Bài soạn môn Vật lý lớp 9 - Tiết 25: Sự nhiễm từ của sắt, thép – Nam châm điện

Soạn : SỰ NHIỄM TỪ CỦA SẮT , THÉP – NAM CHÂM ĐIỆN Mục tiêu : 1.Kiến thức :Mô tả được thí nghiệm về sự nhiễm từ của sắt và thép . Nêu được hai cách làm tăng lực từ của nam châm điện tác dụng lên một vật 2.kĩ năng : Giải thích đượcc vì sao người dùng lõi sắt non để chế tạo ra nam châm đện 3.Thái độ : Chuẩn bị : 1.Giáo viên : Cho mỗi nhóm hs :1ống dây có khoảng 500 vòng hoặc 700 vòng , một sắt non và một lõi thép vừa đặt trong lòng ống dây ;Một ít đinh sắt ;1 ống dây dẫn ; 1 giá TN; 1 nguồn 3V hoặc 4,5 V ;1 kim nam châm được đặt trên giá , có trục thẳng đứng ; 1 công tắc ; 5 đoạn dây dẫn nối bằng đồng có vỏ cách điện dài 50 cm ; 1 biến trở ; 1ampekế GHĐ 1,5 A , ĐCNN 0,1 A 2.học sinh : C.Hoạt động dạy học : Hoạt động của trò Trợ lí của GV Hoạt động 1( phút ) Nhớ lại kiến thức đã học về nam châm điện a)Mô tả cấu tạo và nêu tác dụng của nam châm điện ( lớp 7 ) b) Nêu cụ thể ứng dụng của nam châm điện trong thực tế . * Nêu câu hỏi : -Tác dụng từ của dòng điện đkược biểu hiện như thế nào ? -Trong thực tế nam châm điện dùng để làm gì ? * Nêu vấn đề : Tại sao một quận dây có dòng điện chạy qua quấn quanh một lõi sắt non lại tạo thành nam châm điện ? Nam châm điện có gì lợi hơn so với nam châm vĩnh cữu ? Hoạt động 2 ( phút ) Làm TN về sự nhiễm từ của sắt , thép a) Quan sát , nhận dụng cụ và bố trí TN như hình 25.1 SGK b) Nêu rõ TN này nhằm quan sát cái gì ? c) Bố trí và tiến hành TN theo hình vẽ và yêu cầu của GV d) Quan sát góc lệch của kim nam châm khi cuộn dây có lõi sắt và khi không có lõi sắt , rút ra nhận xét *yêu cầu hs : - làm việc cá nhân quan sát hình 25.1 SGK - Phatá biểu mục đích của TN . -LaØm việc theo nhóm tiến hành TN *Hướng dẫn hs bố trí TN : Để cho kim nam châm đứng thăng bằng rồi mới đặt cuộn dây sao cho trục của kim nam châm song song với mặt ống dây . sau đó mới đóng mạch điện . * Nêu câu hỏi : Góc lệch của kim nam châm khi cuộn dây có lõi sắt , thép so với khi không có lõi sắt , thép có gì khác nhau ? Hoạt động 3 ( phút ) Làm TN khi ngắt dòng điện chạy qua ống dây , sự nhiễm từ của sắt non và thép có gì khác nhau ( hình 256.2 SGK) rút ra kết luận về sự nhiễm từ của sắt và của thép a) Quan sát nhận dạng các dụng cụ và bố trí TN như hình 25.2 SGK b) Nêu rõ TN này nhằm quan sát cái gì ? ( sự nhiễm từ của sắt và của thép ) c)Bố trí TN như hình vẽ và tiến hành TN theo các yêu cầu trong SGK d) Quan sát và nêu được hiện tượng xảy ra với đinh sắt khi nắgt dòng điện chạyqua ống dây trong các trường hợp ống dây có lõi sắt non , ống dây có lõi thép . -ống dây có lõi sắt non:Nhiễm từ mạch khử từ nhanh . - ống dây có lõi thép :Nhiễm từ yếu hơn , khử từ chậm . e) Trả lời C1 : Khi ngắt dòng điện lõi sắt non mất hết từ tính , còn lõi thép thì vẫn giữ từ tính f) Rút ra kết luận : về sự nhiễm từ của sắt và của thép . Kết luận : a. Lõi sắt hoặc lõi thép làm tăng tác dụng từ của ống dây có dòng điện b. Khi ngắt lõi sắt non mất hết từ tính , còn lõi thép thì vẫn giữ từ tính * Yêu cầu hs : -Cá nhân lamà việc theo SGK và nghiên cứu hình 25 .2 SGK. -Nêu mục đích của TN . -Làm việc theo nhóm , bố trí thay nhau làm TN , tập trung quan sát chiếc đinh sắt . - Trả lời câu hỏi : Có hiện tượng gì xảy ra với đinh sắt khi ngắt dòng điện chạy qua ống dây ? Đại diện nhóm đứng lên trả lời C1 . * Nêu vấn đề : - Nguyên nhân nào đã làm tăng tacù dụng từ của ông 1dây có dòng điện chạy qua ? -Sự nhiễm từ của sắt non và thép có gì khac 1nhau ? * Thông baó về sự nhiễm từ của sắt và của thép khi được đặt trong từ trường Hoạt động 4 ( phút ) Tìm hiểu về châm điện - Nam châm điện cấu tạo dựa trên hiện tượng nhiễm từ của sắt - Cấu tạo gồm một ống dây dẫn có lõi sắt non a) Cá nhân làm việc với SGK quan sát hình 25.2 SGK để trả lời câu C2 . C2:Các số 1000; 1500 ghi trên ống dây cho biết ống dây có thể sử dụng với những số vòng dây khacá nhau tuỳ theo cách chọn dđể nối hai đầu ống dây với nguồn điện .Dòng chữ cho biết ống dây được dùng cường động dòng điện là 1A , điện trở của ống dây là b) Cá nhân làm việc với SGK để nhận thông tin làm tăng lực từ của nam châm điện . c)Quan sát hình 25.4 trả lời C3 -Nam châm điện hình b mạnh hơn nam châm điện hình a -Nam châm điện hình d mạnh hơn nam châm điện hình c -Nam châm điện hình e mạnh hơn nam châm điện hình b, nam châm điện hình b mạnh hơn nam châm điện hình d d) Các nhóm cử đại diện trả lời câu hỏi của nhóm mình trước lớp . * Nam châm điện dược chế tạo dựa trên nguyên tắc nào ? cấu tạo gồm những bộ phận nào * yêu cầu các nhóm làm việc với SGK và thực hiện C2 ,chú ý đọc và nêu dòng chữ nhỏ : * Nêu câu hỏi có những cách nào làm tăng lực từ của nam châm điện ? *Yêu cầu hs làm việc theo nhóm trả lời C3 .Trong đều kiện có thể , tahy vì thực hieện C3 , tổ chức cho hs làm TN để rút ra kết luận : Có thể làm tăng lực từ của nam châm điện bằng cách tăng cường độ dòng điện qua ống ống dây hay làm tăng số vòng dây của ống dây . -GV có thể giải thích vì sao mạnh hơn vì sao yếu hơn a) I= 1A b)I= 1A c)I= 1A d) I=2 A e)I= 2A n= 250vòng n= 500vòng n= 300vòng n=300 vòng n=7500 vòng * Yêu cầu hs nhận xét kết quả . Hoạt động 5 ( phút ) Vận dụng củng cố a)Làm việc cá nhân trả lời câu C4, C5 ,C6 vaào vở học tập . C4: Vì khi va chạm vào đầu thanh nam châm thì mũi kéo đã bị nhiễm từ và trở thành một nam châm , mặt khác , kéo tiếp xúc với nam châm nữa nó vẫn giữ được từ tính lâu dài. C5:Chỉ làm ngắt dòng điện qua ống dây cuảa nam châm . C6:Lợi thế của nam châm điện - Có thể chế tạo ra nam châm điện cực mạnh ,bằng cách tăng số vòng dây và tăng cường độ dòng điện chạy qua vòng dây . - Chỉ cần ngắt dòng điện đi qua ống dây là làm nam châm điện mất hết từ tính . -Có thể thay đổi tên từ cực của nam châm điện bằng cách đổi chiều dòng điện qua ống dây . b) Phát biểu trước lớp C4 , C5 , C6 qua đó rèn luyện cách sử dụng thuật ngữ vật lý c) Đọc pần có thể em chưa biết . *Yêu cầu hs đọc và trả lời lệnh C4,C5, C6 và ghi vào vở . * Chỉ định một số hs học yếu phát biểu trước lớp để trả lời C4,C5, C6. * Nêu câu hỏi :Ngoài hai cách đã học : Ngoài hai cách đã học , còn cach nào làm tăng lực từ của nam châm điện nữa không ? Chỉ dẫn hs độc phần có thể em chưa biết biết * Giao bài ở nhà . E. Rút kinh nghiệm