Bài giảng Môn Vật lý lớp 7 - Tuần 24 - Tiết 46 - Bài 40 : Hiện tượng khúc xạ ánh sáng

Tuần : 24 Ngày soạn : 15/02/2013 Tiết : 46 Ngày dạy : 21/02/2013 BÀI 40 : HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG I.Mục tiêu: 1.Kiến thức : - Mô tả được hiện tượng khúc xạ ánh sáng trong trường hợp ánh sáng truyền từ không khí sang nước và ngược lại . - Chỉ ra được tia khúc xạ, tia phản xạ, góc tới, góc khúc xạ. 2. Kĩ năng : - Biết nghiên cứu 1 hiện tượng khúc xạ ánh sáng bằng thí nghiệm . - Biết tìm ra qui luật qua 1 hiện tượng . 3. Thái độ : - Nghiêm túc nghiên cứu hiện tượng à thu thập thông tin II. Chuẩn bị : 1. Giáo viên: - Nội dung kiến thức bài học - 1 bình thuỷ tinh hoặc hình nhựa trong . 1 bình chứa nước sạch. 1 ca múc nước. 1 miếng gỗ phẳng, mềm để cắm đinh gim. 3 chiếc đinh gim . 2. Học sinh : - Học bài và làm bài trước khi lên lớp. - Tự giác, tự đánh giá khả năng tiếp thu kiến thức đã học III.Tổ chức hoạt động dạy và học : 1. Ổn định lớp : Kiểm tra sĩ số vệ sinh lớp . 9A1……….. 9A2…………. 9A3………….. 9A4………….. 2. Kiểm tra bài cũ : Không kiểm tra 3. Tiến trình: GV tổ chức các hoạt động Hoạt động của học sinh Kiến thức cần đạt Hoạt động 1 :Giới thiệu bài mới Hôm nay chúng ta sẽ đi vào 1 chương mới=>quang học - HS lắng nghe Hoạt động 2 : Tìm hiểu sự khúc xạ ánh sáng từ không khí sang nước. - Yêu cầu học sinh quan sát hình 40.2 kết hợp với thông tin ở mục 1 phần 1 ở SGK . - Nhận xét về đường truyền của tia sáng ? - Tại sao trong môi trường nước, không khí ánh sáng truyền thẳng . - Hiện tượng ánh sáng truyền từ không khí sang nước có tuân theo định luật truyền thẳng của ánh sáng không ? - Hiện tựơng khúc xã ánh sáng là gì ? Học sinh đọc mục 3 , chỉ trên hình vẽ 40.2 , nêu các khái niệm - Giáo viên làm thí nghiệm như hình 40.2. - Quan sát làm C1, C2. - Khi tia sáng truyến từ không khí sang nước tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng nào ? - So sánh góc tới và góc khúc xạ ? - Làm C3 ? - Học sinh cho học sinh nhận xét à chốt kết quả đúng - Vẽ lại kết luận bằng hình vẽ -Trả lời câu hỏi của giáo viên: + Từ S à I tryền thẳng + Từ I à K tryền thẳng + Từ S à K bị gãy khúc - Rút ra kết luận -Quan sát hình 40.2. -Chỉ các khái niệm trên hình vẽ -Quan sát thí nghiệm -Thảo luận nhóm làm C1: + Tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới + Góc khúc xạ nhỏ hơn góc tới C2 : - Rút ra kết luận à hoàn tất vào vở. I.Hiện tượng khúc xạ ánh sáng: 1.Quan sát : - ánh sáng đi từ S à I truyền thẳng - ánh sáng đi từ I à K truyền thẳng . - ánh sáng đi từ S đến mặt phân cách rồi đến K bị gãy khúc tại I . 2.Kết luận : Tia sáng đi từ không khí sang nước thì bị gãy khúc tại mặt phân cách giữa 2 môi trường. Hiện tượng đó gọi là hiện tượng khúc xạ ánh sáng . 3. Vài khái niệm : - SI : Tia tới . - IK : Tia khúc xạ . - NN’ : đường pháp truyền tải điểm tới vuông góc mặt phân cách giữa 2 môi trường . - SIN : góc tới I - KIN’ : Góc khúc xạ r - Mặt phẳng chứa SI và đường pháp tuyến là mặt phẳng tới . 4.Thí nghiệm : SGK 5.Kết luận : C3: Hoạt động 3: Tìm hiểu sự khúc xạ của tia sáng khi truyền từ nước sang không khí. - Đọc dự đoán ? - Nêu dự đoán của mình C4 ? - Nêu các bước làm thí nghiệm ? Giáo viên hướng dẫn học sinh làm thí nghiệm theo tuần tự các bước , uốn nắn sai xót khi cần thiết ? -Làm C5, C6 ? -Tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng nào ? -So sánh độ lớn góc khúc xạ và góc tới ? -Rút ra kết luận ? -Giáo viên chốt lại kết luận đúng của bài . - Nêu dự đoán - Hoạt động nhóm là thí nghiệm theo hướng dẫn của giáo viên - Làm C5, C6 - Rút ra kết luận à Ghi vào vở. II.Sự khúc xạ của tia sáng khi truyền từ nước sang không khí 1.Dự đoán : 2.Thí nghiệm kiểm tra (SGK) C6 : Đường truyền của tia sáng từ nước à không khí bị khúc xạ tại mặt phân cách B : Điểm tới , AB: tia tới ; BC : tia khúc xạ . Góc khúc xạ > góc tới Có thể dùng thước đo độ hoặc chứng minh hình học để thấy 3.Kết luận ; Hoạt động 4 : Vận dụng. -Vẽ lại hiện tượng phản xạ ánh sáng và khúc xạ ánh sáng ? -Thông báo : Trong thực tế có thể xảy ra cùng 1 lúc cả 2 hiện tượng trên . Ví dụ : ánh sáng truyền từ không khí vào mặt nước -Phân biệt sự giống và khác nhau của hiện tượng phản xã ánh sáng và khúc xã ánh sáng -C7 ? C8 ? Học sinh khác nhận xét à. Giáo viên chốt lại kết quả đúng . Hướng dẫn hs trả lời Giáo viên chốt lại kết quả đúng . -Cá nhân làm C7, C8 à Hoàn tất vào vở C7: Phân biệt hiện tượng khúc xạ và phản xạ ánh sáng Hiện tượng phản xạ ánh sáng Hiện tượng khúc xạ ánh sáng -Tia tới gặp mặt phân cách giữa hai môi trường trong suốt bị hắt trở lại môi trường trong suốt củ -Góc phản xạ bằng góc tới -Tia tới gặp mặt phân cách giữa hai môi trường trong suốt bị gã khúc tại mặt phân cách và tiếp tục đi vào môi trường trong suốt thứ hai . -Góc khúc vạ và góc tới không bằng nhau . C8:Khi chưa đổ nước vào bát ta không nhìn thấy đầu dưới (A ) của chiếc đũa . Trong không khí ánh sáng chỉ đi theo đường thẳng từ A đến mắt . Nhưng những điểm trên chiếc đũa thẳng đã chắn mắt đường truyền đó , nên tia sáng này không đến mắt được . Giữ nguyên vị trí mắt và đũa và đổ nước vào bát tới một vị trí nào đó ta lại thấy A Theo hình vẽ 40.3 cho ta thấy :không có tia sáng đi theo đường thẳng nối từ A tới mắt . Một tia sáng AI đến mặt nước , bị khúc xạ đi được tới mắt nên ta nhìn thấy A III.Vận dụng C7: Phân biệt hiện tượng khúc xạ và phản xạ ánh sáng Hiện tượng phản xạ ánh sáng Hiện tượng khúc xạ ánh sáng -Tia tới gặp mặt phân cách giữa hai môi trường trong suốt bị hắt trở lại môi trường trong suốt củ -Góc phản xạ bằng góc tới -Tia tới gặp mặt phân cách giữa hai môi trường trong suốt bị gã khúc tại mặt phân cách và tiếp tục đi vào môi trường trong suốt thứ hai . -Góc khúc vạ và góc tới không bằng nhau . C8:Khi chưa đổ nước vào bát ta không nhìn thấy đầu dưới (A ) của chiếc đũa . Trong khong khí ánh sáng chỉ đi theo đường thẳng từ A đến mắt . Nhưng những điểm trên chiếc đũa thhẳng đã chắn mắt đường truyền đó , nên tia sáng này không đến mắt được . Giữ nguyên vị trí mắt và đãu đỗ nước vào bát tới một vị trí nào đó ta lại thấy A Theo hình vẽ 40.3 cho ta thấy :không có tia sáng đi theo đường thẳng nối từ A tới mắt . Một tia sáng AI đến mặt nước , bị khúc xạ đi được tới mắt nên ta nhìn thấy A IV. Củng cố : - Phân biệt sự khác nhau giữa ánh sáng đi từ môi trường không khí à nước và ánh sáng đi từ môi trường nước à không khí . - Hiện tượng khúc xạ ánh sáng là gì ? nêu kết luận về hiện tượng khúc xạ ánh sáng khi ánh sáng tuyền từ không khí sang nước và ngược lại ? V. Hướng dẫn về nhà : - Về nhà học thuộc phần ghi nhớ - Cho hs đọc phần có thể em chưa biết - Làm bài tập SBT - Xem trước bài 41 SGK.