Đề cương ôn tập học kì I môn Ngữ văn 6

ÑEÀ CÖÔNG OÂN TAÄP HOÏC KÌ I MOÂN NGÖÕ VAÊN 6 a-0-b PHAÀN I : VAÊN BAÛN I. TRUYEÄN DAÂN GIAN: 1. Moät soá khaùi nieäm cuûa theå loaïi truyeän daân gian : a. Truyeàn thuyeát :Loaïi truyeän daân gian keå veà caùc nhaân vaät vaø söï kieän coù lieân quan ñeán lòch söû thôøi quaù khöù, thöôøng coù yeáu toá töôûng töôïng kì aûo. Truyeàn thuyeát theå hieän thaùi ñoä vaø caùch ñaùnh giaù cuûa nhaân daân ñoái vôùi caùc söï kieän vaø nhaân vaät lòch söû ñöôïc keå. b. Truyeän coå tích :Loaïi truyeän daân gian keå veà cuoäc ñôøi cuûa moät soá kieåu nhaân vaät quen thuoäc : - Nhaân vaät baát haïnh ( nhö : ngöôøi moà coâi, ngöôøi con rieâng, ngöôøi em uùt, ngöôøi coù hình daïng xaáu xí,….); - Nhaân vaät duõng só vaø nhaân vaät coù taøi naêng kì laï; - Nhaân vaät thoâng minh vaø nhaân vaät ngoác ngheách ; - Nhaân vaät laø ñoäng vaät (con vaät bieát noùi naêng, hoaït ñoäng nhö con ngöôøi). Truyeän coå tích thöôøng coù yeáu toá hoang ñöôøng, theå hieän öôùc mô, nieàm tin cuûa nhaân daân veà chieán thaéng cuoái cuøng cuûa caùi thieän ñoái vôùi caùi aùc, caùi toát ñoái vôùi caùi xaáu, söï coâng baèng ñoái vôùi söï baát coâng. c. Truyeän nguï ngoân :Loaïi truyeän keå baèng vaên xuoâi hoaëc vaên vaàn, möôïn chuyeän veà loaøi vaät, ñoà vaät hoaëc chính veà con ngöôøi ñeå noùi boùng gioù, kín ñaùo chuyeän con ngöôøi, nhaèm khuyeân nhuû, raên daïy ngöôøi ta baøi hoïc naøo ñoù trong cuoäc soáng. d. Truyeän cöôøi :Loaïi truyeän keå veà nhöõng hieän töôïng ñaùng cöôøi trong cuoäc soáng nhaèm taïo ra tieáng cöôøi mua vui hoaëc pheâ phaùn nhöõng thoùi hö taät xaáu trong xaõ hoäi. 2. Baûng toång keát caùc truyeän daân gian ñaõ hoïc: stt Teân vaên baûn Theå loaïi Noäi dung chính 1 CON ROÀNG CHAÙU TIEÂN Truyeàn thuyeát Truyeän nhaèm giaûi thích, suy toân nguoàn goác gioáng noøi vaø theå hieän yù nguyeän ñoaøn keát, thoáng nhaát coäng ñoàng cuûa ngöôøi Vieät. 2 THAÙNH GIOÙNG Truyeàn thuyeát Hình töôïng Thaùnh Gioùng laø bieåu töôïng cuûa yù thöùc vaø söùc maïnh baûo veä ñaát nöôùc, ñoàng thôøi laø söï theå hieän quan nieäm vaø öôùc mô cuûa nhaân daân ta veà ngöôøi anh huøng cöùu nöôùc choáng ngoaïi xaâm. 3 SÔN TINH, THUÛY TINH Truyeàn thuyeát - Truyeän giaûi thích hieän töôïng luõ luït - Söùc maïnh, öôùc mong cuûa ngöôøi Vieät coå muoán cheá ngöï thieân tai - Suy toân ca ngôïi coâng lao döïng nöôùc cuûa caùc vua Huøng. 4 THAÏCH SANH Truyeän coå tích Thaïch Sanh laø truyeän coå tích veà ngöôøi duõng só. Truyeän theå hieän öôùc mô, nieàm tin veà ñaïo ñöùc, coâng lí xaõ hoäi vaø lí töôûng nhaân ñaïo, yeâu hoøa bình cuûa nhaân daân ta. 5 EM BEÙ THOÂNG MINH Truyeän coå tích Ñaây laø truyeän coå tích veà nhaân vaät thoâng minh. Truyeän ñeà cao söï thoâng minh vaø trí khoân daân gian, töø ñoù taïo neân tieáng cöôøi vui veû, hoàn nhieân trong ñôøi soáng haøng ngaøy. 6 EÁCH NGOÀI ÑAÙY GIEÁNG Truyeän nguï ngoân Truyeän nguï yù pheâ phaùn nhöõng keû hieåu bieát caïn heïp maø laïi hueânh hoang, khuyeân nhuû ngöôøi ta phaûi coá gaéng môû roäng taàm hieåu bieát cuûa mình, khoâng ñöôïc chuû quan kieâu ngaïo. 7 THAÀY BOÙI XEM VOI Truyeän nguï ngoân Truyeän Thaày boùi xem voi khuyeân ngöôøi ta : Muoán hieåu bieát söï vaät, söï vieäc phaûi xem xeùt chuùng moät caùch toaøn dieän. 8 TREO BIEÅN Truyeän cöôøi Truyeän coù yù pheâ phaùn nheï nhaøng nhöõng ngöôøi thieáu chuû kieán khi laøm vieäc, khoâng suy xeùt kó khi nghe nhöõng yù kieán khaùc. II.TRUYEÄN TRUNG ÑAÏI: Baûng toång keát caùc truyeän trung ñaïi ñaõ hoïc: stt Teân vaên baûn Taùc giaû Noäi dung chính 1 CON HOÅ COÙ NGHÓA ( ÑT ) Truyeän trung ñaïi, Vuõ Trinh, Lan trì kieán vaên luïc. Truyeän thuoäc loaïi hö caáu, trong ñoù duøng moät bieän phaùp ngheä thuaät quen thuoäc laø möôïn chuyeän loaøi vaät ñeå noùi chuyeän con ngöôøi nhaèm ñeà cao aân nghóa trong ñaïo laøm ngöôøi. 2 MEÏ HIEÀN DAÏY CON ( ÑT ) Truyeän trung ñaïi, trích Lieät nöõ truyeän cuûa Trung Quoác Baø meï thaày Maïnh Töû laø taám göông saùng veà tình thöông con vaø ñaëc bieät laø veà caùch daïy con: - Taïo cho con moät moâi tröôøng soáng toát ñeïp ; - Daïy con vöøa coù ñaïo ñöùc vöøa coù chí hoïc haønh ; - Thöông con nhöng khoâng nuoâng chieàu, ngöôïc laïi raát kieân quyeát. 3 Thaày thuoác gioûi coát nhaát ôû taám loøng. Truyeän trung ñaïi, Hoà Nguyeân Tröøng ( 1374 -1446 ) Truyeän ca ngôïi phaåm chaát cao quyù cuûa vò Thaùi y leänh hoï Phaïm : khoâng chæ coù taøi chöõa beänh maø quan troïng hôn laø coù loøng thöông yeâu vaø quyeát taâm cöùu soáng ngöôøi beänh tôùi möùc khoâng sôï quyeàn uy, khoâng sôï mang vaï vaøo thaân. PHAÀN II : TIEÁNG VIEÄT I. TÖØ VAØ CAÁU TAÏO CUÛA TÖØ : 1. Lí thuyeát : - Töø : laø ñôn vò ngoân ngöõ nhoû nhaát duøng ñeå ñaët caâu. - Töø ñôn : chæ goàm moät tieáng. - Töø phöùc goàm hai hoaëc nhieàu tieáng. TÖØ - Sô ñoà caáu taïo töø TV : Töø ñôn : hoa, aên,… Töø phöùc : aên hoïc, maùi tröôøng… Töø laùy : roùc raùch, thöôùt tha,… Töø gheùp : quaàn aùo, hoa lan,… 2. Baøi taäp : 2.1/ Ñoïc caâu vaên sau vaø traû lôøi caâu hoûi beân döôùi : Ngöôøi Vieät Nam ta – con chaùu vua Huøng – khi nhaéc ñeán nguoàn goác cuûa mình, thöôøng xöng laø con Roàng chaùu Tieân. a. Caùc töø nguoàn goác, con chaùu thuoäc kieåu caáu taïo töø naøo ? b. Tìm töø ñoàng nghóa vôùi töø nguoàn goác. c. Tìm theâm töø gheùp chæ quan heä thaân thuoäc. F Gôïi yù : a. Caùc töø nguoàn goác, con chaùu thuoäc kieåu caáu taïo töø gheùp b. Töø ñoàng nghóa vôùi töø nguoàn goác : coäi nguoàn, goác gaùc, … c. Töø gheùp chæ quan heä thaân thuoäc : oâng baø, cha meï, anh em, con chaùu, … 2.2/ Tìm töø laùy : F Gôïi yù : a. Taû tieáng cöôøi : khanh khaùch, ha haû, hoâ hoá, hì hì, … b. Taû tieáng noùi : oàm oàm, khaøn khaøn, thoû theû, laàu baàu, … c. Taû daùng ñieäu : lom khom, laû löôùt, ngheânh ngang, … 2.3/ Xaùc ñònh töø trong caâu cho saün. F Gôïi yù : - Thaàn/daïy/ daân/ caùch /troàng troït,/ chaên nuoâi /vaø/ caùch/ aên ôû. - Töø /ñaáy,/nöôùc/ ta /chaêm /ngheà /troàng troït,/ chaên nuoâi /vaø /coù/ tuïc/ ngaøy/ Teát/ laøm / baùnh chöng, /baùnh giaày. II. TÖØ MÖÔÏN : 1. Lí thuyeát : - Töø thuaàn Vieät : laø nhöõng töø do nhaân daân ta töï saùng taïo ra.( VD : aên, hoïc, ñi, nguû,…) - Töø möôïn : laø do chuùng ta vay möôïn töø cuûa tieáng nöôùc ngoaøi: + Töø möôïn tieáng Haùn : giang sôn, söù giaû, traùng só,… + Töø möôïn ngoân ngöõ khaùc : ti vi, xaø phoøng, mít tinh, ra-ñi-oâ, ga, xoâ vieát, in-tô-neùt,… 2. Baøi taäp: 2.1/ Xaùc ñònh töø möôïn trong caâu: a. Ñuùng ngaøy heïn, baø meï voâ cuøng ngaïc nhieân vì trong nhaø töï nhieân coù bao nhieâu laø sính leã. b. Ngaøy cöôùi, trong nhaø Soï Döøa coã baøn thaät linh ñình, gia nhaân chaïy ra chaïy vaøo taáp naäp. c. OÂng vua nhaïc poáp Mai-côn Giaéc-xôn ñaõ quyeát ñònh nhaûy vaøo laõnh ñòa in-tô-neùt vôùi vieäc môû moät trang chuû rieâng. 2.2/ Keå moät soá töø möôïn maø em bieát : F Gôïi yù : a. Haùn Vieät : giang sôn, söù giaû, traùng só,… b. Ngoân ngöõ khaùc : ti vi, xaø phoøng, mít tinh, ra-ñi-oâ, ga, xoâ vieát, in-tô-neùt, … - Ñôn vò ño löôøng : meùt, lít, kí loâ gam, … - Teân boä phaän xe ñaïp : ghi ñoâng, líp, seân, … - Teân moät soá ñoà vaät : caùt seùt, ti vi, vi oâ loâng, … III. NGHÓA CUÛA TÖØ : 1. Lí thuyeát : - Nghóa cuûa töø laø noäi dung ( sự vật, hoạt động, tính chất, quan hệ, …) maø töø bieåu thò. - Caùch giaûi thích nghóa cuûa tö ø: + Trình baøy khaùi nieäm maø töø bieåu thò ; + Ñöa ra nhöõng töø ñoàng nghóa hoaëc traùi nghóa vôùi töø caàn giaûi thích. 2. Baøi taäp : 2.1. Ñoïc caùc chuù thích trong caùc vaên baûn ñaõ hoïc. 2.2. Giaûi thích nghóa cuûa caùc töø: F Gôïi yù : - hoïc taäp : hoïc vaø luyeän taäp ñeå coù hieåu bieát, coù kó naêng. - hoïc loûm : nghe hoaëc thaáy ngöôøi ta laøm roài laøm theo, chöù khoâng ñöôïc ai tröïc tieáp daïy baûo. - hoïc hoûi : tìm toøi, hoûi han ñeå hoïc taäp. - hoïc haønh : hoïc vaên hoùa coù thaày, coù chöông trình, coù höôùng daãn. - trung bình : ôû vaøo khoaûng giöõa trong baäc thang ñaùnh giaù, khoâng khaù cuõng khoâng keùm, khoâng cao cuõng khoâng thaáp. - trung gian : ôû vò trí chuyeån tieáp hoaëc noái lieàn giöõa hai boä phaän, hai giai ñoaïn, hai söï vaät, … - trung nieân : ñaõ quaù tuoåi thanh nieân nhöng chöa ñeán tuoåi giaø. - gieáng : hoá ñaøo saâu vaøo loøng ñaát thaúng ñöùng ñeå laáy nöôùc. - rung rinh : chuyeån ñoäng qua laïi nheï nhaøng, lieân tieáp. - heøn nhaùt : khoâng duõng caûm, thieáu can ñaûm, ñaùng khinh bæ. 2.3 Xem caùc baøi taäp ôû SGK trang 36. IV. TÖØ NHIEÀU NGHÓA VAØ HIEÄN TÖÔÏNG CHUYEÅN NGHÓA CUÛA TÖØ : 1. Lí thuyeát : - Töø coù theå coù moät nghóa hay nhieàu nghóa. - Chuyeån nghóa laø hieän töôïng thay ñoåi nghóa cuûa töø, taïo ra nhöõng töø nhieàu nghóa : + Nghóa goác : laø nghóa xuaát hieän töø ñaàu, laøm cô sô ñeå hình thaønh caùc nghóa khaùc. + Nghóa chuyeån : laø nghóa ñöôïc hình thaønh treân cô sôû cuûa nghóa goác. 2. Baøi taäp : 2.1/ Tìm töø chæ boä phaän cô theå ngöôøi vaø keå ra töø chuyeån nghóa cuûa chuùng : F Gôïi yù : - chaân : chaân baøn, chaân nuùi, chaân trôøi, chaân ñeâ, … - tai : tai aám, tai naám,… 2.2/ Tìm töøø chæ boä phaän caây coái ñöôïc chuyeån nghóa ñeå caáu taïo chæ boä phaän cô theå ngöôøi : F Gôïi yù : laù phoåi, quaû tim, … 2.3/ Moät soá hieän töôïng chuyeån nghóa: a. Chæ söï vaät chuyeån thaønh haønh ñoäng : - caùi cöa ¦ cöa goã - hoäp sôn¦ sôn cöûa - caùi baøo¦ baøo goã b. Chæ haønh ñoäng chuyeån thaønh chæ ñôn vò : - boù luùa¦ moät boù luùa - naém côm¦ moät naém côm V. CAÙC LOÃI DUØNG TÖØ : - Loãi laëp töø ; - Loãi laãn loän caùc töø gaàn aâm ; M Baøi taäp : Xaùc ñònh loãi duøng töø, nguyeân nhaân, caùch chöõa ; a. Truyeän daân gian thöôøng coù nhieàu chi tieát töôûng töôïng kì aûo neân em raát thích ñoïc truyeän daân gian. ( laëp töø ) b. Ngaøy mai, chuùng em seõ ñi thaêm quan Vieän baûo taøng cuûa tænh. ( laãn loän caùc töø gaàn aâm ) c. OÂng hoïa só giaø nhaáp nhaùy boä ria meùp quen thuoäc. ( laãn loän caùc töø gaàn aâm ) d. Baïn Lan laø moät lôùp tröôûng göông maãu neân caû lôùp ai cuõng raát laáy laøm quyù meán baïn Lan. ( laëp töø ) e. Sau khi nghe coâ giaùo keå caâu chuyeän aáy, chuùng toâi ai cuõng thích nhöõng nhaân vaät trong caâu chuyeän naøy vì nhöõng nhaân vaät aáy ñeàu laø nhöõng nhaân vaät coù phaåm chaát ñaïo ñöùc toát ñeïp. ( laëp töø ) g. Quaù trình vöôït nuùi cao cuõng laø quaù trình con ngöôøi tröôûng thaønh, lôùn leân. ( laëp töø ) h. Tieáng Vieät coù khaû naêng dieãn taû linh ñoäng moïi traïng thaùi tình caûm cuûa con ngöôøi. ( laãn loän caùc töø gaàn aâm ) i. Coù moät soá baïn coøn baøng quang vôùi lôùp. ( laãn loän caùc töø gaàn aâm ) k. Vuøng naøy coøn khaù nhieàu thuû tuïc nhö : ma chay, cöôùi xin ñeàu coã baøn linh ñình ; oám khoâng ñi beänh vieän maø ôû nhaø cuùng baùi, …( laãn loän caùc töø gaàn aâm ) F Gôïi yù a. Em raát thích ñoïc truyeän daân gian vì truyeän coù nhieàu chi tieát töôûng töôïng kì aûo. b. Ngaøy mai, chuùng em seõ ñi tham quan Vieän baûo taøng cuûa tænh. c. OÂng hoïa só giaø maáp maùy boä ria meùp quen thuoäc. d. Lan laø moät lôùp tröôûng göông maãu neân caû lôùp ñeàu raát quyù meán. e. Sau khi nghe coâ giaùo keå, chuùng toâi ai cuõng thích nhöõng nhaân vaät trong caâu chuyeän aáy vì hoï laø nhöõng ngöôøi coù phaåm chaát ñaïo ñöùc toát ñeïp. g. Quaù trình vöôït nuùi cao cuõng laø quaù trình con ngöôøi tröôûng thaønh. h. Tieáng Vieät coù khaû naêng dieãn taû sinh ñoäng moïi traïng thaùi tình caûm cuûa con ngöôøi. i. Coù moät soá baïn coøn baøng quan vôùi lôùp. k. Vuøng naøy coøn khaù nhieàu huû tuïc nhö : ma chay, cöôùi xin ñeàu coã baøn linh ñình ; oám khoâng ñi beänh vieän maø ôû nhaø cuùng baùi, … - Duøng töø khoâng ñuùng nghóa M Baøi taäp : 1. Chæ ra caùc loãi vaø söûa chöõa a. Maëc duø coøn moät soá yeáu ñieåm, nhöng so vôùi naêm hoïc cuõ, lôùp 6B ñaõ tieán boä vöôït baäc. b. Trong cuoäc hoïp lôùp, Lan ñaõ ñöôïc caùc baïn nhaát trí ñeà baït laøm lôùp tröôûng. c. Nhaø thô Nguyeãn Ñình Chieåu ñaõ ñöôïc taän maét chöùng thöïc caûnh nhaø tan cöûa naùt cuûa ngöôøi noâng daân. d. Haén quaùt leân moät tieáng roài toáng moät cuù ñaù vaøo buïng oâng Hoaït. e. Laøm sai thì caàn thöïc thaø nhaän loãi, khoâng neân bao bieän. f. Chuùng ta coù nhieäm vuï giöõ gìn nhöõng caùi tinh tuù cuûa vaên hoùa daân toäc. F Gôïi yù yeáu ñieåm" ñieåm yeáu ( nhöôïc ñieåm ) ñeà baït " baàu chöùng thöïc " chöùng kieán toáng " tung thöïc thaø " thaønh khaån ; bao bieän " nguïy bieän tinh tuù " tinh tuùy 2. Gaïch döôùi caùch keát hôïp ñuùng : a. baûn ( tuyeân ngoân ) - baûng ( tuyeân ngoân ) ; b. ( töông lai ) saùng laïng - ( töông lai ) xaùn laïn ; c. boân ba ( haûi ngoaïi ) - buoân ba ( haûi ngoaïi ) ; d. ( böùc tranh ) thuûy maëc - ( böùc tranh ) thuûy maïc ; ñ. ( noùi naêng ) tuøy tieän - ( noùi naêng ) töï tieän. VI. DANH TÖØ : 1. Lí thuyeát : 1.1 Ñaëc ñieåm cuûa danh töø : + Laø nhöõng töø chæ ngöôøi, vaät, hieän töôïng, khaùi nieäm, … + Keát hôïp vôùi töø chæ soá löôïng phía tröôùc, caùc töø naøy, ñoù, kia, aáy,… ôû phía sau. + Chöùc vuï ñieån hình trong caâu laø laøm chuû ngöõ. Khi laøm vò ngöõ, danh töø caàn coù töø laø ñöùng tröôùc. 1.2. Caùc loaïi danh töø : Danh töø chung : laø teân goïi moät loaïi söï vaät : chim, caù, maây, hoa, nöôùc, baøn, gheá,…. Danh töø rieâng : laø teân rieâng cuûa töøng ngöôøi, töøng vaät, töøng ñòa phöông,… Khi vieát danh töø rieâng, ta phaûi vieát hoa chöõ caùi ñaàu tieân cuûa moãi boä phaän taïo thaønh teân rieâng ñoù. Ví duï : - Phaïm Vaên Ñoàng, xaõ Phuø Ñoång, huyeän Gia Laâm ( teân ngöôøi, ñòa lí Vieät Nam) - Pu-skin, Mai-côn Giaéc-xôn, Pa-ri, Maùc-xcô-va (teân ngöôøi, ñòa lí nöôùc ngoaøi) - Vieät Nam Daân chuû Coäng hoøa( teân cô quan, toå chöùc, … ) 2. Baøi taäp : 2.1/ Tìm danh töø chung vaø danh töø rieâng : “ Ngaøy xöa, ôû mieàn ñaát Laïc Vieät, cöù nhö baây giôø laø Baéc Boä nöôùc ta, coù moät vò thaàn thuoäc noøi roàng, con trai thaàn Long Nöõ, teân laø Laïc Long Quaân. F Danh töø chung : Ngaøy xöa, mieàn, ñaát, nöôùc, roàng, con trai, thaàn, teân F Danh töø rieâng : Laïc Vieät, Baéc Boä, Long Nöõ, Laïc Long Quaân 2.2/ Moät soá danh töø rieâng trong caùc caâu sau queân vieát hoa, haõy vieát laïi cho ñuùng : Ai ñi Nam Boä Tieàn giang, haäu giang " Tieàn Giang, Haäu Giang Ai voâ thaønh phoá " Thaønh phoá Hoà Chí Minh Röïc rôõ teân vaøng. Ai veà thaêm böng bieàn ñoàng thaùp " Ñoàng Thaùp Vieät Baéc mieàn Nam, moà ma giaëc phaùp " Phaùp Nôi choân rau caét roán cuûa ta ! Ai ñi Nam – Ngaõi, Bình – Phuù, khaùnh hoøa " Khaùnh Hoøa Ai voâ phan rang, phan thieát " Phan Rang, Phan Thieát Ai leân taây nguyeân, coâng tum, ñaéc laéc " Taây Nguyeân, Coâng Tum, Ñaéc Laéc Khu Naêm daèng daëc khuùc ruoät mieàn trung " Trung Ai veà vôùi queâ höông ta tha thieát Soâng höông, beán haûi, cöûa Tuøng … " Soâng Höông, Beán Haûi, Cöûa Tuøng Ai voâ ñoù vôùi ñoàng baøo, ñoàng chí Noùi vôùi Nöûa – Vieät nam yeâu quyù " Vieät Nam Raèng : nöôùc ta laø cuûa chuùng ta Nöôùc vieät nam daân chuû coäng hoøa ! " Vieät Nam Daân chuû Coäng hoøa VII. CUÏM DANH TÖØ : 1. Lí thuyeát : Cuïm danh töø laø loaïi toå hôïp töø do danh töø vôùi moät soá töø ngöõ phuï thuoäc noù taïo thaønh. Cuïm danh töø coù yù nghóa ñaày ñuû hôn vaø coù caáu taïo phöùc taïp hôn moät mình danh töø , nhöng hoaït ñoäng trong caâu gioáng nhö moät danh töø. Caáu taïo cuûa cuïm danh töø : Phaàn tröôùc ( Töø chæ soá löôïng ) Phaàn trung taâm (Danh töø ) Phaàn sau Ñaëc ñieåm, vò trí cuûa söï vaät VD : taát caû /nhöõng em hoïc sinh chaêm ngoan aáy 2. Baøi taâp: 2.1. Tìm cuïm danh töø trong caùc caâu : a. Vua cha yeâu thöông Mò Nöông heát möïc, muoán keùn cho con moät ngöôøi choàng thaät xöùng ñaùng. b. Gia taøi chæ coù moät löôõi buùa cuûa cha ñeå laïi . c. Ñaïi baøng nguyeân laø moät con yeâu tinh ôû treân nuùi, coù nhieàu pheùp laï. 2.2. Ñieàn cuïm danh töø vaøo moâ hình cuïm danh töø. Phaàn tröôùc ( Töø chæ soá löôïng ) Phaàn trung taâm (Danh töø ) Phaàn sau Ñaëc ñieåm, vò trí cuûa söï vaät moät moät moät ngöôøi choàng löôõi buùa con yeâu tinh thaät xöùng ñaùng cuûa cha ñeå laïi ôû treân nuùi, coù nhieàu pheùp laï VIII. SOÁ TÖØ VAØ LÖÔÏNG TÖØ : 1. Lí thuyeát : a. Soá töø : laø nhöõng töø chæ soá löôïng vaø thöù töï vaät. Khi bieåu thò soá löôïng vaät, soá töø thöôøng ñöùng tröôùc danh töø. Khi bieåu thò thöù töï vaät, soá töø ñöùng sau danh töø. Ví duï : - hai chaøng, moät traêm vaùn côm neáp, moät traêm neäp baùnh chöng, … ( soá löôïng ) - Huøng Vöông thöù saùu, canh boán, canh naêm,…( soá thöù töï ) b. Löôïng töø : laø nhöõng töø chæ löôïng ít hay nhieàu cuûa söï vaät, coù hai nhoùm : + Nhoùm chæ yù nghóa toaøn theå : taát caû, heát thaûy, …. + Nhoùm chæ yù nghóa taäp hôïp hay phaân phoái : nhöõng, caùc, moïi, töøng, haøng,… 2. Baøi taäp : 2.1. Tìm soá töø vaø xaùc ñònh yù nghóa cuûa soá töø : KHOÂNG NGUÛ ÑÖÔÏC Moät canh…hai canh…laïi ba canh, Traèn troïc baên khoaên, giaác chaúng thaønh; Canh boán, canh naêm vöøa chôïp maét, Sao vaøng naêm caùnh moäng hoàn quanh. ( Hoà Chí Minh ) F Moät canh…hai canh…laïi ba canh F naêm caùnh chæ soá löôïng cuûa söï vaät F Canh boán, canh naêm : chæ thöù töï vaät 2.2 Caùc töø in ñaäm trong hai doøng thô sau ñöôïc duøng vôùi yù nghóa nhö theá naøo ? Con ñi traêm nuùi ngaøn khe Chöa baèng muoân noãi taùi teâ loøng baàm. F traêm, ngaøn, muoân : chæ soá löôïng nhieàu, raát nhieàu ( löôïng töø ) 2.3. Xaùc ñònh löôïng töø trong caùc caâu: a. Thaàn duøng pheùp laï boác töøng quaû ñoài, dôøi töøng daõy nuùi… b. Moät hoâm, bò giaëc ñuoåi, Leâ Lôïi vaø caùc töôùng ruùt lui moãi ngöôøi moät ngaû. IX. CHÆ TÖØ : 1. Lí thuyeát : - Chæ töø : laø nhöõng töø duøng ñeå troû vaøo söï vaät, nhaèm xaùc ñònh vò trí cuûa söï vaät trong khoâng gian hoaëc thôøi gian.( ví duï: oâng vua noï, vieân quan aáy, laøng kia,…) - Hoaït ñoäng cuûa chæ töø trong caâu : chæ töø thöôøng laøm phuï ngöõ trong cuïm danh töø. Ngoaøi ra, chæ töø coøn coù theå laøm chuû ngöõ hoaëc traïng ngöõ trong caâu. Ví duï : - Ngaøy xöa coù oâng vua noï sai moät vieân quan ñi doø la khaép nöôùc tìm ngöôøi taøi gioûi.( phuï ngöõ cuûa cuïm danh töø ) - Töø ñoù nhueä khí cuûa nghóa quaân ngaøy moät taêng.( traïng ngöõ trong caâu ) - Ñaáy vaøng, ñaây cuõng ñoàng ñen Ñaáy hoa thieân lí, ñaây sen Taây Hoà. ( chuû ngöõ trong caâu ) 2. Baøi taäp : 2.1. Tìm chæ töø trong caâu, xaùc ñònh yù nghóa vaø chöùc vuï cuûa caùc chæ töø aáy: Vd : Nay ta ñöa naêm möôi con xuoáng bieån, naøng ñöa naêm möôi con leân nuùi, chia nhau cai quaûn caùc phöông. - Chæ töø : nay ; - YÙ nghóa : chæ thôøi gian ; - Chöùc vuï : traïng ngöõ trong caâu. 2.2. Thay cuïm töø trong caâu baèng chæ töø thích hôïp. ( Baøi taäp SGK trang 138 ) X. ÑOÄNG TÖØ –CUÏM ÑOÄNG TÖØ : Lí thuyeát : a. Ñaëc ñieåm cuûa ñoäng töø : - Ñoäng töø laø nhöõng töø chæ haønh ñoäng, traïng thaùi cuûa söï vaät. ( Vd: aên, hoïc, ñi, …) - Ñoäng töø thöôøng keát hôïp vôùi caùc töø ñaõ, seõ, ñang, cuõng, vaãn, haõy, chôù, ñöøng,…ñeå taïo thaønh cuïm ñoäng töø. - Chöùc vuï ñieån hình trong caâu cuûa ñoäng töø laø laøm vò ngöõ. b. Caùc loaïi ñoäng töø chính : - Ñoäng töø tình thaùi ( thöôøng ñoøi hoûi ñoäng töø khaùc ñi keøm ): Vd : daùm, toan, ñònh,… - Ñoäng töø chæ haønh ñoäng, traïng thaùi ( khoâng ñoøi hoûi ñoäng töø khaùc ñi keøm), coù hai loaïi : + Ñoäng töø chæ haønh ñoäng (traû lôøi caâu hoûi Laøm gì ?) Vd: ñi, chaïy, cöôøi, ñoïc, hoûi, ngoài, ñöùng,… + Ñoäng töø chæ traïng thaùi ( traû lôøi caùc caâu hoûi Laøm sao ?, Theá naøo ?) Vd: buoàn, gaõy, gheùt, ñau, nhöùc, nöùt, yeâu, vui,… c. Cuïm ñoäng töø : - Cuïm ñoäng töø : laø loaïi toå hôïp töø do ñoäng töø vôùi moät soá töø ngöõ phuï thuoäc noù taïo thaønh. Vd: Vieân quan aáy ñaõ ñi nhieàu nôi, ñeán ñaâu quan cuõng ra nhöõng caâu ñoá oaùi oaêm ñeå hoûi moïi ngöôøi. - Caáu taïo cuûa cuïm ñoäng töø : Phaàn tröôùc Phaàn trung taâm ( Ñoäng töø ) Phaàn sau Cuõng/coøn/ñang/chöa tìm ñöôïc/ngay/caâu traû lôøi 2. Baøi taäp : 2.1. Tìm ñoäng töø trong truyeän Lôïn cöôùi, aùo môùi . 2.2. Tìm cuïm ñoäng töø trong caùc caâu sau: a. Em beù coøn ñang ñuøa nghòch ôû sau nhaø . b. Vua cha yeâu thöông Mò Nöông heát möïc, muoán keùn cho con moät ngöôøi choàng thaät xöùng ñaùng. c. Cuoái cuøng, trieàu ñình ñaønh tìm caùch giöõ söù thaàn ôû coâng quaùn ñeå coù thì giôø ñi hoûi yù kieán cuûa em beù thoâng minh noï. 2.3. Ñieàn cuïm ñoäng töø vaøo moâ hình cuïm ñoäng töø. ( Chuù yù ñoäng töø chính laøm trung taâm ). Phaàn tröôùc Phaàn trung taâm ( Ñoäng töø ) Phaàn sau coøn ñang ñuøa nghòch yeâu thöông muoán keùn ñaønh tìm coù ñi hoûi ôû sau nhaø Mò Nöông heát möïc cho con moät ngöôøi choàng thaät xöùng ñaùng caùch giöõ söù thaàn ôû coâng quaùn ñeå coù thì giôø ñi hoûi yù kieán cuûa em beù thoâng minh noï. thì giôø ñi hoûi yù kieán cuûa em beù thoâng minh noï. yù kieán cuûa em beù thoâng minh noï XI. TÍNH TÖØ VAØ CUÏM TÍNH TÖØ : Lí thuyeát : a. Ñaëc ñieåm cuûa tính töø : - Tính töø laø nhöõng töø chæ ñaëc ñieåm, tính chaát cuûa söø vaät, haønh ñoäng, traïng thaùi ; - Tính töø coù theå keát hôïp vôùi ñaõ, seõ, ñang, cuõng, vaãn,…ñeå taïo thaønh cuïm tính töø ( haïn cheá keát hôïp vôùi haõy, ñöøng, chôù ) - Tính töø coù theå laøm vò ngöõ, chuû ngöõ trong caâu. b. Caùc loaïi tính töø : Tính töø chæ ñaëc ñieåm töông ñoái ( coù theå keát hôïp vôùi töø chæ möùc ñoä : raát, laém, quaù, khaù, hôi,…).Vd: ñeïp, xaáu, cao, thaáp, vaøng, xanh, ñoû,… Tính töø chæ ñaëc ñieåm tuyeät ñoái (khoâng keát hôïp vôùi töø chæ möùc ñoä ).Vd: vaøng hoe, vaøng oái, vaøng lòm, vaøng töôi,… c. Cuïm tính töø : Laø loaïi toå hôïp töø do tính töø vaø moät soá töø ngöõ phuï thuoäc noù taïo thaønh. Moâ hình cuïm tính töø : Phaàn tröôùc Phaàn trung taâm ( Tính töø ) Phaàn sau vaãn/coøn/ñang treû nhö moät thanh nieân 2. Baøi taäp : 2.1. Xaùc ñònh tính töø trong caùc caâu ñaõ cho : - EÁch cöù töôûng baàu trôøi treân ñaàu chæ beù baèng chieác vung vaø noù thì oai nhö moät vò chuùa teå. - Naéng nhaït ngaû maøu vaøng hoe. Trong vöôøn, laéc lö nhöõng chuøm quaû xoan vaøng lòm . Töøng chieác laù mít vaøng oái. Taøu ñu ñuû, chieác laù saén heùo laïi môû naêm caùnh vaøng töôi. 2.2. Tìm cuïm tính töø trong caâu cho saün : a. Noù sun sun nhö con ñæa. b. Noù chaàn chaãn nhö caùi ñoøn caøn. c. Noù beø beø nhö caùi quaït thoùc. d. Noù söøng söõng nhö caùi coät ñình. ñ. Noù tun tuûn nhö caùi choåi seå cuøn. 2.3. Baøi taäp 2,3,4 trang 156 PHAÀN III : TAÄP LAØM VAÊN I. LÍ THUYEÁT : 1. Giao tieáp, vaên baûn vaø phöông thöùc bieåu ñaït : Giao tieáp laø hoaït ñoäng truyeàn ñaït, tieáp nhaän tö töôûng, tình caûm baèng phöông tieän ngoân töø. Vaên baûn laø chuoãi lôøi noùi mieäng hay baøi vieát coù chuû ñeà thoáng nhaát, coù lieân keát, maïch laïc, vaän duïng phöông thöùc bieåu ñaït phuø hôïp ñeå thöïc hieän muïc ñích giao tieáp. Saùu kieåu vaên baûn thöôøng gaëp : töï söï, mieâu taû, bieåu caûm, nghò luaän, thuyeát minh, haønh chính- coâng vuï. 2. Vaên baûn töï söï : a. Töï söï laø phöông thöùc trình baøy moät chuoãi caùc söï vieäc, söï vieäc naøy daãn ñeán söï vieäc kia, cuoái cuøng daãn ñeán moät keát thuùc, theå hieän moät yù nghóa. b. Söï vieäc vaø nhaân vaät trong vaên töï söï : c.Chuû ñeà vaø daøn baøi cuûa baøi vaên töï söï : - Chuû ñeà : laø vaán ñeà chuû yeáu maø ngöôøi vieát muoán ñaët ra trong vaên baûn. - Daøn baøi : goàm coù ba phaàn + Phaàn môû baøi : giôùi thieäu chung veà nhaân vaät vaø söï vieäc; + Phaàn thaân baøi : keå dieãn bieán cuûa söï vieäc; + Phaàn keát baøi : keå keát cuïc cuûa söï vieäc. d. Tìm hieåu ñeà vaø caùch laøm baøi vaên töï söï : ñ. Lôøi vaên, ñoaïn vaên töï söï : e. Ngoâi keå trong vaên töï söï : - Ngoâi keå laø vò trí giao tieáp maø ngöôøi keå söû duïng ñeå keå chuyeän. + Ngoâi keå thöù nhaát : khi töï xöng laø toâi + Ngoâi keå thöù ba : khi goïi caùc nhaân vaät baèng teân goïi cuûa chuùng, ngöôøi keå töï giaáu mình ñi. g. Thöù töï keå trong vaên töï söï : - Thöù töï töï nhieân : vieäc gì xaûy ra tröôùc keå tröôùc, vieäc gì xaûy ra sau keå sau, cho ñeán heát. - Keå ngöôïc : ñem keát quaû hoaëc söï vieäc hieän taïi keå ra tröôùc, sau ñoù môùi duøng caùch keå boå sung hoaëc ñeå cho nhaân vaät nhôù laïi maø keå tieáp caùc söï vieäc ñaõ xaûy ra tröôùc ñoù. h. Keå chuyeän ñôøi thöôøng: Chæ phaïm vi ñôøi soáng thöôøng nhaät, haèng ngaøy. i. Keå chuyeän töôûng töôïng : Laø nhöõng truyeän do ngöôøi keå nghó ra baèng trí töôûng töôïng cuûa mình, khoâng coù saün trong saùch vôû hay trong thöïc teá, nhöng coù moät yù nghóa naøo ñoù. II. PHAÀN BAØI TAÄP : a. Keå truyeän coù saün : - Ñeà 1 : Keå moät caâu chuyeän em thích baèng lôøi vaên cuûa em. - Ñeà 2 : Keå laïi moät truyeän ñaõ bieát ( truyeàn thuyeát, coå tích ) baèng lôøi vaên cuûa em .