Bài ngoại khóa: Một số kỹ năng làm văn

Treân ñôøi naøy khoâng coù caùi gì laø töï nhieân maø coù caû. Coù traûi qua gian khoå môùi thaáy ñöôïc giaù trò cuûa cuoäc soáng. Khoâng ai thöông ta baèng chính baûn thaân ta. Ngoïc Hoøa, 26 – 11 – 2007. BAØI NGOAÏI KHOÙA MOÄT SOÁ KỸ NAÊNG LAØM VAÊN ( Thôøi löôïng cuûa baøi daïy 04 tieát – tieát 1+2+3+4 ) I - MUÏC ÑÍCH CUÛA LAØM VAÊN : Laø laøm roõ caùi hay caùi ñeïp cuûa taùc phaåm. Moät baøi vaên hay laø baøi phaûi ñeà caëp ñaày ñuû caùc yù, caùc giaù trò cuûa taùc phaåm vaø laäp luaän chaëc cheõ coù söùc thuyeát phuïc. Lôøi vaên phaûi möôït maø uyeån chuyeån. @ Caàn phaûi laøm roõ caùc yù : _ Taùc phaåm phaûn aùnh , ñeà caäp ñeán noäi dung gì,caùi gì ? _ Caùch theå heän cuûa taùc giaû ñoäc ñaùo nhö theá naøo ? _ Taùc phaåm ñoù coù aûnh höôûng nhö theá naøo ñoái vôùi cuoäc soáng, vaên chöông ngheä thuaät? @ Nhöõng thao taùc chuû yeáu ñeå laøm vaên goàm : Giaûi thích chöùng minh bình luaän, phaân tích, toång hôïp, phaùt trieån caûm nghó ….Caùc thao taùc ñöôïc thöïc hieän,söû duïng phoái hôïp, linh hoaït. II - QUI TRÌNH LAØM MOÄT BAØI VAÊN GOÀM : 1 ) Tìm hieåu ñeà ( xaùc ñònh theå loaïi, luaän ñeà, phaïm vi tö lieäu ). 2) Tìm yù, laäp daøn yù. (keát hôïp tìm daãn chöùng). Trieån khai baøi vaên töø daøn yù (haønh vaên ). Ñoïc laïi vaø chöõa loãi tröôùc khi noäp ( loãi caâu, loãi duøng töø, loãi chính taû, loãi veà y ù( nhö laëp yù, thieáu maïch laïc, thieáu yù). III - DAØN YÙ CÔ BAÛN CUÛA MOÄT BAØI VAÊN : Thöôøng goàm ba phaàn. 1 - Môû baøi : Giôùi thieäu vaán ñeà. Phaàn môû baøi phaûi ñaûm baûo : _ Coù phaàn daãn daét vaøo vaán ñeà. _ Giôùi thieäu vaán ñeà,( yù kieán noäi dung nghò luaän – luaän ñeà) _ Nhaän xeùt khaùi quaùt veà vaán ñeà ( heù loä yù ñoà nghò luaän, theå loaïi – noäi dung, chuyeån yù). _ Môû baøi phaûi haáp daãn, baát ngôø, möôït maø uyeån chuyeån gaây söï chuù yù cuûa nguôøi ñoïc. _ Coù theå môû baøi tröïc tieáp,giaùn tieáp hoaëc phaûn ñeà,nghi vaán…Chung quy laø coù 2 caùch ( tröïc tieáp vaø giaùn tieáp vôùi nhöõng öu ñieåm, nhöôït ñieåm khaùc nhau ) . Tuøy theo naêng löïc maø choïn caùch môû baøi thích hôïp . _ Coù theå môû baøi töø caùc xuaát phaùt ñieåm nhö : Taùc giaû, taùc phaåm, töø hieän thöïc (thöïc teá cuoäc soáng hay hoaøn caûnh ra ñôøi cuûa taùc phaåm - boái caûnh thôøi ñaïi ). _ Caàn phaûi taïo ñieåm nhaán cho phaàn môû baøi ñeå ngöôøi ñoïc nhaän ra ngay luaän ñeà maø ta ñang nhaém ñeán. 2 - Thaân baøi : _ Giaûi thích luaän ñeà,caùc khaùi nieäm, thuaät ngöõ ( neáu coù ). _ Phaân tích caùc khía caïnh cuûa vaán ñeà : Phaûi söû duïng phoái hôïp caùc thao taùc ñeå phaân tích laøm roõ caùc khía caïnh cuûa vaán ñeà.Taát caû caùc yù ñöa ra ñieàu phaûi coù daãn chöùng. Daãn chöùng phaûi chính xaùc, tieâu bieåu, toaøn dieän môùi coù söùc thuyeát phuïc. Moãi yù phaûi ñöôïc xaây döïng thaønh moät ñoaïn vaên hoaøn chænh . Laäp luaän phaûi chaët cheõ, logic. _ Sau khi phaân tích ñaùnh giaù taùc phaåm caàn phaûi coù phaàn baøn luaän môû roäng veà giaù trò aûnh höôûng cuûa vaán ñeà ñoái vôùi ñôøi soáng xaõ hoäi, ñoái vôùi ngheä thuaät. Coù theå lieân heä,so saùnh vôùi caùc taùc giaû,taùc phaåm khaùc ( tröôùc, cuøng vaø sau thôøi gian ra ñôøi cuûa taùc phaåm,vaán ñeà maø ta ñang baøn luaän)… 3 - Keát baøi : Khaùi quaùt laïi, khaúng ñònh nhöõng noäi dung ñaõ neâu ôû phaàn thaân baøi. Ruùt ra nhaän ñònh, baøi hoïc hay ñieàu taâm ñaéc ñoái vôùi baûn thaân. Daøn yù cô baûn coù theå toùm taét nhö sau : A ) Môû baøi : giôùi thieäu ( daãn daét, giôùi thieäu khaùi quaùt, nhaän ñònh khaùi quaùt veà vaán ñeà). B ) Thaân baøi _ Giaûi thích luaän ñeà, caùc khaùi nieäm …( neáu coù ). _Phaân tích toång hôïp caùc yù.(Söû duïng caùc thao taùc : giaûi thích ,chöùng minh, bình luaän, laøm roõ giaù trò noäi dung, giaù trò ngheä thuaät cuûa taùc phaåm). * môû roäng baøn luaän. C) Keát baøi : khaúng ñònh noäi dung, ngheä thuaät. Ruùt ra baøi hoïc, ñieàu taâm ñaéc. IV - XAÂY DÖÏNG ÑOAÏN VAÊN : _ Ñoaïn dieãn dòch. _ Ñoaïn quy naïp. _ Ñoaïn vaên toång – phaân – hôïp. Öu ñieåm cuûa kieåu ñoaïn vaên . Ñoaïn dieãn dòch laø ñoaïn vaên deã thöïc hieän nhaát. Tuy nhieân ñoaïn toång – phaân –hôïp laø daïng ñoaïn xuaát hieän raát phoå bieán trong vaên nghò luaän bôûi tính chaët cheõ cuûa noù. Caáu truùc cuûa noù gioáng nhö moät baøi vaên hoaøn chænh. Caáu truùc cuûa noù goàm : + Giôùi thieäu yù. + Trieån khai yù. + Toång hôïp vaø khaúng ñònh vaán ñeà,( coù naâng cao) chuyeån yù. Phaàn naâng cao ôû cuoái ñoaïn tröôùc coù theå laø tieàn ñeà cho ñoaïn tieáp theo. Ví duï : Queâ toâi ñeïp laém. Ñoàng luùa traûi taän chaân trôøi. Nhöõng caùnh coø laáp laùnh trong naéng mai. Caûnh aáy ñeïp nhö loøng ngöôøi queâ toâi vaäy. V - MOÄT SOÁ ÑIEÀU CAÀN CHUÙ YÙ : @ Khi phaân tích thô caàn chuù yù : Töø ngöõ , hình aûnh , gioïng ñieäu, nhòp ñieäu tieát taáu,caáu töù, khoâng gian, thôøi gian , taâm traïng…. @ Phaân tích truîeän caàn chuù yù : Tình huoáng, caùch xaây döïng nhaân vaät, gioïng ñieäu cuûa nhaø vaên, caùch duøng töø, caùc thuû phaùp tu töø, khoâng gian, thôøi gian , caùc moái quan heä,caùc maâu thuaån… Hoaø Thuaän 2001 Taùc giaû NGUYEÃN PHUÙC HAÄU