Bài giảng Môn Vật lý lớp 7 - Tiết 8 : Gương cầu lõm

Ngµy so¹n: 05 /10 / 2012 Ngµy gi¶ng:10 / 10 / 2012 TiÕt 8 : GƯƠNG CẦU LÕM I. Môc tiªu bµi häc: 1. Kiến thức: Nhận biết được ảnh ảo tạo bởi gương cầu lõm. Nêu được tính chất của ảnh tạo bởi gương cầu lõm. Nêu được tác dụng của gương cầu lõm trong cuộc sống và trong kỹ thuật. 2. Kỹ năng: Bố trí được thí nghiệm để quan sát ảnh ảo của một vật tạo bởi gương cầu lõm. Quan sát được tia sáng đi qua gương cầu lõm. 3. Thái độ: Nghiêm túc trong hoạt động nhóm. * KiÕn thøc träng t©m: Tính chất của ảnh tạo bởi gương cầu lõm, tác dụng của gương cầu lõm trong cuộc sống và trong kỹ thuật II. ChuÈn bÞ: GV:gương cầu lõm, gương phẳng, pin tròn nhỏ, màn chắn, nguồn sáng. HS: mỗi nhóm + 1 gương cầu lõm + 1 gương phẳng cùng đường kính với gương cầu lõm. + pin + 1 màn chắn có giá + nguồn sáng có khe hẹp + dây nối. III. Tæ chøc c¸c ho¹t ®éng häc tËp: 1. æn ®Þnh tæ chøc(2 phót): - Líp tr­ëng b¸o c¸o sü sè 2. KiÓm tra bµi cò (5 phót): -Nêu các tính chất ảnh của vật tạo bởi gương cầu lồi? Trả lời: Anh ảo tạo bởi gương cầu lồi nhỏ hơn vật -So sánh vùng nhìn thấy của gương cầu lồi và gương phẳng? Trả lời: Vùng nhìn thấy của gương cầu lồi rộng hơn vùng nhìn thấy của gương phẳng -Bài tập 7.2 SBT Trả lời: Câu C * §Æt vÊn ®Ò vµo bµi: Tổ chức tình huống học tập( Như SGK ) 3. Bµi míi: C¸c ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß Néi dung Hoạt động 1: Nghiên cứu ảnh của một vật tạo bởi gương cầu lõm (15’): * Gv phát dụng cụ cho mỗi nhóm và giới thiệu với HS gương cầu lõm có mặt phản xạ là mặt trong của một phần hình cầu. * Gv yêu cầu HS đọc thí nghiệm SGK. - HS nêu phương án thí nghiệm. - Cho HS tiến hành thí nghiệm => nhận xét ảnh khi để vật gần gương và xa gương trả lời câu C1? - HS: Vật đặt ở mọi vị trí trước gương + gần gương: ảnh ảo lớn hơn vật. + xa gương: ảnh thật nhỏ hơn vật ngược chiều. * Yêu cầu HS nêu phương án kiểm tra ảnh khi vật để gần gương. => gv gợi ý HS như đã làm để kiểm tra dự đoán về ảnh của một vật tạo bởi gương cầu lồi. HS trả lời câu C2? - HS tìm từ thích hợp để điền vào chỗ trống, bổ sung hoàn chỉnh. Hoạt động 2: Nghiên cứu sự phản xạ ánh sáng trên gương cầu lõm(15’): - Cho HS đọc và nêu phương án TN. - HS bố trí thí nghiệm và trả lời câu C3? => Thu được chùm tia phản xạ hội tụ tại một điểm ở trước gương . - Cho HS điền vào kết luận ( bảng phụ ) bổ sung hoàn chỉnh ghi vào tập. - Cho HS đọc và thảo luận giải thích câu C4? => vì Mặt Trời ở xa, chùm tia tới gương là chùm sáng song song do đó chùm sáng phản xạ hội tụ tại vật -> vật nóng lên. - Cho HS đọc thí nghiệm . - HS làm thí nghiệm như câu C5 - Rút ra nhận xét -> điền vào kết luận ghi vào tập. I/ Ảnh tạo bởi gương cầu lõm: Ảnh ảo tạo bởi gương cầu lõm lớn hơn vật. II/Vùng nhìn thấy của gương cầu lõm: Gương cầu lõm có tác dụng biến đổi một chùm tia tới song song thành một chùm tia phản xạ hội tụ vào một điểm. Và ngược lại, biến đổi một chùm tia tới phân kỳ thích hợp thành một chùm tia phản xạ song song. 4. Cñng cè (5 phót): GV: Cho mỗi nhóm tìm hiểu đèn pin thảo luận trả lời câu C6,C7 vào phiếu học tập của nhóm. Câu C6: Nhờ có gương cầu trong pha đèn pin nên khi xoay pha đèn đến vị trí thích hợp ta sẽ thu được một chùm sáng phản xạ song song, ánh sáng sẽ truyền đi xa được, không bị phân tán mà vẫn sáng tỏ. Câu C7: Ra xa gương 5. H­íng dÉn VN (3 phót): - Học bài: ghi nhớ SGK Hoàn chỉnh từ câu C1 -> C7 SGK Làm bài tập 8.1 -> 8.3 SBT Ôn tập chuẩn bị tổng kết chương I, trả lời phần tự kiểm tra vào vở bài tập. ------------------------------------------------------- Ngµy so¹n: 05 /10 / 2012 Ngµy gi¶ng:17/ 10 / 2012 TIẾT 9: TỔNG KẾT CHƯƠNG I: QUANG HỌC I. Môc tiªu bµi häc: 1.Kiến thức: Ôn lại kiến thức, củng cố lại kiến thức cơ bản có liên quan đến sự nhìn thấy vật sáng, sự truyền ánh sáng, sự phản xạ ánh sáng, tính chất ảnh của vật tạo bởi gương phẳng, gương cầu lồi gương cầu lõm. Cách vẽ ảnh của vật tạo bởi gương phẳng, xác định vùng nhìn thấy trong gương cầu lồi. 2.Kĩ năng: Luyện tập thêm về cách vẽ tia phản xạ trên gương phẳng và ảnh tạo bởi gương phẳng. 3.Thái độ: Yêu thích môn học * KiÕn thøc träng t©m: Ôn lại kiến thức, củng cố lại kiến thức cơ bản II. ChuÈn bÞ: 1. Giáoviên :bảng phụ vẽ ô chữ H9.3/SGK 2.Học sinh :Trả lời trước phần tự kiểm tra. 3. Gîi ý øng dông CNTT: M¸y chiÕu III. Tæ chøc c¸c ho¹t ®éng häc tËp: 1. æn ®Þnh tæ chøc(2 phót): - Líp tr­ëng b¸o c¸o sü sè 2. KiÓm tra bµi cò (5 phót): Kiểm tra sự chuẩn bị của HS. * §Æt vÊn ®Ò vµo bµi: 3. Bµi míi: C¸c ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß Néi dung Hoạt động 1: Ôn lại kiến thức cơ bản +Gọi HS trả lời phần tự kiểm tra. +HS khác bổ sung. +GV hướng dẫn thảo luận, uốn nắn những chỗ HS trả lời sai. Câu 8: Cho HS viết thảo luận nhóm chọn câu đúng. Hoạt động 2: Vận dụng - Cho HS làm việc cá nhân. - Gọi HS đọc câu C1/26 SGK - GV hướng dẫn cách vẽ. + Cho 1 HS lên bảng vẽ câu a, GV yêu cầu HS ở lớp vẽ vào vở. a/ Vẽ S’1 đối xứng S1 qua gương. Vẽ S’2 đối xứng S2 qua gương. ( Tính chất của ảnh tạo bởi gương phẳng ) b/ Lấy 2 tia tới đến 2 mép gương , tìm tia phản xạ tương ứng. - Gọi HS lên vẽ 2 tia tới xuất phát từ S1 . - Gọi HS khác lên vẽ 2 tia tới xuất phát từ S2. c/ Đặt mắt trong vùng gạch chéo nhìn thấy ảnh của S1 và S2 . - GV nhận xét hoàn chỉnh. - Gọi HS đọc câu C2 SGK. Nếu người đứng ở gần 3 gương : lồi, lõm, phẳng có đường kính bằng nhau mà tạo ra ảnh ảo. Hãy so sánh độ lớ của các ảnh đó ? - GV vẽ hình 9.3 lên bảng cho HS trả lời câu C3. ? Muốn nhìn thấy bạn nguyên tắc phải như thế nào? ( ánh sáng từ bạn phải đến mắt mình ) => GV yêu cầu vẽ tia sáng có vẽ mũi tên chỉ đường truyền của ánh sáng. Hoạt động 3: Tổ chức trò chơi ô chữ - GV treo bảng phụ vẽ sẵn hình 9.3 SGK lên bảng. - GV cho đại diện từng tổ lên điền từ tương ứng. I/ Lý thuyết: Tự kiểm tra C B Trong suốt, đồng tính, đường thẳng. a/ Tia tới b/ Góc tới ảnh ảo có độ lớn bằng vật cách gương 1 khoảng bằng khoảng cách từ vật đến gương. Giống: ảnh ảo Khác: ảnh ảo tạo bởi gương cầu lồi nhỏ hơn ảnh ảo tạo bởi gương phẳng. Khi 1 vật ở gần sát gương ảnh này lớn hơn vật. Vùng nhìn thấy trong gương cầu lồi lớn hơn vùng nhìn thấy trong gương phẳng cùng kích thước. II/ Bài tập: 1) Vận dụng: Câu C1: Câu C2: - Giống : đều là ảnh ảo. - Khác: ảnh ảo nhìn thấy trong gương cầu lồi nhỏ hơn trong gương phẳng, ảnh trong gương phẳng lại nhỏ hơn ảnh trong gương cầu lõm. CÂU C3: Những cặp nhìn thấy nhau : An +Thanh; An +Hải Thanh +Hải; Hải + Hà. 2/-Trò chơi ô chữ: Vật sáng Nguồn sáng Anh ảo Ngôi sao Pháp tuyến Bóng đèn Gương phẳng Từ hàng dọc là : Anh Sáng. 4. Cñng cè (5 phót): GV kh¾c s©u cho HS kiÕn thøc, kü n¨ng: - Phát biểu định luật về sự tryuền thẳng ánh sáng?(phần 2-tiết 2 ) - Định luật phản xạ ánh sáng ?(phần II –Tiết 4 ) 5. H­íng dÉn VN (3 phót): GV h­íng dÉn HS häc vµ lµm BTVN: Học bài: On tập chương I ------------------------------------------------------------------- Ngµy so¹n: 05 /10 / 2012 Ngµy gi¶ng:24 / 10 / 2012 TiÕt 10: KiÓm tra 1 tiÕt I. Môc tiªu bµi häc: 1. Kiến thức: Giúp hs nắm được toàn bộ kiến thức về quang học. Định luật truyền thẳng của ánh sáng, định luật phản xạ ánh sáng, ảnh tạo bởi gương phẳng, gương cầu lồi, gương cầu lõm. 2. Kĩ năng: Kiểm tra lại kỹ năng vẽ ảnh tạo bởi 3 gương . 3.Thái độ (Giáo dục): Giáo dục tính khoa học, chính xác II. Néi dung kiÓm tra 1. §Ò bµi: a) S¬ ®å ma trËn Cấp độ Nội dung (chủ đề) Trọng số Số lượng câu (Chuẩn cần kiểm tra) Điểm số T. Số TNKQ TL Cấp độ 1,2 (Lý thuyết) Quang học 70 7,0 = 7 5 (2,5đ-10’) 2 (3đ-13’) 5,5 (23’) Cấp độ 3,4 (Vận dụng) Quang học 30 3,0 = 3 1 (0,5đ-2’) 2 (4đ-20’) 4,5 (22’) Tổng 100 10 6 (3đ-12’) 4 (7đ-33’) 10 (45’) b) §Ò bµi kiÓm tra 1. Khi đặt vật sát gương cầu lõm thì ảnh của vật là : a/. Anh thật bằng vật. b/. Anh ảo bé hơn vật. c/. Anh ảo bằng vật. d/. Anh ảo lớn hơn vật . 2. Ảnh của một vật tạo bởi gương cầu lồi là: a/. Ảnh ảo nhỏ hơn vật b/. Ảnh ảo lớn hơn vật c/. Ảnh thật nhỏ hơn vật d/. Ảnh thật lớn hơn vật 3. Biết góc hợp bởi tia tới và tia phản xạ là 600. Góc tới là: a/. 600 b/. 450 c/. 300 d/. 150 4. Một tia sáng chiếu tới gương phẳng và hợp với mặt gương một góc 300. góc phản xạ bằng: a/. 150 b/. 300 c/. 450 d/. 600 5. Cho một điểm sáng S cách gương phẳng 20cm. Cho S di chuyển song song với gương một đoạn 5cm. Ảnh ảo S’ của S bây giờ sẽ cách S 1 đoạn: a/. 20cm b/. 40cm c/. 15cm d/. 25cm 6. Chọn từ thích hợp điền vào chổ trống : a/. Khi trái đất ở giữa mặt trời và mặt trăng thì mặt trăng đi vào . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . của trái đất nên không được mặt trời . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b/. Cùng một vật, nếu đặt trước gương . . . . . . . . . . . . . . thì ảnh bằng vật, nếu đặt trước gương . . . . . . . . . . . . thì ảnh nhỏ hơn vật. 7. Định luật truyền thẳng ánh sáng: Trong môi trường . . . . . . . . . . . . . . và . . . . . . . . . . . . . .. ánh sáng truyền đi theo . . . . . . . . . . . . . 8. Vẽ tia sáng xuất phát từ A đến gương rồi phản xạ qua B B A 9. Khi hiện tượng nhật thực xảy ra có hai người đứng ở hai nơi trên trái đất, một người cho rằng đã xảy ra hiện tượng nhật thực tòan phần , người kia lại cho là xảy ra hiện tượng nhật thực một phần. Vì sao ? 10. Một người cao 1,7m đứng cách gương phẳng treo sát tường một khỏang 1,3m. Hỏi ảnh của người đó cao bao nhiêu và cách người đó bao nhiêu ? 2. §¸p ¸n - BiÓu ®iÓm: Đáp án Biểu điểm 1)d 2)a 3)c 4)d 5)b 6) a/ vùng bóng tối, chiếu sáng b/ phẳng, cầu lồi 7) trong suốt, đồng tính, đường thẳng 8) · B A· A¢ 9) Vì đứng trong vùng bóng tối của Mặt Trăng trên Trái Đất sẽ quan sát được nhật thực toàn phần, đứng trong vùng bóng nửa tối của Mặt Trăng trên Trái Đất sẽ quan sát thấy nhật thực một phần 10) Mặt nước hồ yên lặng coi như là một gương phẳng. Góc cây gần mặt đất ( mặt nước ) nên ảnh của nó cũng ỡ gần mặt nước . ngọn cây ở xa mặt nước nên ảnh của nó cũng ở xa mặt nước nhưng ở phía dưới mặt nước nên thấy ảnh lộn ngược dưới nước 0,5đ 0,5đ 0,5đ 0,5đ 0,5đ 1đ 1đ 1,5đ 2đ 1đ 1đ 3. KÕt qu¶ - Sè HS ch­a kiÓm tra: - Tæng sè bµi kiÓm tra: ........... Trong ®ã: §iÓm giái §iÓm kh¸ §iÓm TB §iÓm yÕu §iÓm kÐm TB trë lªn SL % SL % SL % SL % SL % SL % 4. NhËn xÐt, rót kinh nghiÖm: - NhËn xÐt trªn líp: vÒ tinh thÇn, th¸i ®é chuÈn bÞ ®å dïng; ý thøc lµm bµi. 5. H­íng dÉn häc bµi ë nhµ - GV h­íng dÉn HS häc vµ lµm BTVN -Xem trước phần “ m học”, chuẩn bị bài “Nguồn âm” mỗi nhóm mang theo: + 1miếng lá chuối còn xanh + 1 sợi dây thun tròn + 1 ly thủy tinh, 1 muỗng ---------------------------------------------------------------------------- Ngµy so¹n: 05 /10 / 2012 Ngµy gi¶ng:31 / 10 / 2012 TiÕt11: NGUỒN ÂM I. Môc tiªu bµi häc: 1. Kiến thức: Nêu được đặc điểm chung của nguồn âm. 2. Kĩ năng: Nhận biết được một số nguồn âm thường gặp trong cuộc sống. 3. Thái độ: Rèn tính cẩn thận, chu đáo, thực tế, yêu thích bộ môn. * KiÕn thøc träng t©m: đặc điểm chung của nguồn âm II. ChuÈn bÞ: 1.Giáo viên: + 7 ống nghiệm có đổ nước. + Lá chuối, lá dừa. 2.Học sinh: mỗi nhóm + 1 sợi dây cao su mãnh. + 1 thìa và một cốc thuỷ tinh mỏng. + 1 âm thoa và một búa cao su. + trống và dùi trống 3. Gîi ý øng dông CNTT: M¸y chiÕu III. Tæ chøc c¸c ho¹t ®éng häc tËp: 1. æn ®Þnh tæ chøc(2 phót): - Líp tr­ëng b¸o c¸o sü sè 2. KiÓm tra bµi cò (5 phót): * §Æt vÊn ®Ò vµo bµi: Giới thiệu chương II (SGK). - Đọc thông báo đầu chương II. - Giáo viên nêu 5 vấn đề cần nghiên cứu trong chương. * Giới thiệu bài: HS đọc phần mở bài. - Vậy âm thanh được tạo ra như thế nào ? (âm có đặc điểm gì ? ) 3. Bµi míi: C¸c ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß Néi dung Hoạt động 1: Tìm hiểu về nguồn âm - Nhận biết nguồn âm ? – HS đọc C1 và trả lời C1 => Tiếng còi ôtô, tiếng nói chuyện . . . . . . . * Gv: Vậy vật phát ra âm gọi là nguồn âm. - HS cho VD 1 số nguồn âm ? =>Còi xe máy, trống, đàn . . . . . . . . * Tất cả các vật phát ra âm đều được gọi là nguồn âm. Vậy các nguồn âm có chung đặc điểm gì ? chúng ta cùng nghiên cứu sang phần II Hoạt động 2: Tìm hiểu đặc điểm chung của nguồn âm. a- HS đọc và làm thí nghiệm 1 theo nhóm - Vị trí cân bằng của dây CS là gì ? + HS quan sát sự rung động của dây cao su và lắng nghe âm phát ra. => C3: Dây cao su rung động(dao động) thì âm phát ra. b- Thí nghiệm 2 (theo nhóm): Gõ vào cốc thuỷ tinh hoặc mặt trống. - Phải kiểm tra như thế nào để biết mặt trống rung động ? (để mãnh giấy nhẹ lên mặt trống à giấy nảy lên ; để quả bóng sát mặt trống à quả bóng nảy lên) => C4: Cốc thuỷ tinh phát ra âm, thành cốc thuỷ tinh có rung động – nhận biết như trên. c- Thí nghiệm 3 (theo nhóm): HS đọc thí nghiệm, làm thí nghiệm, lắng nghe, quan sát và trả lời C5 => C5 Âm thoa có dao động Kiểm tra bằng cách: - Đặt con lắc bấc sát 1 nhánh. -Dùng tay giữ chặt 2 nhánh âm thoa -Dùng 1 tờ giấy đặt trên nước. Khi âm thoa phát âm ta chạm 1 nhánh âm thoa vào mép tờ giấy thì thấy nước bắn tung toé lên. - Vậy làm thế nào để vật phát ra âm ? - Làm thế nào để kiểm tra xem vật có dao động không ? à HS rút ra kết luận. Hoạt động 3: Vận dụng (cho HS hoạt động cá nhân) => C6 => Kèn lá chuối, lá dừa à phát ra âm. => C7 => Dây đàn ghita à dây đàn dao độngà phát ra âm ( cả không khí trong hộp đàn dao động cũng phát ra nốt nhạc) * Khi thổi sáo: cột không khí trong sáo dao động à phát ra âm - Nếu các bộ phận đó đang phát ra âmmà muốn dừng lại thì phải làm thế nào ? (giữ cho vật đó không dao động) => C8 : Thổi nắp viết hoặc 1 lọ nhỏ à phát ra âm (huýt được sáo) => C9: + Ống nghịêm và nước trong ống nghiệm dao động + Ống có nhiều nước nhất phát ra âm trầm nhất, ống có ít nước phát ra âm bổng nhất. + Cột không khí trong ống dao động. + Ống có cột khí dài nhất (ít nước) phát ra âm trầm nhất. Ống có cột khí ngắn nhất (nhiều nước) phát ra âm bổng nhất. I/ Nhận biết nguồn âm: Vật phát ra âm gọi là nguồn âm. II/ Các nguồn âm có chung đặc điểm gì ? Vị trí cân bằng của dây cao su là vị trí đứng yên, nằm trên đường thẳng - Sự rung động (chuyển động) qua lại vị trí cân bằng của dây cao su, thành cốc gọi là dao động. Khi phát ra âm, các vật đều dao động (rung động) III/ Vận dụng: C6 Kèn lá chuối, lá dừa à phát ra âm. C7 Dây đàn ghita à dây đàn dao độngà phát ra âm ( cả không khí trong hộp đàn dao động cũng phát ra nốt nhạc) * Khi thổi sáo: cột không khí trong sáo dao động à phát ra âm - Nếu các bộ phận đó đang phát ra âmmà muốn dừng lại thì phải làm thế nào ? (giữ cho vật đó không dao động) C8 Thổi nắp viết hoặc 1 lọ nhỏ à phát ra âm (huýt được sáo) C9 + Ống nghịêm và nước trong ống nghiệm dao động + Ống có nhiều nước nhất phát ra âm trầm nhất, ống có ít nước phát ra âm bổng nhất. 4. Cñng cè (5 phót): GV kh¾c s©u cho HS kiÕn thøc, kü n¨ng: Các vật phát ra âm có chung đặc điểm gì ? (các vật phát ra âm đều dao động) HS đọc mục : có thể em chưa biết Bộ phận nào trong cổ phát ra âm ? (dây âm thanh dao động) Phương án kiểm tra: Đặt tay sát cổ họng thấy rung. 5. H­íng dÉn VN (3 phót): GV h­íng dÉn HS häc vµ lµm BTVN: Học bài, hoàn chỉnh từ câu C1 -> C9 vào vở bài tập Làm bài tập 10.1 à 10.5 sách bài tập. Đọc thêmcó thể em chưa biết. -------------------------------------------------------------- Ngµy so¹n: 05 /10 / 2012 Ngµy gi¶ng:07 / 11 / 2012 TiÕt 12: ĐỘ CAO CỦA ÂM I. Môc tiªu bµi häc: 1. Kiến thức: Nêu được mối liên hệ giữa độ cao và tần số của âm, sử dụng được thuật ngữ âm cao (âm bổng) , âm thấp (âm trầm) và tần số khi so sánh 2 âm. 2. Kĩ năng: Làm thí nghiệm để hiểu tần số là gì, thấy được mối quan hệ giữa tần số dao động và độ cao của âm. 3.Thái độ: Nghiêm túc trong học tập , có ý thức vận dụng kiến thức vào thực tế. * KiÕn thøc träng t©m: Nêu được mối liên hệ giữa độ cao và tần số của âm, sử dụng được thuật ngữ âm cao (âm bổng) , âm thấp (âm trầm) và tần số khi so sánh 2 âm II. ChuÈn bÞ: 1. Giáo viên: giá thí nghiệm, 1 con lắc đơn dài 20cm và 40cm, 1 đĩa quay có gắn động cơ, 1 nguồn điện, 1 tấm bìa mỏng. 2. Học sinh: 1 lá thép mỏng gắn chặt vào hộp gỗ rỗng. 3. Gîi ý øng dông CNTT: M¸y chiÕu III. Tæ chøc c¸c ho¹t ®éng häc tËp: 1. æn ®Þnh tæ chøc(2 phót): - Líp tr­ëng b¸o c¸o sü sè 2. KiÓm tra bµi cò (5 phót): - Nêu đặc điểm chung của nguồn âm? Làm BT 10.1 và 10.2 trong SBT - Giải thích vì sao chúng ta có thể phát ra âm bằng miệng ? Trả lời: + Các vật phát ra âm đều dao động. + BT 10.1: Câu D + BT 10.2: Câu D + Vì khi ta nói không khí từ phổi đi lên khí quản, qua thanh quản đủ mạnh và nhanh làm cho dây âm thanh dao động phát ra âm. - Khi bay, các côn trùng (ruồi, muỗi ,…) tạo ra tiếng vo ve ấy phát ra từ đâu? + Khi bay các côn trùng đã vẫy những đôi cánh nhỏ của chúng rất nhanh (hàng mấy trăm lần/1s) những đôi cánh nhỏ đó đóng vai trò là màng dao động và phát ra âm thanh. * §Æt vÊn ®Ò vµo bµi: + Dùng dây cao su để các nhóm học sinh tạo ra những âm khác nhau và nhận xét mức độ âm. - 1 học sinh nam , 1 học sinh nữ hát – bạn nào hát giọng cao, bạn nào hát giọng thấp? * Gv đặt vấn đề như đầu bài SGK. 3. Bµi míi: C¸c ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß Néi dung Ho¹t ®éng 1: Hoạt động 2: Quan sát dao động nhanh chậm và nghiên cứu khái niệm tần số . * Thí nghiệm 1 : (H11.1) Gv thí nghiệm – hs đếm số dao động của con lắc trong 10 giây và tính số dao động của con lắc. Hs nhóm thí nghiệm : Tính số dao động của từng con lắc trong 10 giây – điền vào bảng C1 * Gv thông báo khái niệm tần số và và đơn vị tần số - C2: Hãy cho biết tần số dao động mỗi con lắc? Con lắc nào có tần số lớn hơn? + Con lắc có dây ngắn hơn có tần số dao động lớn hơn - Nhóm thảo luận rút ra kết luận. Hoạt động 3 : Nghiên cứu mối liên hệ giữa tần số và độ cao của âm. * Thí nghiệm 2 : (H11.2) - Gv giới thiệu dụng cụ làm thí nghiệm 2 + Hs làm thí nghiệm theo nhóm và trả lời C3 (chậm, thấp, nhanh, cao) * Thí nghiệm 3 : Gv làm thí nghiệm trước – nhóm làm thí nghiệm và lắng nghe âm phát ra khi đĩa quay chậm, đĩa quay nhanh. + Nhóm thảo luận và trả lời C4 (chậm…. ,thấp, … nhanh…….., cao) . + Hs làm việc cá nhân * Gv hướng dẫn đi đến kết luận SGK. Dao động càng nhanh (hoặc chậm) , tần số dao động càng lớn (hoặc nhỏ), âm phát ra càng cao (thấp). I/ Dao động nhanh, chậm- tần số: - Số dao động trong 1 giây gọi là tần số. - Đơn vị tần số là hec, kí hiệu : Hz Nhận xét: Dao động càng nhanh (hoặc chậm) , tần số dao động càng lớn (hoặc nhỏ) II/ Âm cao ( âm bổng), âm thấp (âm trầm) : - Am phát ra càng cao ( càng bổng ) khi tần số dao động càng lớn. - Âm phát ra càng thấp ( càng trầm ) khi tầng số dao động càng nhỏ. . 4. Cñng cè (5 phót): GV kh¾c s©u cho HS kiÕn thøc, kü n¨ng: - Cho cá nhân Hs suy nghĩ trả lời câu C5? C5: - Vật có tần số 50Hz phát ra âm thấp hơn. - Vật có tần số 70Hz phát ra âm nhanh hơn. - Cho Hs thảo luận trả lời câu C6? C6: - Khi vặn dây đàn căng ít thì âm phát ra thấp (trầm) , tần số nhỏ. Khi vặn cho dây đàn căng nhiều thì âm phát ra cao (bổng), tần số dao động lớn. - Cho Hs làm TN trả lời câu C7? C7: - Am phát ra cao hơn khi góc miếng bìa chạm vào hàng lỗ gần vành đĩa. - Am cao (bổng), âm thấp (trầm) phụ thuộc vào yếu tố nào? Phụ thuộc vào tần số dao động. - Gv cho hs đọc mục “có thể em chưa biết”. 5. H­íng dÉn VN (3 phót): GV h­íng dÉn HS häc vµ lµm BTVN Học thuộc phần ghi nhớ, hoàn chỉnh từ câu C1 -> C7 vào vở BT. Làm BT 11.2 à 11.4 /SBT. ------------------------------------------------------ Ngµy so¹n:10/11/2012 Ngµy gi¶ng: 16/11/2012 TiÕt 13 ®é to cña ©m I. Môc tiªu bµi häc: 1. KiÕn thøc : - Nªu ®­îc mèi liªn hÖ gi÷a biªn ®é dao ®éng vµ ®é to cña ©m . - So s¸nh ®­îc ©m to , ©m nhá . 2. Kü n¨ng : - Qua thÝ nghiÖm rót ra ®­îc : + Kh¸i niÖm biªn ®é dao ®éng. + §é to nhá cña ©m phô thuéc vµo biªn ®é . 3. Th¸i ®é : Nghiªm tóc trong häc tËp . Cã ý thøc vËn dông kiÕn thøc vµo thùc tÕ . * KiÕn thøc träng t©m: §é to nhá cña ©m phô thuéc vµo biªn ®é . II. ChuÈn bÞ: 1. GV:B¶ng phô, 1 trèng , dïi , 1 gi¸ thÝ nghiÖm , 1 con l¾c ( bãng ) 1 l¸ thÐp . 2. HS: §å dïng häc tËp, 3. Gîi ý øng dông CNTT: M¸y chiÕu III. Tæ chøc c¸c ho¹t ®éng häc tËp: 1. æn ®Þnh tæ chøc(2 phót): - Líp tr­ëng b¸o c¸o sü sè 2. KiÓm tra bµi cò (5 phót): - C©u hái: HS1: Lµm bµi 11.4 HS2: TTÇn sè lµ g× ?§¬n vÞ tÇn sè ? ¢m cao , thÊp phô thuéc nh­ thÕ nµo vµo tÇn sè ? -§¸p ¸n: 11.4 a/ Con muçi vç c¸nh nhiÒu h¬n con ong ®Êt . b/ TÇn sè dao ®éng cña c¸nh chim nhá h¬n 20 Hz nªn kh«ng nghe ®­îc ©m do c¸nh chim ®ang bay t¹o ra. HS2: Nªu ®­îc nh­ phÇn ghi nhí SGK trang 33 * §Æt vÊn ®Ò vµo bµi: GV: Nªu vÊn ®Ò nh­ phÇn më bµi SGK ” Khi nµo vËt ph¸t ra ©m to, khi nµo vËt ph¸t ra ©m nhá ?” 3. Bµi míi: C¸c ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß Néi dung H§1 : Nghiªn cøu vÒ biªn ®é dao ®éng, mèi liªn hÖ gi÷a biªn ®é dao ®éng vµ ®é to cña ©m ph¸t ra . GV: Yªu cÇu HS ®äc thÝ nghiÖm 1 SGK . GV? ThÝ nghiÖm gåm nh÷ng dông cô g× ? TiÕn hµnh thÝ nghiÖm nh­ thÕ nµo ? HS: Dông cô : Th­íc thÐp, hép gç . TiÕn hµnh : Nh­ h­íng dÉn SGK GV: Yªu cÇu c¸c nhãm HS lµm thÝ nghiÖm . H­íng dÉn HS quan s¸t dao ®éng cña ®Çu th­íc , l¾ng nghe ©m ph¸t ra vµ ®iÒn vµo b¶ng 1 . HS: Lµm thÝ nghiÖm theo nhãm vµ ®iÒn kÕt qu¶ vµo b¶ng 1. GV: Th«ng b¸o vÒ biªn ®é dao ®éng . GV: Yªu cÇu HS lµm viÖc c¸ nh©n hoµn thµnh C2. HS: Tr¶ lêi C2. Th¶o luËn toµn líp ®Ó cã c©u tr¶ lêi ®óng . GV? B»ng mét chiÕc trèng vµ mét qu¶ bãng treo trªn sîi d©y , h·y nªu ph­¬ng ¸n lµm thÝ nghiÖm ®Ó kiÓm tra nhËn xÐt C2 . HS: Nªu ph­¬ng ¸n thÝ nghiÖm GV: Söa ch÷a vµ yªu cÇu HS lµm thÝ nghiÖm kiÓm chøng . L­u ý : Quan s¸t biªn ®é dao ®éng cña qu¶ bãng vµ l¾ng nghe ©m ph¸t ra . HS: Lµm thÝ nghiÖm theo nhãm , quan s¸t vµ l¾ng nghe ©m ph¸t ra . GV? Khi gâ nhÑ vµ khi gâ m¹nh ©m ph¸t ra nh­ thÕ nµo ? biªn ®é dao ®éng cña qu¶ bãng nh­ thÕ nµo ? HS: Gâ nhÑ : ¢m nhá Qu¶ bãng dao ®éng víi biªn ®é nhá . Gâ m¹nh : ¢m to Qu¶ bãng dao ®éng víi biªn ®é lín . GV: Yªu cÇu HS hoµn thµnh C3. Th¶o luËn ®Ó thèng nhÊt c©u tr¶ lêi ®óng . ( Chó ý HS yÕu ) GV: Yªu cÇu HS hoµn thµnh kÕt luËn trang 35 SGK. HS: Th¶o luËn ®Ó rót ra kÕt luËn . GV ®Æt vÊn ®Ò: §¬n vÞ ®o ®é to cña ©m lµ g×? H§2 : T×m hiÓu ®é to cña mét sè ©m . GV : Yªu cÇu HS nghiªn cøu SGK . GV? §¬n vÞ ®o ®é to cña ©m lµ g× ? KÝ hiÖu ? HS: Tr¶ lêi . GV: §Ó ®o ®é to cña ©m ng­êi ta dïng m¸y ®o . GV : Giíi thiÖu ®é to cña mét sè ©m trong b¶ng 2 trang 35 SGK. GV? §é to cña ©m lµ bao nhiªu th× lµm ®au tai . HS: > 130 dB. GV: Giíi thiÖu : Giíi h¹n « nhiÔm tiÕng ån : 70 dB. GV: Liªn hÖ: Trong chiÕn tranh, ng­êi d©n ë gÇn chç bom næ tuy kh«ng bÞ ch¶y m¸u nh­ng l¹i bÞ ®iÕc tai do ®é to cña ©m lín h¬n 130 dB lµm cho mµng nhÜ bÞ thñng . H§3 : VËn dông – Cñng cè . GV : Yªu cÇu HS lµm viÖc c¸ nh©n tr¶ lêi C4, C5, C6 . GV kiÓm tra råi cho HS th¶o luËn . Víi C5: GV? Kho¶ng c¸ch nµo lµ biªn ®é ? GV: KiÓm tra xem HS cã kÎ MO vu«ng gãc víi d©y ®µn ë vÞ trÝ c©n b»ng kh«ng . GV? T¹i sao ng­êi ta nãi “ më ®µi to ®Õn thñng c¶ mµng loa” c©u nãi ®ã cã ý ®óng kh«ng ? Gi¶I thÝch ? GV: Cho HS ­íc l­îng tiÕng ån trªn s©n tr­êng trong giê ra ch¬i . GV? §é to cña ©m phô thuéc nh­ thÕ nµo vµo nguån ©m ? ? §¬n vÞ ®o ®é to cña ©m lµ g× ? I. ¢m to , ©m nhá – Biªn ®é dao ®éng -ThÝ nghiÖm 1 - N©ng ®Çu th­íc lÖch nhiÒu Th­íc dao ®éng m¹nh ¢m ph¸t ra to. - N©ng ®Çu th­íc lÖch Ýt §Çu th­íc dao ®éng yÕu ©m ph¸t ra nhá . * §é lÖch lín nhÊt cña vËt dao ®éng so víi vÞ trÝ c©n b»ng cña nã ®­îc gäi lµ biªn ®é dao ®éng . C2: §Çu th­íc lÖch khái vÞ trÝ c©n b»ng cµng nhiÒu , biªn ®é dao ®éng cµng lín , ©m ph¸t ra cµng to. - ThÝ nghiÖm 2 C3: Qu¶ bãng lÖch cµng nhiÒu chøng tá biªn ®é dao ®éng cña mÆt trèng cµng lín , tiÕng trèng cµng to . * KÕt luËn : ¢m ph¸t ra cµng to khi biªn ®é dao ®éng cña nguån ©m cµng lín . II. §é to cña mét sè ©m . - §é to cña ©m ®ùoc ®o b»ng ®¬n vÞ ®ªxiben . KÝ hiÖu dB III. VËn dông C4: Khi g¶y m¹nh d©y ®µn, d©y ®µn dao ®éng m¹nh, biªn ®é dao ®éng cña d©y ®µn lín, tiÕng ®µn sÏ to . C5: Biªn ®é dao ®éng cña ®iÓm M trong tr­êng hîp a lín h¬n . C6: Khi m¸y thu thanh ph¸t ra ©m to th× mµng loa dao déng m¹nh , biªn ®é dao ®éng cña mµng loa lín vµ ng­îc l¹i . C7:TiÕng ån ë s©n tr­êng kho¶ng 70 ®Õn 80 dB 4. Cñng cè (5 phót): GV: Cho HS ®äc phÇn “Cã thÓ em ch­a biÕt” GV: ¢m truyÒn ®Õn tai Mµng nhÜ dao ®éng . ¢m to Mµng nhÜ dao ®éng víi biªn ®é lín mµng nhÜ bÞ c¨ng qu¸ nªn thñng ®iÕc tai . GV? Khi cã ©m qu¸ to , ng­êi ta th­êng cã ®éng t¸c g× ®Ó b¶o vÖ tai ? HS: LÊy hai tay bÞt vµo tai hoÆc lÊy b«ng bÞt tai .. 5. H­íng dÉn VN (3 phót): GV h­íng dÉn HS häc vµ lµm B