Bài giảng Môn Vật lý lớp 7 - Tuần 19 - Tiết 19 - Bài 17 - Sự nhiễm điện do cọ sát

Tuần 19 tiết 19 Ngày soạn: 12/01/2008 Ngày dạy: 14/01/2008 CHƯƠNG III ĐIỆN HỌC Bài 17 SỰ NHIỄM ĐIỆN DO CỌ SÁT I/ MỤC TIÊU: HS mô tả được một hiện tượng hoặc một thí nghiệm chứng tỏ vật bị nhiễm điện do cọ sát. Giải thích được một số hiện tượng nhiễm điện do cọ sát trong thực tế. II/ CHUẨN BỊ: Mỗi nhóm một thước nhựa, mảnh nilông. Một quả cầu nhựa bằng xốp, 1 giá treo. Một mảnh len hoặc vải dạ, một số mẩu giấy vụn. III/ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC: Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Hoạt động 1: Tổ chức tình huống học tập 7’) Gọi HS mô tả hiện tượng trong ảnh đầu chương III, nêu thêm các hiện tượng khác. Nêu mục tiêu của chương III để tìm hiểu các loại điện tích trước tiên ta tìm hiểu một cacchs nhiễm điện cho các vật là “Nhiễm điện do cọ sát” Vào những ngày hanh khô khi cởi áo bằng len dạ ta thấy hiện tượng gì? GV thông báo những hiện tượng cụ thể tương tự trong tự nhiên. Quan sát hình vẽ trang 47 SGK Đọc SGK trang 47 nêu những mục tiêu cần đạt được của chương III. Ta thấy có tia chớp sáng li ti và tiếng nổ lách tách. Hoạt động 2: Làm thí nghiệm phát hiện ra vật bị cọ sát có khả năng hút các vật khác (15’) Yêu cầu HS làm thí nghiệm 1, nêu các bước và dụng cụ cần thiết. Löu yù HS kieåm tra thöû tröôcs khi coï saùt ñaõ coù hieän töôïng gì xaûy ra vôùi thöôùc nhöïa hay chöa? Nhaéc nhôû HS caùch coï saùt caùc vaät sau ñoù ñöa laïi gaàn caùc vaät ñeå phaùt hieän ra hieän töôïng xaûy ra roài ghi keát quaû vaøo baûng keát quaû thí nghieäm 1. Töø baûng thí nghieäm caùc nhoùm thaûo luaän, löïa choïn cuïm töø thích hôïp ñeå ñieàn vaøo choõ troáng. Höôùng daãn HS thaûo luaän ñeå thoáng nhaát yù kieán roài ruùt ra keát luaän ghi vôû. HS ñoïc thí nghieäm 1, neâu caùc duïng cuï vaø caùch tieán haønh thí nghieäm. Tieán haønh thí nghieäm theo nhoùm, moãi HS ñeàu phaûi tieán haønh thí nghieäm, ghi keát quaû thí nghieäm vaøo baûng. Tham gia thaûo luaän trong nhoùm, choïn töø thích hôïp ñieàn vaøo choá troáng trong keát luaän. Keát luaän 1: Nhieàu vaät sau khi bò coï saùt coù khaû naêng huùt caùc vaät khaùc. Hoaït ñoäng 3: Phaùt hieän vaät bò nhieãm ñieän coù khaû naêng laøm saùng boùng ñeøn cuûa buùt thöû ñieän (15’) Vì sao nhieàu vaät sau khi bò coï saùt laïi coù khaû naêng huùt caùc vaät khaùc Höôùng daãn HS kieåm tra caùc phöông aùn maø HS neâu ra. GV höôùng daãn HS laø thí nghieäm 2, löu yù kieåm tra buùt thöû vôùi maûnh toân tröôùc khi ñaët vaøo maûnh nhöïa coi coù saùng hay khoâng. Thaûo luaän giöõa caùc nhoùm ñeå ruùt ra keát luaän GV tieán haønh thí nghieäm ñeå HS kieåm tra töø ñoù ruùt ra keát uaän ghi vaøo vôû. Caùc vaät sau khi coï saùt coù khaû naêng huùt caùc vaät nheï vaø claøm saùng boùng ñeøn ta noùi caùc vaät ñoù bò nhieãm ñieän hay caùc vaät mang ñieän tích Suy nghó, neâu caùc phöông aùn traû lôøi vaø caùch laøm thí gnhieäm kieåm tra Tieán haønh thí nghieäm 2 theo nhoùm. Chuù yù quan saùt hieän töôïng xaûy ra, thaáy ñöôïc boùng ñeøn cuûa buùt thöû ñieän saùng. Hoaøn thaønh keát luaän 2 Keát luaän 2: Nhieàu vaät bò nhieãm ñieän coù khaû naêng laøm saùng boùng ñeøn. Hoaït ñoäng 4: Vaän duïng, cuûng coá (6’) Cho HS thaûo luaän (theo töøng baøn) caâu hoûi C1, C2, C3 sau ñoù thaûo luaän chung caû lôùp. GV choát laïi caâu traû lôøi ñuùng. Löu yù HS söû duïng caùc thuaät ngöõ cho chính xaùc Qua baøi hoïc ngaøy hoâm nay chuùng ta caàn ghi nhôù ñieàu gì? Ñoïc phaàn coù theå em chöa bieát. Thaûo luaän nhoùm caâu traû lôøi cho caâu C1, C2, C3 Tham gia nhaän xeùt caâu traû lôøi cuûa caùc baïn. Hoïc thuoäc phaøn ghi nhôù ngay taïi lôùp. IV/ HÖÔÙNG DAÃN VEÀ NHAØ: Hoïc thuoäc phaàn ghi nhôù Laøm baøi taäp 17.2, 17.2, 17.3 (trang 18 SBT) Tuần 20 tiết 20 Ngày soạn: 19/01/2008 Ngày dạy: 21/01/2008 Bài 18 HAI LOAÏI ÑIEÄN TÍCH I/ MỤC TIÊU: Bieát coù hai loaïi ñieän tích laø ñieän tích aâm vaø ñieän tích döông, cung daáu thì daåy nhau, khac daáu thì huùt nhau. Neâu ñöôïc caáu taïo cuûa nguyeân töû. Bieát vaät mang ñieän tích aâm thöøa eâlectroân, vaät mang ñieän tích döông thöøa eâlectroân II/ CHUẨN BỊ: Tranh phoùng to moâ hình nguyeân töû. Maûnh niloâng, buùt chì hoaëc ñuõa nhöïa Maûnh len hoaëc daï. III/ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC: Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Hoaït ñoäng 1: Kieåm tra baøi cuõ (7’) HS 1: Coù theå laøm cho moät vaät nhieãm ñieän baèng caùch naøo? Vaät nhieãm ñieän coù tính chaát gì? Neâu phöông aùn laøm thí nghieäm kieåm tra. HS 2: Laøm thí nghieäm kieåm tra phöông aùn cuûa HS 1 sau khi GV nhaän xeùt. Ta ñaõ bieát caùch laøm cho caùc vaäït bò nhieãm ñieän, vaäy neáu ñaët 2 vaät bò nhieãm ñieân lai gaàn nhau thì chuùng seõ nhö theá naøo? Baøi hoïc naøy seõ giuùp caùc em traû lôøi ñöôïc caâu hoûi naøy. HS 1: traû lôøi caâu hoûi, Neâu phöông aùn thí nghieäm. HS 2: Laøm thí nghieäm kieåm tra. Hoaït ñoäng 2: Laøm thí nghieäm taïo hai vaät bò nhieãm ñieän cuøng loaïi (10’) Yeâu caàu HS ñoïc thí nghieäm 1, tìm hieåu nhöõng duïng cuï caàn thieát ñeå tieán haønh thí nghieäm. Neâu caùch tieán haønh thí nghieäm. Yeâu caàu HS chuaån bò thí nghieäm 1 Neâu: + Hieän töôïng xaûy ra tröôùc khi thí nghieäm + Hieän töôïng xaûy ra sau khi thí nghieäm GV nhaän xeùt keát quaû caùc nhoùm, giaûi thích cho HS trong tröôøng hôïp naøy 2 maûnh niloâng nhieäm ñieän cuøng daáu. Vôùi hai gioáng nhau khaùc coù xaûy ra hieäïn töông nhö vaäy khoâng? Nhö vaäy vôùi hai vaät gioáng nhau cuøng nhieãm ñieän thì ta ñeàu ruùt ra ñöôïc nhaän xeùt nhö vaäy. Vaäy lieäu hai vaät nhieãm ñieän khaùc nhau thì chuùng ñaåy nhau hay huùt nhau? Chuùng ta seõ tieán haønh thí nghieäm ñeå kieåm chöùng ñieàu naøy. Ñoïc caùch thí nghieäm 1, laøm thí nghieäm theo söï höôùng daãn cuûa GV. Neâu hieän töôïng xaûy ra. Tröôùc khi coï saùt 2 maûnh niloâng khoâng coù hieän töôïng gì. Sau khi coï saùt 2 maûnh niloâng ñaåy nhau. HS ñöa ra caâu traû lôøi vaø laøm thí nghieäm kieåm chöùng. Nhaän xeùt: Hai vaät gioáng nhau, ñöôïc coï saùt nhö nhau thì mang ñieän tích cuøng loaïi vaø khi ñöôïc ñaët gaàn nhau thì chuùng ñaåy nhau. Hoaït ñoäng 3: Laøm thí nghieäm taïo hai vaät bò nhieãm ñieän khaùc loaïi (10’) Yeâu caàu HS ñoïc thí nghieäm 2, tìm hieåu nhöõng duïng cuï caàn thieát ñeå tieán haønh thí nghieäm. Löu yù HS thöïc hieän thí nghieäm theo caùc böôùc vaø kieåm tra: + Chöa coï saùt thanh naøo. + Sau khi coï saùt thanh thuyû tinh. + Sau khi coï saùt caû 2 thanh. Hoaøn thaønh nhaän xeùt trang 51 vaø ghi vaøo vôû. Taïi sao ta bieát chuùng nhieãm ñieän khaùc loaïi? Ñoïc caùch thí nghieäm 2, laøm thí nghieäm theo söï höôùng daãn cuûa GV. Neâu hieän töôïng xaûy ra: + Ñuõa nhöïa, thanh thuyû tinh chöa nhieãm ñieän: Chöa coù hieän töôïng gì xaûy ra. + Thanh thuyû tinh nhieãm ñieän: Thanh thuyû tinh huùt ñuõa nhöïa. + Thanh thuyû tinh vaø ñuõa nhöïa ñeàu nhieãm ñieän: Thanh thuyû tinh huùt ñuõa nhöïa maïnh hôn. Caùc nhoùm thaûo luaän ñöa ra nhaän xeùt, thoáng nhaát yù kieán vaø choïn töø thich hôïp ñieàn vaøo choã troáng Nhaän xeùt: Thanh nhöïa saãm maøu vaø thanh thuyû tinh khi coï saùt thì chuùng huùt nhau do chuùng mang ñieän tích khaùc loaïi. Vì neáu nhieãm ñieän cuøng loaïi thì chuùng seõ ñaåy nhau. Hoaït ñoäng 4: Hoaøn thaønh keát luaän (5’) Yeâu caàu HS hoaøn thaønh keát luaän Thoâng baùo veà quy öôùc veà 2 loaïi ñieän tích. Yeâu caàu HS vaän duïng traû lôøi caâu hoûi C1 Hoaøn thaønh keát luaän vaø ghi vaøo vôû: Keát luaän: coù hai loaïi ñieän tích. Caùc vaät mang ñieän tích cuøng loaïi thì ñaåy nhau, caùc loaïi mang ñieän tích khaùc loaïi thì huùt nhau. Coù hai loaïi ñieän tích: Ñieän tích döông (+) vaø ñieän tích aâm (-). Nhôù quy öôùc veà ñieän tích vaø vaän duïng traû lôøi caâu hoûi C1 Hoaït ñoäng 5: Tìm hieåu sô löôïc veà caáu taïo nguyeân töû (10’) Treo tranh veõ moâ hình ñôn giaûn cuûa nguyeân töû hình 18.4. Yeâu caàu HS ñoïc phaàn II (SGK trang 51), ñöa baøi taäp ñaõ chuaån bò saün cho HS. Neâu sô löôïc veà caáu taïo nguyeân töû. Höôùng daãn HS vaän duïng hoaøn thaønh caâu hoûi C2, C3, C4. Khi naøo moät vaät nhieãm ñieän aâm, nhieãm ñieän döông. Theo doõi moâ hình vaø ñoïc phaàn II, thaûo luaän nhoùm hoaøn thaønh baøi taäp GV giao. HS leân baûng döïa vaøo moâ hình nguyeân töû neâu caáu taïo nguyeân töû, caùc HS khaùc theo doõi vaø nhaän xeùt. Caù nhaân HS hoaøn thaønh caùc caâu hoûi vaø thaûo luaän tröôùc lôùp ñeå choïn ra phöông aùn ñuùng. Moät vaät nhieãm ñieän aâm khi nhaän theâm eâlectroân, nhieãm ñieän döông khi maát bôùt eâlectroân. IV/ HÖÔÙNG DAÃN VEÀ NHAØ: (2’) Vaän duïng nhöõng kieán thöùc ñaõ hoïc haõy hoaøn thaønh caùc baøi taäp 18.1, 18.2, 18.3, 18.4 trong SBT trang 19 Tuần 21 tiết 21 Ngày soạn: 26/01/2008 Ngày dạy: 28/01/2008 Bài 19 DOØNG ÑIEÄN – NGUOÀN ÑIEÄN I/ MỤC TIÊU: Moâ taû ñöôïc moät thí nghieäm taïo ra doøng ñieän, nhaän bieát coù doøng ñieän, neâu ñöôïc khaùi nieäm veà doøng ñieän. Neâu ñöôïc taùc duïng chung cuûa nguoàn ñieän laø taïo ra doøng ñieän. II/ CHUẨN BỊ: Tranh phoùng to hình 19.1, 19.2, 19.3 (SGK), moät bình aéc quy. Moät soá loaïi pin, maûnh toân, buùt thöû ñieän, boùng ñeøn pin, daây ñieän. III/ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC: Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Hoaït ñoäng 1: Kieåm tra baøi cuõ (7’) HS 1: Coù maáy loaïi ñieän tích? Neâu söï töông taùc giöõa caùc vaät mang ñieän tích. HS 2: Theá naøo laø vaät mang ñieän tích döông, mang ñieän tích aâm? Neâu lôïi ích vaø thuaän tieän khi söû duïng ñieän. Caùc thieát bò duøng ñieän haèng ngaøy maø chuùng ta söû duïng chæ hoaït ñoäng ñöôïc khi coù doøng ñieän chaïy qua. Vaäy doøng ñieän laø gì? HS 1: Traû lôøi caâu hoûi. HS 2: Traû lôøi caâu hoûi vaø neâu nhöõng tieän ích cuûa doøng ñieän. Hoaït ñoäng 2: Tìm hieåu ñoøng ñieän laø gì? (10’) Treo tranh veù hình 19.1 yeâu caàu HS quan saùt vaø tìm hieåu söï töông töï giöõa doøng ñieän vaø doøng nöôùc, hoaøn thaønh caâu C1. Höôùng daãn HS thaûo luaän treân lôùp, choát laïi caâu traû lôøi ñuùng, ghi vôû. Traû lôøi caâu hoûi C2, löu yù HS söû duïng ñuùng töø chính xaùc trong khi hoaøn thaønh nhaän xeùt. Thoâng baùo cho HHS bieát doøng ñieän laø gì. Neâu daáu hieän nhaän bieát khi coù doøng ñieän chaïy qua caùc thieát bò ñieän. Nhaéc nhôû HS caån thaän khi söû duïng caùc thieát bò ñieän. Quan saùt tranh veõ, thao luaän nhoùm, thoáng nhaát yù kieán, ñieàn töø thích hôïp vaøo choã troáng. Tham gia thoaû luaän treân lôùp. Döï ñoaùn caâu C2, laøm thí nghieäm kieåm chöùng döï ñoaùn theo nhoùm töø ñoù hoaøn thaønh nhaän xeùt. Boùng ñeøn buùt thöû saùng khi coù caùc ñieän tích dòch chuyeån qua noù. Keát luaän: Doøng ñieän laø doøng caùc ñieän tích dòch chuyeån coù höôùng. Cho ví duï veà söï nhaän bieát coù doøng ñieän chaïy qua caùc thieát bò duøng ñieän. Löu yù söû duïng caùc thieát bò ñieän moät caùch an toaøn. Hoaït ñoäng 4: Tìm hieåu caùc nguoàn ñieän thöôøng duøng (5’) Thoâng baùo taùc duïng cuûa nguoàn ñieän, nguoàn ñieän coù hai cöïc laø cöïc döông (+) vaø cöïc aâm (-). Haõy neâu caùc nguoàn ñieän trong thöïc teá maø ta hay söû duïng. Chæ ra caùc cöïc cuûa pin vaø aéc quy. Naém ñöôïc taùc duïng cuûa nguoàn ñieän. Nhaän xeùt: Nguoàn ñieän coù khaû naêng cung caáp doøng ñieän deå caùc thieát bò ñieän hoaït ñoäng. + Moãi nguoàn ñieän coù hai cöïc laø cöïc döông (+) vaø cöïc aâm (-) Caùc nguoàn ñieän trong thöïc teá: Ñieän sinh hoaït, aéc quy, pin, ñiamoâ, moâ tô ñieän ¼ Chæ ra cöïc aâm vaø cöïc döông cuûa aéc quy, pin, caên cöù vaøo ñoù ñeå phaùt hieän ra cöïc aâm vaø döông cuûa nguoàn ñieän. Hoaït ñoäng 4: Maéc maïch ñieän ñôn giaûn (18’) Maéc maïch ñieän ñôn giaûn nhö hình 19.3 Neáu ñeøn khoâng saùng thì do nhöõng nguyeân nhaân naøo? Neâu caùch khaéc phuïc töøng nguyeân nhaân. Kieåm tra hoaït ñoäng cuûa caùc nhoùm, giuùp ñôõ nhoùm yeáu. Yeâu caàu caùc nhoùm leân trình baøy. Maéc maïnh ñieän theo nhoùm, thaûo luaän ñeå tìm ra nguyeân nhaân maïch hôû, caùch khaéc phuïc. Ñaïi dieän nhoùm leân ñieàn vaøo baûng nguyeân nhaân vaø chaùch khaùc phuïc. Nguyeân nhaân maïch hôû Caùch khaéc phuïc Daây toùc boùng ñeøn bò ñöùt Thay boùng ñeøn khaùc (boùng ñeøn toát) Ñui ñeøn tieáp xuùc khoâng toát Vaën laïi ñui ñeøn Caùc ñaàu daây tieáp xuùc khoâng toát Vaën chaët caùc choát noái Daây ñöùt ngaàm beân trong Noái laïi daây hoaëc thay daây môùi. Pin cuõ Thay pin môùi Hoaït ñoäng 5: Cuûng coá, vaän duïng (4’) Yeâu caàu HS lam baøi taäp 19.1 trang 20 trong SBT Höôùng daãn HS thaûo luaän keát quaû ñuùng vaø thoâng baùo ñoù laø caùc kieán thöùc caùc em caàn ghi nhôù khi hoïc baøi naøy. Caùc nhoùm thaûo luaän. IV/ HÖÔÙNG DAÃN VEÀ NHAØ: (1’) Hoïc thuoäc phaàn ghi nhôù. Laøm baøi taäp 19.3 trang 20 SBT vaø traû lôøi caùc caâu hoûi C4, C5, C6 trong SGK. Tuần 22 tiết 22 Ngày soạn: 15/02/2008 Ngày dạy: 17/02/2008 Bài 20 CHAÁT DAÃN ÑIEÄN – CHAÁT CAÙCH ÑIEÄN DOØNG ÑIEÄN TRONG KIM LOAÏI I/ MỤC TIÊU: Nhaän bieát ñöôïc chaát daãn ñieän laø gì? Chaát caùch ñieän laø gì? Bieát ñöôïc doøng ñieän trong kim loaïi laø doøng chuyeån dôøi coù höôùng cuûa caùc eâlectroân töï do. Bieát caùch maéc moät maïch ñieän ñôn giaûn. II/ CHUẨN BỊ: Phieáu ghi keát quaû thí nghieäm, phieáu hoïc taäp. Moät boùng ñeøn pin, 2 cuïc pin, moät coâng taéc, 5 doaïn daây ñieän coù voû boïc. III/ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC: Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Hoaït ñoäng 1: Kieåm tra baøi cuõ (5’) HS 1: Doøng ñieän laø gì? Nguoàn ñieän laø gì? HS 2: Neâu nhöõng nguyeân nhaân hôû maïch ñieän, caùch khaùc phuïc. Neáu giöõa hai moû keïp cuûa moät maïch ñieän coù nguoàn ta noái baèng moät ñoaïn baèng daây ñoàng thì trong maïch coù nguoàn ñieän hay khoâng, neáu ta noái baèng moät thanh nhöïa thì coù doøng ñieän hay khoâng? Thanh ñoàng vaø thanh nhöïa coù ñaëc ñieåm gì? Ñeå roõ ta seõ ñi vaøo baøi hoïc ngaøy hoâm nay. HS 1: Neâu khaùi nieäm. HS 2: Neâu nhöõng nguyeân nhaân vaø caùch khaéc phuïc. Hoaït ñoäng 2: Chaát daãn ñieän vaø chaát caùch ñieän (20’) Yeâu caàu HS ñoïc phaàn I trong SGK vaø traû lôøi caâu hoûi. + Chaát daãn ñieän laø gì? + Chaát caùch ñieän laø gì? Ñöa ra moät soá vaät lieäu daãn ñieän vaø moät soá vaät lieäu caùch ñieän vaø yeâu caàu HS phaân bieät ñaâu laø vaät lieâïu daãn ñieän, ñaâu laø vaät lieâïu caùch ñieän, laøm thí nghieäm kieåm chöùng. Quan saùt HS laøm thí nghieäm, höôùng daãn caùch maùch maïch ñieän, caùch kieåm tra. Caùc nhoùm ñöa keát quaû ñeå caû lôùp thaûo luaän, ñaùnh giaù. GV choát laïi, HS ghi vôû. Quan saùt boùng ñeøn vaø neâu nhöõng boä phaän laøm töø vaät lieäu daãn ñieän, vaät lieäu caùch ñieän. Yeâu caàu HS ñoïc vaø traû lôøi caâu C3, laáy moät soá ví duï veà vaät lieäu daãn ñeän, vaät lieäu caùch ñieän. Chuù yù: vaät lieäu caùch ñieän chæ coù tính chaât töông ñoái, noù tuyø thuoäc vaøo töøng ñieàu kieän cuï theå. Ñoïc phaàn I trong SGK ñeå traû lôøi caâu hoûi vaø ghi vaøo vôû. Chaát daãn ñieän laø chaát cho doøng ñieän chaïy qua, goïi laø vaät lieäu daãn ñieän. Chaát caùch ñieän laø chaát khoâng cho doøng ñieän chaïy qua, goïi laø vaät lieäu caùch ñieän. Thaûo luaän nhoùm ñeå phaân bieät vaät lieäu caùch ñieän vaø vaät lieäu daãn ñieän. Caùc nhoùm laøm thí nghieäm ñeå kieåm chöùng. Neâu nhaän xeùt vaø keát quaû cuûa caùc baïn trong lôùp + Vaät lieäu daãn ñieän: daây theùp, daây saét, daây ñoàng, ruoät buùt chì¼ + Vaät lieäu caùch ñieän: Voû nhöïa boïc ñieän, mieáng söù, thöôùc nhöïa¼ Quan saùt boùng ñeøn, chæ roõ caùc boä phaän daãn ñieän, caùc boä caùch phaän ñieän. Caù nhaân traû lôøi caâu C3, laáy ví duï cuï theå trong ñôøi soáng Hoaït ñoäng: Tìm hieåu doøng ñieän trong kim loaïi (10’) Yeâu caàu HS nhaéc laïi sô löôïc caáu taïo nguyeân töû Neáu trong nguyeân töû thieáu moät eâlectroân thì nguyeân töû mang ñieän tích gì? Trong kim loaïi coù caùc eâlectroân thoaùt ra khoûi nguyeân töû chuyeån ñoâng töï do trong kim loaïi. Trong kim loaïi coù caùc eâlectroân töï do, ñaây laø ñieåm khaùc vôùi vaät lieäu caùch ñieän. GV choát laïi, HS ghi vôû. Hoaøn thaønh phieáu hoïc taäp 2 ñeå tìm hieåu doøng ñieän trong kim loaïi ôû hình 20.4. Thaûo luaän treân lôùp ñeå thoáng nhaát keát quaû. GV choát laïi, HS ghi vôû: Khi coù doøng ñieän chaïy qua caùc eâlectroân khoâng coøn chuyeån ñoäng töï do nöõa maø noù chuyeån dôøi coù höôùng. Höôùng daãn HS thaûo luaän keát luaän, ghi vôû keát luaän ñuùng. Nhaéc laïi sô löôïc caáu taïo nguyeân töû. Luùc naøy nguyeân töû seõ mang dieän tích aâm. Nhaän xeùt: Trong kim loaïi coù caùc eâlectroân thoaùt ra khoûi nguyeân töû chuyeån ñoäng töï do trong kim loaïi vaø goïi laø eâlectroân töï do. Hoaøn thaønh phieáu hoïc taäp 2 theo nhoùm. Tham gia thaûo luaän treân lôùp. Keát luaän: Caùc eâlectroân töï do trong kim loaïi dòch chuyeån coù höôùng taïo thaønh doøng ñieän chaïy qua noù. Hoaït ñoäng 4: Ghi nhôù, vaän duïng (8’) Qua baøi hoïc naøy caùc em caàn ghi nhôù nhöõng vaán ñeà gì? Vaän duïng kieán thöùc vöøa hoïc ñeå hoaøn thaønh BT 1 trong SBT. Caùc vaät daãn ñieän, caùch ñieän ôû ñieàu kieän thöôøng. Traû lôøi nhöõng ñieàu caàn ghi nhôù qua baøi hoïc. Chia laøm 2 nhoùm ñeå thaûo luaän, ñöa ra keát quaû ñeå trao ñoåi treân lôùp. IV/ HÖÔÙNG DAÃN VEÀ NHAØ: (2’) Hoïc thuoäc phaàn ghi nhôù. Laøm baøi taäp 20.1, 20.2, 20.3 trong SBT trang 21. Tuần 23 tiết 23 Ngày soạn: 17/02/2008 Ngày dạy: 19/02/2008 Bài 21 SÔ ÑOÀ MAÏCH ÑIEÄN – CHIEÀU DOØNG ÑIEÄN I/ MỤC TIÊU: HS bieát veõ ñuùng sô ñoà cuûa moät maïch ñieän thöïc loaïi ñôn giaûn Maéc ñuùng moät maïch ñieän theo sô ñoà ñaõ cho Bieåu dieãn ñuùng baèng muõi teân chieàu doøng ñieän chaïy trong sô ñoà maïch ñieän Maéc ñöôïc maïnh ñieän ñôn giaûn II/ CHUẨN BỊ: Tranh phoùng to hoaëc baûng phuï veõ maïch ñieän hình 19.3 Chuaån bò caâu hoûi C4 ra baûng phuï Moãi nhoùm: Moät pin (1,5 ñeán 3V), moät ñeøn pin Moät coâng taéc Naêm ñoaïn daây coù voû boïc caùch ñieän Moät ñeøn pin oáng troøn coù laép saün pin III/ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC: Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Hoaït ñoäng 1: Kieåm tra baøi cuõ (10’) HS 1: Doøng ñieän laø gì? Neâu baûn chaát doøng ñieän trong kim loaïi. HS 2: Haõy maéc maïch ñieän nhö hình 19.3 Ñaët vaán ñeà: Ñoái vôùi caùc maïch ñieän phöùc taïp hôn nhö maïch ñieän trong gia ñình, maïch ñieän trong oâtoâ, xe maùy¼ Caùc thôï ñieän phaûi caên cöù vaøo ñaâu ñeå coù theå maéc ñuùng yeâu caàu? Luùc ñoù hoï phaûi caên cöù vaøo sô ñoà maïch ñieän, baøi hoïc hoâm nay chuùng ta cuøng tìm hieåu caùc kí hieäu duøng ñeå maéc sô ñoà maïch ñieän ñôn giaûn. HS 1: Neâu khaùi nieäm. HS 2: Maéc maïch ñieän nhö hình veõ. Caùc HS khaùc chuù yù laéng nghe vaø nhaän xeùt hình veõ cua baïn. Hoaït ñoäng 2: Söû duïng kí hieäu ñeå veõ sô ñoà maïch ñieän vaø maéc maïch ñieän theo sô ñoà (15’) Treo baûng kí hieäu moät soá boä phaän cuûa maïch ñieän. Löu yù giôùi thieäu kyõ caùch kí hieäu nguoàn ñieän. Söû duïng kí hieäu ñeå veõ sô ñoà maïch ñieän hình 19.3 Goïi moät HS leân baûng veõ sô ñoà maïch ñieän. Yeâu caàu moät soá HS trong lôùp nhaän xeùt baøi cuûa baïn. Veõ laïi sô ñoà khaùc cho maïch ñieän hinh 19.3, thay ñoåi vò trí caùc boä phaän trong maïch ñieän. Kieåm tra laïi coi maïch ñieän coù saùng hay khoâng. Kieåm tra, nhaéc nhôû nhöõng thao taùc sai maéc sai cuûa HS. Cho HS caùc nhoùm baøi veõ cuûa caùc nhoùm baïn treân baûng, coù theå boå xung phöông aùn khaùc nhau. Cho HS nhaän xeùt caùch maéc maïch ñieän cuûa moät soá nhoùm. Tìm hieåu vaø nhôù caùc kí hieäu cuûa moät soá boä phaän maïch ñieän. Vaän duïng ñeå veõ sô ñoà maïch ñieän hình 19.3 · · | ê Ä Coù theå maéc laïi nhö sau: | ê · · Ä Trong moãi nhoùm thay nhau maéc laïi maïch ñieän vôùi vò trí caùc boä phaän maïch ñieän thay ñoåi, veõ laïi sô ñoà maïch ñieän. Nhoùm naøo xong leân baûng veõ sô ñoà maïch ñieän cuûa nhoùm mình leân treân baûng. Tham gia nhaän xeùt sô ñoà maïch ñieän cuûa caùc nhoùm khaùc. Chöõa baøi vaøo neáu veõ sai. Hoaït ñoäng 3: Xaùc ñònh vaø bieåu dieãn chieàu doøng ñieän quy öôùc (9’) Yeâu caàu HS ñoïc muïc II vaø traû lôøi caâu hoûi: Neâu quy öôùc chieàu doøng ñieän. Giôùi thieïu caùch duøng muõi teân bieåu ñieãn doøng ñieän trong sô ñoà maïch ñieän. Yeâu caàu HS duøng muõi teân bieåu dieãn chieàu doøng ñieän trong caùc sô ñoà maïch ñieän C4. Goïi 1 HS leân baûng bieåu dieãn chieàu doøng ñieän trong caùc sô ñoà maïch ñieän caùc nhoùm ñaõ veõ treân baûng. So saùnh chieàu doøng ñieän quy öôùc vôùi chieàu dòch chuyeån cuûa caùc eâlectroân trong kim loaïi. Ñoïc muïc II vaø neâu quy öôùc. Quy öôùc veà chieàu cuûa doøng ñieän: Chieàu doøng ñieän laø chieàu töø cöïc döông qua daây daãn vaø qua caùc duïng cuï ñieän tôùi cöïc aâm cuûa nguoàn ñieän. Hoaøn thaønh C4 vaøo vôû. Nhaän xeùt baøi cuûa baïn leân treân baûng. HS neâu ñöôïc: Chieàu dòch chuyeån coù höôùng cuûa caùc eâlectroân töï do trong kim loaïi coù chieàu ngöôïc vôùi chieàu quy öôùc cuûa doøng ñieän. Hoaït ñoäng 4: Cuûng coá, vaän duïng (10’) Nhaéc laïi chieàu doøng ñieän quy öôùc. Yeâu caàu caùc nhoùm tìm hieåu caáu taïo vaø hoaït ñoäng cuûa caùi ñeøn pin daïng oáng troøn. Höôùng daãn HS thaûo luaän hoaøn thaønh caâu C5. Ñoïc phaàn coù theå em chöa bieát, nhaéc nhôû HS veà vieäc an toaøn söû duïng ñieän trong maïch ñieän gia ñình. 1 HS nhaéc laïi quy öôùc chieàu doøng ñieän. Caùc nhoùm thaûo luaän tìm hieåu caáu taïo vaø hoaït ñoäng cuûa caùi ñeøn pin daïng oáng troøn theo höôùng daãn caâu hoûi C5. Ñaïi dieän caùc nhoùm ñoïc keát quaû nghieân cöùu cuûa nhoùm mình. Tham gia thaûo luaän ñeå thoùng nhaát caâu traû lôøi ñuùng, ghi vôû. IV/ HÖÔÙNG DAÃN VEÀ NHAØ: (1’) Laøm baøi taäp 21.1, 21.2, .21.3 trang 22 SBT. Tuần 24 tiết 24 Ngày soạn: 24/02/2008 Ngày dạy: 26/02/2008 Bài 22 TAÙC DUÏNG NHIEÄT – TAÙC DUÏNG PHAÙT SAÙNG CUÛA DOØNG ÑIEÄN I/ MỤC TIÊU: HS naém ñöôïc doøng ñieän ñi qua vaät daãn thoâng thöôøng ñeàu laøm cho vaät daãn noùng leân. Keå teân vaø moâ taû taùc duïng phaùt saùng cuûa doøng ñieän ñoái vôùi 3 loaïi boùng ñeøn: Ñeøn sôïi ñoát, ñeøn buùt thöû ñieän, ñeøn ñioât. II/ CHUẨN BỊ: Aéc quy 12V, daây noái, coâng taéc… Maãu ñeøn LED, ñeøn ñioât… III/ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC: Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Hoaït ñoäng 1: Kieåm tra baøi cuõ (7’) HS 1: Veõ sô ñoà maïch ñieän cuûa ñeøn Pin vaø duøng nhöõng xmuõi teân kyù hieäu chieàu doøng ñieän chaïy troïng maïch ñieän khi coâng taéc ñoùng. HS 2: Neâu baûn chaát doøng ñieän trong kim loaïi, neâu quy öôùc chieàu doøng ñieän HS 1: Traû lôøi caâu hoûi cuûa GV, caùc HS khaùc chuù yù laéng nghe vaø doùng goùp yù kieán. HS 2: Traû lôøi caâu hoûi. Hoaït ñoäng 2: Tìm hieåu taùc duïng nhieät cuûa doøng ñieän (18’) Goïi moät soá HS neâu 1 soá duïng cuï, thieát bò thöôøng duøng ñöôïc ñoát noùng khi coù doøng ñieän chaïy qua. Cho caû lôùp thaûo luaän chung veà caùc duïng cuï, thieát bò maø caùc baïn ñaõ neâu. Yeâu caàu HS ñoïc caâu hoûi C2, hoaït ñoäng theo nhoùm, töï choïn ñoà duøng, caùch maéc theo hình 22.1, thoaû luaän caâu traû lôøi. Giôø ta laøm thí nghieäm vôùi thanh saét coi khi coù doøng ñieän chaïy qua thanh saét coù noùng leân hay khoâng? Neâu phöông aùn nhaän bieát khi thanh saét noùng leân khi coù doøng ñieän chaïy qua. Khi caùc vaät noùng ñeán treân 500oC thì baét ñaàu phaùt aùnh saùng nhìn thaáy. Traû lôøi caâu C4. Thaûo luaän chung caû lôùp → GV choát laïi veà taùc duïng cuûa caàu chì trong maïch ñieän. Neâu teân caùc duïng cuï thöôøng duøng trong thöïc teá ñöôïc ñoát noùng khi coù doøng ñieän chaïy qua nhö: ñeøn ñieän daây toùc, baøn laø, beáp ñieän, loø söôûi… Hoaït ñoäng nhoùm: Choïn duïng cuï vaø maéc maïch ñieän nhö hình 22.1, thaûo luaän nhoùm veà caâu C2, yeâu caàu HS neâu ñöôïc. Boùng ñeøn noùng leân coù theå caûm nhaän baèng tay. Daây toùc boùng ñeøn bò ñoát noùng maïnh vaø phaùt saùng. Daây toùc boùng ñeøn thöôøng ñöôïc laøm baèng Vonfram vì noù coù nhieät ñoä noùng chaûy leân ñeán 3370 oC. Neâu phöông aùn thí nghieäm, sau ñoù neâu phöông aùn nhaän bieát khi thanh saét noùng leân khi coù doøng ñieän chaïy qua. Ví duï nhö: Laøm chaùy giaáy, maûnh xoáp nhöïa… Töø ñoù ruùt ra keát luaän ghi vôû. Keát luaän: Khi coù doøng ñieän chaïy qua caùc vaät daãn bò noùng leân. Doøng ñieän chaïy qua daây toùc boùng ñeøn laøm daây toùc noùng tôùi nhieät ñoä cao vaø phaùt saùng. C4: Nhieät ñoä noùng chaûy cuûa chì chæ laø 327oC neân khi chaäp maïch daây chì vò noùng leân, bò noùng chaûy vaø ñöùt ra daãn ñeán ngaét maïch ñieän. Hoaït ñoäng 3: Tìm hieåu taùc duïng phaùt saùng cuûa doøng ñieän (12’) Neâu nhieàu loaïi ñeøn hoaït ñoäng döïa vaøo taùc duïng naøy . Yeâu caàu HS quan saùt boùng ñeøn buùt thöû ñieän, neâu nhaän xeùt veà hai ñaàu daây cuûa beân trong cuûa noù? Caém buùt thöû ñieän vaøo phích caém, goïi HS leân quan saùt vuøng pphaù saùng cuûa boùng ñeå thaáy vuøng phaùt saùng laø vuøng chaát khí giöõa hai ñaàu daây. Ruùt ra keát luaän vaø ghi vôû. GV giôùi thieäu taùc duïng phaùt saùng cuûa ñeøn LED. Maéc ñeøn LED vaøo maïch ñieän, sau ñoù ñaûo ngöôïc hai ñaàu