Bài giảng Tiết 45 Ankan : Đồng đẳng, đồng phân và danh pháp

Chương V Hiđrocacbon no Tiết 45 Ankan : Đồng đẳng, đồng phân và danh pháp Soạn ngày : 11/12/2007 Mục tiêu : Kiến thức : Học sinh biết : + Sự hình thành liên kết và cấu trúc không gian của ankan + Gọi tên các ankan với mạch chính không quá 10 nguyên tử cacbon Học sinh vận dụng : Biết viết các đồng phânvà một số công thức phân tử của ankan Kĩ năng : Viết công thức phân tử, công thức cấu tạo của ankan Chuẩn bị : Giáo viên : Bảng 5.1 trang 137 SGK dưới dạng bảng câm Học sinh : Xem lại cách đọc tên và viết đồng phân của hợp chất hữu cơ Phương pháp chủ đạo : Đàm thoại gợi mở Hệ thống các hoạt động : Hoạt động 1 : Đồng đẳng đồng phân Giáo viên Đồng đẳng là gì ? Với phân tử đầu tiên là CH4, em hãy xây dựng nên các phân tử là đồng đẳng của CH4 Dãy này người ta còn gọi nó là dãy đồng đẳng của metan Bắt đầu từ phân tử có số nguyên tử cacbon là 4 trở đi thì mới xuất hiện đồng phân Bằng những kiến thức đã học, em hãy viết tất cả các đồng phân có thể có của C4H10 và C5H12 Điều đó chứng tỏ nó có loại đồng phân nào ? Em có nhận xét gì về bậc cacbon trong các phân tử sau với số nguyên tử cacbon liên kết xung quanh nó ? H H H H H – CI– CII – CII – CI – H H H H H H H CH3 CH3 H H – CI– CII – CIII – CIV – CI – H H H H CH3 H Em có nhận xét gì về bậc của cacbon với mạch cacbon trong các hợp chất đó ? Vậy ta có thể biết mạch của cacbon khi biết trong công thức phân tử có những loại cacbon bậc bao nhiêu không ? Học sinh Là những phân tử hợp chất hữu cơ có công thức cấu tạo tương tự nhau, công thức phân tử hơn kém nhau một hoặc nhiều nhóm -CH2- CH4 ; C2H6 ; C3H8 ; C4H10 ; ... ; CnH2n+2 C4H10 : CH3-CH2-CH2-CH3 (1) CH3-CH-CH3 CH3 (2) C5H12 : CH3-CH2-CH2-CH2-CH3 (3) CH3-CH-CH2-CH3 CH3 (4) CH3 CH3-C-CH3 (5) CH3 Nó chỉ có đồng phân mạch cacbon Bậc của nguyên tử cacbon bằng số nguyên tử cacbon liên kết trực tiếp với nó Với mạch cacbon là mạch thẳng chỉ chứa cacbon bậc I và bậc II Với mạch cacbon là mạch có nhánh có chứa cacbon bậc III và IV Có, với ankan mà phân tử chỉ chứa cacbon bậc I và II là ankan không phân nhánh Với ankan mà phân tử có chứa cacbon bậc III hoặc bậc IV là ankan có nhánh Hoạt động 2 : Danh pháp Giáo viên Tên mạch chính ..... ankan Tên mạch chính ...... ankyl ankyl Công thức Tên Công thức Tên CH4 .......an CH3- ......yl CH3CH3 .......an CH3CH2- ......yl CH3CH2CH3 .......an CH3CH2CH2- ......yl CH3[CH2]2CH3 .......an CH3[CH2]2CH2- ......yl CH3[CH2]3CH3 .......an CH3[CH2]3CH2- ......yl CH3[CH2]4CH3 .......an CH3[CH2]4CH2- ......yl CH3[CH2]5CH3 .......an CH3[CH2]5CH2- ......yl CH3[CH2]6CH3 .......an CH3[CH2]6CH2- ......yl CH3[CH2]7CH3 .......an CH3[CH2]7CH2- ......yl CH3[CH2]8CH3 .......an CH3[CH2]8CH2- ......yl Với các ankan phân nhánh thì như thế nào ? Đúng vậy, với phân tử (2) được đọc tên là : 2-metylpropan Từ đó em hãy rút ra quy luật cho cách đọc tên các ankan phân nhánh Các thức chọn mạch chính và đánh chỉ số mạch nhánh như thế nào ? Vậy với các hợp chất (4) và (5) đọc tên như thế nào? Ngoài ra nó còn được đọc như thế nào ? Học sinh Tên mạch chính an ankan Tên mạch chính yl ankyl ankyl Công thức Tên Công thức Tên CH4 metan CH3- metyl CH3CH3 etan CH3CH2- etyl CH3CH2CH3 propan CH3CH2CH2- propyl CH3[CH2]2CH3 butan CH3[CH2]2CH2- butyl CH3[CH2]3CH3 pentan CH3[CH2]3CH2- pentyl CH3[CH2]4CH3 hexan CH3[CH2]4CH2- hexyl CH3[CH2]5CH3 heptan CH3[CH2]5CH2- heptyl CH3[CH2]6CH3 octan CH3[CH2]6CH2- octyl CH3[CH2]7CH3 nonan CH3[CH2]7CH2- nonyl CH3[CH2]8CH3 đecan CH3[CH2]8CH2- đecyl Với các ankan phân nhánh thì được gọi theo tên thay thế Ankan phân nhánh Chỉ số vị trí-tên nhánh Tên mạch chính an Mạch chính là mạch dài nhất, có nhiều nhánh nhất. Đánh số các nguyên tử cacbon thuộc mạch chính bắt đầu từ phía phân nhánh sớm hơn (4) : 2-metylpropan (5) : 2,2-đimetylpropan (4) : isobutan (5) : neopentan Hoạt động 3 : Củng cố : Bài số 4 trang 139 SGK Hoạt động 4 : Bài tập về nhà : Bài số 1 ữ 5 trang 139 SGK