Bài soạn môn Vật lý lớp 9 - Tiết 45: Ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì

Soạn : ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH PHÂN KÌ Mục tiêu : 1.Kiến thức :Nêu được ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì luôn là ảnh ảo . Mô tả được những đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì . Phân biệt được ảnh tạo bởi thấu kính phân kì và ảnh tạo bởi thấu kính hội tụ . 2.kĩ năng : Dùng hai tia sáng đặc biệt ( tia tới quang tâm và tia tới song song vơí trục chính ) dựng được ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì . 3.Thái độ : Chuẩn bị : 1.Giáo viên : 2.học sinh : Thấu kính phân kì có tiêu cự khoảng 12 cm ; 1 giá quang học ;1 cây nến cao 5 cm ; 1màn để hứng ảnh . C.Hoạt động dạy học : Hoạt động của trò Trợ giúp của GV Hoạt động 1( phút ) kiểm tra bài cũ – gíới thiệu bài mới – ôn lại kiến thức liên quan đến bài mới - Từng hs trả lời những câu hỏi *yêu cầu hs trả lời câu hỏi sau - Nêu cách nhận biết thấu kính phân kì ? Thấu kính phân kì có đặc điểm gì trái ngược với thấu kính hội tụ ? - Vẽ hai đường truyền tia sáng đã học qua thấu kính phân kì ? Hoạt động 2 ( phút )Tìm hiểu đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì -Từng hs chuẩn bị , trả lời câu hỏi của GV - Các nhóm bố trí thí nghiệm như hiònh 45 .1 SGK C1:Đặt ï vật ở một vị trí bất kì trước thấu kinh 1phân kì . Đặt màn hình ở sát thấu kính . Từ từ đưa màn ra xa thấu kính và quan sát xem có ảnh trên màn không . Thay đổi vị trí của vật làm tương tự ta vẫn thu được kết quả tương tự .như trên C2: Muốn quan sát được ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì , ta đặt mắt trên đường truyền của chùm tia ló . Aûnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì là ảnh ảo , cùng chiều với vật . * yêu cầu hs trả lời câu sau : -Muốn quan sát ảnh tạo bởi thấu kính phân kì cần có những dụng cụ gì ? nêu cách bố trí và tiến hành thí nghiệm ? -Đặt màn sát thấu kính . Đặt vật ở vị trí bất kì trên trục chính cuảa thấu kính và vuông góc với trục chính . -Từ từ dịch chuyển màn hứng ra xa thấu kính trên màn xem có ảnh của vật hay không ? - Tiếp tục làm như vậy thay đổi vị trí cũa vật trên trục chính .-Qua thấu kính phân kì ta luôn nhìn thấy ảnh của một vật đặt trước thấu kính như không hứng đượ trên màn . Vậy ảnh đó là ảnh thật hay ảnh ảo ? Hoạt động 3 ( phút )Dựng ảnh của một vật sáng tạo bởi thấu kính phân kì - Từng hs trả lời C3 và C4 C3: Muốn dựng ảnh của một vật AB tảo bởi thấu kính phân kì vuông góc với trục chính , A nằmm trên trục chính , ta làm như sau : - Dựng ảnh B’ hạ của điểm B qua thấu kính , ảnh này là điểm đồng qui khi kéo dài chùm tia ló . C4: -Từ B’ ta hạ đường vuông góc với trục chính của thấu kính , B I cắt trục chính tại A’ B’ , A’ là ảnh cuả đểm A -A’B’ là ảnh của vật AB F A A’ O F’ tạo bởi thấu kính phân kì * yêu cầu hs trả lời C3 : Gợi ý -Muốn dựng ảnh của một điểm sáng ta làm thnế nào? -Muốn dựng ảnh của một vật sáng ta làm thế nào ? * Gợi ý trả lời C4 -Khi dịch chuyển vật AB vào gần hoặc ra xa thấu kính thì hướng của tia khúc xạ của tia ló ( tia đi song song với trục chính) có thay đổi không ? -Aûnh B’ của điểm B là giao điểm của những tia nào ? Hoạt động 4 ( phút ) so sánh ảnh tạo bởi thấu kính phân kì và ảnh tạo bởi thấu kính hội tụ bằng cách vẽ a) Từng hs dựng ảnh tạo bởi thấu kính đặt trong tiêu cự với cả thấu kính hội tụ và thấu kính phân kì .C5: B’ 45.2 45.3 b)So sánh độ lớn của hai ảnh vừa dựng được Aûnh của vật AB. B I B I B’ O O A’ F A F’ F A A’ F’ * theo dõi giúp đỡ các nhóm hs yếu dựng ảnh * yêu cầu hs nhận xét ảnh ảo tạo bởi thấu kính Hoạt động 5 ( phút ) Củng cố và vận dụng Cá nhân suy nghĩ trả lời C6,C7,C8 : C8 :Bạn Đông bị cận thị nặng . Nếu Đông bỏ kính ra , ta nhìn thấy mẵt bạn to hơn khi nhìn mắt bạn lúc đeo kính . Vì kính của bạn là thấu kính phân kì , khi ta nhình mắt bạn qua thấu kính phân kì , ta đã nhìn thấy ảnh của mắt , nhỏ hơn mắt khi không đeo kính C6:Aûnh cảo ở thấu kính hội tụ và phân kì -Giống nhau : Cùng chiều với vật -Khác nhau : + Đối với thấu kính hội tụ thì ảnh lớn hơn vật và ở xa thấu kính hơn vật . + Đối với thấu kính phân kì thì ảnh nhỏ hơn vật và ở gần thấu kính hơn vật . C7 :Nhìn vào ảnh 45.2 xét hai cặp tam giác đồng dạng Tam giác OB’F’đồng dạng với tam giác BB’I . Tam gíac OAB đồng dạng với tam giác OA’B’ Viết hệ thức đồng dạng từ đó tính được h’=3h 1,8cm; OA’ =24cm . Nhìn vào hình 45.3 xét hai cặp tam giác đồng dạng : Tam giác FB’O dạng với tam giác IB’B Tam giác OA’B’đồng dạng với tam giác OAB Viết hệ thức đồng dạng , Từ đó tính được h’=0.36cm , OA’=4,8cm . *yêu cầu hs trả lời C6 *Hướng dẫn hs làm C7 -Xét hai cặp tam giác đồng dạng * Đề nghị hs trả lời C8 D. Nội dung ghi bảng E. Rút kinh nghiệm