Bài soạn môn Vật lý lớp 9 - Tiết 35: Tác dụng của dòng điện xoay chiều đo cường độ dòng điện và hiệu điện thế xoay chiều

TAÙC DUÏNG CUÛA DOØNG ÑIEÄN XOAY CHIEÀU ÑO CÖÔØNG ÑOÄ DOØNG ÑIEÄN VAØ HIEÄU ÑIEÄN THEÁ XOAY CHIEÀU Soaïn : Muïc tieâu : 1.Kieán thöùc :Nhaän bieát ñöôïc caùc taùc duïng nhieät , quan , töø cuûa doøng ñieän xoay chieàu ;Boá trí ñöôïc TN chöùng toû löïc töø ñoåi chieàu khi doøng ñieän ñoåi chieàu 2.kó naêng :.Nhaän bieát ñöôïc kí hieäu cuûa ampekeá va voân keá xoay chieàu söû duïng ñöôïc chuùng ñeå ño hieäu ñieän theá vaø cöôøng ñoä doøng ñieän hieäu duïng cuûa doøng ñieän xoay chieàu . 3.Thaùi ñoä : Chuaån bò : 1.Giaùo vieân : 1 Ampekeá xoay chieàu ; 1voân keá xoay chieàu ; 1 boùng ñeøn 3V coù ñui ; 1 coâng taéc ;8 sôïi daây noái ; 1 nguoàn ñieän moät chieàu 3-6V ;1 nguoàn ñieän xoay chieàu 3-6V 2.hoïc sinh : Cho töøng nhoùm hs: 1nam chaâm ñieän ; 1 nam chaâm vónh cöõu ; 1 nguoàn ñieän moät chieàu 3-6V ;1 nguoàn ñieän xoay chieàu 3-6V C.Hoaït ñoäng daïy hoïc : Hoaït ñoäng cuûa troø Trôï lí cuûa GV Hoaït ñoäng 1( phuùt ) kieåm tra baøi cuõ – gíôùi thieäu baøi môùi -Taäp trung nghe noäi dung yeâu caàu cuûa GV -Hai em laàn löôït leân baûn traû lôøi -Hs khaùc taäp trung chuù yù vaø nhaän xeùt traû lôøi cuûa baïn -Nghe noäi dung GV ñaët vaán ñeà -Coù theå ñeà xuaát phöông aùn giaûi quyeát vaán ñeà 1.Kieåm tra : HS1: HS2: 2. Giôùi thieäu baøi môùi Hoaït ñoäng 2 ( phuùt ) Phaùt hieän doøng ñieän xoay chieàu coù taùc duïng gioáng vaø coù taùc duïng khaùc so vôùi doøng ñieän moät chieàu . Caù nhaân suy nghó traû lôøi caâu hoûi cuûa GV . Nhaéc laïi nhöõng taùc duïng cuûa doøng ñieän moät chieàu vaø neâu nhöõng taùc duïng cuûa doøng ñieän xoay chieàu nhö ñaõ bieát Khoâng thaûo luaän * Neâu caâu hoûi ñaët vaán ñeà : Trong caùc baøi tröôùc ñaõ bieát moät soá tính chaát cuûa doøng ñieän moät chieàu vaø doøng ñieän xoay chieàu haõy neâu leân nhöõng taùc duïng gioáng nhau vaø khaùc nhau cuûa hai doøng ñieän ñoù * Gôïi yù :Doøng ñieän xoay chieàu luoân ñoåi chieàu . Vaäy lieäu coù taùc duïng naøo phuï thuoäc vaøo chieàu cuûa doøng ñieän khoâng ? Khi doøng ñieän ñoåi chieàu thì caùc taùc duïng ñoù coù gì thay ñoåi ? Trongbaøi naøy ta seõ xeùt kó . Hoaït ñoäng 3 ( phuùt ) Tìm hieåu nhöõng taùc duïng cuûa doøng ñieän xoay chieàu a) Quan saùt GV laøm ba TN ôû hình 35.1 SGK . Traû lôøi caâu hoûi cuûa GV vaø C1 C1 : C1: Doøng ñieän xoay chieàu coù taùc duïng nhieät , taùc duïng quang , taùc duïng töø . b) Neâu leân thoâng tin bieát ñöôïc veà hieän töôïng bò ñieän giaät khi duøng ñieän laáy töø löôùi ñieän quoác gia c) Nghe GV thoâng baùo . * Laàn löôït bieåu dieãn ba TN ôû hænh 35.1 SGK Yeâu caàu hs quan saùt nhöõng TN ñoù vaø neâu roõ moãi TN doøng ñieän xoay chieàu coù taùc duïng gì ? GV neâu theâm : Ngoaøi ba taùc duïng treân ta ñaõ bieát doøng ñieän moät chieàu coù taùc duïng sinh lí . Vaäy doøng ñieän xoay chieàu coù taùc duïng sinh lyù khoâng ? Taïi sao em bieát ? * Thoâng baùo doøng ñieän xoay chieàu cuõng coù taùc duïng sinh lyù . Doøng ñieän xoay chieàu thöôøng duøng ôû hieäu ñieän theá 220V neân taùc duïng sinh lí raát maïnh , gaây ra nguy hieåm cheát ngöôøi . Hoaït ñoäng 4 ( phuùt ) Tìm hieåu taùc duïng töø cuûa doøng ñieän xoay chieàu – Phaùt hieän löïc töø ñoåi chieàu khi coù doøng ñieän doåi chieàu a) Traû lôøi caâu hoûi cuûa GV vaø döï ñoaùn xem “Vieäc ñoåi chieàu cuûa doøng ñieän lieäu coù aûnh höôûng ñeán löïc töø khoâng ?” b)Boá trí TN chöùng toû doøng ñieän xoay chieàu coù taàn soá lôùn , cuõng coù löïc töø luoân thay ñoåi . b.a: Laøm vieäc theo nhoùm . Caên cöù vaøo hieåu bieát ñöa ra döï ñoaùn .Khi ñoåi chieàu cuûa doøng ñieän thì löïc töø cuûa doøng ñieän taùc duïng leân leân moät cöïc cuûa nam chaâm coù thay ñoåi khoâng ? b.b: Töï ñeà xuaát phöông aùn TN hoaëc GV gôïi yù Ruùt ra keát luaän veà söï phuï thuoäc cuûa löïc töø vaøo chieàu doøng ñieän . b.c:Laøm vieäc theo nhoùm .Neâu döï ñoaùn vaø laøm TN kieåm tra nhö ôû hình 35.3SGK Caàn moâ taû roõ ñaõ nghe thaáy gì ? Nhìn thaáy gì ?vaø giaûi thích hieän töôïng ñoù , C2 :Tröôøng hôïp söû duïng doøng ñieän khoâng ñoåi , neáu luùc ñaàu cöïc N cuûa thanh nam chaâm bò huùt thì sau khi ñoåi chieàu doøng ñieän thì noù seõ ñaåy vaø ngöôïc laïi . Khi doøng ñieän xoay chieàu chaïy qua oáng daây thì cöïc N cuûa thanh nam chaâm laàn löôït bò huùt , daåy nguyeân nhaân laø do doøng ñieän ñoâæ chieàu . à Keát luaän :Khi doøng ñieän ñoåi chieàu thì löïc töø taùc duïng leân nam chaâm cuõng ñoåi chieàu . *Neâu caâu hoûi : ÔÛ treân ta ñaõ bieát khi coù doøng ñieän xoay chieàu vaøo nam chaâm ñieän thì nam chaâm ñieän cuõng huùt ñinh saét nhö khi cho doøng ñieän moät chieàu vaøo nam chaâm ñieän . Vaäy coù phaûi taùc duïng töø cuûa doøng ñieän xoay chieàu gioáng heät taùc duïng töø cuûa doøng ñieän moät chieàu khoâng ?Vieäc ñoåi chieàu cuûa doøng ñieän lieäu coù aûnh höôûng ñeán löïc töø khoâng ? Em haõy döï ñoaùn . *Yeâu caàu hs quan saùt hình 35.2 ,35.3 , nhaän duïng cuï thí nghieäm – tieán haønh laøm thí nghieäm vaø traû lôøi C2 GV thoâng baoù keát luaän * Neáu hs khoâng döï ñoaùn ñöôïc GV gôïi yù : Haõy nhôù laïi TN ôû hình 24.4 SGK Khi ta ñoåi chieàu cuûa doøng ñieän vaøo oáng daây kim nam chaâm seõ theá naøo? vì sao? *Haõy boá trí moät TN khi ñoåi chieàu cuûa doøng ñieän thì löïc töø cuõng ñoãi chieàu . Neáu hs khoâng laøm ñöôïc TN thì GV gôïi yù nhö hình veõ trong SGK vaø neâu caùch laøm * Neâu caâu hoûi : Ta vöøa thaáy khi ñoåi chieàu cuûa doøng ñieän thì löïc töø taùc duïng leân moät cöïc cuûa nam chaâm cuõng ñoåi chieàu . Vaäy hieän töôïng gì xayû ra vôùi nam chaâm khi ta cho doøng ñieän xoay chieàu chaïy vaøo cuoän daây nhö hình 35.3 SGK haõy döï ñoaùn vaø laøm TN kieåm tra Hoaït ñoäng 5Tìm hieåu taùc duïng ño , caùch ño cöôøng ñoä doøng ñieän vaø hieäu ñieän theá cuûa doøng ñieän xoay chieàu . a)Laøm vieäc caù nhaân traû lôøi caâu hoûi cuûa GV. Neâu döï ñoaùn khi doøng ñieän ñoåi chieàu thì kim cuûa ñieän keá seõ theá naøo ? b) Xem GV bieåu dieãn TN vaø ruùt ra nhaän xeùt coù phuø hôïp vôùi döï ñoaùn khoâng ? c) Xem GV giôùi thieäu voân keá xoay chieàu vaø caùch maéc vaøo maëch ñieän ( khoâng phaân bieät hai choát +,- ) d) Ruùt ra keát luaän veà caùch nhaän bieát voân keá ampekeá xoay chieàu vaø caùch maéc chuùng vaøo maïch ñieän . à: Ño hieäu ñieän vaø cöôøng ñoä doøng ñieän xoay chieàu baèng voân keá vaø ampekeá coù kí hieäu laø AC . Keát quaû ño khoâng thay ñoåi khi ta ñoåi chieàu cuûa phích caém vaøo oå laáy ñieän e) Ghi nhaän thoâng baùo cuûa GV veà giaù trò hieäu duïng * Neâu caâu hoûi :Ta ñaõ bieát caùch duøng Ampekeá vaø Voânkeá moät chieàu , ñeå ño cöôøng ñoä doøng ñieän vaø hieän ñieän theá cuûa doøng ñieän moät chieàu .coù theå duøng nhöõng duïng cuï naøy ñeå ño cöôøng ñoä doøng ñieän vaø hieäu ñieän theá cuûa doøng ñieän xoay chieàu ñöôïc khoâng ? Neáu duøng thì coù hieän töôïng gì xaûy ra vôùi kim cuûa caùc duïng cuï * Bieåu dineã TN : Macé vvoân keá moät chieàu vaøo choát laáy ñieän xoay chieàu .yeâu caàu hs quan saùt hieän töôïng coù phuø hôïp vôùi döï ñoaùn khoâng ? * GV giôùi thieäu moät loaïi voân keá khaùc coù kí hieäu AC (Giaûi thích ñoù laø kí hieäu cuûa doøng ñieän xoay chieàu theo tieáng Anh laø alternating crurent )voân keá khoâng coù choát + vaø choát - - Kim voân keá chæ bao nhieâu khi maéc voân keá vaøo choát laáy ñieän 6 V ? -Sau ñoù ñoåi choã hai choát laáy ñieän thì kim cuûa ñieän keá coù quay ngöôïc laïi khoâng ? soá chæ bao nhieâu voân ? * Hoûi theâm : Caùch maéch voân keá vaø am pekeá xoay chieàu vaøo maïch ñieän coù gì khaùc vôùi caùch maéc voân keá vaø ampekeá moät chieàu khoâng ? * Neâuvaán ñeà :Cöôøng ñoä doøng ñieän vaø hieäu ñieän theá cuûa doøng ñieän xoay chieàu luoân bieán ñoåi . vaäy caùc duïng cuï ñoù cho ta bieát giaù trò naøo ? * Thoâng baùo yù nghóa veà cöôøng ñoä doøng ñieän vaø hieäu ñieän theá hieäu duïng . Giaûi thích theâm ,giaù trò hieäu duïng khoâng phaûi laø giaù trò trung bình maø laø do hieäu quaû töông ñöông vôùi cöôøng ñoä doøng ñieän moät chieàu cuøng giaù trò . Hoaït ñoäng 6 ( phuùt )Vaän duïng döïa vaøo thoâng baùo yù cuûa cöôøng ñoä doøng ñieän hieäu duïng , suy ra yù nghóa cuûa hieäu ñieän theá hieäu duïng : Gaây ra hieäu quaû töông ñöông Traû lôøi C3 .C4 Laøm vieäc caù nhaân Thaûo luaän chung ôû lôùp C3:Saùng nhö nhau vì hieäu ñieän theá hieäu duïng cuûa doøng ñieän xoay chieàu töông ñöông vôùi hieäu ñieän theá cuûa doøng ñieän moät chieàu cuøng giaù trò C4:Coù .vì doøng ñieän xoay chieàu chaïy vaøo cuoän daây cuûa nam chaâm ñieän vaø taïo ra moät töø tröôøng bieán ñoåi . Caùc ñöôøng söùc töø cuûa töø tröôøng treân xuyeân qua tieát dieän S cuûa cuoän daây B bieán ñoåi . Do ñoù trong cuoän daây Bb xuaát hieän doøng ñieän caûm öùng . Höôùng daãn C3 Yeâu caàu hs trình baøy laäp luaän , giaûi thích caâu hoûi taïi sao ? Caàn neâu ñöôïc söï töông töï nhö vôùi cöôøng ñoä hieäu duïng . Yeâu caàu töï laøm C4 Hoaït ñoäng7 ( phuùt ) Cuûng coá -Töï ñoïc phaàn ghi nhôù -Traû lôøi caâu hoûi cuûng coá cuûa GV Neâu caâu hoûi -Doøng ñieän xoay chieàu coù nhöõng taùc duïng naøo ? trong caùc taùc duïng ñoù taùc duïng naøo phuï thuoäc vôùi chieàu cuøa doøng ñieän - Haõy moâ taû moät TN chöùng toû doøng ñieän xoay chieàu cuûa taùc duïng töø vaø löïc töø khi ñoù thay ñoåi chieàu cuûa doøng ñieän . Voân keá vaø ampekeá xoay chieàu coù kí hieäu nhö theá naøo ? Maéc vaøo maïch ñieän nhö theá naøo ? E. Ruùt kinh nghieäm