Bài soạn môn Địa lý lớp 10 - Chủ đề 2: Khí quyển, thuỷ quyển

Ngày soạn 25 tháng 2 năm 2007 Lê Văn Đỉnh Tự chọn bám sát chương trình nâng cao Chủ đề2 Khí quyển, Thuỷ quyển ( 4 tiết ) A. Khí quyển ( 3 tiết) I. Mục tiêu bài học 1- Về kiến thức + Trình bày và giải thích sự phân bố của nhiệt độ không khí trên trái đất theo vĩ độ, lục địa, đại dương,độ cao địa hình. + Biết sự phân bố các đai khí áp trên Trái Đất và nguyên nhân hình thành các đai áp. Hiểu và trình bày các đặc điểm, nguyên nhân hình thành của gió Tây ôn đới, gió Mậu dịch, gió mùa. + Nêu và giải thích một số nguyên nhân dẫn tới sự phân bố mưa không đều trên trái đất theo vĩ độ, kinh độ. + Xác định được sự phân bố các đới khí hậu và một số kiểu khí hậu trên trái đất. Trình bày đặc điểm cơ bản của một số đới khí hậu, kiểu khí hậu. 2- Về kỹ năng + Phân tích bảng số liệu về nhiệt độ, bản đồ nhiệt độ, khí áp, gió để biết được sự phân bố nhiệt độ và giải thích sự phân bố đó. Xác lập mối quan hệ giữa các yếu tố vĩ độ, đất, nước, địa hình với nhiệt độ. + Phân tích sơ đồ, lược đồ, bản đồ, biểu đồ về khí áp, gió. + Rèn luyện kỹ năng phân tích bản đồ, lược đồ, biểu đồ lượng mưa, bảng số liệu, rút ra nhận xét sự phân bố mưa và ảnh hưởng của các nhân tố đến sự phân bố mưa. Xác lập mối quan hệ giữa các yếu tố vĩ độ, lục địa, đại dương, gió, dòng biển, địa hình với lượng mưa. + Phân tích bản đồ khí hậu thế giới, biểu đồ nhiệt độ và lượng mưa để biết được đặc điểm chủ yếu của một số kiểu khí hậu. Xác lập mối quan hệ giữa các yếu tố thời tiết với khí hậu, giữa vị trí địa lý, địa hình với khí hậu. II. Thiết bị dạy học + Bản đồ tự nhiên thế giới + Bản đồ nhiệt độ, khí áp, gió. + Bản đồ khí hậu thế giới. III. Hoạt động dạy và học. + Bài cũ: Địa hình là gì ? Phân tích tác động của nội lực và ngoại lực đến địa hình bề mặt trái đất. + Mở bài : Trong các bài học ở chương IV chúng ta đã tìm hiểu các vấn đề về khí quyển , tuy nhiên do thời gian có hạn nên chúng ta chưa thể nghiên cứu sâu nhiều vấn đề có liên quan đến lớp vỏ không khí của trái đất, trong bài này chúng ta sẽ tìm hiểu sâu hơn, cụ thể hơn về các vấn đề Nhiệt độ, khí áp, gió mưa.... Hoạt động của thầy và trò Nội dung chính HĐ 1 Cả lớp. + Dựa vào kiến thức đã học và hình 14.1 trang 51 SGK hãy cho biết: * Sự nóng lạnh của không khí ở tầng đối lưu chủ yếu là do đâu ? * Nhận xét và giải thích sự phân bố nhiệt độ theo vĩ độ. + HS trả lời, GV bổ sung và chuẩn kiến thức. ................................................................ HĐ 2 Cá nhân + Dựa vào kiến thức đã học và hình 14.2 trang 52 SGK hãy nhận xét và giải thích tại sao có sự khác nhau về nhiệt độ giữa lục địa và đại dương ? + Dựa vào kiến thức đã học và hình 14.3 trang 53 SGK hãy giải thích vì sao có sự thay đổi của nhiệt độ không khí theo độ cao ? + Học sinh trả lời, GV bổ sung và chuẩn kiến thức (Hết tiết 1) ------------------------------------------------- HĐ 3 Cá nhân/ cặp. + Dựa vào kiến thức đã học và hình 15.1 trang 54 SGK hãy cho biết trên bề mặt trái đất khí áp được phân bố như thế nào, có liên tục không ? Tại sao ? + Học sinh trả lời, GV bổ sung và chuẩn kiến thức ............................................................... HĐ 4 Cá nhân/Cặp + Dựa vào kiến thức đã học và hình 15.1; 15.2; 15.3 SGK hãy cho biết * Đặc điểm của các loại gió: Gió Tây ôn đới, Gió mùa, Gió mậu dịch. * Nguyên nhân hình thành Gió mùa. + Học sinh trả lời, GV bổ sung và chuẩn kiến thức ( Hết tiết 2) ------------------------------------------------- HĐ 5 Nhóm chia lớp thành 4 nhóm. Mỗi nhóm thảo luận một nội dung. + Dựa vào kiến thức đã học và hình 17.1; 17.2 SGK hãy giải thích nguyên nhân sự phân bố mưa không đều trên trái đất. + Đại diện các nhóm trả lời, GV bổ sung và chuẩn kiến thức ................................................................ HĐ 6. Nhóm chia lớp thành 4 nhóm. Mỗi nhóm thảo luận một nội dung. + Dựa vào kiến thức đã học hãy giải thích nguyên nhân sự phân chia các đới khí hậu trên trái đất. + Đặc điểm cơ bản của một số đới khí hậu trên trái đất. + Vì sao có các kiểu khí hậu khác nhau trong mỗi đới khí hậu ? + Đại diện các nhóm trả lời, GV bổ sung và chuẩn kiến thức 1. Sự phân bố nhiệt độ theo vĩ độ. + Do sự truyền nhiệt từ bề mặt đất. + Phụ thuộc vào độ lớn của góc chiếu sáng. Càng về hai cực góc chiếu càng nhỏ lượng nhiệt càng giảm, Tạo thành các vòng đai: Nóng, ôn hoà, lạnh. .............................................................. 2. Sự phân bố nhiệt độ không khí trên trái đất theo lục địa, đại dương và độ cao địa hình. + Nguyên nhân - Do nhiệt dung của đất và nước khác nhau ..... + Trong tầng đối lưu TB lên cao 100m nhiệt độ giảm 0,6 0C do: Càng lên cao không khí càng loãng hơn ở dưới thấp, không giữ được nhiều nhiệt. ở các miền núi , độ cao của địa hình càng lớn thì nhiệt độ không khí càng giảm. ---------------------------------------------- 3. Phân bố khí áp. + Khí áp được phân bố thành các vành đai, nhưng không liên tục vì có sự phân bố xen kẽ giữa lục địa và đại dương. .............................................................. 4. Một số loại gió chính. + Gió tây ôn đới + Gió mậu dịch + Gió mùa. + Nguyên nhân * Gió mùa ngoại chí tuyến: Hình thành do sự chênh lệch lớn về nhiệt độ và khí áp giữa các lục địa và đại dương lớn. * Gió mùa nội chí tuyến: Hình thành do sự chênh lệch lớn về nhiệt độ và khí áp giữa BCB và BCN. ---------------------------------------------- 5. Nguyên nhân sự phân bố mưa không đều trên trái đất. + Khu vực xích đạo. + Khu vực Ôn đới. + Khu vực chí tuyến + Theo kinh độ. ............................................................. 6. Phân bố các đới khí hậu trên trái đất. * Nguyên nhân + Sự phân bố lượng ánh sáng và nhiệt độ của mặt trời trên bề mặt trái đất không đều , thời gian chiếu sáng cũng khác nhau nên các yếu tố của khí hậu có sự khác nhau ở các nơi...... * Đặc điểm của một số đới khí hậu.. + Khí hậu nóng ( Nhiệt đới ) + Hai đới Ôn đới. + Các kiểu khí hậu – Giải thích. IV . Đánh giá Gọi một học sinh lên bảng trình bày và giải thích đặc điểm phân bố nhiệt độ của không khí trên trái đất. V. Hoạt động nối tiếp: trả lời một số câu hỏi sau: 1/ Dựa vào bản đồ khí hậu thế giới trình bày và giải thích sự phân bố mưa trên trái đất. 2/ Có các đới, các kiểu khí hậu chính nào trên thế giới ? Nêu đặc điểm 1 số đới , kiểu khí hậu.