Bài giảng tiết 39: Số đỏ, tác giả Vũ Trọng Phụng

Tiết 39.ĐỌC VĂN Giôùi thieäu tieåu thuyeát I. TÌM HIỂU CHUNG 1. Tác giả Vũ Trọng Phụng - Quê ở làng Hảo, huyện Mĩ Hào, Hưng Yên. Nhưng sinh ra và sống tại Hà Nội. Học hết tiểu học rồi đi làm kiếm sống. Sau chuyển sang viết báo, viết văn và sống chật vật bằng nghề đó Do lao lực ông mất năm 27 tuổi Cuộc đời ngắn ngủi, nghèo túng, bệnh tật. Vũ Trọng Phụng (1912 – 1939) Trình bày những nét chính về cuộc đời nhà văn Vũ Trọng Phụng? Giông tố Vũ Trọng Phụng Vũ Trọng Phụng Truyện ngắn, kịch nói, dịch thuật, phê bình văn học, bình luận thời sự chính trị. Đặc biệt thành công ở hai thể loại: Phóng sự Tiểu thuyết Cạm bẫy người (1933) Kĩ nghệ lấy Tây (1934) Cơm thầy cơm cô (1936) Số đỏ (1936) Giông tố (1936) Trúng số độc đắc (1938) … Niềm căm phẫn mãnh liệt vào xã hội đen tối, thối nát đương thời (xã hội “khốn nạn”, “chó đểu”) b, Sự nghiệp văn học: Ông viết sớm, viết nhiều và mau chóng nổi tiếng bởi : Ông là một nhà văn hiện thực lớn, có nhiều đóng góp đáng kể vào sự phát triển của văn xuôi Việt Nam hiện đại I. 1. Tác giả I. GIỚI THIỆU CHUNG: 1. Tác giả: Vũ Trọng Phụng (1912 - 1939) Là nhà văn hiện thực xuất sắc trước cách mạng; -Nổi tiếng về tiểu thuyết, truyện ngắn và đặc biệt thành công ở thể loại phóng sự; - Để lại nhiều kiệt tác như : Số đỏ, Giông tố; Vỡ đê, Cơm thầy cơm cô... 2.Tiểu thuyết Số đỏ I. TÌM HIỂU CHUNG Đọc văn: HẠNH PHÚC CỦA MỘT TANG GIA (Trích Số đỏ - VŨ TRỌNG PHỤNG) I. GIỚI THIỆU CHUNG: 1. Tác giả: 2. Tiểu thuyết "Số đỏ" Hoàn cảnh sáng tác: "Số đỏ" được viết năm 1936 -> năm đầu của chế độ Dân chủ Đông Dương, không khí đấu tranh dân chủ sôi nổi. Chế độ kiểm duyệt sách báo khắt khe của chính quyền thực dân tạm thời bãi bỏ -> đã tạo điều kiện cho nhà văn công khai mạnh mẽ vạch trần thực chất thối nát, giả dối, bịp bợm của các phong trào Âu hóa, Thể thao, Vui vẻ trẻ trung,...được bọn thống trị khuyến khích và lợi dụng, từng lên cơn sốt vào những năm 30 của thế kỉ XX. 2.Tiểu thuyết Số đỏ - Tóm tắt tác phẩm “Số đỏ”. I. TÌM HIỂU CHUNG Xuân tóc đỏ (mồ côi, vô học) sống bằng nhiều nghề Me Tây dâm đãng (phó Đoan) Làm ở tiệm may Âu hóa Vợ chồng Văn Minh và những người trong gia đình, …. Đốc tờ Xuân Nhà cải cách xã hội Giáo sư quần vợt Anh hùng cức quốc Chấn hưng phật giáo Số đỏ Xu©n tãc ®á V« häc V« l¹i Tinh qu¸i H¹ l­u vØa hÌ Phã §oan Gi¸o s­ quần vợt ¤ng V¨n Minh & ¢u ho¸ Nhµ c¶i c¸ch XH Cè Hång Cè Tæ Doctor Thi sÜ Cè vÊn b¸o Gâ mâ Anh hïng cøu quèc I. 2. Tiểu thuyết Số đỏ 5p - Giá trị nội dung: Nhà văn đã vạch trần, tố cáo xã hội tư sản thành thị Việt Nam đầy rẫy bất công, thối nát, lừa bịp; lật trái những phong trào vui vẻ trẻ trung, Âu hoá do thực dân Pháp khởi xướng. - Giá trị nghệ thuật: Nghệ thuật trào phúng đặc sắc, mỗi chương là một màn hài kịch, mỗi nhân vật là một chân dung biếm họa xuất sắc. I. 2. Tiểu thuyết Số đỏ => Số đỏ(1936) được coi như là một trong những tác phẩm xuất sắc nhất của VHVN, “có thể làm vinh dự cho mọi nền VH”(Ng.Khải). (Trích Soá ñoû) Vuõ Troïng Phuïng Tieát 40-41 1.Xuất xứ -Vị trí: -Thuộc chương XV của tiểu thuyết Số đỏ. 2.Tóm tắt : Xác định bố cục của đoạn trích? Cô tæ bÞ èm nÆng, c¶ ®¸m con ch¸u mong cô chÕt sím. ChØ v× mét c©u nãi cña Xu©n tè c¸o tr­íc mÆt mäi ng­êi vµ cô tæ r»ng: ¤ng Ph¸n - chång c« Hoµng H«n, ch¸u rÓ cô cè tæ lµ mét ng­êi chång mäc sõng -> cô tæ ®· uÊt qu¸ -> chÕt. C¶ gia ®×nh nh¸o nhµo lªn chuÈn bÞ cho mét ®¸m ma chu ®¸o nhÊt -> c¶nh ®¸m ma to nhÊt, mét ®¸m ma g­¬ng mÉu. 3. Bố cục: -P1: Niềm vui và hạnh phúc của mọi người khi cụ cố tổ qua đời. P2: Cảnh đám tang gương mẫu và cảnh hạ huyệt. II.ĐỌC-HIỂU VĂN BẢN: 1. Ý nghĩa nhan đề : Câu hỏi: Nhan đề đoạn trích thể hiện mâu thuẫn gì? -Mâu thuẫn trào phúng biểu hiện ở nhan đề: Hạnh phúc của một tang gia Trạng thái sung sướng vì đạt được ý nguyện. Nhà có tang. Mang tính chất mâu thuẫn, bi hài.  Nhan đề gợi ra một sự mâu thuẫn: trái với đạo lý dân tộc, tất cả người trong tang gia đều vui mừng, sung sướng. - Nhan đề phản ánh rất đúng sự thật hài hước, mỉa mai: con cháu trong gia đình cụ cố tổ thật sự sung sướng, hạnh phúc khi cụ chết II. 1. Ý nghĩa nhan đề : II.2. Hạnh phúc của những người trong tang gia: C©u hái th¶o luËn: T×m nh÷ng chi tiÕt miªu t¶vÒ c¸c thµnh viªn trong gia ®×nh cô cè Hång, nhËn xÐt vÎ bÒ ngoµi víi nh÷ng t©m tr¹ng vµ hµnh ®éng nh­ thÕ nµo? Thùc chÊt t©m tr¹ng bªn trong lµ g×? Béc lé b¶n chÊt cña h¹ng ng­êi nh­ thÕ nµo? *Nhãm 1: Cô cè Hång? *Nhãm 4: CËu tó T©n? *Nhãm 2: V¨n Minh Chång? *Nhãm 5: C« TuyÕt? *Nhãm 6: ¤ng Ph¸n mäc sõng? *Nhãm 3: V¨n Minh vî? II.2. a. Hạnh phúc của đám con cháu: “Cái chết kia đã làm cho nhiều người sung sướng lắm” Niềm vui tràn ngập, hạnh phúc chung của đám con cháu là bản di chúc chia gia tài của cụ sẽ được thực thi. Tuy nhiên, tác giả lại diễn tả niềm vui, hạnh phúc ấy một cách cụ thể không ai giống ai. H¸o danh ®Õn qu¸i gë. Gi¶ dèi, bÊt nh©n. *V¨n Minh chång Thùc chÊt: Vui v× gia tµi khæng lå s¾p ®­îc chia; .Suy nghÜ t×m c¸ch xö trÝ víi Xu©n Tãc §á. BÒ ngoµi: b¨n kho¨n, ph©n v©n, vß ®Çu, bøt tãc, mÆt ®¨m ®¨m, chiªu chiªu.. *V¨n Minh vî Bề ngoài: sốt ruột, bối rối Thực chất: mừng rỡ  cã dÞp ®­îc l¨ng xª c¸c trang phôc cña tiÖm may ©u ho¸, mÆc ®å x« gai t©n thêi. Ch¹y theo lèi sèng v¨n minh rëm, lè l¨ng. BØ æi, v« liªm sØ. *CËu tó T©n Thùc chÊt: S­íng ®iªn lªn v× s¾p ®­îc træ tµi chôp ¶nh BÒ ngoµi: Sèt ruét, ®iªn ng­êi lªn H­ háng, lè l¨ng, kÖch cìm. * C« TuyÕt Thùc chÊt: Mong chê Xu©n. BÒ ngoµi: . MÆc y phôc Ng©y th¬; . Đau khæ, buån. V« liªm sØ, gi¶ t¹o. *¤ng Ph¸n mäc sõng Thùc chÊt: . Sung s­íng, tù hµo v× c¸i sõng v« h×nh. . ChuÈn bÞ tiÒn ®Ó c¶m ¬n Xu©n (trï tÝnh víi Xu©n mét cuéc doanh th­¬ng). Mäc sõng: cã vî ngo¹i t×nh ->nhôc nh· ®¸m con ch¸u bÊt nh©n, bÊt nghÜa Tãm l¹i: 2 a/Nh÷ng thµnh viªn trong gia ®×nh cô cè Hång Tr­íc c¸i chÕt cña cô Tæ NghÖ thuËt ®èi lËp  để v¹ch trÇn b¶n chÊt xÊu xa, bØ æi cña nh÷ng h¹ng ng­êi v× ®ång tiÒn, danh vọng chµ ®¹p lªn ®¹o lý cña d©n téc. Em có nhận xét gì về không khí gia đình này? *Tiểu kết: -Không khí của một gia đình có đại tang như một ngày hội lớn. Hoà trong niềm vui chung, mỗi người có một niềm vui riêng gắn với từng tính cách của họ, trong mỗi người đều hàm chứa một mâu thuẫn trào phúng riêng. Hạnh phúc của tang gia ấy chứng tỏ đây là những con người như thế nào? -Vũ Trọng Phụng đã lật tẩy tính bất hiếu của một gia đình tư sản  tố cáo xã hội đương thời xấu xa, phi nhân bản, chà đạp lên giá trị đạo đức truyền thống của dân tộc. Đặc sắc nghệ thuật của đoạn trích này? -Nghệ thuật trào phúng: +Tạo tình huống trào phúng +Dựng chân dung trào phúng với các mâu thuẫn trào phúng b. Ngoài xã hội: - Hai viên cảnh sát MIN ĐƠ, MIN TOA Giữa lúc không có ai đáng phạt mà phạt, đương buồn như nhà buôn vỡ nợ thì được có đám thuê nên “sung sướng cực điểm” -Xã hội trưởng giả bè bạn cụ cố Hồng Bạn của Tuyết, Văn Minh, cô Hoàng Hôn, bà Phó Đoan, những giai thanh gái lịch được dịp “chim nhau, cười tình với nhau, bình phẩm nhau, chê bai nhau, ghen tuông nhau, hẹn hò nhau…” Bạn của cụ cố Hồng đến đưa đám ma với ngực “đầy những huy chương…” với bộ râu “hoặc dài hoặc ngắn, hoặc đen, hoặc hung hung, hoặc lún phún hay rầm rậm, loăn quăn”… Hầu hết đến để gặp nhau vui vẻ, để khoe tài, khoe đức (giả), khoe của, khoe râu…chứ không phải vì tiếc thương hay chia buồn thật. - Sư cụ Tăng Phú Sung sướng vênh váo, ngồi trên một chiếc xe vì đã “đánh đổ đượng Hội Phật giáo, và như thế là cuộc đắc thắng đầu tiên của báo Gõ Mõ ” - Xuân tóc Đỏ Đến đưa đám với sự cố ý đến chậm, bằng 2 vòng hoa đồ sộ, 6 chiếc xe có cắm lọng,… hắn đã làm cho Tuyết “liếc mắt đưa tình cho nó để tỏ ý cám ơn”, làm cho cụ bà sung sướng thốt lên: “Ông Đốc Xuân đã không giận mà lại giúp đáp phúng viếng đến thế, và đám ma như kể đã là danh giá nhất tất cả”. Xuân- nhân vật có số đỏ trong suốt tác phẩm. Lần này Xuân cũng “đỏ” vì có cơ hội ra vẻ ta đây... 3. Cảnh “đám ma gương mẫu”: - Bề ngoài thật long trọng, “gương mẫu”(dc- tr.127) thực chất như đám rước, tổ chức theo lối “hổ lốn”. - Đỉnh điểm của sự giả dối diễn ra lúc hạ huyệt khi cậu Tú Tân yêu cầu mọi người tạo dáng để chụp ảnh, con cháu tự nguyện trở thành những diễn viên đại tài và nhất là màn kịch siêu hạng của ông Phán mọc sừng . =>Đám tang diễn ra như tấn đại hài kịch, lố lăng, đồi bại của xã hội thượng lưu ngày trước. III.TỔNG KẾT (Ghi nhớ-SGK) 1.CHỦ ĐỀ: Châm biếm, lên án mạnh mẽ xã hội tư sản thành thị giả dối, đồi bại qua một đám tang. 2.NGHỆ THUẬT ĐẶC SẮC - Tạo tình huống trào phúng cơ bản rồi mở rộng ra những tình huống khác . - Phát hiện những chi tiết đối lập nhau gay gắt nhưng cùng tồn tại trong một một con người , sự vật , sự việc . - Các biện pháp: cường điệu, nói ngược, nói mỉa…sử dụng một cách đan xen linh hoạt . - Miêu tả biến hóa linh hoạt và sắc sảo đến từng chi tiết ,nói trúng nét riêng của từng nhân vật . *Củng cố: -Những nét chính về nội dung và nghệ thuật của đoạn trích “Hạnh phúc của một tang gia” ? *Luyện tập : - Nhận xét về Số đỏ có người cho rằng trong tác phẩm có “nụ cười vừa thông minh , sắc sảo vừa đầy khinh bỉ của nhà văn đối với một tầng lớp xã hội nhố nhăng , lố bịch …” Tìm trong đoạn trích những chi tiết chứng minh cho nhận định trên . CHUẨN BỊ BÀI MỚI: -Đọc-hiểu và soạn bài :PHONG CÁCH NGÔN NGỮ BÁO CHÍ - Sưu tầm báo: bản tin, phóng sự. - HS có thể tìm báo : Báo Tiền Phong, báo Thanh niên, báo Nhân dân…. - Tìm hiểu chức năng , thể loại ,đặc trưng của báo chí a> Tãm t¾t: - Xu©n, th­êng gäi lµ Xu©n tãc ®á, tõ mét ®øa trÎ må c«i, sèng bôi ®êi ®­îc bµ Phã §oan - mét me T©y d©m ®·ng vµ vî chång V¨n Minh (ch¸u bµ Phã §oan) gióp ®ì kiÕm viÖc lµm. - H¾n ®­îc gia ®×nh nµy, hoÆc do cè ý, hoÆc do hiÓu lÇm, t«n vinh lªn lµm “®èc tê Xu©n”, nhµ c¶i c¸ch x· héi, “gi¸o s­ quÇn vît”, nhµ “chÊn h­ng PhËt gi¸o”. - Xu©n giao thiÖp víi toµn nh÷ng bËc “th­îng l­u”: b¸c sÜ, ho¹ sÜ, nhµ chÝnh trÞ, nhµ b¸o... - Vinh quang tuyÖt ®Ønh ®Õn víi h¾n: trong chuyÕn tuÇn du B¾c K× cña vua Xiªm, Xu©n tãc ®á ®­îc cö ra ®ä tµi víi nhµ v« ®Þch quÇn vît Xiªm La (Th¸i Lan). - Cuéc ®Êu diÔn ra s«i næi. Vua Xiªm tøc giËn v× ®Êu thñ cña m×nh tá ra yÕu thÕ h¬n Xu©n. - Xu©n ®­îc lÖnh ph¶i thua ®Ó tr¸nh cho hai n­íc khái th¶m ho¹ chiÕn tranh. - H¾n trë thµnh anh hïng cøu quèc, ®­îc hoan nghªnh, ®­îc th­ëng B¾c §Èu béi tinh, ®­îc lÊy c« TuyÕt con g¸i yªu cña cô cè Hång (bè V¨n Minh).