Bài giảng Ngữ văn Lớp 7 - Tiết 53: Văn bản Tiếng gà trưa (Xuân Quỳnh) - Năm học 2020-2021

TIẾNG GÀ TRƯANhà thơ Xuân Quỳnh cùng bà nội - Nguyễn Thị Xuân Quỳnh (1942-1988), quê: Làng La Khê, ven thị xã Hà Đông , tỉnh Hà Tây.- Là nhà thơ nữ xuất sắc trong nền thơ hiện đại Việt Nam- Thơ bà thường viết về những điều bình dị gần gũi với cuộc sống đời thường,biểu lộ những rung cảm khát vọng của một trái tim phụ nữ chân thành,tha thiết và đằm thắm. I. Đọc – Tìm hiểu chung1. Tác giả:Xuân QuỳnhSông NhuệĐường làngAo làngDệt lụaCổng làngNhà viết kịch Lưu Quang Vũ và nhà thơ Xuân Quỳnh* Tác phẩm chính: Tơ tằm - chồi biếc, Hoa dọc chiến hào, Gió Lào cát trắng, Lời ru trên mặt đất, Sân ga chiều em đi- Các tác phấm viết cho thiếu nhi: Bầu trời trong quả trứng, Chú gấu trong vòng đu quay, Mùa xuân trên cánh đồng, Vẫn có ông trăng khácXuân QuỳnhTác phẩm-Sáng tác trong thời kì đầu cuộc kháng chiến chống Mỹ,in lần đầu trong tập thơ “Hoa dọc chiến hào”(1968) Hướng dẫn đọc Đọc giọng chậm rói, nhẹ nhàng Những cõu thơ cú 3 tiếng “Tiếng gà trưa” cần ngắt nghỉ lõu hơn cỏc cõu khỏc. Khổ thơ cuối đọc giọng nhẹ nhàng, tha thiết như lời trũ chuyện, tõm tỡnh của chỏu với bà. Trên đường hành quân xa Dừng chân bên xóm nhỏ Tiếng gà ai nhảy ổ:“ Cụccục tác cục ta” Nghe xao động nắng trưa Nghe bàn chân đỡ mỏi Nghe gọi về tuổi thơ Tiếng gà trưa ổ rơm hồng những trứng Này con gà mái mơ Khắp mình hoa đốm trắng Này con gà mái vàng Lông óng như màu nắng Tiếng gà trưa Có tiếng bà vẫn mắng- Gà đẻ mà mày nhìn Rồi sau này lang mặt!Cháu về lấy gương soiLòng dại thơ lo lắng Tiếng gà trưaTay bà khum soi trứngDành từng quả chắt chiuCho con gà mái ấpCứ hàng năm hàng nămkhi gió mùa đông tớiBà lo đàn gà toimong trời đừng sương muốiĐể cuối năm bán gà cháu được quần áo mới Ôi cái quần chéo goống rộng dài quét đấtCái áo cánh trúc bâuĐi qua nghe sột soạt. Tiếng gà trưa mang bao nhiêu hạnh phúcĐêm cháu về nằm mơGiấc ngủ hồng sắc trứngCháu chiến đấu hôm nayVì lòng yêu tổ quốcVì xóm làng thân thuộc Bà ơi,cũng vì bàVì tiếng gà cục tácổ trứng hồng tuổi thơ.Tác giả: Xuân Quỳnh Tiếng gà trưua Gieo vần Gieo vần cỏch: ở cõu 1 và 4 Gieo vần liền: ở cõu 2 và 3Trờn đường hành quõn xaDừng chõn bờn xúm nhỏTiếng gà ai nhảy ổ“Cục...cục tỏc cục ta”Nghe xao động nắng trưaNghe bàn chõn đỡ mỏiNghe gọi về tuổi thơSố cõu thơ trong mỗi khổ thơTiếng gà trưaTay bà khum soi trứngDành từng quả chắt chiuCho con gà mỏi ấp ------Cứ hàng năm hàng nămKhi gớo mựa đụng tớiBà lo đàn gà toiMong trời đừng sương muốiĐể cuối năm bỏn gàChỏu được quần ỏo mới Trờn đường hành quõn xa Dừng chõn bờn xúm nhỏ Tiếng nhà ai nhảy ổ: “Cục ... cục tỏc cục ta Nghe xao động nắng trưa Nghe bàn chõn đỡ mỏi Nghe gọi về tuổi thơ Thờ̉ thơ ngũ ngụn : có 2 loạiThể thơ ngũ ngụn tứ tuyợ̀tCú nguụ̀n gốc từ thơ Trung Quụ́cHạn định vờ̀ sụ́ cõu, sụ́ chữ trong bài. 4 cõu / bài. 5 tiờ́ng / cõu.Thể thơ ngũ ngụnCú nguụ̀n gốc từ Việt Nam,bắt nguồn từ thờ̉ hát dặm Nghợ̀ Tĩnh và vè dõn gian.Khụng hạn định vờ̀ sụ́ cõu, sụ́ chữCâu hỏi: Xuyên suốt bài thơ là hình ảnh hay âm thanh nào sau đây? A. Tiếng gà trưa B. Người bà C. Người chiến sĩ D. Quả trứng hồngA Một buổi trưa, trờn đường hành quõn, được nghỉ chõn ở một xúm nhỏ, người chiến sĩ chợt nghe tiếng gà nhảy ổ vang vọng vào tõm tư. Âm vang của tiếng gà khiến anh bồi hồi xỳc động. ? Mạch cảm xỳc của bài thơ diễn biến như thế nào ? Trờn đường hành quõn, lỳc dừng chõn chợt nghe tiếng gà ai nhảy ổ bờn xúm nhỏ người chiến sĩ cảm thấy bao nỗi nhọc nhằn như được xua tan đi. Những kỉ niệm tuổi thơ bờn người bà và đàn gà bổng chợt đến. Từ đú người chiến sĩ tự nhủ phải quyết tõm chiến đấu vỡ Tổ quốc và người thõn. * Mạch cảm xỳc: Từ hiện tại quỏ khứ hiện tại Bố cục của bài thơ cú thể chia làm mấy phần?Nờu ý chớnh từng phần? Bố cục của bài thơ cú thể chia làm 3 phần: 1. Từ đầu đến “Nghe gọi về tuổi thơ”: Tiếng gà trưa khơi nguồn cảm xỳc, gợi tỡnh cảm quờ hương 2. Tiếp theo đến “ Đi qua nghe sột soạt”: Tiếng gà trưa gợi nhớ kỉ niệm thời thơ ấu. 3. Phần cũn lại: Tiếng gà trưa gợi nhiều suy ngẫmThể thơ: Ngũ ngụn sỏng tạo- Phương thức biểu đạt: Miờu tả, tự sự và biểu cảm. Phương thức chớnh là: Biểu cảm.- Nhõn vật trữ tỡnh: người lớnh trờn đường hành quõn- người chỏu.- Mạch cảm xỳc: hiện tại  quỏ khứ  hiện tại - Bố cục: 3 Phần. 1. Tiếng gà trưa khơi nguồn cảm xúc: ( khổ thơ đầu)Trờn đường hành quõn xaDừng chõn bờn xúm nhỏTiếng nhà ai nhảy ổ :“Cục ... cục tỏc cục ta”Nghe xao động nắng trưaNghe bàn chõn đỡ mỏiNghe gọi về tuổi thơ Đọc – Tìm hiểu chungĐọc – Hiểu văn bản 1.Tiếng gà trưa khơi nguồn cảm xỳcThời điờ̉m : buụ̉i trưa , bờn xóm nhỏ.Hoàn cảnh : trờn đường hành quõnTiờ́ng gà:+ là õm thanh gõ̀n gũi, quen thuụ̣c của làng quờ, dự báo điờ̀u tụ́t lành. +là tiờ́ng gà nhảy ụ̉ đờ̉ có những quả trứng hụ̀ng ,tạo thành niờ̀m vui cho người nụng dõn cõ̀n cù, chịu khó.Kỉ niệm khú quờn của con người Đọc – Tìm hiểu chungĐọc - Hiểu văn bản: “Nghe xao động nắng trưa Nghe bàn chõn đỡ mỏi Nghe gọi về tuổi thơ”Nghợ̀ thuọ̃t:+ Điợ̀p từ “ nghe ”+ õ̉n dụ chuyờ̉n đụ̉i cảm giác. ẩn dụ chuyển đổi cảm giácNghetiếng gà (thính giác)gọi về tuổi thơ (tâm hồn)bàn chân đỡ mỏi ( xúc giác)xao động nắng trưa ( thị giác) Đọc-Tỡm hiểu chungĐọc-Hiểu văn bản1.Tiếng gà trưa khơi nguồn cảm xỳc Điệp từ nghe ở đõy ý núi khụng chỉ nghe bằngthớnh giỏc mà nghe bằng cảm giỏc, bằng tõmtưởng, bằng sự nhớ lại, bằng hồi ức tràn về đểtiếng gà trưa như là nỳt khởi động được bất ngờchạm vào. Điệp từ nghe trở nờn trừu tượng vàlan tỏa trong tõm hồn người nghe.Tại sao õm thanh tiếng gàtrưa lại cú thể gợi những cảmgiỏc đú của con người?THảO LUậN NHóMĐỏp ỏnBuổi trưa ở làng quờ là thời điểm rất yờn tĩnh, dođú tiếng gà cú thể khua động cả khụng gian.Tiếng gà quờ đem lại niềm vui cho con người, cú thể giỳp con người vơi đi nỗi vất vả. Tiếng gà gợi về những kỉ niệm tốt lành thuở ấu thơ : những quả trứng hồng, bộ quần ỏo mới và tỡnh bà chỏu thõn thương...1.Tiếng gà trưa khơi gợi cảm xỳc*Sơ kết-Nghệ thuật:Điệp từ,phộp ẩn dụ chuyển đổi cảm giỏc.-Nội dung: +Tiờ́ng gà trưa – biờ̉u tượng của làng quờ đã̃ gắn bó thõn thiờ́t, khơi gợi biờ́t bao cảm xúc chõn thành tươi vui trong tõm trí nhà thơ +Tình làng quờ thắm thiờ́t, sõu nặng. Tiếng gà trưa Trờn đường hành quõn xaDừng chõn bờn xúm nhỏTiếng nhà ai nhảy ổ :“Cục ... cục tỏc cục ta”Nghe xao động nắng trưaNghe bàn chõn đỡ mỏiNghe gọi về tuổi thơ Tiết 53: Tiếng gà trưa( Xuân Quỳnh) Tiếng gà trưa Ổ rơm hồng những trứng Này con gà mỏi mơ Khắp mỡnh hoa đốm trắng Này con gà mỏi vàng Lụng úng như màu nắng Tiếng gà trưa Cú tiếng bà vẫn mắng: - Gà đẻ mà mày nhỡn Rồi sau này lang mặt! Chỏu về lấy gương soi Lũng dại thơ lo lắngTiết 53: Tiếng gà trưa( Xuân Quỳnh) Tiếng gà trưaTay bà khum soi trứngDành từng quả chắt chiuCho con gà mỏi ấpCứ hàng năm hàng nămKhi giú mựa đụng tớiBà lo đàn gà toiMong trời đừng sương muốiĐể cuối năm bỏn gàChỏu được quần ỏo mớiTiết 53: Tiếng gà trưa( Xuân Quỳnh) ễi cỏi quần chộo go Ống rộng dài quột đất ễi cỏi ỏo trỳc bõu Đi qua nghe sột soạt.Tiết 53: Tiếng gà trưa( Xuân Quỳnh)Tiếng gà trưaMang bao nhiờu hạnh phỳcĐờm chỏu về nằm mơGiấc ngủ hồng sắc trứngChỏu chiến đấu hụm nayVỡ lũng yờu Tổ quốcVỡ xúm làng thõn thuộcBà ơi, cũng vỡ bàVỡ tiếng gà cục tỏcỔ trứng hồng tuổi thơ.Tiết 53: Tiếng gà trưa( Xuân Quỳnh) Hướng dẫn về nhà - Học thuộc lòng,diễn cảm bài thơ.- Viết đoạn văn PBCN của em về khổ thơ đầu Tiết 53: Tiếng gà trưa( Xuân Quỳnh)Xin chân thành cảm ơn !