Bài giảng Môn Vật lý lớp 7 - Tuần 8 - Tiết 8 - Bài 8 - Gương cầu lõm (tiết 2)

Tuần 8 Ngày soạn: 01/10/2011 Tiết 8 Ngày dạy Bài 8 GƯƠNG CẦU LÕM I MỤC TIÊU : Kiến thức : + Nhận biết được ảnh ảo tạo bởi gương cầu lõm; Nêu được tính chất của ảnh ảo tạo bởi gương cầu lõm. + Nêu được tác dụng của gương cầu lõm trong cuộc sống và trong kĩ thuật. Kỹ năng : + Bố trí được thí nghiệm để quan sát ảnh ảo của một vật tạo bởi gương cầu lõm. + Quan sát được tia sáng đi qua gương cầu lõm. Thái độ : Có thái độ cẩn thận, trung thực trong khi tiến hành thí nghiệm. II. CHUẨN BỊ : 1 gương cầu lõm; 1 gương phẳng có cùng kích thước với gương cầu lõm; 1 cây nến; diêm; 1 màn chắn có giá đỡ di chuyển được. Đèn pin; hình 8.3 phóng to. III. CÁC BƯỚC LÊN LỚP. Ổn định lớp. 2. Kiểm tra + Hãy nêu đặc điểm của ảnh tạo bởi gương phẳng ? (ảnh của một vật tạo bởi gương cầu lồi không hứng được trên màn chắn, gọi là ảnh ảo.) + So sánh vùng nhìn thấy của gương cầu lồi và gương phẳng. (Độ lớn của ảnh của một vật tạo bởi gương cầu lồi nhỏ hơn độ lớn của vật.) +Yêu cầu HS làm bài tập 7.3 trong SBT. 3. Bài mới. Hoạt động 1:Tổ chức tình huống học tập. Hoạt động của giáo viên. Hoạt động của học sinh. GV: Đặt vấn đề : Trong thực tế, khoa học kĩ thụât đã giúp con người sử dụng năng lượng ánh sáng mặt trời vào việc chạy ôtô, đun bếp, làm pin… bằng cách sử dụng gương cầu lõm. Vậy gương cầu lõm là gì? Gương cầu lõm có tính chất gì mà có thể “thu” được năng lượng mặt trời. HS lắng nghe Hoạt động 2: Tìm hiểu tính chất của ảnh tạo bởi gương cầu lõm. (12 phút) GV: Giới thiệu gương cầu lõm là gương có mặt phản xạ là phần mặt trong của một phần mặt cầu. GV: Yêu cầu HS bố trí thí nghiệm như hình 8.1 SGK. GV: Yêu cầu HS nhận xét về ảnh khi để vật gần gương và xa gương. Nêu phương án thí nghiệm. So sánh với ảnh tạo bởi gương cầu lồi xem có gì giống nhau và khác nhau. GV: Yêu cầu HS nêu phương án kiểm tra kích thước của ảnh ảo. Sau đó tiến hành TN kiểm tra như câu C2. GV: Yêu cầu HS kết hợp quan sát và trình bày lập luận để rút ra kết luận. I. ẢNH TẠO BỞI GƯƠNG CẦU LÕM. 1. Thí nghiệm: HS: Hoạt động tiến hành TN theo nhóm thảo luận chung ở lớp để đưa ra kết quả trả lời câu C1. C1: Ảnh ảo, lớn hơn vật. HS: Hoạt động cá nhân so sánh với ảnh tạo bởi gương cầu lồi sự giống nhau và khác nhau. + Giống nhau : đều là ảnh ảo không hứng được trên màn chắn. + Khác nhau: ảnh tạo bởi gương cầu lõm lớn hơn vật. HS: Làm TN theo nhóm so sánh với ảnh tạo bởi gương cầu lồi và ảnh tạo bởi gương phẳng và rút ra nhận xét. 2. Kết luận: Đặt một vật gần sát gương cầu lõm, nhìn vào gương thấy một ảnh ảo không hứng được trên màn chắn và lớn hơn vật. Hoạt động 3: Nghiên cứu sự phản xạ của ánh sáng trên gương cầu lõm. (15 phút) GV: Yêu cầu HS bố trí TN như hình 82. SGK. Hướng dẫn HS điều chỉnh đèn pin để tạo ra một chùm gồm hai tia sáng song song. GV: Có thể làm TN bổ sung : Bỏ tấm bìa đục lỗ ở trước đèn để cho một chùm sáng rộng song song. Như thế quan sát chùm sáng hội tụ dễ hơn. GV: Yêu cầu HS quan sát TN và rút ra kết luận trong TH này. GV: Yêu cầu HS vận dụng kết luận để trả lời câu C4. GV: Yêu cầu HS bố trí TN như hình 8.4 SGK. GV: Hướng dẫn HS tập xoay đèn pin để tạo ra một chùm sáng phân kì. GV: Yêu cầu HS hoàn thành phần kết luận. II. SỰ PHẢN XẠ CỦA ÁNH SÁNG TRÊN GƯƠNG CẦU LÕM. 1. Đối với chùm tia tới song song. HS: Làm TN theo nhóm. Cần làm cho chùm tia phản xạ hiện rõ trên màn chắn để thấy chúng hội tụ tại một điểm. HS: Quan sát TN để rút ra kết luận. C3. Chiếu một chùm sáng tới song song lên một gương cầu lõm ta thu được một chùm tia phản xạ hội tụ tại một điểm trước gương. HS: Hoạt động cá nhân trả lời câu C4 và trình bày trước lớp. C4. Mặt trời ở xa nên chùm sáng từ mặt trời tới gương coi như chùm tia tới song song cho chùm tia phản xạ hội tụ tại 1 điểm trước gương. Ánh sáng mặt trời có nhiệt năng cho nên vật để ở chỗ ánh sáng hội tụ sẽ nóng lên. 2. Đối với chùm tia tới phân kì. HS: Tiến hành TN theo nhóm thực hiện theo chỉ dẫn của câu C5 để tạo ra một chùm tia phản xạ song song là là trên mặt chắn. Để rút ra kết luận. + Một nguồn sáng nhỏ S đặt trước ngương cầu lõm ở một vị trí thích hợp có thể cho một chùm tia phản xạ song song. Hoạt động 4: Vận dụng (7 phút) GV: Yêu cầu HS tìm hiểu về đèn pin. GV: Giúp HS lấy tấm kính bảo vệ ở trước pha đèn pin ra để quan sát gương phản xạ. Và cách bố trí TN của đèn pin; đối chiếu hình vẽ 8.5 SGK. + Gương phản xạ của đèn pin có hình dạng ntn? + Khi xoay pha đèn pin thì bóng đèn di chuyển ntn? GV: Yêu cầu HS thực hiện TN như câu C6 và áp dụng tính chất của gương cầu vừa xét ở trên vào giải thích. GV: Yêu cầu HS tiến hành TN theo câu C7. III. VẬN DỤNG: HS: Quan sát GV tiến hành lấy tấm kính bảo vệ ở trước pha đèn pin ra để quan sát gương phản xạ. + Gương phản xạ có dạng gương cầu lõm. + Khi xoay pha đèn thì bóng đèn có thể ra xa hay lại gần gương hơn. HS: Tiến hành thực hiện TN như câu C6 và áp dụng tính chất của gương cầu lõm vào giải thích. C6. Nhờ có gương cầu trong pha đèn nên khi soi pha đèn đến vị trí thích hợp ta sẽ thu được môth chùm sáng phản xạ song song, ánh sáng truyền đi xa được không bị phân tán mà vẫn sáng rõ. C7. Ra xa gương GDMT. (mục hội tụ, phân kì): Mặt trời là một nguồn năng lượng. Sử dụng năng lượng mặt trời là một yêu cầu cấp thiết nhằm giảm thiểu việc sử dụng năng lượng hóa thạch nhưng tiết kiệm tài nguyên nhằm bảo vệ môi trường. Cách sử dụng năng lượng mặt trời đó là: Sử dụng gương cầu lõm có kích thước lớn để tập trung ánh sáng mặt trời vào một điểm như: nấu nước, nấu chảy kim loại,… 4. Củng Cố : (3 phút) + Ảnh ảo của vật trước gương cầu lõm có tính chất gì? + Ảnh sáng chiếu tới gương cầu lõm phản xạ lại có tính chất gì? + Có nên dùng gương cầu lõm ở phía trước người lái xe để quan sát vật phía sau không? Giải thích? 5. Dặn dò. (1 phút) + Về nhà học bài theo vở ghi + SGK. Trả lời lại các câu từ C1 đến C7 vào vở học. + Làm bài tập 8.1 đến 8.5 trong SBT. Về nhà chuẩn bị trước bài 9 để tiết sau ôn tập chương I. IV. RÚT KINH NGHIỆM. Duyệt của tổ chuyên môn Nguyễn Hoàng Khải