gương cầu lồi có những tính chất sau đây: 1) là ảnh ảo, khôg hứng được trên màn chắn 2) ảnh nhỏ hơn vật. 10’ Hoạt động 3: Xác dịnh vùng nhìn thấy của gương cầu lồi 2’ 8’ 1) Dự đoán: - Yc hs dự đoán: so sánh bề rộng vùng nhìn thấy của gương cầu lồi và gương phẳng. - Gv ghi bảng các dự đoán của hs. -> Để kiểm tra xem dự đoán án đúng, ta phải làm TN. 2) Thí nghiệm kiểm tra: - Yc hs nêu phương án xác định vùng nhìn thấy của gương cầu lồi. - Nếu hs chỉ nêu được phương án xác định như ở gương phẳng(p.án giống SGK) thì gv gợi ý cho hs: + Để gương phẳng trước mặt, đặt cao hơn đầu, quan sát và đếm số bạn trong gương + Tại vị trí đó, ta thay gương phẳng bằng gương cầu lồi, quan sát và đếm số bạn nhìn thấy trong gương-> số bạn quan sát được nhiều hơn hay ít hơn -> Thời gian thực hiện phương án nào sẽ ít hơn? - Yc 3 nhóm 1,2,3 tiến hành TN theo phương án 1; 3 nhóm 4,5,6 tiến hành TN theo phương án 2. - yc các nhóm dựa vào kết quả TN, hoàn thành KL trong phiếu học tập và dán lên bảng. - Yc hs so sánh kết quả của các nhóm và so sánh với dự đoán ban đầu -> thống nhất kết luận - Chốt lại, ghi bảng kết luận, yc hs ghi vở - Hs dự đoán: so sánh bề rộng vùng nhìn thấy của gương cầu lồi và gương phẳng: Vùng nhìn thấy của gương cầu lồi >;<;= vùng nhìn thấy của gương phẳng. - HS suy nghĩ, nêu phương án xác định vùng nhìn thấy của gương cầu lồi: + Thực hiện phương án giống như đã làm với gương phẳng. +…… - Theo dõi gv gợi ý p.án thí nghiệm - Dự đoán thời gian thực hiện mỗi phương án. - Hs tiến hành TN theo nhóm theo các phương án gv yêu cầu. - các nhóm dựa vào kết quả TN, hoàn thành KL vào phiếu học tập nhóm và dán trên bảng. - So sánh kết quả của nhóm mình với các nhóm khác, so sánh với dự đoán ban đầu -> thống nhất kết quả đúng: C2: Nhìn vào gương cầu lồi, ta quan sát được một vùng rộng hơn so với khi nhìn vào gương phẳng có cùng kích thước. - Ghi kết luận vào vở. II) Vùng nhìn thấy của gương cầu lồi: Vùng nhìn thấy của gương cầu lồi rộng hơn vùng nhìn thấy của gương phẳng 15’ Hoạt động 4: vận dụng-củng cố-hướng dẫn về nhà 10’ 3’ 2’ 1) Vận dụng: - Yc cá nhân hs suy nghĩ và trả lời C3; C4. - Yc 2 hs giải thích trước lớp, yc hs khác nhận xét -> gv chốt lại câu trả lời đúng-> yc hs ghi vở. - Gv treo bảng phụ: BT1, Yc hs suy nghĩ, trả lời: BT1: Có 1 gương cầu lồi. Để nhận ra gương đó là gương cầu lồi ta làm theo cách nào dưới đây? A) Sờ bằng tay vào mặt gương xem có lồi không. B) Nhìn nghiêng xem mặt gương có cong không. C) So sánh ảnh với vật xem ảnh có nhỏ hơn vật không. D) Bất kể cách nào ở A,B,C 2) Củng cố và mở rộng: - ? Qua bài học này, em cần ghi nhớ những kiến thức nào? - Yc 2 hs đọc ghi nhớ sgk - Thông báo: Gương cầu lồi có thể coi như gồm nhiều gương phẳng, nhỏ ghép lại. Vì thế có thể xác định tia phản xạ bằng cách vận dụng định luật phản xạ ánh sáng cho gương phẳng nhỏ tại mỗi vị trí đó. - Gv treo hình vẽ 7.5 SGK, hd hs khá giỏi cách vẽ các tia phản xạ trên gương cầu lồi để về nhà hs tìm hiểu thêm. 3) Hướng dẫn về nhà: - Học thuộc phần “ghi nhớ” sgk - BT: 7.1->7.4 SBT; bài tập bổ sung: 7ab - Hs K-G: Vẽ ảnh của điểm sáng S đặt trước gương cầu lồi - Yc mỗi nhóm chuẩn bị 1 đèn pin cho tiết học sau. - cá nhân hs suy nghĩ, trả lời các câu hỏi C3,C4 - 2 hs giải thích trước lớp khi gv yêu cầu - Hs các theo dõi bạn trả lời-> nhận xét-> thống nhất câu trả lời -> ghi vở câu trả lời đúng. C3: Vùng nhìn thấy cuả gương cầu lồi rộng hơn vùng nhìn thấy của gương phẳng, vì vậy giúp cho người lái xe nhìn được khoảng rộng hơn ở đằng sau. C4: Gương cầu lồi đặt ở chỗ đường gấp khúc có vật che khuất giúp cho người lái xe: nhìn thấy trong gương các xe cộ và người bị các vật cản ở bên đường che khuất, tránh được tai nạn. - Cá nhân hs suy nghĩ và trả lời. Thảo luận trên lớp. Phương án đúng: C - Hs đọc và ghi nhớ phần “ ghi nhớ” sgk - 2 hs đọc trước lớp. - Theo dõi và ghi nhớ nội dung gv thông báo. - Đọc phần “ có thể em chưa biết” và theo dõi gv hướng dấn để tìm hiểu cách vẽ các tia phản xạ và ảnh của điểm sáng qua gương cầu lồi - Ghi BTVN III) Vận dụng: C3: Vùng nhìn thấy cảu gương cầu lồi rộng hơn vùng nhìn thấy của gương phẳng, vì vậy giúp cho người lái xe nhìn được khoảng rộng hơn ở đằng sau C4: Gương cầu lồi đặt ở chỗ đường gấp khúc có vật che khuất giúp cho người lái xe: nhìn thấy trong gương các xe cộ và người bị các vật cản ở bên đường che khuất, tránh được tai nạn. BTVN Rút kinh nghiệm: