Các phương pháp đo liều bức xạ

CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐO LIỀU BỨC XẠ Gồm các loại : Máy đo liều chiếu, suất liều chiếu , liếu tương đương, suất liều tương đương của các bức xạ , β, γ, tia x và neutron do các nguồn bức xạ phát ra trong khu vực làm việc hoặc môi trường. Thường là máy di động có thể cầm tay được. Máy đo độ nhiễm xạ tay chân của các bức xạ , β khi làm việc tiếp xúc với các nguồn phóng xạ hở. Thường đặt máy này cố định ở các lối ra vào khu vực làm việc với chất phóng xạ. Máy đo độ nhiễm xạ toàn thân của các bức xạ β, γ khi làm việc tiếp xúc với các nguồn phóng xạ hở. Các máy này thường đặt cố định tại các lối vào và lối ra khu vực làm việc vơí chất phóng xạ . Máy đo độ nhiễm xạ sàn nhà của các bức xạ , β do dây bẩn khi làm việc vơí các nguồn phóng xạ hở. Các máy này có thể lám nhỏ gọn dạng cầm tay hoặc xe đẩy. Sơ đồ nguyên tắc của một máy đếm bức xạ: Detector bức xạ(1) Tiền khuếch đại Khuếch đại Nguồn nuôi cao thế Đếm và chỉ thị Nhiệm vụ của máy: Máy đếm bức xạ có nhiệm vụ đếm số hạt bức xạ trong một khoảng thời gian hay trong một đơn vị thời gian. (1):Có thể là buồng ion hóa, ống đếm tỷ lệ, ống đếm Geiger-Muller hay detector nhấp nháy. Nguyên tắc : Nguồn cao thế cung cấp điện áp một chiều cho detector(có giá trị hàng trăm đến hàng ngàn vôn). Tín hiệu biên độ lối ra :biên độ rất bé -> cần khuếch đại sơ bộ bằng sơ bộ tiền khuếch đại -> được đưa vào khối khuếch đại chính ->khối này khuếch đại các tín hiệu có biên độ bé (milivôn) đến biên độ vừa đủ lớn (vài vôn) Thiết bị: khối đặt ngưỡng :lọc tín hiệu có biên độ lớn Hình thành dạng xung có độ rộng thích hợp Số đếm thể hiện trên khối chỉ thị bằng đồng hồ có kim chỉ hoặc hệ đếm bằng tinh thể lỏng Ứng dụng: Trong công nghiệp: Máy đo độ dày vật liệu, máy đo mức vật liệu trong bình chứa, máy đo mật độ , v.v… Trong y tế: m áy đo đ ộ t ập trung iodine trong tuyến giáp, máy xạ ký thận,v.v… Trong địa chất, thí nghiệm trường học MÁY ĐO LIẾU NEUTRON (hình vẽ trang 115) Cấu tạo : Một ống đếm neutron để đo liều hấp thụ (năng l ượng 0.025ev-10Mev) Sử dụng ống đếm BF3 : 2 lớp polyethylene , 1lớp nhựa boron bọc bên ngoài Nguyên tắc hoạt động: Tất cả các neutron đập vào ống đếm va chạm lần th ứ 1 với lớp polyethylene ngoài đ ều bị hấp thụ trong lớp nhựa boron và mất đi không đ ược đếm . Lúc đó các neutron va chạm lần thứ 1 với polyethylene bên trong sẽ có sác xuất ghi đo bằng k => khả năng xuất hiện tín hiệu ở lối ra ống đếm là: P = ke-∑(E)d2(1-e-∑(E)d1) ∑(E):Tiết diện tán xạ vĩ mô d1, d2: độ dáy các lớp polyethylene bên trong , bên ngoài. d1, d2 thay đổi thì P thay đổi Các máy đo liều tương đương gồm detector neutron nhiệt và lớp chất làm chậm bọc xung quanh có dạng hình cầu hay nửa hình cầu. Hai loại detector thường dùng là tinh thể nhấp nháy Li6I(Eu) )(kích thước 4mm*4mm) & ống đếm BF3 (được sử dụng rộng rãi hơn ).Hình cầu polythylene đường kính 30cm và detector BF3, máy đo liều neutron có số đếm gần như tỷ lệ với suất liều hấp thụ tương đương. Máy đo liều với hình cầu chất làm chậm bé hơn 30cm nhạy hơn đối với các neutron năng lượng thấp. Ứng dụng : Máy đo liều neutron Moldel ASP-1/NRD của hãng Eberline với ống đếm BF3, hình cầu polythyeline đường kính 22.9cm, dãi năng lượng neutron từ 0.025eV-10MeV, dải đo từ 1 mrem/h -60000mrem/h , độ nhạy 45cpm/mrem/h