Bài soạn môn Vật lý lớp 9 - Bài 31: Hiện tượng cảm ứng điện từ

Ngày soạn: 07/ 12/ 2012 Ngày dạy: / 12/ 2012 Tiết 34. Bài 31 HIỆN TƯỢNG CẢM ỨNG ĐIỆN TỪ I/MỤC TIÊU: 1-Kiến thức: Mô tả được thí nghiệm hoặc nêu được ví dụ về hiện tượng cảm ứng điện từ. 2-Kĩ năng: Quan sát và mô tả chính xác hiện tượng xảy ra 3-Thái độ: Nghiêm túc, trung thực trong học tập II/CHUẨN BỊ: 1/ Nội dung kiến thức: GV: SGV, SGK HS : SGK 2/ Đồ dùng dạy học : GV: bảng phụ HS: + 1 cuộn dây có gắn bóng đèn LED; 1 thanh NC có trục quay vuông góc với thanh; 1 NC điện; 1 biến thế nguồn. 3/ Phương pháp dạy học : Hỏi đáp , thảo luận nhóm, thí nghiệm III/TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC: 1. Ổn định: 2. Kiểm tra bài cũ: 3.Bài mới: TRỢ GIÚP CỦA GV HOẠT ĐỘNG CỦA HS GHI BẢNG HOẠT ĐỘNG 1 PHÁT HIỆN RA CÁCH KHÁC ĐỂ TẠO RA DĐ NGOÀI CÁCH DÙNG PIN HAY AC QUY -Nêu vấn đề: Ta đã biết muốn tạo ra dòng điện phải dùng nguồn điện là pin hoặc acquy. Em có biết trường hợp nào không dùng pin hoặc acquy mà vẫn tạo ra dòng điện được không? -Gợi ý thêm: Bộ phận nào làm cho đèn xe đạp phát sáng ? -Trong bình điện xe đạp (gọi là đinamô xe đạp có những bộ phận nào, chúng hoạt động như thế nào để tạo ra dòng điện ? ÒBài mới HOẠT ĐỘNG 2 TÌM HIỂU CẤU TẠO VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA ĐINAMÔ XE ĐẠP -Yêu cầu HS quan sát hình 13.1SGK và quan sát đinamô đã tháo vỏ, chỉ ra các bộ phận chính của đinamô - Gọi 1HS nêu các bộ phận chính của đi namô xe đạp - Yêu cầu HS dự đoán xem hoạt động của bộ phận chính nào của đinamô gây ra dòng điện ? - Dựa vào dự đoán của HS, GV đặt vấn đề nghiên cứu phần II HOẠT ĐỘNG 3 TÌM HIỂU CÁCH DÙNG NCVC ĐỂ TẠO RA DÒNG ĐIỆN. XÁC ĐỊNH TRONG TRƯỜNG HỢP NÀO THÌ NCVC CÓ THỂ TẠO RA D/DIỆN - Yêu cầu HS nghiên cứu câu C1, Nêu dụng cụ cần thiết để tiến hành TN và các bước tiến hành -Yêu cầu HS làm TN câu C1 theo nhóm, thảo luận trả lời câu hỏi - Hướng dẫn HS làm từng động tác dứt khoát và nhanh : +Đưa NC vào trong lòng cuộn dây +Để nam châm nằm yên một lúc trong lòng cuộn dây +Kéo nam châm ra khỏi cuộn dây -Gọi đại diện nhóm mô tả rõ ràng từng trường hợp TN tương ứng yêu cầu của câu C1 -Yêu cầu HS đọc C2, nêu dự đoán và làm TN kiểm tra dự đoán theo nhóm -Yêu cầu HS rút ra nhận xét qua TN câu C1, C2 HOẠT ĐỘNG 4 TÌM HIỂU CÁCH DÙNG NC ĐIỆN ĐỂ TẠO RA DÒNG ĐIỆN. TRONG TRƯỜNG HỢP NÀO THÌ NC ĐIỆN CÓ THỂ TẠO RA DÒNG ĐIỆN -Yêu cầu HS đọc TN2, nêu dụng cụ cần thiết -Yêu cầu HS tiến hành thí nghiệm 2 theo nhóm -Hướng dẫn HS lắp đặt dụng cụ TN. Lưu ý lõi sắt của nam châm điện đưa sâu vào lòng cuộn dây -Hướng dẫn HS thảo luận câu C3 -Khi đóng mạch hay ngắt mạch điện thì dòng điện có cường độ thay đổi thế nào ? Từ trường của nam châm điện thay đổi thế nào ? -Yêu cầu HS rút ra nhận xét qua TN câu C3 HOẠT ĐỘNG 5 TÌM HIỂU THUẬT NGỮ MỚI : DÒNG ĐIỆN CẢM ỨNG, HIỆN TƯỢNG CẢM ỨNG ĐIỆN TỪ -Yêu cầu HS đọc phần thông báo mục III SGK -Nêu câu hỏi : Qua TN1 và 2 hãy cho biết khi nào xuất hiện d/điện cảm ứng HOẠT ĐỘNG 6 VẬN DỤNG -Yêu cầu cá nhân HS trả lời C4, C5 +Với C4 yêu cầu HS đưa ra dự đoán +GV làm TN kiểm tra dự doán để cả lớp theo dõi Ò rút ra kết luận HĐ1 -Cá nhân HS suy nghĩ trả lời câu hỏi của GV -HS có thể đóng góp các ý kiến khác nhau về hoạt động của đinamô xe đạp, không yêu cầu thảo luận câu trả lời đúng hay sai HĐ2 -HS quan sát hình 31.1 kết hợp với quan sát đinamô đã tháo vỏ, nêu được các bộ phận chính của đi namô là có một nam châm và cuộn dây có thể quay quanh trục -Cá nhân HS nêu dự đoán HĐ3 -Cá nhân HS đọc câu C1, nêu được dụng cụ TN và các bước tiến hành TN -Các nhóm làm TN1 SGK, quan sát hiện tượng thảo luận nhóm trả lời -HS đọc C2 nêu dự đoán, tiến hành TN kiểm tra dự đoán theo nhóm. Quan sát hiện tượng ÒRút ra kết luận Trong cuộn dây có xuất hiện dòng điện cảm ứng -HS nêu nhận xét 1 HĐ4 -Cá nhân HS nghiên cứu các bước tiến hành TN2 -Tiến hành TN theo nhóm dưới sự hướng dẫn của GV. Thảo luận nhóm trả lời C3 -Đại diện nhóm trả lời. HS các nhóm khác tham gia thảo luận đi đến nhận xét về những trường hợp xuất hiện dòng điện -HS nêu nhận xét 2 HĐ5 -HS đọc phần thông báo SGK để hiểu về thuật ngữ : Dòng điện cảm ứng, hiện tượng cảm ứng điện từ -Cá nhân HS trả lời câu hỏi của GV HĐ6 -Cá nhân HS đưa ra dự đoán cho câu C4 -Nêu kết luận qua quan sát TN kiểm tra -Cá nhân HS hoàn thành câu C5 I/CẤU TẠO VÀ HĐ CỦA ĐINAMÔ Ở XE ĐẠP Trong đinamô có một nam châm và cuộn dây. Khi quay núm của đinamô thì nam châm quay theo và đèn sáng II/DÙNG NAM CHÂM ĐỂ TẠO RA DÒNG ĐIỆN 1.Dùng NC vĩnh cửu Thí nghiệm1 C1.Trong cuộn dây dẫn xuất hiện d/điện cảm ứng khi : +Di chuyển NC lại gần cuộn dây +Di chuyển NC ra xa cuộn dây C2 Trong cuộn dây có xuất hiện dòng điện cảm ứng Nhận xét 1 SGK 2.Dùng nam châm điện Thí nghiệm2 C3. Dòng điện xuất hiện +Trong khi đóng MĐ của nam châm +Trong khi ngắt MĐ của nam châm Nhận xét 2 SGK III/HIIỆN TƯỢNG CẢM ỨNG ĐIỆN TỪ Hiện tượng xuất hiên dòng điện cảm ứng gọi là hiện tượng cảm ứng điện từ C4: Trong cuộn dây có dòng điện cảm ứng xuất hiện C5: Đúng là nhờ nam châm ta có thể tạo ra dòng điện 4. Củng cố: - Có mấy cách dùng nam châm để tạo ra dũng điện trong cuộn dây dẫn kín ? - Thế nào là hiện tượng cảm ứng điện từ ?(HS đọc phần ghi nhớ cuối bài để trả lời.) 5. Dặn dò : - Học thuộc phần ghi nhớ; Tham khảo thêm mục "Có thể em chưa biết" - Làm bài tập 31.1Ò 31.4 SBT; -Xem trước bài 32.