Bài soạn môn Vật lý 9 - Tuần 19, 20

Tuần: 19 Ngày dạy: Tiết: 37 BÀI 33 : DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU I/ MỤC TIÊU: 1/Kiến thức : -Nêu được sự phụ thuộc của chiều dđiệncảm ứng vào sự bđổi của số đstừ qua tiết diện S của cuộn dây -Phát biểu được đặc điểm của dđiện xoay chiều là dòng điện cảm ứng có chiều luân phiên thay đổi 2/Kỹ năng: Bố trí và làm được TN tạo ra dđiện xchiều trong cuộn ddẫn kín theo 2 cách: cho nchâm quay hoặc cuộn ddẫn quay -Quan sát TN và rút ra đkiện chung làm xhiện dđiện cảm ứng xchiều 3/Thái độ: Cẩn thận , trung thực, tích cực trong hđộng nhóm II/ CHUẨN BỊ: *Nhóm HS: - 1 cuộn dây có gắn 2 đèn LED - 1 thanh nchâm có trục quay III/ PHƯƠNG PHÁP: Đàm thoại,thảo luận, làm thí nghiệm,nhận xét, rút ra kết luận. IV/ TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC : 1/Ổn định tổ chức lớp: 2/ Kiểm tra bài cũ: 3/Bài mới: Hoạt động của GV Hoạt động của HS Nội dung HĐ1:Tình huống học tập: Dòng điện của mạng điện sinh hoạt là dđiện gì? Trên nguồn điện trong phòng TN có ghi AC 220V và DC 12V em hiểu các kí hiệu đó có ý nghĩa ntn? -Hs suy nghĩ HĐ2: Phát hiện dđiện cảm ứng có thể đổi chiều và trhợp nào thì dđiện cảm ứng đổi chiều: -Cho Hs xem H33.1, cho biết dcụ và cách tiến hành TN -Giao dcụ, cho các nhóm tiến hành TN. Lưu ý: thao tác đưa nchâm vào và rút nchâm ra khỏi ống dây phải nhanh và dứt khoát -Gọi đại diện nhóm trbày C1, nhận xét -Ssánh số đstừ xuyên qua tiết diện S của cuộn ddẫn kín trong 2 trhợp àrút ra KL về chiều của dđiện cảm ứng trong 2 trhợp? -Nêu dcụ và cách tiến hành TN -Nhận dcụ, tiến hành TN theo nhóm , qsát thật kĩ TN , thảo luận và trả lời C1 -Đại diện các nhóm trbày kquả TN -Hs thảo luận và trả lời -Rút ra KL chung và ghi vở I. CHIỀU CỦA DÒNG ĐIỆN CẢM ỨNG : 1-Thí nghiệm : SGK 2-Kết luận : -Dòng điện cảm ứng trong cuộn ddẫn kín đổi chiều khi số đstừ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây đang tăng mà chuyển sang giảm và hoặc ngược lại đang giảm mà chuyển sang tăng HĐ3:Tìm hiểu khái niệm dđiện xoay chiều: -Nếu ta liên tục lầøn lượt đưa nchâm vào và kéo nchâm ra khỏi cuộn ddẫn kín thì dđiện xhiện trong cuộn dây có đđiểm gì? àthế nào là dòng điện xchiều? -Liên hệ thực tế: Trên nguồn điện trong phòng TN có ghi AC 220V và DC 12V em hiểu các kí hiệu đó có ý nghĩa ntn? -HS suy nghĩ và trả lời -Phát biểu khái niệm về dđiện xchiều -Gthích ý nghĩa: +AC : kí hiệu của dđiện xchiều, HĐT 220V +DC: kí hiệu của dđiện một chiều, HĐT 12V 3-Dòng điện xoay chiều: -Dòng điện luân phiên thay đổi chiều gọi là dđiện xoay chiều ( kí hiệu là AC ) HĐ4:Tìm hiểu 2 cách tạo ra dđiện xchiều: -Y/c HS dự đoán theo C2 -Giao dcụ TN cho các nhóm, cho các nhóm tiến hành TN ktra dự đoán -Gọi đại diện nhóm trbày kquả TN, ssánh với kquả dự đoán àrút ra KL -Y/c HS dự đoán theo C3 -Gv bố trí TN như H33.3, tiến hành TN ktra dự đoán -Gọi 1 vài Hs trbày kquả TN, ssánh với kquả dự đoán, rút ra KL -Y/c Hs rút ra KL chung : có những cách nào tạo ra dđiện cảm ứng xchiều ? Gthích vì sao khi nchâm (hoặc cuộn dây ) quay thì trong cuộn dây lại xhiện dđiện cảm ứng xchiều ? - HS dự đoán -Nhận dcụ, làm TN ktra theo nhóm , qsát đèn LED -Đại diện nhóm trbày kquả TN, ssánh với kquả dự đoán , rút ra KL -Hs dự đoán -Theo dõi TN của Gv, qsát hiện tượng TN -Trbày kquả TN vừa qsát được, ssánh với kquả dự đoán, rút ra KL II.CÁCH TẠO RA DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU : 1-Cho nam châm quay trước cuộn ddẫn kín 2-Cho cuộn ddẫn quay trong từ trường: 3-Kết luận : -Khi cho cuộn ddẫn kín quay trong từ trường của nchâm hay cho nchâm quaytrước cuộn ddẫn thì trong cuộn ddẫn xhiện dđiện cảm ứng xchiều HĐ6:Vận dụng: -Y/c Hs thảo luận và trả lời C4 -Thảo luận nhóm hoàn thành C4 IV. VẬN DỤNG: C4: Khi khung dây quay nửa vòng trònà số đstừ tăngà một đèn sáng Trên nửa vòng tròn sau : số đstừ giảm à đèn còn lại sáng 4/ Cũng cố: -Làm cách nào tạo ra dđiện cảm ứng xoay chiều ? Giải thích vì sao? -Thế nào là dđiện xchiều? 5/ Dặn dò: -Học bài và làm bài tập 33.1 à 33.4 SBT -Xem và chuẩn bị bài 34: Máy phát điện xoay chiều V/ RÚT KINH NGHIỆM: ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Tuần: 19 Ngày dạy: Tiết: 38 BÀI 34 : MÁY PHÁT ĐIỆN XOAY CHIỀU I/ MỤC TIÊU: 1/Kiến thức : -Nhận biết được 2 bộ phận chính của một máy phát điện xchiều , chỉ ra được roto và stato của mỗi loại máy -Trbày được ngtắc hđộng củ máy phát điện xchiều -Nêu được cách làm cho máy phát điện có thể phát điện liên tục 2/Kỹ năng : Quan sát và mô tả , phân tích, tổng hợp kiến thức cũ và mới 3/Thái độ: Ham hiểu biết, yêu thích môn học II/ CHUẨN BỊ: GV: 1 mô hình máy phát điện xoay chiều III/ PHƯƠNG PHÁP: Quan sát, đàm thoại,thảo luận, nhận xét, rút ra kết luận. IV/ TỔÀ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC : 1/Ổn định tổ chức lớp: 2/ Kiểm tra bài cũ: - Thế nào là dđiện xchiều? Làm cách nào để tạo ra dđiện cảm ứng xchiều? Sửa BT33.1 - Gthích cách tạo ra dđiện xchiều bằng cách cho nchâm quay trước cuộn ddẫn kín ? Sửa BT 33.2 3/Bài mới: Hoạt động của GV Hoạt động của HS Nội dung HĐ1: Tình huống học tập: Tình huống học tập: Dòng điện ta dùng trong nhà và dđiện dùng tháp sáng trong xe đạp do nguồn điện nào tạo ra? Chúng có cấu tạo và đặc điểm gì khác nhau? -Hs suy nghĩ HĐ2: Tìm hiểu các bộ phận chính cùa các máy phát điện xchiều và hđộng của chúng : -Y/c Hs qsát H34.1; 34.2 cho biết tên và cấu tạo của các loại máy phát điện xchiều? -Cho HS xem mô hình thật và chỉ ra các bộ phận chính của mỗi loại máy -Y/c Hs thảo luận và trả lời C1 -Bộ góp điện có tác dụng gì? Nó có trong máy loại nào? -Máy phát điện hđộng ntn? -Y/c Hs thảo luận và trả lời C2 -Ssánh ngtắc hđộng của 2 loại máy ở H34.1 và 34.2 -Hs qsát H34.1; 34.2 và trả lời -HS xem mô hình thật và trả lời : bộ phận chính gồm cuộn ddẫn và nchâm -Thảo luận và hoàn thành C1 -Hs đọc thêm phần “có thể em chưa biết” -Dựa vào kthức đã học ở bài trước để gthích -Thảo luận và trả lời C2 -H34.1: cuộn dây quay H34.2: nchâm quay I.CẤU TẠO VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA MÁY PHÁT ĐIỆN XOAY CHIỀU: a-Cấu tạo : -Gồm 2 bộ phận chính : nchâm và cuộn dây dẫn -Một trong 2 bộ phận đó đứng yên gọi là stato, bộ phận còn lại quay gọi là rôto b-Hoạt động : -Khi nchâm hoặc cuộn dây quay thì số đstừ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây luân phiên tăng giảm tạo ra dđiện xchiều HĐ3: Tìm hiểu một số đđiểm của máy phát điện trong kĩ thuật và trong sản xuất : -Y/c cho biết các đặc tính của máy phát điện xchiều dùng trong công nghiệp? -Hãy cho biết đvới máy phát điện xchiều dùng trong công nghiệp thì bộ phận nào là stato , rôto? -Làm cách nào để làm quay rôto của máy phát điện ? -Hs tự tham khảo SGK và trả lời cá nhân -Cuộn dây là stato, nchâm điện là rôto -Dùng tubin, động cơ nổ II.MÁY PHÁT ĐIỆN XOAY CHIỀU TRONG KĨ THUẬT : 1-Đặc tính kĩ thuật : -CĐDĐ: 200A -HĐT U: 2 500V -đkính d : 4m -l : 20m - P : 300Mw -tần số f : 50Hz 2-Cách làm quay máy phát điện : dùng động cơ nổ, dùng tuabin nước, dùng cánh quạt gió HĐ4: Vận dụng : -Y/c Hs thảo luận và trả lời C3 -Cho Hs nhắc lại cấu tạo và hđộng của đinamô xe đạp ? -Ssánh điểm giống nhau và khác nhau về ctạo, hđộng của đnamô xe đạp và máy phát điện xchiều dùng trong kĩ thuật ? -Hs thảo luận và hoàn thành C3 -đinamô: dùng nchâm vĩnh cửu ,công suất nhỏ -máy phát điện : dùng nchâm điện, công suất lớn III.VẬN DỤNG: C3: *Giống: có các bộ chính là nchâm và cuộn ddẫn *Khác : -Đinamô: kthước nhỏ, các đặc tính kĩ thuật nhỏ -Máy phát điện : kthước nhỏ, các đặc tính kĩ thuật nhỏ 4/ Cũng cố: -Mô tả cấu tạo và hđộng của máy phát điện xchiều? -Trbày các đặc tính kthuật cua máy phát điện xhiều trong kthuật ? 5/ Dặn dò: -Học bài và làm bài tập 34.1 à 34.4 SBT -Xem và chuẩn bị bài 35: Các tác dụng của dđiện xchiều. Đo CĐDĐ và HĐT xchiều V/ RÚT KINH NGHIỆM: Tuần: 20 Ngày dạy: Tiết: 39 BÀI 35 : CÁC TÁC DỤNG CỦA DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU – ĐO CƯỜNG ĐỘ VÀ HIỆU ĐIỆN THẾ XOAY CHIỀU I/ MỤC TIÊU: 1/Kiến thức : -Nhận biết được các tdụng nhiệt quang , từ , của dđiện xoay chiều -Nhận biết được các kí hiệu của ampe kế và vôn kế xchiều, sử dụng được chúng để đo CĐDĐ và HĐT hiệu dụng của dđiện xchiều 2/Kỹ năng: Bố trí và làm được TN chứng tỏ lực từ đổi chiều khi dòng điện đổi chiều Dùng ampe kế và vôn kế đo CĐDĐ và HĐT hiệu dụng của dđiện xchiều 3/Thái độ: Cẩn thận , trung thực, tích cực trong hđộng nhóm II/ CHUẨN BỊ: *Nhóm HS: - 1 bộ TN tdụng từ của dđiện xchiều và 1 chiều -1 vôn kế xchiều -1 bóng đèn 100W, 6W -1 ampe kế xchiều -1 công tắc -1 bút thử điện -1 nguồn điện xchiều và 1 chiều -dây dẫn III/ PHƯƠNG PHÁP: Đàm thoại,thảo luận, làm thí nghiệm,nhận xét, rút ra kết luận. IV/ TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC : 1/Ổn định tổ chức lớp: 2/ Kiểm tra bài cũ: - Trbày ctạo và ngtắc hđộng của máy phát điện xchiều? - Trbày cách làm quay máy phát điện xchiều? Sửa BT 34.2 3//Bài mới: Hoạt động của GV Hoạt động của HS Nội dung HĐ1:Kiểm tra bài cũ-Tình huống học tập: Tình huống học tập: Đo CĐDĐ và HĐT xoay chiều ntn? Dòng điện xchiều có phụ htuộc vào yếu tố nào không? -Hs trả lời -Hs suy nghĩ HĐ2: Tìm hiểu các tác dụng của dđiện xchiều: -Lần lượt làm TN H35.1 -Gọi Hs mô tả lại TN và hiện tượng xảy rầdđiện xoay chiều có những tdụng gì? -Hãy kể các tdụng khác của dòng điện ? Giải thích ? -Qsát TN -Mô tả lại TN và hiện tượng xảy ra , trả lời C1 à rút ra KL -Tác dụng sinh lý I. TÁC DỤNG CỦA DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU : Dòng điện xoay chiều có tác dụng nhiệt, quang , từ HĐ3:Tìm hiểu tác dụng từ của dđiện xoay chiều: -ĐVĐ: khi thay đổi chiều dđiện xchiều có ảnh hưởng gì đến chiều lực từ của dđiện tdụng lên một cực của nchâm? -Y/c Hs nêu cách tiến hành TN H35.2 -Giao dcụ, cho Hs tiến hành TN H35.2 -Gọi đại diện các nhóm trbày kquả TN -Y/c Hs dự đoán htượng gì xra với nchâm khi ta cho dđiện xchiều chạy qua cuộn ddẫn? -Y/c Hs tiến hành TN H35.3 -Gọi đại các nhóm trbày kquả TN và ssánh với dự đoán -Y/c Hs gthích htượng vừa qsát được với nchâm? àRút ra KL -HS dự đoán -Hs nêu cách tiến hành TN H35.2 -Tiến hành TN H35.2, qsát hiện tượng xra -Đại diện các nhóm trbày kquả TN -Hs dự đoán -Tiến hành TN H35.3, qsát hiện tượng xra -Đại diện các nhóm trbày kquả TN -Vì dđiện luân phiên thay đổi chiều àRút ra KL II.TÁC DỤNG TỪ CỦA DÒNG ĐIỆN XOAYCHIỀU: 1-Thí nghiệm : SGK 2-Kết luận : Khi dđiện đổi chiều thì lực từ của dđiện tác dụng lên nchâm cũng đổi chiều HĐ4:Tìm hiểu các dcụ đo cách đo CĐDĐ và HĐT của dòng điện xchiều: -Có thể dùng ampe kế và vôn kế 1chiều để đo CĐDĐ và HĐT xchiều được không? Vì sao? -Mắc mđiện như H35.4, đổi chiều dđiện -Thay nguồn điện một chiều bằng nguồn điện xchiều -Gthiệu dcụ đo CĐDĐ và HĐT xchiều. Hãy ssánh với CĐDĐ và HĐT một chiều -Thay vôn kế và ampe kế một chiều bằng vôn kế và ampe kế xchiều -Đổi 2 đầu phích cắm vào ổ lấy điện , nxét chiều quay của kim -Y/c Hs rút ra KL chung về cấu tạo và cách mắc ampe kế và vôn kế xoay chiều ? -Thông báo ý nghĩa của giá trị hiệu dụng: hiệu quả tđương với dđiện một chiều có cùng giá trị - HS dự đoán -Theo dõi TN, qsát chiều quay của kim chỉ thị, nxét -Đọc số chỉ của vôn kế và ampe kế -Qsát cấu tạo, hình dạng của ampe kế và vôn kế xchiều và ssánh với ampe kế và vôn kế một chiều -Theo dõi TN ,đọc số chỉ của vôn kế và ampe kế xchiều -Đọc số chỉ của vôn kế và ampe kế xchiều , nhận xét -Rút ra KL chung và ghi vở III. ĐO CĐDĐ VÀ HĐT CỦA MẠCH ĐIỆN XOAY CHIỀU : 1-Quan sát giáo viên làm TN: 2-Kết luận : -Dùng ampe kế và vôn kế xchiều có kí hiệu AC ( hoặc ) đế đo các giá trị hiệu dụng của CĐDĐ và HĐT xchiều -Khi mắc ampe kế và vôn kế xchiều vào mđiện xchiều không cần phân biệt chốt của chúng HĐ5:Vận dụng: -Y/c Hs thảo luận và trả lời C3, C4 -Thảo luận nhóm hoàn thành C3, C4 IV. VẬN DỤNG: C3: 2 trhợp đèn sáng như nhau vì HĐT hiệu dụng của dđiện xchiều tđương với HĐT của dđiện 1 chiều có cùng gtrị 4/ Cũng cố: -Dòng điện xoay chiều gây ra những tác dụng gì? -Đề đo CĐDĐ và HĐT xchiều bằng dcụ đo nào? Trbày cách đo? 5/ Dặn dò: - Học bài và làm bài tập 35.1à 35.4 SBT - Xem và chuẩn bị bài 36 “ Truyền tải điện năng đi xa” V/ RÚT KINH NGHIỆM ------------------------------------------------------------------------------------------------------ NS: ND: Tuần: 20 Ngày dạy: Tiết: 40 BÀI 36 : TRUYỀN TẢI ĐIỆN NĂNG ĐI XA I/ MỤC TIÊU: 1/Kiến thức : -Lập được công thức tính năng lượng hao phí do toả nhiệt trên đường dây tải điện -Nêu được 2 cách là giảm hao phí điện năng trên đường dây tải điện và lí do vì sao chọn cách tăng HĐT ở 2 đầu đường dây 2/Kỹ năng : Phân tích, tổng hợp kiến thức cũ và mới, xây dựng công thức tính năng lượng hao phí do toả nhiệt trên đường dây tải điện 3/Thái độ: Ham hiểu biết, yêu thích môn học II/ CHUẨN BỊ: GV: 1 mô hình máy phát điện xoay chiều III/ PHƯƠNG PHÁP: Đàm thoại,thảo luận, vận dụng, rút ra kết luận. IV/ TỔÀ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC : 1/Ổn định tổ chức lớp: 2/ Kiểm tra bài cũ: - Dđiện xchiều là gì?Dđiện xchiều có những tác dụng gì? Sửa BT35.2 - Hãy trình bày cách đo CĐDĐ và HĐT xchiều ? Sửa BT 35.3 3/Bài mới: Hoạt động của GV Hoạt động của HS Nội dung HĐ1:Kiểm tra bài cũ-Tình huống học tập: Tình huống học tập: Để vận chuyển điện năng từ nhà máy điện đến nơi tiêu thụ người ta dùng phương tiện gì? -Hs suy nghĩ HĐ2: Phát hiện sự hao phí điện năng và lập cthức tính csuất hao phí: -Truyền tải điện năng đi xa bằng gì? Có thuận tiện và khó khăn gì so với các cách vchuyển khác? -Cho HS đọc mục 1 và thảo luận theo nhóm lập cthức tính Nlượng hao phí do toả nhiệt trên đường dây tải điện -Gọi đại diện các nhóm trbày cách làm của nhóm, thống nhất câu trả lời àRút ra KL : điện năng hao phí do toả nhiệt trên đường dây tải điện phụ thuộc những yếu tố nào và phụ thuộc ntn? -Hs trả lời: nhanh, gọn -Thảo luận nhóm, lập cthức tính Nlượng hao phí do toả nhiệt trên đường dây tải điện -Đại diện nhóm trbày kquả, nhận xét -Kết luận : P hp= I.SỰ HAO PHÍ ĐIỆN NĂNG TRÊN ĐƯỜNG DÂY TẢI ĐIỆN: 1-Tính điện năng hao phí trên đường dây tải điện : -Khi truyền tải điện năng đi xa bằng đường ddẫn sẽ có một phần điện năng hao phí do hiện tượng toả nhiệt trên đường dây -Csuất hao phí do toả nhiệt trên đường dây tải điện tỉ lệ nghịch với bình phương HĐT đặt vào 2 đầu đường dây P hp= HĐ3: Đề xuất biện pháp làm giảm csuất hao phí : -Y/c thực hiện C1 -Y/c Hs thực hiện C2.Gơi ý: muốn giảm R thì phải tăng hay giảm l và S? Làm như vậy có khó khăn gì? -Y/c Hs thực hiện C3 àRút ra KL: cách tốt nhất để làm giảm hao phí trên đường dây tải điện là gì? -Thảo luận trả lời C1 -Thảo luận và hoàn thành C2: giảm l hoặc tăng S -Tăng S: m lớn, đắt tiền, nặng, cột điện lớn, hao phí lớn -Tăng Uà P hp giảm à chế tạo máy tăng HĐT -Rút ra KL và ghi vở 2-Cách làm giảm hao phí : -Để làm giảm hao phí điện năng do toả nhiệt trên đường dây tải điện thì tốt nhất là tăng HĐT đặt vào 2 đầu đường dây HĐ4: Vận dụng : -Y/c Hs thực hiện C4, C5 -Hs làm việc cá nhân hoàn thành C4, C5 III.VẬN DỤNG: C4: U tăng 5 lần àP hp giảm 52 = 25 lần C5: dùng máy biến thế để giảm csuất hao phí, tiết kiệm 4/ Cũng cố: -Điện năng hao phí trên đường dây tải điện phụ thuộc những yếu tố nào? Cách làm giảm hao phí ? 5/ Dặn dò: -Học bài và làm bài tập 36.1 à 36.4 SBT -Xem và chuẩn bị bài 37: Máy biến thế V/ RÚT KINH NGHIỆM