Đề cương ôn tập môn địa lí học kì II năm học 2008- 2009

ĐỀ CƯƠNG ÔN TẬP MÔN ĐỊA LÍ HỌC KÌ II NĂM HỌC 2008- 2009 I. Vùng kinh tế Đông Nam Bộ : 1. Những tiềm năng phát triển kinh tế : a. Về tự nhiên : - Vị trí địa lí : + Là cầu nối giữa Tây Nguyên và duyên hải Nam Trung Bộ với đồng Bằng Sông Cửu Long. + Đầu mối giao thông quan trọng của các tỉnh phía nam với cả nước và quốc tế . Địa hình : Địa hình thoải , đất ba zan, đất xám ->Thuận lợi xây dựng mặt bằng , phát triển sx nông nghiệp . Khí hậu : Cận xích đạo nóng ẩm thích hợp trồng cây công nghiệp ,cây ăn quả . Sông ngòi : Hệ thống sông Đồng nai -> Cung cấp nước tưới sx nông nghiệp, phát triển thuỷ điện , thuỷ sản . Tài nguyên : + Đất trồng : đất ba zan , đất feralit đỏ vàng , đất xám , đất phù sa. + Khoáng sản : đầu mỏ và khí đốt ở thềm lục địa , bô xít. + Thuỷ sản : vùng biển ấm ngư trường lớn nên nguồn hải sản dồi Dào. b.. Về kinh tế - xã hội : - Nguồn lao động dồi dào , nhân dân có nhiều kinh nghiệm , năng động , trình độ tay nghề cao . - cơ sở hạ tầng khá hoàn thiện . - Tỉ lệ dân thành thị cao nhất so với cả nước (55,5% ). - Có sức thu hút đầu tư nước ngoài mạnh nhất cả nước. 2. Tình hình phát triển kinh tế : Các nghành kinh tế : + nghành sx nông nghiệp.(Cây công nghiệp, cây ăn quả ) + Nghành sx Công nghiệp ( Nêu các trung tâm công nghiệp ) + Nghành kinh tế biển : ( Khai thác nuôi trồng thuỷ sản , giao thông vận tải biển , du lịch biển ). + Nghành dịch vụ : ( Hoạt động dich vụ TP Hồ Chí Minh ). Công nghiệp là thế mạnh của vùng kinh tế Đông Nam Bộ : Chiếm 56,6% giá trị sản lượng công nghiệp của cả nước (2002 ). Đông Nam Bộ có vai trò rất quan trọng trong phát triển công nghiệp của cả nước : Là vùng có tốc độ tăng trưởng kinh tế cao , tỉ trọng GDP cao nhất so với cả nước ( 527,8 nghìn đồng ). Giá trị gia tăng bình quân đầu người năm 2002đạt 17,84 triệu đồng gấp 2,6 lần bình quân cả nước . 3. Những vấn đề khó khăn trong quá trình phát triển kinh tế : - Tài nguyên khoáng sản nghèo . - Diện tích rừng tỉ lệ thấp. - Hiện tượng ô nhiễm nước bởi các chất thải của các khu công nghiệp . 4. Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam : - Bao gồm : TP Hồ Chí Minh , Bình Dương, Bình Phước, Đồng Nai, Bà Rịa - Vũng Tàu , Tây Ninh Long An. Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam có vai trò quan trọng không chỉ đối với Đông Nam Bộ mà còn đối với cả nước. II. Vùng Đồng Bằng Sông Cửu Long . 1. Những thế mạnh về tài nguyên thiên nhiên để phát triển kinh tế - xã hội ở đồng Bằng sông Cửu Long : - Diện tích đất rừng 4 triệu ha , đất phù sa ngọt 1,2triệu ha . - Khí hậu nóng ẩm quanh năm . - Nguồn nước dồi dào . - Vùng biển ấm quanh năm , ngư trường lớn , nguồn hải sản phong phú . - Nhiều đảo và quần đảo . 2. Những điều kiện thận lợi để phát triển nghành sản xuất nông nghiệp : - Vị trí địa lí thuận lợi : Nằm liền kề phía tây vùng Đông Nam Bộ , phía Bắc giáp Căm Pu Chia , phía tây nam giáp vịnh Thái Lan, phía ĐN giáp biển -> Thuận lợi cho sự phát triển kinh tế trên đất liền cũng như trên biển, mỡ rộng quan hệ hợp tác với các nước trong tiểu vùng sông Mê Công. - Địa hình : đồng bằng thấp khá bằng phẳng . - Khí hậu : Cận xích đạo nóng ẩm quanh năm . - Mạng lưới sông ngòi dày đặc , kênh rạch chằng chịt -> Nguồn nước dồi dào. - Đất phù sa : 4 triệu ha ( 1,2triệu ha đất pù sa ngọt , 2,5 triệu đất phèn , đất mặn ) - Tài nguyên sinh vật phong phú . - nguồn lao động dồi dào , nhân dân có nhiều kinh nhiệm trong sản xuất , năng động thích ứng linh hoạt với sản xuất hàng hoá . - nhiều cơ sở chể biến phát triển . - Thị trường ngày càng mỡ rộng . 3. Các ngành kinh tế : +Nghành sx nông nghiệp :( cây lương thực, cây ăn quả , chăn nuôi vịt , thuỷ sản, nghề rừng ). + Nghành sx công nghiệp : ( Nghành Chế biến lương thực thực phẩm ). + Nghành dịch vụ : ( Xuất khẩu gạo, thuỷ sản, vận tải biển, du lịch sinh thái ) Vùng đồng bằng sông Cửu long là vùng trọng điểm lúa , là vựa lúa lớn nhất của cả nước ( chiếm 51,1% diện tích trồng lúa của cả nước , 51,4% sản lượng lúa cả nước .Không những giải quyết vấn đề an ninh lương thực mà còn là vùng xuất khẩu gạo chủ lực của cả nước . 4. Những khó khăn , các biện pháp khắc phục : a. Những khó khăn : + Diện tích đất bị nhiễm phèn , nhiễm mặn còn nhiều chưa được cải tạo . + Mùa khô kéo dài -> Gây thiếu nước cho sx nông nghiệp . + Lũ lụt hàng năm do sông Mê Công gây ra trong mùa lũ . +Trình độ dân trí ,đô thị hoá còn thấp so với trung bình của cả nước. + Đời sống một bộ phận dân cư còn gặp nhiều khó khăn ( Tỉ lệ hộ nghèo chiếm 10,2% ). b. Các biện pháp khắc phục những khó khăn : - Cải tạo các vùng đất chua phèn , nhiễm mặn mở rộng diện tích canh tác . - Xây dựng các tuyến đê bao chống lũ . - Đầu tư xây dựng các công trình thuỷ lợi chủ động nước tưới trong mùa khô - Phát triển kinh tế đi đôi với việc nâng cao mặt bằng dân trí , đẩy nhanh tốc độ đô thị hoá . III. Phát triển tổng hợp kinh tế biển và bảo vệ tài nguyên môi trường biển đảo 1. Đặc điểm vùng biển nước ta : - Là một biển kín , biển nóng thuộc Thái Bình Dương - Vùng biển rộng ( 1 triệu Km2 ) , đường bờ biển dài (3260Km ). - Bao gồm các bộ phận : Nội thuỷ -> lãnh hải -> Tiếp giáp -> Vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa . Vùng biển nước ta có hơn 3000 đảo lớn nhỏ , chia ra : Các đảo ven bờ, các đảo xa bờ . hai quần đảo lớn : Hoàng sa , Trường sa . 2. Những điều kiện thuận lợi phát triển các nghành kinh tế biển : Vùng biển nước ta có nhiều tiềm năng thuận lợi để phát triển các nghành kinh tế biển : Bờ biển dài , có nhiều vũng vịnh . Vùng biển rộng , nằm trong vùng nhiệt dới ẩm -> Hải sản phong phú , các ngư trường đánh bắt lớn . Có nhiều cảnh quan đẹp. Nằm trên đường hàng hải quốc tế -> Giao thông đường biển thuận lợi . Thềm lục địa có khoáng sản biển : Dầu mỏ , khí đốt , muối . 3. Các bãi tắm và khu du lịch biển nổi tiếng từ Bắc vào Nam : + Các bãi tắm : - Bãi cháy ( Quảng Ninh ). Đồ Sơn ( Hải phòng ). Sầm Sơn (Thanh Hoá ) Cửa lò ( Nghệ An ). Mỹ Khê ( Đà Nẵng ) Nha Trang ( Khánh Hoà ). Vũng Tàu ( Bà Rịa - Vũng Tàu ). + Các khu du lịch biển : Kì quan vịnh Hạ Long . Vườn quốc gia Cát Bà ( Hải Phòng ). Cù lao chàm ( Hội an - Quảng Nam ). Hòn Mun ( Khánh Hoà ) . Từ Trà cổ đến Vũng Tàu - Hà tiên nhiều trung tâm du lịch ven biển nổi tiếng . + Ý nghĩa phát triển kinh tổng hợp kinh tế biển : Đảo, quần đảo là các vị trí tiền tiêu bảo vệ an ninh quốc phòng , sự phát triển tổng hợp kinh tế biển đảo làm cho vị trí các đảo trở nên cần thiết nhất là khi kinh tế kết hợp với quốc phòng . 4. Những nguyên nhân , hậu quả sự suy thoái tài nguyên , ô nhiễm môi trường biển đảo , Các biện pháp bảo vệ tài nguyên , ô nhiễm môi trường biển đảo . a. Nguyên nhân : - Khai thác bừa bãi , không hợp lí . - Rừng ngập mặn thu hẹp diện tích . - Chất thải công nghiệp, sinh hoạt -> Ô nhiễm nguồn nước biển . b. Hậu quả : - Suy thoái tài nguyên biển . - Ô nhiễm môi trường ảnh hưởng chất lượng các khu du lịch biển . c. Các biện pháp bảo vệ tài nguyên , môi trường biển : - Khai thác hải sản chuyển từ gần bờ ra xa bờ để bảo vệ các nguồn hải sản. - Bảo vệ trồng thêm rừng ngập mặn . - Bảo vệ các rặng san hô ngầm. -Bảo vệ và phát triển các nguồn lợi thuỷ sản . - Phòng chống ô nhiễm bởi rác thải công nghiệp, du lịch , các hoá chất dầu khí . IV. Địa lí địa phương tỉnh Quảng Trị : 1. Các điều kiện tự nhiên ảnh hưởng đến sự phát triển kinh tế : + Vị trí địa lí : - là nhịp cầu nối 2 vùng kinh tế lớn ( Bắc Bộ và Nam Bộ ) . Là nơi giao lưu mọi mặt giữa Việt nam với các nước láng giềng ở phía tây. Tuy nhiên nằm trong vùng thường xuyên chịu ảnh hưởng của thiên tai , bị tàn phá nặng nề trong chiến tranh . + Địa hình : - Bộ phận đồi núi phía tây : Thích hợp phát triển các cây công nghiệp lâu năm ( Cao su ,hồ tiêu , cà fê...) , Cây ăn quả , chăn nuôi trâu bò . Đồng bằng ven biển : thuận lợi phát triển các cây lương thực , thực phẩm , cây công nghiệp ngắn ngày . Bờ biển dài : Phát triển nuôi trồng , đánh bắt thuỷ sản . Tuy nhiên : Đồi núi chiếm 2/3 diện tích , địa hình dốc ở phía Đông -> khó khăn giao thông đi lại , canh tác đất dễ bị xói mòn . Đồng bằng nhỏ hẹp , đất kém phì nhiêu năng suất ,sản lượng thấp. + Khí hậu : Tính chất cơ bản nhiệt đới gió mùa do vị trí địa lí, ảnh hưởng địa hình nên khí hậu có sự phân hoá theo không gian và thời gian với nét riêng biệt : Khô nóng về mùa hạ , lạnh ,mưa về mùa đông -> Thích hợp sự phát triển các cây trồng ,vật nuôi nhiệt đới . Tuy nhiên : Thường xuyên xãy ra hạn hán , lũ lụt , mưa bão , áp thấp nhiệt đới . + Sông ngòi : Ngắn , dốc -> Giá trị thuỷ điện , thuỷ lợi, đánh bắt nuôi trồng thuỷ sản . Lũ đột ngột ( Mùa lũ T9 - T11 ). + Tài nguyên : - Rừng nhiệt đới : Hệ thực vật đa dạng , nhiều loại gỗ tốt ( Lim , gõ, dẽ ... ) nhiều lâm sản có giả trị . Đất : Đất đỏ ba zan diện tích 21.000ha -> Thích hợp phát triển các cây công nghiệp lâu năm , cây ăn quả nhiệt đới . Thuỷ sản : Thuỷ sản dồi dào , diện tích nước lợ , nước mặn nhiều -> Thuận lợi nuôi trồng , khai thác thuỷ sản . Khoáng sản : ít : Sắt . pi ríc , vàng , ti tan , ăng ti moan , đá vôi ...-> phát triển công nghiệp khai thác , sản xuất vật liệu xây dựng . Du lịch : nhiều cảnh quan đẹp ( Bãi tắm Cửa Tùng , Cửa Việt , Mĩ Thuỷ ...),các di tích lịch sử => Phát triển du lịch . 2.Dân cư - các tổ chức hành chính : a. Dân cư : - Dấn số : 553,2nghìn người (1996 ) - Có 24 dân tộc ít người ( kinh 91,93% ). - Tốc độ phát triển đân số nhanh , tỉ lệ gia tăng tự nhiên cao 2,3% ( 1995 ). - Cơ cấu dân số trẻ ( 0 - 19 : 48,5% , > 60 : 8,4% ). - Dân cư phân bố tập trung chủ yếu ở đồng bằng . - Nguồn lao động : 50% dân số ( nông nghiệp : 84% ) b. Tổ chức hành chính : Hiện nay toàn tỉnh có 10 huyện và thị xã : Thị xã Đông Hà . - Huyện Triệu Phong . Thị xã Quảng Trị . - Huyện Hải Lăng . Huyện Vĩnh Linh . - Huyện ĐKrông . Huyện Gio Linh . - Huyện Hướng Hóa . Huyện Cam Lộ . - Huyện đảo Cồn Cỏ . 3. Tình hình kinh tế : Thế mạnh kinh tế của tỉnh : Nông lâm , ngư nghiệp . Hiện nay đang chuyển đổi cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hóa hiện đại hóa Giảm tỉ trọng nông , lâm nghiệp . tăng tỉ trọng công nghiệp , dịch vụ . Nhiều nghành công nghiệp mới , các khu công nghiệp mới hình thành , đang hoạt động có hiệu quả ( nhà máy xi măng Đông Hà , Xí nghiệp ghạch ngói Vĩnh Đại , khu công nghiệp phía nam Đông Hà . Thương mại , dịch vụ ngày càng mỡ rộng và phát triển đáp ứng nhu cầu sản xuất và sinh hoạt . 4. Các vấn đề bảo vệ tài nguyên , môi trường : - Tích cực trồng rừng , bảo vệ rừng đầu nguồn -> Chống xói mòn , lũ lụt . - Xử lí các chất thải công nghiệp , sinh hoạt chống ô nhiễm nguồn nước . Lưu Ý : Xem lại các dạng bài thực hành đã học trong kì 2 ( Vẽ biểu đồ , nhận xét , phân tích bảng số liệu ).