Bài giảng Ngữ văn 6 - Tiết 32-34, Bài 3: Kí (hồi kí, du kí), Đọc hiểu văn bản: Trong lòng mẹ

Bài 3 Kí (hồi kí, du kí) Tiết 32,33,34: Đọc hiểu văn bản TRONG LÒNG MẸ Nguyên Hồng TRONG LÒNG MẸ (Trích “Những ngày thơ ấu”) – Nguyên Hồng – I. Tìm hiểu chung 1. Tác giả. - Nguyên Hồng (1918 - 1982) - Tên: Nguyễn Nguyên Hồng. Nêu những hiểu - Quê: Nam Định. - Sự nghiệp: biết của em về nhà + Đề tài: Hướng về những người cùng văn Nguyên Hồng? khổ. + Sáng tác: tiểu thuyết, kí, thơ thành công hơn cả là tiểu thuyết. + Phong cách: giàu chất trữ tình, cảm xúc dạt dào thiết tha, rất mực chân thành. - Các tác phẩm chính: “Bỉ vỏ” (1938), “Những ngày thơ ấu” (1938), “Cửa biển”, PHIẾU SỐ 1 ? Văn bản “ Trong lòng mẹ” trích từ tác phẩm nào? Tác phẩm ấy thuộc thể loại gì? Em hiểu gì về thể loại đó? ? Văn bản sử dụng ngôi kể nào? Dựa vào đâu em nhận ra ngôi kể đó? Lời kể của ai? ? Văn bản chia làm mấy phần? Nêu nội dung của từng phần? PHIẾU SỐ 2 ? Văn bản có những nhân vật nào, ai là nhân vật chính? ? Em hãy liệt kê các sự kiện chính mà tác giả kể lại ở đoạn trích? ? Từ sự kiện chính hãy ghi lại bố cục của bài văn và nội dung của từng phần? 2. Tác phẩm: - Văn bản thuộc thể loại hồi kí. - Sử dụng ngôi thứ nhất (lời kể của chú bé Hồng). - Văn bản chia làm 3 phần + P1: Từ đầu xoay ra sống bằng cách đó -> Hoàn cảnh của bé Hồng + P2: Tiếp đến .người ta hỏi thăm đến chứ -> Cuộc trò chuyện giữa bé Hồng và bà cô. + P3: Còn lại: -> Hồng gặp mẹ. PHIẾU SỐ 3 ? Hãy tìm những chi tiết nói về hoàn cảnh của chú bé Hồng? ? Qua đó em có nhận xét gì về hoàn cảnh của chú bé? II. Đọc - Tìm hiểu chi tiết: 1. Hoàn cảnh của chú bé Hồng: Nhóm I: Tìm những chi tiết nói về hoàn cảnh của bé Hồng? Nhóm II: Tìm những chi tiết nói về lời nói, cử chỉ của bà cô trong cuộc trò chuyện với Hồng? Nhóm III: Tìm những chi tiết nói về phản ứng của bé Hồng trong cuộc trò chuyện? - Nhận xét hòan cảnh của bé Hồng? - Nhà văn đã sử dụng nghệ thuật gì để xây dựng bức chân dung của bà cô? Cũng như tâm trạng của bé Hồng? - Qua đó em hiểu gì về bà cô và bé Hồng là chú bé thế nào? II. Tìm hiểu chi tiết: 1. Hoàn cảnh của bé Hồng: - Bé Hồng là kết quả của cuộc hôn nhân không tình yêu. - Lớn lên trong gia đình không hạnh phúc. - Bố mất, mẹ đi tha hương, Hồng sống bơ vơ giữa sự ghẻ lạnh cay nghiệt của họ hàng. -> Cô độc, bất hạnh, luôn khát khao tình yêu thương của mẹ. 2. Cuộc trò chuyện của bé Hồng và bà cô Lời nói, cử chỉ của bà cô Phản ứng của bé Hồng - Cười, hỏi có muốn vào Thanh - Toan trả lời có -> Cúi đầu Hóa chơi với mẹ không? không đáp -> Cười đáp lại không muốn vào vì mẹ sẽ về - Hỏi luôn, giọng vẫn - Im lặng cúi đầu, lòng thắt lại, ngọt, nhìn tôi chằm chặp khóe mắt cay cay. - Vỗ vai tôi cười, ngân dài 2 - Nước mắt ròng ròng, đầm đìa, tiếng em bé chan hòa cằm, cổ. - Tươi cười kể về hoàn cảnh khổ - Cổ họng nghẹn ứ khóc không sở của mẹ Hồng. ra tiếng - Đổi giọng, vỗ vai nhìn tôi nghiêm nghị, tỏ ý thương xót thầy tôi. 2. Cuộc trò chuyện của bé Hồng và bà cô Lời nói, cử chỉ của bà cô Phản ứng của bé Hồng * NT: Tương phản, tăng cấp → * NT: Tăng cấp, lời văn dồn Bản chất bà cô là người đàn bà dập, sử dụng liên tiếp các ĐT độc ác, lạnh lùng, thâm hiểm, mạnh, hình ảnh so sánh thể xấu xa. hiện sinh động, chân thực diễn biến tình cảm của bé Hồng: im lặng nhẫn nhịn → đau đớn bật khóc, → uất ức căm giận, tình cảm trào dâng không kìm nén được. => Tác giả vạch trần, tố cáo, => Bé Hồng thông minh, nhạy phê phán hạng người tàn cảm, tâm hồn sáng trong và nhẫn đến khô héo cả tình máu giàu tình yêu thương mẹ, có mủ trong xã hội thực dân nửa niềm tin mãnh liệt vào mẹ. phong kiến. 3. Cuộc gặp gỡ giữa bé Hồng và mẹ 1. Tìm những chi tiết thể hiện tâm trạng của bé Hồng khi thoáng thấy người ngồi trên xe giống mẹ và khi nhận ra mẹ? 2. Tác giả đã sử dụng những biện pháp nghệ thuật gì khi diễn tả cảm xúc của nhân vật trong đoạn truyện này? 3. Em có nhận xét gì về tâm trạng nhân vật bé Hồng lúc này? 3. Cuộc gặp gỡ giữa bé Hồng và mẹ a) Lúc mới gặp mẹ Thoáng thấy người ngồi trên xe Khi nhận ra mẹ giống mẹ - Đuổi theo, gọi bối rối: Mợ ơi! - Thở hồng hộc, trán đẫm mồ hôi. - Ríu chân khi trèo lên xe. - Òa khóc nức nở. → Hành động vội vàng, tiếng → Là phản ứng tự nhiên của đứa gọi cuống quýt bị dồn nén rất con lâu ngày được gặp mẹ. Em lâu bật ra thành tiếng thể hiện khóc vì mãn nguyện khác với niềm khao khát được gặp mẹ. giọt nước mắt xót xa, tủi hờn khi nói chuyện với bà cô. 3. Cuộc gặp gỡ giữa bé Hồng và mẹ b. Khi ở trong lòng mẹ Hành động Cảm xúc Suy nghĩ - Đùi áp đùi mẹ; - Ấm áp, mơn - Phải bé lại, lăn - Đầu ngả vào đầu vào lòng mẹ, áp man khắp da thịt. mẹ. mặt vào bầu sữa nóng của mẹ,... êm dịu vô cùng. → Là phản ứng tự nhiên của đứa con lâu ngày được gặp mẹ. Em khóc vì mãn nguyện khác với giọt nước mắt xót xa, tủi hờn khi nói chuyện với bà cô. Bức tranh sau gợi cho em suy nghĩ gì về tình mẫu tử? - Hình ảnh người mẹ: + Gương mặt tươi sáng. + Đôi mắt trong. + Nước da mịn, gò má hồng. → Chân dung mẹ hiện lên thật hoàn hảo qua cái nhìn của bé Hồng, từ đó thể hiện sâu sắc lòng yêu thương, quý trọng mẹ của bé Hồng. III. Tổng kết: 1. Nghệ thuật: - Hồi kí giàu chất trữ tình. - Miêu tả tâm lý nhân vật tinh tế; lời văn dạt dào cảm xúc. - Hình ảnh so sánh độc đáo. 2. Nội dung – Ý nghĩa: * Nội dung: Nỗi cay đắng tủi cực và tình yêu thương cháy bỏng của bé Hồng đối với người mẹ bất hạnh. * Ý nghĩa: Tình mẫu tử là mạch tình cảm không bao giờ vơi trong tâm hồn con người. Tại sao nói: "Nguyên Hồng là nhà văn của phụ nữ và nhi đồng" ?