Đề tài Giải pháp giúp học sinh lớp 5 rèn đọc đúng – đọc diễn cảm

GIẢI PHÁP GIÚP HỌC SINH LỚP 5 RÈN ĐỌC ĐÚNG – ĐỌC DIỄN CẢM I. ĐẶT VẤN ĐỀ 1/ LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI: - Tiếng Việt ở tiểu học gồm nhiều phân môn như: Tập đọc, Luyện từ và câu, Kể chuyện, Chính tả, Tập làm văn, . Mỗi môn học đều có một chức năng, khi dạy ngữ văn ở nhà trường đồng thời cũng chuẩn bị vốn cho học sinh khi học văn mà Tập đọc là một phân môn giữ vị trí không nhỏ. - Tập đọc là một phân môn mang tính chất tổng hợp vì ngoài nhiệm vụ dạy học nó còn có nhiệm vụ trau dồi kiến thức về Tiếng Việt cho học sinh ( về phát âm, từ ngữ, câu văn,) kiến thức bước đầu về văn học, đời sống và giáo dục tình cảm thẩm mỹ. Tập đọc ở tiểu học nói chung và ở lớp 5 nói riêng giữ một nhiệm vụ quan trọng. Trong các giờ tập đọc, việc học sinh biết đọc đúng và diễn cảm bài văn, bài thơ đã tạo cho các em sự say mê hứng thú trong học tập và tích lũy vốn kiến thức văn học đáng kể cho các em. - Phân môn Tập đọc có tác dụng mạnh mẽ trong giáo dục mỹ cảm, học sinh yêu cái đẹp, rung cảm trước cái đẹp trong thiên nhiên, cái đẹp trong xã hội, cái đẹp trong văn chương. Tập đọc còn rèn luyện cho học sinh tư duy trừu tượng và cả tư duy logic. Giờ tập đọc ngoài việc dẫn dắt học sinh và cho học sinh tìm nội dung để phát triển óc tổng hợp, tìm bố cục để phát triển óc phân tích. Ngoài ra, các em còn được rèn luyện óc tưởng tượng, phán đoán, ghi nhớ. - Phân môn Tập đọc còn được kết hợp chặt chẽ với các phân môn khác của chương trình Tiếng Việt. Qua các bài văn được học, học sinh vừa cảm thụ được cái hay, cái đẹp vừa học được cách sử dụng từ chính xác, cách đặt câu gọn gàng, sinh động , được luyện tập về chính tả, tập làm văn. - Ở tiểu học nói chung và ở lớp 5 nói riêng phân môn Tập đọc có 2 yêu cầu chính là: + Rèn kĩ năng tập đọc. + Giúp học sinh cảm thụ tốt bài văn. Học phân môn Tập đọc, việc đọc và cảm thụ là hai khâu có quan hệ mật thiết với nhau, gắn bó hỗ trợ đắc lực cho nhau, cảm thụ tốt giúp việc đọc đúng, diễn cảm tốt. Ngược lại đọc đúng và diễn cảm tốt giúp cho việc cảm thụ bài văn thêm sâu sắc. Học sinh có đọc đúng, đọc thông thạo và trên cơ sở đã hiểu nội dung câu thơ, câu văn, đoạn thơ, đoạn văn thì các em mới thể hiện được cảm xúc tức là đã hiểu tường tận về nội dung và nắm được ý nghĩa giáo dục của bài. Điều đó khẳng định rằng trong tiết tập đọc lớp 5, việc rèn kĩ năng đọc đúng, đọc diễn cảm cho học sinh là rất cần thiết. Trong tiết học, học sinh có đọc đúng, biết đọc diễn cảm thì tiết học mới có hiệu quả cao và mới thể hiện được tầm quan trọng của bộ môn. Trong thực tế giảng dạy, việc rèn cho học sinh đọc đúng, đọc diễn cảm còn gặp nhiều khó khăn, lúng túng làm ảnh hưởng đến chất lượng dạy và học. Vì vậy, tôi chọn đề tài “Giải pháp giúp học sinh lớp 5 rèn đọc đúng - đọc diễn cảm” để nghiên cứu và vận dụng vào thực tế lớp 5D nhằm nâng cao chất lượng dạy và học. 2/ CƠ SỞ THỰC TIỄN: a-Thuận lợi : Được sự quan tâm của các cấp lãnh đạo, Ban Giám hiệu nhà trường, phụ huynh học sinh đã tích cực hỗ trợ về cơ sở vật chất, các điều kiện dạy- học 2 buổi/ ngày. - Giáo viên thực hiện tốt việc đổi mới phương pháp dạy học, dạy học lấy học sinh làm trung tâm. - Đa số học sinh chăm chỉ, có ý thức học tập, biết đọc thành tiếng bài văn, bài thơ. b- Khó khăn: Trình độ học sinh không đồng đều có học sinh đọc đúng, nhanh và diễn cảm tốt nhưng cũng có không ít học sinh đọc còn ngắc ngứ, lí nhí, ngừng nghỉ chưa đúng chỗ, ngắt giọng hoặc nhấn giọng chưa đúng, chưa biết diễn cảm. Trong quá trình đọc, một số em còn hấp tấp, không chuẩn bị kỹ cho việc đọc nên đọc quá nhanh, dẫn đến sai từ, thêm hoặc bớt từ làm ảnh hưởng đến ý nghĩa của bài văn, bài thơ. Qua kiểm tra, chất lượng đọc vào đầu năm học 2009- 2010 của lớp 5D tôi phụ trách như sau: Tổng số học sinh : 31 em MỨC ĐỘ Số lượng Tỉ lệ Ghi chú Đọc nhỏ, ấp úng, ngắt nghỉ chưa đúng chỗ 10 32,3% Đọc nhanh, còn sai từ 7 22,5% Đọc to, rõ, lưu loát, chưa diễn cảm 11 35,5% Đọc diễn cảm tốt 3 9,67% Như vậy, chất lượng đọc đúng và diễn cảm còn thấp, số học sinh đọc to rõ, lưu loát cũng như đọc diễn cảm chưa nhiều . Thực tế ở một số giờ dạy Tập đọc, thời gian giáo viên dành cho học sinh luyện đọc còn quá ít, còn áp đặt cách đọc cho các em, học sinh phải đọc một cách thụ động. Bản thân học sinh tự cho rằng mình đã đọc thông thạo nên không chú tâm rèn kỹ năng đọc lưu loát, đọc diễn cảm. Giáo viên ít tổ chức, ít gợi ý để học sinh khám phá tìm hiểu cách đọc dẫn đến hiệu quả đạt được trong giờ tập đọc chưa cao. 3/ ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU: Học sinh lớp 5D, trường tiểu học Cái Keo, xã Quách Phẩm, huyện Đầm Dơi, tỉnh Cà Mau. II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ Trước hiện trạng đó, tôi nhận thấy muốn rèn cho học sinh đọc diễn cảm tốt, trước hết trong mọi giờ tập đọc giáo viên cần phải rèn cho học sinh đọc đúng, trôi chảy đọc đúng cũng sẽ nâng cao tốc độ đọc và cho phép đọc có ý thức hơn. Nếu không hiểu cái đang đọc thì càng không đọc lưu loát và diễn cảm được. Vì vậy, tôi đã đề ra và thực hiện theo các giải pháp sau : 1/ Phân loại học sinh theo khả năng đọc: Sau khi nhận lớp, tôi đã cho lớp ổn định tổ chức, qua tìm hiểu, điều tra để nắm chắc đối tượng học sinh, sau đó tiến hành lựa chọn, phân loại học sinh theo kĩ năng đọc gồm 3 đối tượng sau : + Đối tượng 1: Học sinh biết đọc diễn cảm. + Đối tượng 2: Học sinh đọc to rõ, lưu loát nhưng chưa diễn cảm. + Đối tượng 3: Học sinh đọc nhỏ, lí nhí, ấp úng, còn sai từ. Dựa vào đó tôi đã sắp xếp chỗ cho những em đọc yếu ngồi cạnh những em đọc khá để tạo thành những đôi bạn cùng tiến. Tiếp theo tôi giới thiệu với các em cấu tạo chương trình phân môn Tập đọc để các em nắm được các chủ điểm chính trong từng học kì và cả năm học, đồng thời nêu tầm quan trọng, yêu cầu cơ bản về việc rèn kĩ năng đọc đúng, đọc diễn cảm. 2/ Chuẩn bị cho việc đọc: Tôi luôn chú ý đến tư thế đọc của học sinh, khi đọc cần ngồi ngay ngắn, khoảng cách từ mắt đến sách khoảng 30-35 cm, cổ và đầu thẳng, phải bình tĩnh, tự tin, không hấp tấp. Khi đứng đọc, tư thế phải đàng hoàng, thoải mái, sách phải được mở rộng và cầm đúng cách. Tôi luôn nhắc cho học sinh hiểu khi đọc thành tiếng là đọc cho cô và tất cả các bạn trong lớp cùng nghe chứ không phải chỉ để cho mình cô giáo nghe nên cần đọc đủ cho tất cả nghe rõ mà cũng không cần đọc quá to. Đối với những học sinh đọc quá nhỏ, tôi kiên nhẫn luyện đọc cho các em và động viên, khuyến khích các em đọc to dần lên. Trước khi học bài Tập đọc, tôi dặn học sinh đọc nhiều lần ở nhà cho trôi chảy và chuẩn bị trước phần câu hỏi , tìm hiểu nội dung bài trong sách giáo khoa, đề ra các yêu cầu phù hợp với từng đối tượng học sinh. 3/ Luyện đọc đúng: Đọc đúng là sự tái hiện mặt âm thanh của bài đọc một cách chính xác, không có lỗi. Đọc đúng là không đọc thừa, không đọc thiếu từng âm, vần và tiếng. Đọc đúng còn bao gồm đọc đúng các âm thanh, ngắt nghỉ hơi đúng chỗ. * Biện pháp:Từ đầu năm, tôi đã phân loại học sinh, nắm được mức độ đọc của từng em. Từ đó có kế hoạch luyện đọc cho từng em. Trước khi dạy mỗi bài tập đọc, tôi dự tính các lỗi học sinh dễ mắc phải, những từ, câu khó học sinh chưa đọc tốt để luyện. Ví dụ : Bài Thái sư Trần Thủ Độ - Luyện đọc đúng các âm đầu: Suy nghĩ, quở trách, vượt qua, ví như,. - Luyện đọc đúng các âm,vần khó:Chuyên quyền, quân hiệu, tâu xằng, kiệu, Phần này tôi kết hợp trong lúc cho học sinh luyện đọc cá nhân. Ngoài ra, đọc đúng còn bao gồm đọc đúng cả tiết tấu, ngắt hơi, nghỉ hơi, ngữ điệu câu.Việc ngắt nghỉ hơi còn phải phù hợp với dấu câu: nghỉ ít ở dấu phẩy, nghỉ lâu hơn ở dấu chấm, dấu hai chấm. Đối với những bài văn xuôi, khi đọc ngoài việc tìm những dấu câu đặc biệt ( câu hỏi, câu cảm, câu khiến,) để hướng dẫn học sinh đọc đúng, giáo viên còn phải chú trọng đến việc ngắt hơi ở những chỗ không có dấu câu nhưng là những chỗ tách y, tôi đã dựa vào nghĩa và quan hệ ngữ pháp để xác định đúng cách ngắt nhịp đúng các câu. Ví dụ: “ Dãy Tam Đảo như bức tường xanh / sừng sững chắn ngang bên phải / đỡ lấy mây trời cuồn cuộn ” ( Bài Phong cảnh đền Hùng ) “ Có cây đa / phải hỏi cây đa, có cây sung / phải hỏi cây sung, có mẹ cha / phải hỏi mẹ cha. Đi rừng lấy củi / mà không hỏi cha, đi suối lấy nước / mà chẳng nói với mẹ; bán cái này, mua cái nọ / mà không hỏi ông già bà cả là sai; phải đưa ra xét xử.” ( Bài Luật tục xưa của người Ê- đê) Đối với những bài thơ cần ngắt nghỉ hơi đúng nhịp thơ . Ví dụ: “ Gió hun hút / lạnh lùng Trong đêm khuya / phố vắng, Súng trong tay im lặng. Chú đi tuần / đêm nay. Hải Phòng / yên giấc ngủ say Cây / rung theo gió, lá / bay xuống đường.” ( Bài Chú đi tuần ) Với bài thơ lục bát “ Hành trình của bầy ong”, nhịp thơ phổ biến là 2/4, 4/2, 3/5, 2/6, “ Chất trong vị ngọt / mùi hương Lặng thầm thay / những con đường ong bay Trải qua mưa nắng vơi đầy Men trời đất đủ làm say đất trời Bầy ong giữ hộ cho người Những mùa hoa / đã tàn phai tháng ngày ” Đối với những học sinh đọc quá nhanh nên dẫn đến đọc sai từ, thêm hoặc bớt từ, tôi tập cho các em tính cẩn thận hơn, bình tĩnh hơn khi đọc bài, nhìn kĩ từ ngữ khi đọc cho chính xác hơn. Trong các tiết học Tập đọc, tôi luôn cố gắng tạo điều kiện cho tất cả học sinh đều được tham gia đọc thành tiếng với nhiều hình thức như: đọc tiếp nối đoạn, đọc trong nhóm 2, nhóm 4, đọc phân vai, đọc trước lớp,    4/ Luyện đọc lưu loát: Đọc lưu loát là phẩm chất đọc về mặt tốc độ, đọc không ê a, ngắc ngứ. Tốc độ đọc nhanh chỉ thực hiện được khi đã đọc đúng. Khi đọc, phải chú ý xác định tốc độ để cho người nghe hiểu kịp được. Nhưng đọc nhanh không phải là đọc liên tục, không ngừng nghỉ.Tốc độ chấp nhận được của đọc nhanh khi đọc thành tiếng trùng với tộc độ của lời nói ( ở lớp 5: 120 tiếng / phút ). Khi đọc thầm,tốc độ sẽ nhanh hơn nhiều. * Biện pháp : Muốn cho học sinh đọc nhanh, đúng tốc độ cần có sự chuẩn bị bài tốt, học sinh phải đọc trước nhiều lần. Đối với những em đọc chậm tôi tổ chức cho các em luyện đọc thêm sau giờ học.Trên lớp, tôi hướng dẫn cho học sinh làm chủ tốc độ bằng cách đọc mẫu cho học sinh đọc thầm theo. Ngoài ra, tôi còn kết hợp các biện pháp như : đọc tiếp nối đoạn trên lớp, đọc thành tiếng trong nhóm, đọc thầm có sự kiểm tra của giáo viên, của bạn để điều chỉnh tốc độ.   Ví dụ: Khi một học sinh đọc cá nhân, tôi cho cả lớp đọc thầm theo. Ngoài ra, tôi còn gây hứng thú cho học sinh bằng những trò chơi cuối giờ như: Thi đọc tiếp sức, Đọc thơ truyền điện, Thả thơ, Kết thúc trò chơi cho học sinh nhận xét và tuyên dương nhóm đọc hay nhất, nhanh nhất và rút kinh nghiệm cho những lần chơi sau. 5/ Luyện đọc có ý thức: (đọc hiểu) Để giúp học sinh đọc cảm nhận văn bản thì trong dạy Tập đọc phải chú ý rèn luyện khả năng đọc hiểu cho học sinh. Đây là vấn đề cần thiết quan trọng đối với học sinh lớp 5. Có hiểu được nội dung bài văn, bài thơ thì mới có cách đọc đúng, đọc hay và diễn cảm được. Việc luyện đọc hiểu thường được thực hiện trong bước đọc thầm. Đọc thầm có ưu thế hơn đọc thành tiếng vì nhanh hơn 1,5 đến 2 lần. Nó có ưu thế hơn hẳn để tiếp nhận, thông hiểu nội dung văn bản vì người ta không phải chú ý đến việc phát âm mà chỉ tập trung hiểu nội dung điều mình đọc. Hiệu quả của đọc thầm được đo bằng khả năng thông hiểu nội dung văn bản vừa đọc. Do đó, dạy đọc thầm chính là dạy đọc có ý thức, đọc hiểu. Kết quả dọc thầm giúp học sinh hiểu nghĩa của từ, cụm từ, câu, đoạn, bài. Tức là toàn bộ những gì đọc được.  * Biện pháp: Trong dạy Tập đọc, tôi kết hợp chặt chẽ việc tìm hiểu bài với luyện đọc. Một giờ tập đọc tôi cho học sinh đọc thầm nhiều lần. Đồng thời tôi giao nhiệm vụ cho học sinh trong khi đọc thầm để kiểm tra kĩ năng đọc hiểu. Ví dụ: Khi dạy bài “Nghĩa thầy trò” + Đọc thầm lần 1: Sau khi giới thiệu bài, 1 học sinh khá đọc bài, cả lớp đọc thầm theo bạn để nắm nội dung bài . + Đọc thầm lần 2: Trong khi các bạn đọc nối tiếp đoạn ( 3 lượt ), cả lớp cũng đọc thầm theo ( 3 lượt ) để luyện phát âm và hiểu thêm về các từ ngữ trong bài. + Đọc thầm lần 3: Trước khi tìm hiểu nội dung câu hỏi 1 ( hoặc nội dung đoạn 1 ) cho học sinh đọc thầm đoạn 1. + Đọc thầm lần 4: Trước khi tìm hiểu nội dung câu hỏi 2 ( hoặc nội dung đoạn 2 ) cho học sinh đọc thầm đoạn 2. + Đọc thầm lần 5: Trước khi tìm hiểu nội dung câu hỏi 3 ( hoặc nội dung đoạn 3 ) cho học sinh đọc thầm đoạn 3. + Đọc thầm lần 6: Trước khi luyện đọc diễn cảm bài ,cho học sinh đọc thầm để tìm ra giọng đọc của bài. Như vậy, học sinh đã được đọc thầm nhiều lần trước khi phân tích nội dung bài kết hợp với đọc cá nhân thành tiếng để học sinh nắm đươc nội dung văn bản và từ đó có cách đọc đúng. Việc đọc thành tiếng và đọc thầm đã được kết hợp chặt chẽ, nhuần nhuyễn với nhau. Để giúp học sinh đọc hiểu tốt , tôi còn chuẩn bị hệ thống câu hỏi để học sinh nêu nội dung, nghệ thuật, cách đọc bài, chú ý các câu hỏi giúp học sinh tìm hiểu nghĩa của từ, đặt câu để làm rõ nghĩa của từ, tìm các từ gần nghĩa, cùng nghĩa, trái nghĩa, Ví dụ: Tìm hiểu phần II của bài “Người công dân số Một” ( SGK Tiếng Việt 5, tập Hai trang 10, 11) có câu hỏi 3: - Người công dân số Một trong đoạn kịch là ai ? Tôi đặt câu hỏi để giải nghĩa từ “ công dân ” - Em hiểu “công dân” nghĩa là gì ? ( Công dân là người sống trong một đất nước có chủ quyền, là người có nghĩa vụ, quyền lợi đối với đất nước. ) - Đặt câu với từ “ công dân ”. ( Mỗi chúng ta là một công dân nước Việt. ) Sau đó, tôi cho học sinh tìm hiểu cách đọc đoạn này sau khi đã tìm hiểu nội dung bài, giúp các em thấy được vẻ đẹp của ngôn từ, vẻ đẹp của cách nói văn chương, hướng dẫn các em phát hiện những tín hiệu nghệ thuật và đánh giá được giá trị của chúng trong việc diễn đạt nội dung. Tất cả những việc như: yêu cầu học sinh tìm dàn ý bài, nắm ý chính của đoạn, bài, hiểu được nội dung, nghệ thuật bài đều nhằm giúp cho học sinh có cách đọc đúng, đọc diễn cảm. Ví dụ: Bài “Cửa sông" ( SGK Tiếng Việt 5 tập Hai, trang 74 ) Từ “ Cửa ” được dùng theo nghĩa mới, không dùng để chỉ mọi cái cửa bình thường mà bằng biện pháp nghệ thuật chơi chữ độc đáo, tác gia nói “Cửa sông” giống như một cái cửa của dòng sông mở ra để sông đi vào biển lớn. Nếu không chỉ ra được biện pháp nhân hóa ở khổ thơ cuối bài giúp tác giả nói lên được “ tấm lòng ” của cửa sông là không quên cội nguồn mà chỉ khai thác về địa điểm đặc biệt của cửa sông như thế nào thì chưa làm nổi bật sắc vẻ riêng của “cửa sông” theo đúng ý đồ của tác giả. Yêu cầu học sinh nắm ý chính của đoạn, của bài, hiểu được giá trị nghệ thuật của bài thơ. Tất cả việc phân tích trên nhằm giúp cho học sinh hiểu được nội dung nghệ thụât của bài thơ để có cách đọc đúng, đọc diễn cảm. 6/ Luyện đọc diễn cảm:  Đọc diễn cảm là một yêu cầu đặt ra khi đọc những văn bản văn chương hoặ c có yếu tố của ngôn ngữ nghệ thuật. Đó là việc đọc thể hiện ở kĩ năng làm chủ ngữ điệu, chỗ ngừng giọng, cường độ giọng đọc,để biểu đạt đúng ý nghĩa và tình cảm mà tác giả đã gửi gắm trong bài đọc, đồng thời biểu hiện được sự thông hiểu, cảm thụ của người đọc đối với tác phẩm. Đọc diễn cảm thể hiện năng lực đọc ở mức độ cao và chỉ thực hiện được trên cơ sở đọc đúng, đọc lưu loát.         * Biện pháp: Nội dung của bài đọc qui định ngữ điệu của bài đọc nên tôi không bao giờ áp đặt sẵn giọng đọc bài mà để học sinh tự nêu cách đọc và đọc trên cơ sở đã hiểu từ, hiểu nghĩa. Tôi chỉ là người lắng nghe, sửa cách đọc cho từng học sinh. Tôi cũng luôn kích thích, động viên học sinh cố gắng đọc diễn cảm. Ví dụ: Sau khi đã tìm hiểu nội dung bài, tôi cho các em đọc nối tiếp đoạn, cả lớp theo dõi tìm giọng đọc của bài, nêu cho cả lớp cùng góp ý như : - Bài “ Lập làng giữ biển” được đọc với giọng kể chuyện, thể hiện giọng đọc lúc trầm lắng, lúc hào hứng, sôi nổi của bố Nhụ kiên quyết rời xa mảnh đất quê hương quen thuộc tới lập làng mới ở một hòn đảo ngoài biển khơi để xây dựng cuộc sống mới. - Đoạn 1: Nhấn mạnh ở các câu nói thể hiện thái độ điềm tĩnh, dứt khoát của bố Nhụ như: “ Con sẽ đưa thằng Nhụ ra trước. Rồi nhà con cũng ra. Ông cũng sẽ ra” “ Ngay cả chết, cũng cần ông chết ở đấy”. - Đoạn 2: Nhấn mạnh ở các từ ngữ giải thích của bố Nhụ: Đất rộng, bãi dài, cây xanh, nước ngọt, ngư trường gần.” Sau đó tổ chức cho học sinh luyện đọc diễn cảm theo nhóm, cá nhân,từng đoạn mình thích hoặc cả bài. Ngoài ra, tôi tổ chức cho học sinh tham gia các hình thức thi đọc diễn cảm, đọc phân vai.Vì vậy, trong giờ tập đọc các em rất thích tham gia đọc diễn cảm. Đọc diễn cảm chỉ có được trên cơ sở hiểu thấu đáo bài học.Đọc diễn cảm yêu cầu đọc đúng giọng vui, buồn, giận dữ, trang nghiêm,phù hợp với từng ý cơ bản của bài đọc, phù hợp với kiểu câu, thể loại, đọc có nhấn giọng ở những từ ngữ gợi cảm, gợi tả, phân biệt được lời nhân vật, lời tác giả. Để đọc diễn cảm, người đọc phải làm chủ được chỗ ngắt giọng( kĩ thuật ngắt giọng biểu cảm), làm chủ được tốc độ đọc( độ nhanh, chậm,chỗ ngân hay dãn nhịp đọc), làm chủ cường độ đọc(đọc to hay nhỏ, nhấn giọng hay không) và làm chủ ngữ điệu(độ cao của giọng đọc, lên giọng hay hạ giọng). Để đọc diễn cảm hay, tôi luôn đàm thoại cho học sinh hiểu ý đồ của tác giả, thảo luận vì sao lại đọc như vậy? Ngoài ra, khi học sinh luyện đọc, giáo viên phải tạo được một không khí lớp học thoải mái để học sinh dễ cảm xúc với bài văn, có tâm trạng chờ đợi và chú ý nghe giáo viên đọc và cũng từ đó các em có thể học tập và bắt chước giáo viên. Trong khi rèn đọc diễn cảm, tôi thường xuyên chú ý đến : + Những học sinh rụt rè, nhút nhát tôi thường xuyên động viên. Khuyến khích, không làm cho các em luống cuống. + Đối với những học sinh nghịch ngợm, không tập trung, hay phân tán tư tưởng, tôi thường chú ý để chỉ định các em đọc tiếp. + Đối với những em đọc diễn cảm chưa tốt, tổ chức cho các em luyện đọc diễn cảm theo nhóm để các em kèm cặp, giúp đỡ lẫn nhau. Sau mỗi giờ tập đọc, tôi thường kiểm tra chất lượng đọc của học sinh thông qua đọc thành tiếng (ở cả 3 đối tượng) xem các em đã đọc diễn cảm chưa. 7/ Đọc mẫu của giáo viên: Việc đọc mẫu của giáo viên cũng góp phần không nhỏ trong việc luyện đọc cho học sinh. Vì vậy, trước mỗi giờ dạy, tôi phải nghiên cứu nội dung bài dạy, tìm cách đọc hay nhất và tập đọc nhiều lần. Trên lớp, tôi chú ý đọc mẫu thật tốt để học sinh cảm thụ được bài học hiệu quả nhất. Có nhiều cách đọc mẫu như: + Đọc mẫu ở đầu tiết, giữa tiết hay cuối tiết học. + Đọc mẫu toàn bài . + Đọc mẫu từ , cụm từ, câu, đoạn. Vì vậy, tùy theo từng bài, từng nội dung mà giáo viên lựa chọn cách đọc mẫu phù hợp. Ví dụ 1: Với các bài tập đọc có độ khó không cao lắm như : Nhà tài trợ đặc biệt của Cách mạng , Tiếng rao đêm , Luật tục xưa của người Ê- đê,. giáo viên đọc mẫu toàn bài trước khi hướng dẫn học sinh tìm hiểu bài sau khi cho học sinh luyện đọc đúng. Với các bài như : Người công dân số Một ( kịch ), Thái sư Trần Thủ Độ, .giáo viên cần đọc mẫu sau khi giới thiệu bài rồi mới hướng dẫn học sinh luyện đọc đúng. Ví dụ 2: Bài “ Hộp thư mật ” - Câu đầu – giọng đọc náo nức, thể hiện sự sốt sắng của Hai Long. - Đoạn từ “ Người đặt hộp thư . đã đáp lại .” – đọc với giọng chậm rãi, nhẹ nhàng , trải dài thiết tha, trìu mến ở hai câu : Đó là tên Tổ quốc Việt Nam, là lời chào chiến thắng. Đôi lúc Hai Long đã đáp lại. - Đoạn từ “ Anh dừng xe. trả hộp thuốc về chỗ cũ.” – đọc nhịp nhanh hơn, phù hợp với việc diễn tả các tình tiết bất ngờ, thú vị nhưng vẫn thể hiện phong thái bình tĩnh, tự tin, đĩnh đạc của nhân vật. - Đoạn cuối – giọng chậm rãi, vui tươi. “ Hai Long phóng xe về phía Phú Lâm tìm hộp thư mật. Người đặt hộp thư lần nào cũng tạo cho anh sự bất ngờ. Bao giờ / hộp thư cũng đặt tại một nơi dễ tìm / mà lại ít bị chú ý nhất. Nhiều lúc, người liên lạc còn gửi gắm vào đây một chút tình cảm của mình, thường bằng những vật gợi ra hình chữ V mà chỉ anh mới nhận thấy. Đó là tên Tổ quốc Việt Nam, là lời chào chiến thắng. Đôi lúc, Hai Long đã đáp lại.” (Đoạn 1, bài Hộp thư mật ) Ví dụ 3: Với bài thơ “Đất nước” toàn bài đọc với giọng trầm lắng, cảm hứng ca ngợi, tự hào về đất nước. Giọng đọc phù hợp với cảm xúc được thể hiện ở từng khổ thơ. Khổ thơ 1 và 2: Giọng tha thiết bâng khuâng. Khổ thơ 3 và 4: Nhịp nhanh hơn, giọng vui, khoẻ khoắn, tràn đầy tự hào. Khổ thơ 5: Đọc giọng chậm rãi, trầm lắng, chứa chan tình cảm, sự thành kính. “ Mùa thu nay / khác rồi Tôi đứng vui nghe / giữa núi đồi Gió thổi rừng tre / phấp phới Trời thu / thay áo mới Trong biếc/ nói cười thiết tha Trời xanh đây / là của chúng ta Núi rừng đây / là của chúng ta Những cánh đồng / thơm mát Những ngả đường / bát ngát Những dòng sông / đỏ nặng phù sa.” ( Khổ thơ 3 và 4 bài Đất nước ) Ví dụ 4 :Với vở kịch “Lòng dân ” khi đọc chú ý đọc phân biệt tên nhân vật với lời nói của các nhân vật và lời chú thích về thái độ , hành động của nhân vật. Cai: ( xẵng giọng ) // Chồng chị à ? Dì Năm: - Dạ, chồng tui. Cai: - Để coi. (Quay sang lính) // Trói nó lại cho tao// (chỉ dì Năm). Cứ trói đi. Tao ra lịnh mà// ( lính trói dì Năm lại) Với hầu hết các bài tập đọc trong chương trình, giáo viên chọn ra đoạn văn cần luyện đọc diễn cảm, rồi đọc mẫu sau khi cho học sinh trao đổi tìm ra giọng đọc thích hợp nhất của bài. III. KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC VÀ VIỆC PHỔ BIẾN ỨNG DỤNG: 1/ Kết quả đạt được: Trong năm học 2009-2010 này, nhờ kiên trì thực hiện các giải pháp rèn đọc nêu trên mà chất lượng đọc của học sinh đã có nhiều chuyển biến rõ rệt. Tôi đã tiến hành khảo sát và có số liệu như sau : Tổng số học sinh : 31 em Mức độ đọc Đầu năm Giữa HK I Cuối HK I Giữa HK II Cuối HK II SL % SL % SL % SL % SL % Đọc nhỏ, ngắt nghỉ chưa đúng 10 32,3 7 22,5 4 12,9 2 6,45 1 3,2 Đọc nhanh, sai từ 7 22,5 6 19,4 5 16,1 4 12,9 4 12,9 Đọc đúng, chưa diễn cảm 11 35,5 13 41,9 14 45,2 15 48,4 12 38,7 Đọc diễn cảm 3 9,67 5 16,1 8 25,8 10 32,3 14 45,2 Qua kết quả khảo sát trên, tôi nhận thấy trong các giờ Tập đọc học sinh rất say mê học tập làm cho không khí lớp trở nên sôi nổi, kĩ năng đọc đúng, đọc diễn cảm của học sinh được nâng lên rõ rệt. Có nhiều em đầu năm học đọc còn nhỏ lí nhí, chưa trôi chảy nhưng đến gần cuối năm đã đọc to, rõ ràng, lưu loát hơn, nhiều em đã biết đọc diễn cảm theo yêu cầu và rất thích đọc diễn cảm. 2/ Bài học kinh nghiệm: Muốn rèn cho học sinh đọc đúng, đọc diễn cảm trước hết giáo viên luôn cố gắng trau dồi, học hỏi về chuyên môn nghiệp vụ, đọc mẫu phải chuẩn, hay, có sức cuốn hút học sinh vì trong khâu rèn đọc thì việc đọc mẫu của thầy có ảnh hưởng rất lớn đối với học sinh. Các em sẽ theo dõi, lắng nghe giáo viên đọc và coi đó là chuẩn mực để bắt chước, so sánh, đánh giá với giọng đọc của mình. Chính vì vậy, thầy cô cũng phải có sự chuẩn bị chu đáo, chuẩn mực. Giáo viên phải nắm chắc đối tượng học sinh để có những biện pháp dạy học phù hợp nhằm đạt hiệu quả cao nhất phát huy hết tính tích cực của học sinh trong học tập, tổ chức điều khiển khéo léo gây bầu không khí sôi nổi, kích thích hứng thú học tập và nâng cao ý thức tự giác của học sinh. Giáo viên cần phải tìm hiểu chắc nội dung cơ bản của chương trình sách giáo khoa, sách hướng dẫn để hướng dẫn học sinh nắm vững nội dung bài, hướng dẫn rõ cách đọc từng đoạn văn, đoạn thơ cho học sinh. Bên cạnh đó, người giáo viên còn cần phải chủ động, sáng tạo và ứng xử linh hoạt đối với từng đối tượng học sinh khác nhau mới đem lại hiệu quả cao. Giáo viên cần phải giàu lòng yêu nghề, mến trẻ, nhiệt tình trong công tác soạn giảng, hướng dẫn tỉ mỉ từng từ ngữ, từng câu văn, đoạn văn, đoạn thơ, quan tâm, theo dõi kịp thời phát hiện lỗi sai của học sinh, kiên trì uốn nắn, sữa chữa phát âm sai cho học sinh thật tận tình chu đáo. Trong dạy học, giáo viên cần xây dựng hệ thống câu hỏi cho sát với từng đối tượng học sinh, tránh giảng bài triền miên, nói nhiều, nên dành nhiều thời gian cho học sinh luyện đọc. Giáo viên cần yêu cầu mỗi học sinh cần phải có một quyển sổ ghi chép những câu văn, câu thơ, bài văn, bài thơ hay. Cần tổ chức phối hợp nhịp nhàng phân môn Tập đọc với các phân môn khác như: Tập làm văn, Kể chuyện, Luyện từ và câu, Chính tả, Nhà trường cần tạo điều kiện giúp đỡ hỗ trợ, tổ chức các buổi hội thảo các chuyên đề, xây dựng các tiết dạy thao giảng, tổ chức trao đổi về các phương pháp thực hiện tốt nhất để giúp giáo viên và học sinh dạy và học tốt các môn học trong đó có phân môn Tập đọc. 3/ Việc phổ biến ứng dụng: Sáng kiến này áp dụng cho đối tượng học sinh lớp 5, góp phần nâng cao chất lượng học tập của học sinh đối với môn Tiếng Việt. Tóm lại: Việc tổ chức cho học sinh rèn đọc đúng và diễn cảm là một công việc không dễ, nhưng với các biện pháp trên đã giúp cho học sinh đọc tốt hơn, dễ dàng hơn trong học tập, vận dụng vào học các kiến thức khác có liên quan chính xác hơn, làm cho các em tự tin hơn trong học tập, cũng như tự tin hơn khi học lên lớp trên, giúp các em có khả năng vận dụng tốt vào thực tế cuộc sống, góp phần xây dựng nhân cách con người phát triển toàn diện, đưa chất lượng dạy và học ngày càng được nâng cao hơn. Với trình độ, khả năng và thời gian có hạn nên sáng kiến này sẽ không tránh khỏi có nhiều hạn chế, thiếu sót, rất mong nhận được các ý kiến đóng góp của anh chị em đồng nghiệp để cho việc vận dụng đề tài ngày càng đạt được hiệu quả cao hơn. Xin chân thành cảm ơn! Cái Keo, ngày 29 thá