Bài giảng Người lái đò sông, tác giả Nguyễn Tuân

I/TèM HIỂU KHÁI QUÁT Hóy túm lược những nột khỏi quỏt về tỏc phẩm “Người lỏi đũ Sụng Đà” trong phần tiểu dẫn sỏch giỏo khoa? Người lái đò Sông Đà Nguyễn Tuân I. Tìm hiểu khái quát: 1.Xuất xứ In trong tập tuỳ bút Sông Đà, xuất bản 1960 Tác phẩm là kết quả chuyến đi thực tế Tây Bắc năm 1958 của Nguyễn Tuõn. 2. Mục đích sáng tác Tìm chất vàng của vùng Tây Bắc Con người Thiên nhiên 3. Thể loại : Tuỳ bút Kết cấu tự do, phúng tỳng, biến húa linh (Từ một câu chuyện, một sự việc nào đú để liên tưởng, bàn bạc, suy ngẫm.) - Giàu chất kí và thẫm đẫm yếu tố trữ tình Thiờn tựy bỳt đó kế thừa những nột riờng biệt, đặc sắc nào trong phong cỏch nghệ thuật của Nguyễn Tuõn về đề tài, nguồn cảm hứng, thể loại và ngụn ngữ? I/TèM HIỂU KHÁI QUÁT I/TèM HIỂU KHÁI QUÁT Người lỏi đũ Sụng Đà Tiờu biểu cho phong cỏch nghệ thuật độc đỏo của Nguyễn Tuõn: uyờn bỏc, tài hoa Vỡ sao cú thể núi rằng, so với những tập tựy bỳt viết trước CM, Người lỏi đũ Sụng Đà núi riờng và tập Sụng Đà núi chung đó cho thấy diện mạo của một Nguyễn Tuõn đó căn bản đổi thay, để trở thành một nhà văn mới trong thời đại mới? I/TèM HIỂU KHÁI QUÁT I/TèM HIỂU KHÁI QUÁT Người lỏi đũ Sụng Đà Tiờu biểu cho phong cỏch nghệ thuật độc đỏo của Nguyễn Tuõn: uyờn bỏc, tài hoa Cho thấy diện mạo của một Nguyễn Tuõn mới mẻ, khỏt khao hũa nhập… Từ những điều vừa tỡm hiểu, thử phỏt biểu cảm hứng chủ đạo của tỏc phẩm? I/TèM HIỂU KHÁI QUÁT Cảm hứng chủ đạo: Ca ngợi thiờn nhiờn, đất nước, con người và cuộc sống mới ở vựng cao Tõy Bắc. II/ĐỌC HIỂU VĂN BẢN HèNH ẢNH CON SễNG ĐÀ TRấN BẢN ĐỒ Một số hỡnh ảnh về sụng Đà Một số hỡnh ảnh về sụng Đà Một số hỡnh ảnh về sụng Đà Một số hỡnh ảnh về sụng Đà Một số hỡnh ảnh về sụng Đà Nhìn từ trên nhà máy thuỷ điện Một số hỡnh ảnh về sụng Đà Cái nhìn toàn cảnh về sông Đà II/ĐỌC HIỂU VĂN BẢN Mở đầu tỏc phẩm,Nguyễn Tuõn giới thiệu điểm đặc biệt nào của con sụng Đà ? 1.Hỡnh tượng con sụng Đà “Chỳng thủy giai đụng tẩu Đà giang độc Bắc lưu” (Mọi con sụng đều chảy theo hướng Đụng, chỉ cú sụng Đà theo hướng Bắc) Sụng Đà như một nhõn vật cú diện mạo, cú cỏ tớnh độc đỏo. II/ĐỌC HIỂU VĂN BẢN Sụng Đà được nhà văn tỏi hiện với những nột đặc trưng nào ? 1.Hỡnh tượng con sụng Đà Người lái đò sông Đà 1.Hình tượng con sông Đà: Lai lịch Địa lý Lịch sử Tính cách Bắt nguồn từ Trung Quốc và trải qua một vùng núi ác thì xin nhập quốc tịch Việt Nam Có khai sinh, có trưởng thành Có nhiều biến động Thời trần Trong kháng chiến Khi giải phóng Hung bạo Trữ tình Nguyễn Tuân 1. Hình tượng con sông Đà * Sông Đà hung bạo Em hóy phỏt hiện những đoạn văn, những chi tiết núi về hỡnh ảnh con sụng Đà hung bạo ? Cách miêu tả con sông Đà của Nguyễn Tuân ở đoạn văn này có gì đặc sắc ? 1. Hình tượng con sông Đà * Sông Đà hung bạo Nhấn mạnh đến mức độ rất hẹp, sõu, tối, đồng thời cũng nhấn mạnh đến sự hựng vĩ, dữ dội của sụng Đà 1. Hình tượng con sông Đà * Sông Đà hung bạo “ Nước xụ đỏ, đỏ xụ súng, súng xụ giú, cuồn cuộn luồng giú...” Cái độc đáo ở đoạn văn này không chỉ là sự dữ dội của nước, đá, sóng, gió sông Đà mà còn bởi nghệ thuật đặc sắc. Em hãy làm sáng tỏ điều đó. Bằng cấu trỳc trựng điệp - tăng tiến, kết hợp với biện phỏp nhõn hoỏ, so sỏnh, tỏc giả đó nhấn mạnh sự nguy hiểm của ghềnh sụng. Sông Đà trở thành một kẻ thù luôn muốn gây sự, muốn đòi nợ xuýt những người lái đò trên sông nước. Để gây ấn tượng “chết người” về những hút nước, nhà văn Nguyễn Tuân đã sử dụng hàng loạt những thủ pháp nghệ thuật đặc sắc. Em hãy chỉ ra và làm sáng tỏ tác dụng của những thủ pháp nghệ thuật ấy. + Thủ pháp nhân hoá, so sánh, liên tưởng tưởng tượng: “giống như cái giếng bê tông”, “như của cống cái bị sặc”… + Vận dụng sự hiểu biết về các lĩnh vực như: kĩ thuật lái xe, kĩ thuật xây dựng, điện ảnh... để soi chiếu rõ đối tượng ở các góc nhìn khác nhau. 1. Hình tượng con sông Đà * Sông Đà hung bạo Nguyễn Tuân Cảm nhận thác nước sông Đà từ góc độ nào và thông qua giác quan nào? Qua âm thanh của thác nước em cú cảm nhận như thế nào về sông Đà? . Cảm nhận từ xa tới gần, thính giác. Qua âm thanh, ta nhận ra giọng điệu đa dạng của thác: oán trách, van xin, khiêu khích… tâm địa khó lường. Sự nguy hiểm của thác sông Đà đã được Nguyên Tuân đặc biệt nhấn mạnh thông qua thủ pháp nghệ thuật nào. Điểm đặc sắc của thủ pháp nghệ thuật đú ? . So sánh và nhân hoá: lửa với nước, tiếng thú rừng với tiếng thác… độc đáo và táo bạo; sự dữ dội của thác nước được nhân gấp bội. 1. Hình tượng con sông Đà * Sông Đà hung bạo Đá sông Đà được Nguyễn Tuân miêu tả như thế nào? Những thủ pháp nghệ thuật đặc sắc nào đã được sử dụng? Hãy chỉ rõ giá trị của những thủ pháp nghệ thuật ấy. . Trong không gian mịt mờ, một chân trời đá hiện ra, mai phục từ ngàn năm nay: . Dưới góc nhìn quân sự: boong ke, pháo đài… Sông Đà bày thạch trận. 1. Hình tượng con sông Đà * Sông Đà hung bạo Sông Đà như một loài thuỷ quái, vừa hung hăng, vừa khiêu khích chế nhạo, bạo ngược, nham hiểm, xảo quyệt. II/ĐỌC HIỂU VĂN BẢN Hỡnh ảnh sụng Đà “trữ tỡnh” được nhà văn thể hiện qua những chi tiết nào? Hóy phõn tớch ý nghĩa của những chi tiết ấy? 1.Hỡnh tượng con sụng Đà * Sông Đà trữ tỡnh Người lái đò sông Đà 1. Hình tượng sông Đà: * Sông Đà trữ tình: Gợi cảm xúc ở nhiều thời gian, không gian khác nhau Trên máy bay Dáng: tuôn dài, điệp trùng Màu nước sông: mùa xuân, mùa thu Thiếu nữ xuân sắc Sau một chuyến đi rừng Gợi thương gợi nhớ, đằm đằm ấm ấm như một cố nhân Đi thuyền trên sông Cảnh ven sông tĩnh lặng gợi cảm đầy chất thơ "Một người tình nhân chưa quen biết" Sông Đà gợi cảm, giàu chất thơ * Gợi cảm về màu sắc + Mựa xuõn: xanh ngọc bớch + Mựa thu: lừ lừ chớn đỏ - mặt người bầm đi vỡ rượu bữa * Khụng khớ hoang dại, tĩnh lặng, đấy chất thơ + Bờ sụng:một bờ tiền sử, một nỗi niềm cổ tớch tuổi xưa + Đàn hươu: ngẩng đầu ngơ ngỏc, mơ một tiếng cũi sương và ỏnh nắng thỏng 3 gợi nhiều tõm sự 2. Hỡnh tượng người lỏi đũ sụng Đà Cõu hỏi: Khi khắc họa hỡnh ảnh người lỏi đũ, nhà văn đó tập trung ở những phương diện nào? a. Lai lịch và ngoại hỡnh Cõu hỏi : Lai lịch, ngoại hỡnh của người lỏi đũ cú đặc điểm gỡ? í nghĩa của những đặc điểm ấy? Lai lịch:  + Bảy mươi tuổi, làm nghề chở đũ dọc suốt sụng Đà mười năm liền, nghỉ làm nghề đó đụi chục năm nay + Quờ ụng ở ngay chỗ ngó tư sụng sỏt tỉnh Lai Chõu Ngoại hỡnh:  + Tay: Lờu nghờu như cỏi sào + Chõn: Lỳc nào cũng khuỳnh khuỳnh, gũ lại như kẹp lấy một cỏi cuống lỏi tưởng tượng + Giọng núi: Ào ào như tiếng nước trước mặt ghềnh sụng + Nhỡn giới: Vũi vọi như lỳc nào cũng mong một cỏi bến xa nào đú trong sương mự 2. Hỡnh tượng người lỏi đũ sụng Đà a. Lai lịch và ngoại hỡnh => Ca ngợi sự gắn bú, từng trải, yờu quý nghề của người lỏi đũ b. Tớnh cỏch: Cõu hỏi : Người lỏi đũ cú những đặc điểm tớnh cỏch nào? í nghĩa của những đặc điểm ấy? Sự từng trải, gắn bú và yờu nghề: + Ngoại hỡnh + Tuổi nghề: 10 năm, xuụi ngược hơn trăm lần, giữ lỏi độ 60 lần + ễng nhớ tỉ mỉ như đúng đinh vào lũng tất cả cỏc con thỏc hiểm trở => Nguyễn Tuõn bày tỏ niềm thỏn phục về một con người như được sinh ra từ những con súng, ngọn thỏc của sụng Đà 2. Hỡnh tượng người lỏi đũ sụng Đà a. Lai lịch và ngoại hỡnh b. Tớnh cỏch: Lũng dũng cảm, mưu trớ, nhanh nhẹn, quyết đoỏn: đoạn văn tả cuộc vượt thỏc đầy nguy hiểm trờn chiến trường sụng Đà của người lỏi đũ Nghệ sĩ tài hoa Cõu hỏi: Tại sao chỳng ta cú thể khẳng định người lỏi đũ là một nghệ sĩ tài hoa? + Nắm chắc cỏc quy luật tất yếu của sụng Đà và làm chủ được nú. Nguyễn Tuõn gọi “tay lỏi ra hoa” +Vào trận mạc: khụn khộo, bỡnh tĩnh, mọi giỏc quan đều hoạt động nhịp nhàng, chớnh xỏc +Xong trận: ung dung thanh thản như chưa hề vượt thỏc => Nguyễn Tuõn đó tỡm thấy và khẳng định cỏi đẹp ở ngay trong cuộc sống hàng ngày của người dõn lao động dưới gúc độ tài hoa, nghệ sĩ III – TỔNG KẾT Cõu hỏi: Qua việc tỡm hiểu và phõn tớch hỡnh tượng sụng Đà và người lỏi đũ, em hóy nờu giỏ trị nghệ thuật và giỏ trị nội dung của tỏc phẩm. Tựy bỳt “Người lỏi đũ sụng Đà thể hiện rừ tư tưởng và phong cỏch nghệ thuật của Nguyễn Tuõn - Sự uyờn bỏc của một trớ tuệ và sự phúng khoỏng của một tõm hồn - Sự quý trọng những giỏ trị vật chất và tinh thần của đất nước, của dõn tộc và tỡnh yờu đối với người lao động bỡnh thường - Chất tài hoa – tài tử trong cỏch dựng từ, cõu, hành văn