Bài soạn môn Vật lý lớp 9 - Bài 30: Bài tập vận dụng qui tắc nắm tay phải và qui tắc bàn tay trái

Ngày soạn: 07/ 12/ 2012 Ngày dạy: / 12/ 2012 Tiết 33. Bài 30 BÀI TẬP VẬN DỤNG QUI TẮC NẮM TAY PHẢI VÀ QUI TẮC BÀN TAY TRÁI I.MỤC TIÊU 1/ Kiến thức: - Vẽ được đường sức từ của nam châm thẳng, nam châm hình chữ U và của ống dây có dòng điện chạy qua. - Vận dụng được quy tắc nắm tay phải xác định chiều đường sức từ trong ống dây khi biết chiều dòng điện và ngược lại. - Vận dụng được quy tắc bàn tay trái xác định chiều của lực từ tác dụng lên dây dẫn thẳng có dòng điện chạy qua đặt vuông góc với đường sức từ hoặc chiều đường sức từ (hoặc chiều dòng điện) khi biết hai trong 3 yếu tố trên. 2/ Kỹ năng: Thực hiện các bước giải bài tập định tính phần điện từ, cách suy luận lô gic và biết vận dụng kiến thức vào thực tế. 3/ Thái độ: Nghiêm túc II.CHUẨN BỊ 1/ Nội dung kiến thức: GV: SGV, SGK HS: SGK 2/ Đồ dùng dạy học: GV : bảng phụ -Mô hình khung dây trong từ trường của nam châm. -Phiếu học tập cho bài tập 1.-Tranh 30.1 HS -1 ống dây điện khoảng 500 –700 vòng, đường kính của cuộn dây cỡ 3 cm. -1 giá thí nghiệm và 1 biến trở. -1 nguồn điện 6 vôn, 1 công tắc điện. -1 thanh nam châm. 5 đoạn dây nối. 3/ Phương pháp dạy học : Hỏi đáp , thảo luận nhóm, thí nghiệm, bài tập III.HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC 1.Ổn định: 2. Kiểm tra bài cũ: 3. Bài mới: TRỢ GIÚP CỦA GV HOẠT ĐỘNG CỦA HS GHI BẢNG HOẠT ĐỘNG1(5PH) Giải bài 1 -Treo bảng phụ ghi đề bài tập1 lên bảng để giúp HS tiện theo dõi -Gọi HS đọc đề bài tập rồi nêu câu hỏi : Bài này đề cập đến những vấn đề gì ? -Chỉ định 1, 2 HS cho biết quy tắc nắm tay phải dùng để làm gì, phát biểu lại quy tắc nắm tay phải -Nhắc HS tự lực giải bài tập, chỉ dùng gợi ý cách giải của SGK để đối chiếu cách làm của mình sau khi đã giải xong bài tập. Nếu thực sự khó khăn mới đọc gợi ý cách giải của SGK -Tổ chức cho HS trao đổi trên lớp lời giải câu a và b. Sơ bộ nhận xét việc thực hiện các bước giải bài tập vận dụng quy tắc nắm tay phải -Theo dõi các nhóm thực hiện TN kiểm tra. Chú ý câu b, khi đổi chiều dòng điện, đầu B của ống dây sẽ là cực nam. Do đó hai cực cùng tên gần nhau sẽ đẩy nhau. Hiện tượng đẩy nhau xảy ra rất nhanh nếu không chú ý quan sát hiện tượng kịp thời thì dễ mắc sai lầm HĐ1 -HS làm việc cá nhân, đọc và nghiên cứu đầu bài trong SGK tìm ra vấn đề của bài tập để huy động những kiến thức có liên quan cần vận dụng -HS nhắc lại quy tắc nắm tay phải, tương tác giữa hai nam châm -Làm việc cá nhân để giải theo các bước đã nêu trong SGK. Sau đó trao đổi trên lớp lời giải câu a và câu b -Các nhóm bố trí và thực hiện TN kiểm tra, ghi chép hiện tượng xảy ra và rút ra kết luận I/BÀI1 a)Nam châm bị hút vào trong ống dây b)Lúc đầu nam châm bị đẩy ra xa, sau đó nó xoay đi và khi cực bắc của nam châm hướng về phía đầu B của ống dây thì nam châm bị hút vào ống dây HOẠT ĐỘNG 2(10PH) Giải bài 2 -Yêu cầu HS đọc đề bài tập 2. GV nhắc lại quy ước các kí hiệu . -Đề nghị HS ở mỗi trường hợp được biểu diễn trên hình 30.2 a, b, c của bài tập cho biết yếu tố nào ? Cần xác định yếu tố nào ? -Luyện cách đặt bàn tay trái theo quy tắc phù hợp với mỗi hình vẽ để tìm lời giải cho bài tập 2 -GV gọi 3 HS lên bảng biểu diễn kết quả trên hình vẽ, đồng thời giải thích các bước thực hiện tương tứng với các phần a, b, c của bài 2. Yêu cầu HS khác chú ý theo dõi, nêu nhận xét -Sơ bộ nhận xét việc thực hiện các bước giải bài tập bài tập vận dụng quy tắc bàn tay trái HĐ2 -HS đọc đề bài tập 2 và nắm lại quy ước các kí hiệu đã cho -Cá nhân HS nghiên cứu đề bài 2, xác định được các yếu tố đã cho và các yếu tố cần tìm. Vẽ lại hình vào vỡ bài tập, vận dụng quy tắc bàn tay trái để giải bài tập, biểu diễn kết quả trên hình vẽ -3 HS lên bảng làm bài 2 phần a, b, c. Cá nhân khác thảo luận để đi đến đáp án đúng -HS chữa bài nếu sai II/BÀI 2 Chiều của lực điện từ, Chiều của dòng điện, chiều đường sức từ và tên cực từ được xác định như ở các hình vẽ a, b, c HOẠT ĐỘNG 3(PH) Giải bài3 -Yêu cầu cá nhân HS giải bài3 -Gọi 1HS lên bảng chữa bài -GV hướng dẫn HS thảo luận bài tập3 chung cả lớp để đi đến đáp án đúng HĐ3 -Cá nhân HS nghiên cứu giải bài tập 3 -HS thảo luận chung cả lớp bài tập 3 để đi đến đáp án đúng tay trái III/BÀI3 a)Lực F1 và F2 được biểu diễn như hình vẽ sau : b)Quay ngược chiều kim đồng hồ c)Khung dây quay theo chiều ngược lại khi lực F1, F2 có chiều ngược lại. 4. Củng cố - Nêu vấn đề: Việc giải các bài tập vận dụng quy tắc nắm tay phải và quy tắc bàn tay trái gồm những bước nào? - Tổ chức cho HS trao đổi và rút ra kết luận HS trao đổi thảo luận chung cả lớp để rút ra các bước giải bài tập vận dụng quy tắc nắm tay phải và quy tắc bàn 5. Dặn dò: - Học thuộc 2 quy tắc xác định chiều đường sức từ và chiều lực điện từ. - Xem lại các bài tập đã chữa; làm bài tập 30 SBT - Xem trước bài Hiện tượng cảm ứng điện từ