Bài giảng Sinh học Lớp 9 - Bài 44: Ảnh hưởng lẫn nhau giữa các sinh vật - Vũ Nguyễn Huyền Trang

THCS LONG BIÊNGV: VŨ NGUYỄN HUYỀN TRANGSINH HỌC 9Câu hỏi: Nhiệt độ của môi trường có ảnh hưởng tới đời sống của sinh vật như thế nào ?Trả lời : Mỗi loài sinh vật chỉ sống được trong một giới hạn nhiệt độ nhất định.- Nhiệt độ ảnh hưởng tới các đặc điểm hình thái (thực vật ở vùng lạnh thường rụng lá, có lớp bần dày, có vảy mỏng bao bọc chồi lá..., động vật có lông dày...).- Nhiệt độ có ảnh hưởng tới hoạt động sinh lí (như quang hợp, hô hấp...), sinh sản của sinh vật ..- Nhiệt độ có ảnh hưởng tới tập tính của động vật như tập tính tránh nóng, tránh lạnh như ngủ đông ...ẢNH HƯỞNG LẪN NHAU GIỮACÁC SINH VẬTTiết 43 - BÀI 44Rừng thôngHổ đang ngoạm con naiĐàn trâu rừng Những bức tranh này cho em suy nghĩ gì về mối quan hệ giữa các loài trong tự nhiên? Bầy sư tử ăn thịt trâu rừngSinh vật cùng loài sống thành đàn, thành rừng.Sinh vật khác loài ăn thịt lẫn nhau.CÁC SINH VẬT CÙNG LOÀI VÀ KHÁC LOÀI CÓ MỐI QUAN HỆ GÌ?-Khi có gió bão, thực vật sống thành nhóm có lợi gì so với sống riêng lẻ?-Trong tự nhiên, động vật sống thành bầy đàn có lợi gì? CHỐNG LẠI GIÓ BÃO HT LIỀN RỄ Ở CÂY THÔNG THỤ PHẤN KẾT HẠT TỐTCÂY MỌC GẦN NHAU CÙNG NHAUĐÀN TRÂU RỪNG BẢO VỆ NHAU, HỢP SỨC ĐUỔI SƯ TỬĐÀN SƯ TỦ HỢP TÁC SĂN MỒI –TÌM THỨC ĂN DỄ DÀNGQUAN HỆ HỖ TRỢKhi nào các sinh vật trong nhóm cá thể hỗ trợ nhau ?ĐẢM BẢO SINH SẢNCÙNG NHAU XÂY TỔ, KIẾM THỨC ĂNKhi điều kiện sống đầy đủ ( thức ăn , nơi ở, đối tượng mùa sinh sản)Khi số lượng cá thể tăng cao, điều kiện sống khó khăn (thiếu thức ăn, nơi ở..) sẽ xảy ra hiện tượng gì? Hậu quả?Quan hệ cạnh tranh cùng loài => 1 số cá thể tách khỏi nhómHIỆN TƯỢNG TỰ TỈA THƯA Ở THỰC VẬT ( TỈA CÀNH TỰ NHIÊN )QUAN HỆ CẠNH TRANHCÂY CẠNH TRANH VỀ ÁNH SÁNG , THÂN CÂY CÒI CỌC ĂN THỊT ĐỒNG LOẠIĐÁNH NHAU ĐỂ TRANH GIÀNH THỨC ĂN, NƠI Ở, ĐỰC CÁI TRONG MÙA SINH SẢNBài tập: Một số cá thể phải tách ra khỏi nhóm có ý nghĩa gì?1. Hiện tượng cá thể tách ra khỏi nhóm làm tăng khả năng cạnh tranh giữa các cá thể.2. Hiện tượng cá thể tách ra khỏi nhóm làm cho nguồn thức ăn cạn kiệt nhanh chóng.3. Hiện tượng cá thể tách ra khỏi nhóm làm giảm nhẹ cạnh tranh giữa các cá thể, hạn chế sự cạn kiệt nguồn thức ăn trong vùng. Trong lâm nghiệp, nông nghiệp người ta đã lợi dụng quan hệ cùng loài vào những việc gì?Trong điều kiện cạnh tranh vừa phải thì cạnh tranh cùng loài có lợi hay hại ?Trồng rừng phòng hộ ven biển (chống gió, cát) Nuôi gà đàn, vịt đàn, lợn đàn. với mật độ hợp lí, cung cấp đủ thức ăn, nước uống, đảm bảo tỉ lệ giới tính.cho chúng. Các con vật sẽ tranh nhau ăn, chúng sẽ ăn nhiều hơn → nhanh lớn.Các sinh vật khác loài có quan hệ gì với nhau? Quan hệ Đặc điểmBảng 44: Các mối quan hệ khác loàiHỗ trợĐối địchCộng sinhCạnh tranhHội sinhKí sinh nửa kí sinhSinh vật ăn sinh vật khác Sự hợp tác cùng có lợi giữa các loài sinh vật Các sinh vật khác nhau tranh giành thức ăn, nơi ở và các điều kiện sống khác của môi trường. Các loài kìm hãm sự phát triển của nhau. Sự hợp tác giữa hai loài sinh vật, trong đó một bên có lợi còn bên kia không có lợi và cũng không có hại Sinh vật sống nhờ trên cơ thể sinh vật khác, lấy các chất dinh dưỡng, máu ... từ sinh vật đó. Gồm các trường hợp: động vật ăn thịt con mồi, động vật ăn thực vật, thực vật bắt sâu bọ... Làm bài tập trang 132 – SGK, quan sát hình 44.2 và 44.3)1/ Ở địa y, các sợi nấm hút nước và muối khoáng từ môi trường cung cấp cho tảo, tảo hấp thụ nước và muối khoáng và năng lượng ánh sáng mặt trời tổng hợp nên các chất hữu cơ, nấm và tảo đều sử dụng các sản phẩm hữu cơ do tảo tổng hợp (H 42.2).Tảo đơn bàoSợi nấmHỖ TRỢ (Cộng sinh: Sự hợp tác cùng có lợi giữa các loài sinh vật)9/ Vi khuẩn sống trong nốt sần ở rễ cây họ đậu (H43.3)Giai đoạn đầu vsv này cần một ít đạm để tăng mật số. Giai đoạn sau chúng sẽ hoạt động tích cực trong việc cố định N2 tự do trong không khí để cung cấp lại cho cây trồng. Phần dự trữ còn lại sẽ nằm trong các nốt rễ.5/ Địa y sống bám trên cành câyHỖ TRỢ ( Hội sinh: Sự hợp tác giữa hai loài sinh vật, trong đó một bên có lợi còn bên kia không có lợi và cũng không có hại )6/ Cá ép bám vào rùa biển, nhờ đó cá được đưa đi xa.CÁRÙA BIỂN2/ Trên một cánh đồng lúa, khi cỏ dại phát triển năng suất lúa giảm.LúaCỏ dạiĐỐI ĐỊCH (Cạnh tranh: Các sinh vật khác nhau tranh giành thức ăn, nơi ở và các điều kiện sống khác của môi trường. Các loài kìm hãm sự phát triển của nhau)7/ Dê và bò cùng ăn cỏ trên một cánh đồng.4/ Rận và ve bét sống bám trên da trâu, bò. Chúng sống được nhờ hút máu của trâu, bò.ĐỐI ĐỊCH (Kí sinh , nửa kí sinh: Sinh vật sống nhờ trên cơ thể sinh vật khác, lấy các chất dinh dưỡng, máu ... từ sinh vật đó.)8/ Giun đũa sống trong ruột người.3/ Hươu, nai và hổ cùng sống trong một cánh rừng. Số lượng hươu, nai bị khống chế bởi số lượng hổ.ĐỐI ĐỊCH (Sinh vật ăn sinh vật khác: Gồm các trường hợp: động vật ăn thịt con mồi, động vật ăn thực vật, thực vật bắt sâu bọ... )10/ Cây nắp ấm bắt côn trùng.Xác đinh mối quan hệ của các sinh vật trong các hình sau?1234561,2,3 – Quan hệ hỗ trợ4,5,6 – Quan hệ đối địchSự khác nhau chủ yếu giữa quan hệ hỗ trợ và quan hệ đối địch ở các sinh vật khác loài là gì?Ít nhất một bên có lợi, bên kia không có hại.Ít nhất có một bên bị hại.Trong nông nghiệp, lâm nghiệp, con người lợi dụng mối quan hệ giữa các loài để làm gì?Ong mắt đỏ diệt sâu đục thân lúaMèo bắt chuột phá hại mùa màngDùng sinh vật có ích tiêu diệt sinh vật có hạiNuôi thả kiến vàng trừ sâu hại cây tráiNhộng của loài ruồi ăn rệpCON NGƯỜILàm việc theo nhóm . “ Đoàn kết là sức mạnh ”Chiến tranhTrong mối quan hệ của con người có hỗ trợ và cạnh tranh lẫn nhau không ?- Làm bài tập ở SBT và học bài cũHướng dẫn học tập ở nhà - Đọc và Chuẩn bị bài 47