Bài giảng Ngữ văn Lớp 7 - Tiết 57: Văn bản Một thức quà của lúa non Cốm - Nguyễn Thị Thắm

CHÀO MỪNG QUÍ THẦY GIÁO, Cễ GIÁO! Đến dự tiết học Ngữ vănBài 14 . Tiết 57Một thứ quà của lúa non : Cốm Thạch Lam Tiết 57 văn bản : Một thứ quà của lúa non: cốm Thạch Lam I. Giới thiệu tác giả- Tác phẩm 1. Tác giả : - Ông có sở trường về truyện ngắn và thành công trong tuỳ bút. Là thành viên của nhóm Tự lục văn đoàn.- Thạch Lam ( 1910 - 1942) sinh tại Hà Nội, tên thật là Nguyễn Tường Lân - Văn của Thạch Lam nhẹ nhàng tinh tế, giàu chất thơ, nhân ái. Nêu những hiểu biết của em về tác giả Thạch Lam? Tiết 57 văn bản : Một thứ quà của lúa non: cốm Thạch Lam I. Giới thiệu tác giả- Tác phẩm 1. Tác giả : - Ông có sở trường về truyện ngắn và thành công trong tuỳ bút. - Thạch Lam ( 1910 - 1942) sinh tại Hà Nội, tên thật là Nguyễn Tường Lân - In trong tập tuỳ bút “Hà Nội Băm sáu phố phường” ( 1943) - Văn của Thạch Lam nhẹ nhàng tinh tế, giàu chất thơ, nhân ái. 2. Tác phẩm Nêu xuất xứ của văn bản Một thứ quà của lúa non: Cốm? Tiết 57 văn bản : Một thứ quà của lúa non: cốm Thạch Lam I. Giới thiệu tác giả- Tác phẩm 1. Tác giả : 2. Thể loại :1. Đọc , Chú thích2. Tác phẩm Văn bản được viết theo thể loại gì? Nêu hiểu biết của em về thể loại đó?II. Tìm hiểu chung văn bảnTuỳ bútTuỳ bỳt: Một thể văn xuụi gần với bỳt kớ, kớ sự ở yếu tố ghi chộp, miờu tả những hỡnh ảnh , sự việc mà nhà văn quan sỏt, chứng kiến. Tuy nhiờn, tuỳ bỳt thiờn về biểu cảm, chỳ trọng tỡnh cảm, cảm xỳc, suy nghĩ của tỏc giả. Ngụn ngữ tựy bỳt thường giàu hỡnh ảnh và chất trữ tỡnh.Hà Nội băm mươi sỏu phố phường ( Thạch Lam)* Tỏc phẩm Tiết 57 văn bản : Một thứ quà của lúa non: cốm Thạch Lam I. Giới thiệu tác giả- Tác phẩm 1. Tác giả : Kết hợp nhiều phương thức: miêu tả, biểu cảm, bình luận trên nền biểu cảm.2. Thể loại : Tuỳ bút1. Đọc , Chú thích2. Tác phẩm Văn bản có thể chia thành mấy phần? Nội dung từng phần?II. Tìm hiểu chung văn bản3. Phương thức biểu đạt:Văn bản được viết theo phương thức biểu đạt nào?A. Miêu tả .B. Biểu cảmC. Bình luận D. Cả A; B; và C?4. Bố cục:+ Từ đầu đến.... “thuyền rồng”: Cảm nghĩ về nguồn gốc của cốm.+ Tiếp đến.... “nhũn nhặn”: Cảm nghĩ về giá trị của cốm.+ Phần còn lại: Cảm nghĩ về sự thưởng thức cốm.3 phần Tiết 57 văn bản : Một thứ quà của lúa non: cốm Thạch Lam I. Giới thiệu tác giả- Tác phẩm II. Tìm hiểu chung văn bảnIII. Tìm hiểu chi tiết văn bản Cảm nghĩ của tác giả về cốm - Một thứ quà giản dị, riêng biệt của người Hà Nội.1. Cảm nghĩ về cội nguồn của cốm Tiết 57 văn bản : Một thứ quà của lúa non: cốm Thạch Lam “Cơn gió mùa hạ lướt qua vừng sen trên hồ, nhuần thấm cái hương thơm của lá, như báo trước mùa về của một thức quà thanh nhã và tinh khiết. Các bạn có ngửi thấy, khi đi qua những cánh đồng xanh, mà hạt thóc nếp đầu tiên làm trĩu thân lúa còn tươi, ngửi thấy cái mùi thơm mát của bông lúa non không? Trong cái vỏ xanh kia, có một giọt sữa trắng thơm, phảng phất hương vị ngàn hoa cỏ. Dưới ánh nắng, giọt sữa dần dần đông lại, bông lúa càng ngày càng cong xuống, nặng vì cái chất quý trong sạch của Trời” Cơn gió mùa hạ lướt qua vừng sen trên hồ, nhuần thấm cái hương thơm của lá, ?Cảm xúc của tác giả về cội nguồn của cốm được gợi lên từ đâu? Tiết 57 văn bản : Một thứ quà của lúa non: cốm Thạch Lam “Cơn gió mùa hạ lướt qua vừng sen trên hồ, nhuần thấm cái hương thơm của lá, như báo trước mùa về của một thức quà thanh nhã và tinh khiết. Các bạn có ngửi thấy, khi đi qua những cánh đồng xanh, mà hạt thóc nếp đầu tiên làm trĩu thân lúa còn tươi, ngửi thấy cái mùi thơm mát của bông lúa non không? Trong cái vỏ xanh kia, có một giọt sữa trắng thơm, phảng phất hương vị ngàn hoa cỏ. Dưới ánh nắng, giọt sữa dần dần đông lại, bông lúa càng ngày càng cong xuống, nặng vì cái chất quý trong sạch của Trời” Cơn gió mùa hạ lướt qua vừng sen trên hồ, nhuần thấm cái hương thơm của lá, ?Tác giả giới thiệu về cội nguồn của cốm bằng những hình ảnh, chi tiết ấn tượng nào? Tiết 57 văn bản : Một thứ quà của lúa non: cốm Thạch Lam “Cơn gió mùa hạ lướt qua vừng sen trên hồ, nhuần thấm cái hương thơm của lá, như báo trước mùa về của một thức quà thanh nhã và tinh khiết. Các bạn có ngửi thấy, khi đi qua những cánh đồng xanh, mà hạt thóc nếp đầu tiên làm trĩu thân lúa còn tươi, ngửi thấy cái mùi thơm mát của bông lúa non không? Trong cái vỏ xanh kia, có một giọt sữa trắng thơm, phảng phất hương vị ngàn hoa cỏ. Dưới ánh nắng, giọt sữa dần dần đông lại, bông lúa càng ngày càng cong xuống, nặng vì cái chất quý trong sạch của Trời” Cơn gió mùa hạ lướt qua vừng sen trên hồ, nhuần thấm cái hương thơm của lá, ?Nhận xét cách tác giả giới thiệu cội nguồn của cốm(miêu tả bằng những giác quan , từ ngữ, câu văn)? Cơn giú mựa hạ lướt qua vừng sen trờn hồ, nhuần thấm cỏi hương thơm của lỏ, như bỏo trước mựa về của một thức quà thanh nhó và tinh khiết. Cỏc bạn cú ngửi thấy, khi đi qua những cỏnh đồng xanh, mà hạt thúc nếp đầu tiờn làm trĩu thõn lỳa cũn tươi, ngửi thấy cỏi mựi thơm mỏt của bụng lỳa non khụng? Trong cỏi vỏ xanh kia, cú một giọt sữa trắng thơm, phảng phất hương vị ngàn hoa cỏ. Dưới ỏnh nắng, giọt sữa dần dần đụng lại,bụng lỳa càng ngày càng cong xuống, nặng vỡ cỏi chất quý trong sạch của Trời.hương thơmngửingửixanhhương vị Tiết 57 văn bản : Một thứ quà của lúa non: cốm Thạch Lam I. Giới thiệu tác giả- Tác phẩm II. Tìm hiểu chung văn bảnIII. Tìm hiểu chi tiết văn bản Cảm nghĩ của tác giả về cốm – Một thứ quà giản dị, riêng biệt của người Hà Nội.1. Cảm nghĩ về cội nguồn của cốm - Sử dụng nhiều tính từ - Cảm nhận bằng nhiều giác quan - Câu văn có nhịp điệu, giàu hình ảnh, cảm xúc.Qua những câu văn trên, cho em biết điều gì về cội nguồn của cốm?= > Cội nguồn của cốm từ hạt lúa non, là sự kết tinh những gì cao quý nhất của thiên nhiên, đất trời. Tiết 57 văn bản : Một thứ quà của lúa non: cốm Thạch Lam III. Tìm hiểu chi tiết văn bản Nhà văn có thuyết minh chi tiết về cách thức, kĩ thuật làm cốm hay không?ông nói về công việc này như thế nào? Qua đó giúp em hiểu thêm điều gì về cốm? ...Đợi đến lỳc vừa nhất, mà chỉ riờng những người chuyờn mụn mới định được,người ta gặt mang về.Rồi đến một loạt cỏch chế biến, những cỏch thức làm truyền tự đời này sang đời khỏc, một sự trõn trọng bớ mật và khe khắt giữ gỡn, cỏc cụ gỏi Vũng làm ra thứ cốm dẻo và thơm ấy .Tất nhiờn là nhiều nơi cũng biết cỏch thức làm cốm, nhưng khụng cú đõu làm được hạt cốm dẻo, thơm và ngon được bằng ở làng Vũng gần Hà Nội Tiết 57 văn bản : Một thứ quà của lúa non: cốm Thạch Lam I. Giới thiệu tác giả- Tác phẩm II. Tìm hiểu chung văn bảnIII. Tìm hiểu chi tiết văn bản Cảm nghĩ của tác giả về cốm – Một thứ quà giản dị, riêng biệt của người Hà Nội.1. Cảm nghĩ về cội nguồn của cốm= > Cội nguồn của cốm từ hạt lúa non, là sự kết tinh những gì cao quý nhất của thiên nhiên.- Cốm được làm ra từ sự khéo léo của con người“Cái cô gái Vòng làm ra thứ cốm dẻo và thơm ấy.... Các người của Hà Nội 36 phố phường vẫn thường ngóng trông cô hàng cốm xinh xinh, áo quần gọn ghẽ,với cái dấu hiệu đặc biệt là cái đòn gánh hai đầu cong vút lên như chiếc thuyền rồng”Làng Vũng- Cốm gắn liến với vẻ đẹp của người làm ra cốm. Cách cốm đến với người thật duyên dáng, lịch thiệp- >Yêu quí, ngợi ca, tự hào về cội nguồn của cốm. Tiết 57 văn bản : Một thứ quà của lúa non: cốm Thạch Lam I. Giới thiệu tác giả- Tác phẩm II. Tìm hiểu chung văn bảnIII. Tìm hiểu chi tiết văn bản Cảm nghĩ của tác giả về cốm – Một thứ quà giản dị, riêng biệt của người Hà Nội.1. Cảm nghĩ về cội nguồn của cốm= > Cội nguồn của cốm từ hạt lúa non, là sự kết tinh những gì cao quý nhất của thiên nhiên.- Cốm được làm ra từ sự khéo léo của con người... Các người của Hà Nội 36 phố phường vẫn thường ngóng trông cô hàng cốm xinh xinh”? Chi tiết này nói lên điều gì?- Cốm trở thành nhu cầu thưởng thức của người Hà Nội.- Từ một thứ quà quê cốm Vòng đã trở thành một nét văn hóa ẩm thực của Hà Nội- >Yêu quí, ngợi ca, tự hào về cội nguồn của cốm. Tiết 57 văn bản : Một thứ quà của lúa non: cốm Thạch Lam I. Giới thiệu tác giả- Tác phẩm II. Tìm hiểu chung văn bảnIII. Tìm hiểu chi tiết văn bản Cảm nghĩ của tác giả về cốm – Một thứ quà giản dị, riêng biệt của người Hà Nội.1. Cảm nghĩ về cội nguồn của cốm2. Cảm nghĩ về giá trị của cốm? Câu văn nào khái quát những giá trị chứa đựng trong hạt cốm bình dị?* Câu văn: "Cốm là thức quà riêng biệt của đất nước, là thức dâng của những cánh đồng lúa bát ngát xanh, mang trong hương vị tất cả cái mộc mạc, giản dị và thanh khiết của đồng quê nội cỏ An Nam”Em hiểu câu văn trên muốn nói lên điều gì?A. Cốm là món quà đồng quê tặng những người lao động.B. Cốm là món quà chỉ dân tộc ta mới có.C. Cốm là món quà đồng quê nhưng rất thiêng liêng.D.Cốm là món quà đồng quê độc đáo, thiêng liêng, kết tinh hương vị thanh khiết của đất nước. Tiết 57 văn bản : Một thứ quà của lúa non: cốm Thạch Lam I. Giới thiệu tác giả- Tác phẩm II. Tìm hiểu chung văn bảnIII. Tìm hiểu chi tiết văn bản Cảm nghĩ của tác giả về cốm – Một thứ quà giản dị, riêng biệt của người Hà Nội.1. Cảm nghĩ về cội nguồn của cốm2. Cảm nghĩ về giá trị của cốm- Cốm là món quà đồng quê độc đáo, thiêng liêng,kết tinh hương vị thanh khiết của đất nước.‘‘Hồng cốm tốt đôi .... Và không bao giờ có hai màu lại phù hợp hơn được nữa: Màu xanh tươi của cốm như ngọc thạch quý, màu đỏ thắm của hồng như ngọc lựu già. Một thứ thanh đạm, một thứ ngọt sắc, hai vị nâng đỡ nhau để hạnh phúc được lâu bền’’ Tác giả đã nhận xét như thế nào về tục lệ dùng Hồng – Cốm làm quà sêu tết? Sự hoà hợp tương xứng Hồng - Cốm được phân tích trên những phương diện nào ? - Dùng cốm làm quà sêu tết. ‘‘Hồng cốm tốt đôi .... Và không bao giờ có hai màu lại phù hợp hơn được nữa: Màu xanh tươi của cốm như ngọc thạch quý, màu đỏ thắm của hồng như ngọc lựu già. Một thứ thanh đạm, một thứ ngọt sắc, hai vị nâng đỡ nhau để hạnh phúc được lâu bền’’ - Dùng cốm làm quà sêu tết.- Hoà hợp màu sắc : xanh tươi - đỏ thắm Hoà hợp hương vị : thanh đạm ngọt sắc, nâng đỡ nhau - hương vị lâu bền - hạnh phúc bền lâu -> Cốm góp phần cho nhân duyên của con người tốt đẹp hơn. Tiết 57 văn bản : Một thứ quà của lúa non: cốm Thạch Lam I. Giới thiệu tác giả- Tác phẩm II. Tìm hiểu chung văn bảnIII. Tìm hiểu chi tiết văn bản Cảm nghĩ của tác giả về cốm – Một thứ quà giản dị, riêng biệt của người Hà Nội.1. Cảm nghĩ về cội nguồn của cốm2. Cảm nghĩ về giá trị của cốm->2 giá trị: vật chất - văn hoá tinh thần(nét đẹp của văn hoá dân tộc)-Cốm làm quà sêu tết,góp phần trong hạnh phúc lứa đôi của con người-Cốm là thức quà thiêng liêng, kết tinh hương vị thanh khiết của đồng quê Giá trị của cốm được phát hiện dựa trên những phương diện nào? Tiết 57 văn bản : Một thứ quà của lúa non: cốm Thạch Lam I. Giới thiệu tác giả- Tác phẩm II. Tìm hiểu chung văn bảnIII. Tìm hiểu chi tiết văn bản Cảm nghĩ của tác giả về cốm – Một thứ quà giản dị, riêng biệt của người Hà Nội.1. Cảm nghĩ về cội nguồn của cốm2. Cảm nghĩ về giá trị của cốm->2 giá trị: vật chất - văn hoá tinh thần(nét đẹp của văn hoá dân tộc) (Thật đáng tiếc khi chúng ta thấy những tục lệ tốt đẹp ấy mất dần, và những thức quý của đất nước mình dần thay bằng những thức bóng bảy hào nháng và thô kệch bắt chước người ngoài: những kẻ mới giàu vô học có biết đâu mà thưởng thức được những vẻ cao quý kín đáo và nhũn nhặn?)Tác giả đã nói lên điều gì? Em có cảm nhận như thế nào về ý kiến của nhà văn?= > Phê phán những người không biết trân trọng giá trị văn hoá của dân tộc, luôn bắt chước nước ngoài. Khẳng định sự trân trọng, nâng niu của tác giả. Tiết 57 văn bản : Một thứ quà của lúa non: cốm Thạch Lam I. Giới thiệu tác giả- Tác phẩm II. Tìm hiểu chung văn bảnIII. Tìm hiểu chi tiết văn bản Cảm nghĩ của tác giả về cốm – Một thứ quà giản dị, riêng biệt của người Hà Nội.1. Cảm nghĩ về cội nguồn của cốm2. Cảm nghĩ về giá trị của cốm->2 giá trị: vật chất - văn hoá tinh thần(nét đẹp của văn hoá dân tộc) Tác giả muốn truyền tới bạn đọc tình cảm như thế nào với thức quà dân tộc - Cốm?= > Trân trọng, giữ gìn cốm như một vẻ đẹp văn hoá dân tộc Tiết 57 văn bản : Một thứ quà của lúa non: cốm Thạch Lam I. Giới thiệu tác giả- Tác phẩm II. Tìm hiểu chung văn bảnIII. Tìm hiểu chi tiết văn bản Cảm nghĩ của tác giả về cốm – Một thứ quà giản dị, riêng biệt của người Hà Nội.1. Cảm nghĩ về cội nguồn của cốm2. Cảm nghĩ về giá trị của cốmSự tinh tế và thái độ trân trọng của tác giả đối với việc thưởng thức một món quà bình dị đã được thể hiện như thế nào?3. Cảm nghĩ về sự thưởng thức cốm- Cốm không phải là thức quà của người ăn vội; ăn cốm phải ăn từng chút ít, thong thả và ngẫm nghĩ. Lúc bấy giờ ta mới thấy thu lạị cả trong hương vị ấy, cái mùi thơm phức của lúa mới, của hoa cỏ dại ven bờ[...] cái tươi mát của lá non[] cái dịu dàng thanh đạm của loài thảo mộc.- Thưởng thức cốm bằng : + Khứu giác : Mùi thơm phức của lúa.+ Vị giác : Chất ngọt của cốm+ Thị giác : màu xanh. + xúc giác: Tươi mát của lá+ Sự suy tưởng: Cái dịu dàng,thanh đạm- Hỡi các bà mua hàng! Chớ có thọc tay hay mân mê thức quà thần tiên ấy, hãy nhẹ nhàng mà nâng đỡ, chút chiu mà vuốt ve. Phải nên kính trọng cái lộc của trời, cái khéo léo của người, và sự cố sức tiềm tàng và nhẫn nại của thần Lúa[...] Tiết 57 văn bản : Một thứ quà của lúa non: cốm Thạch Lam I. Giới thiệu tác giả- Tác phẩm II. Tìm hiểu chung văn bảnIII. Tìm hiểu chi tiết văn bản Cảm nghĩ của tác giả về cốm – Một thứ quà giản dị, riêng biệt của người Hà Nội.1. Cảm nghĩ về cội nguồn của cốm2. Cảm nghĩ về giá trị của cốm3. Cảm nghĩ về sự thưởng thức cốm- Cách thưởng thức cốm là một nét văn hóa ẩm thực của người Việt Nam- > Sự tinh tế, thái độ trân trọng của tác giả với việc thưởng thức cốm Tiết 57 văn bản : Một thứ quà của lúa non: cốm Thạch Lam III. Tìm hiểu chi tiết văn bảna, Cảm nghĩ về nguồn gốc của Cốmb. Cảm nghĩ về giá trị của Cốmc, Cảm nghĩ về sự thưởng thức cốmIV. Tổng kết1. Nghệ thuật Cảm nghĩ của tác giả về cốm – Một thứ quà giản dị, riêng biệt của người Hà Nội.Câu hỏi thảo luận? Hãy làm rõ nhận xét: Ngòi bút của Thạch Lam thiên về cảm giác tinh tế, nhẹ nhàng mà sâu sắc.1. Nghệ thuật: - Từ ngữ biểu cảm tinh tế , nhẹ nhàng mà xỳc động - Giọng văn mượt mà, giàu cảm xỳc. - Cỏch cảm nhận độc đỏo, sõu sắc bằng nhiều giỏc quan. - Thường khai thỏc sự rung động rất bỡnh dị trong tõm trạng Cốm là sản vật giản dị mà đặc sắc, chứa đựng nột đẹp văn húa dõn tộc cần được nõng niu, gỡn giữ.- Thể hiện tấm lũng trõn trọng, ngũi bỳt tinh tế, nhạy cảm của Thạch Lam. 2. Nội dung* Ghi nhớ: SGKC1254367Đây là từ chỉ chung các loài thực vật ?ộMOảHTốTVEVUTừ láy chỉ lời khuyên của tác giả đối với người mua cốm ? hòágnĐĐây là một đồ dùng gắn liền với hình ảnh cô hàng cốm làng Vòng ? nV ộIáHTừ chỉ cách ăn của người không biết thưởng thức thứ quà đặc biệt của lúa non ?Tính từ miêu tả hương vị của bông lúa non ?MƠMTTHCNGọCTMàu xanh tươi của cốm được so sánh với màu này ?HạNồGHNáCĐNơi mà người nông dân làm ra hạt thóc?CốòVMNGTrò chơiHướng dẫn về nhà- Viết một đoạn văn ngắn (khoảng 15 dòng) nói lên cảm xúc sâu sắc của em sau khi học xong văn bản "Một thứ quà của lúa non : Cốm" .- Soạn bài : “Mùa xuân của tôi” . + Đọc văn bản - Đọc chú thích . + Xác định bố cục, phương thức biểu đạt . + Chuẩn bị những câu hỏi hướng dẫn trong SGK .