Đề tài Một vài biện pháp rèn kỹ năng sống cho học sinh lớp 1

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM ĐỘC LẬP – TỰ DO - HẠNH PHÚC 44 GIẢI PHÁP HỮU ÍCH “MỘT VÀI BIỆN PHÁP RÈN KỸ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH LỚP 1” (Đề nghị công nhận danh hiệu chiến sĩ thi đua cấp cơ sở) HỌ VÀ TÊN: TRẦN THỊ THANH TÂM CHỨC VỤ: Giaó viên tổng phụ trách đội. Đơn vị công tác: Trường TH Liên Đầm I Lý do chọn đế tài: Kĩ năng sống là một trong những khái niệm được nhắc đến nhiều trong thời đại ngày nay. Có nhiều quan niệm về kĩ năng sống. Theo tôi, kĩ năng sống đơn giản là tất cả những điều cần thiết chúng ta phải biết để có thể thích ứng với những thay đổi diễn ra hằng ngày trong cuộc sống. Kĩ năng sống được hình thành theo một quá trình, hình thành một cách tự nhiên qua những va chạm, những trải nghiệm trong cuộc sống và qua giáo dục mà có. Có nhiều nhóm kĩ năng sống như: nhóm kĩ năng nhận thức, nhóm kĩ năng xã hội và nhóm kĩ năng quản lí bản thân...Dù là kĩ năng nào cũng đều rất quan trọng và cần thiết với mỗi con người. Cho nên, giáo dục kĩ năng sống cho học sinh là một vấn đề rất quan trọng. Từ nhiều năm nay Bộ Giáo dục - Đào tạo chủ trương dạy kĩ năng sống là một trong những tiêu chí đánh giá "Trường học thân thiện - học sinh tích cực". Trên tinh thần đó tôi nhận thấy rằng chính ở dưới mái trường các em học được nhiều điều hay, lẽ phải. Và nhà trường trở nên là ngôi nhà thân thiện, học sinh tích cực học tập để thành người tài xây dựng đất nước, có khả năng hội nhập cao, từng bước trở thành công dân toàn cầu. Đây cũng là một nhiệm vụ quan trọng đối với các thầy cô giáo. Với học sinh lớp một, đây là giai đoạn đầu tiên hình thành nhân cách cho các em, giúp các em có một kĩ năng sống tốt cho tương lai sau này và đây cũng là một vấn đề mà xã hội và phụ huynh hết sức quan tâm. Xác định tầm quan trọng đó tôi đã cố gắng nghiên cứu thực hiện đề tài này. Đối tượng nghiên cứu là học sinh lớp 1A2 mà tôi được nhà trường phân công giảng dạy môn Thể dục, nhằm mong muốn đem lại cho các em vốn tự tin ban đầu để trang bị cho các em những kĩ năng cần thiết làm hành trang bước vào đời. NỘI DUNG: KHÓ KHĂN – THUẬN LỢI VÀ SỰ CẦN THIẾT CỦA ĐỀ TÀI: * Khó khăn: Khi bắt đầu tìm hiểu về rèn luyện kĩ năng sống hiệu quả cho học sinh trong lớp tôi gặp phải một số thách thức sau: - Học sinh vừa rời trường mẫu giáo làm quen với môi trường tiểu học, mọi sinh hoạt nề nếp đều xa lạ chưa vào một kỉ luật nhất định, các em khá rụt rè chưa quen với cách học cũng như mạnh dạn bày tỏ ý kiến. Khi phát biểu các em nói không rõ ràng, trả lời trống không, không tròn câu và không nói lời cảm ơn, xin lỗi với cô, ban bè. Ngoài ra, một trở ngại nữa là phụ huynh trong lớp có một số bố mẹ thì quá nuông chiều, ngược lại một số phụ huynh vì bận nhiều công việc nên ít quan tâm giúp đỡ con em trong các hoạt động cần thiết. Nhiều em đến trường tỏ ra nói nhiều vì ở nhà các em không có người trò chuyện, chia sẻ ... - Bản thân tôi chỉ được giảng dạy các em 1 tiết học trong một tuần chính vì vậy mà việc theo sát, kèm cặp quan tâm tới các em còn hạn chế. * Thuận lợi: Bên cạnh những khó khăn trên cũng có thuận lợi nhất định đó là: - Tôi nhận được sự giúp đỡ, ủng hộ nhiệt tình của cô giáo chủ nhiệm lớp, các em học sinh trong lớp khá ngoan và biết vâng lời, gần gũi với thầy cô trong trường. - Ban lãnh đạo nhà trường luôn theo sát, quan tâm, hỗ trợ cho giáo viên trong công tác giảng dạy cũng như giáo dục. Ngoài ra tôi có được sự ủng hộ của phụ huynh trong việc cùng nhà trường giáo dục các em. - Bản thân tôi là một giáo viên Tổng phụ trách có lònh nhiệt tình cùng với những kỹ năng về công tác Đội mà tôi đã học được trong trường sư phạm cũng như trong suốt những năm công tác cũng giúp tôi tự tin phần nào khi thực hiện đề tài này. 5.2. Phạm vi áp dụng của giải pháp hữu ích: Áp dụng cho 26 học sinh thuộc lớp 1A2. 5.3. Thời gian áp dụng: Bắt đầu từ tháng 9 năm 2012 đến hết học kỳ I năm học 2012-2013. 5.4. Giải pháp thực hiện 5.4.1 Tính mới của giải pháp hữu ích. Kỹ năng sống và vấn đề giáo dục kỹ năng sống cho con người đã có mầm mống từ lâu như học ăn, học nói, học gói, học mở, học dăm ba chữ để làm người, học để đối nhân xử thế, học để ứng phó với thiên nhiên. Từ khi Bộ Giáo dục phát động phong trào " Trường học thân thiện học sinh tích cực" thì việc rèn kỹ năng sống càng được quan tâm hơn trong các nhà trường. Từ tình hình thực tiễn trên, tôi đã cố gắng tìm nhiều biện pháp rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh thông qua các tiết dạy chính khóa, các tiết sinh hoạt sao, các buổi hoạt động ngoại khóa hay những buổi mà các em được phân công trực vệ sinh khuôn viên trường học…. Để thực hiện tốt việc rèn luyện các kĩ năng sống, đem lại kết quả cao tôi nhận thấy cần phải áp dụng một số biện pháp sau: Biện pháp 1 : Gần gũi và tạo mối thân thiện với học sinh Đầu tiên, sau khi tôi nhận dạy môn Thể dục của lớp 1A2, để tạo sự gần gũi và gắn kết giữa học sinh và giáo viên, tôi tự giới thiệu về bản thân mình và sắp xếp thời gian cho học sinh được giới thiệu về bản thân, động viên khuyến khích các em chia sẻ với nhau về những sở thích, ước mơ tương lai cũng như mong muốn của tôi với các em. Đây là hoạt động giúp cô trò chúng tôi hiểu nhau, đồng thời tôi muốn tạo một môi trường học tập thân thiện - Nơi " Trường học thật sự trở thành ngôi nhà thứ hai của các em, các thầy cô giáo là những người thân trong gia đình". Đây cũng là một điều kiện theo tôi là rất quan trọng để phát triển khả năng giao tiếp của học sinh. Bởi học sinh không thể mạnh dạn, tự tin trong một môi trường mà giáo viên luôn gò bó và áp đặt. Tiếp theo tôi cho học sinh tự do xung phong, bầu chọn cán sự môn thể dục do tôi phụ trách, qua đó phần nào tôi nắm được đặc điểm tính cách của các em: mạnh dạn hay nhút nhát, thụ động, thích thể hiện hay lãng mạn...Và tiếp tục qua những tuần học sau, tôi chú ý quan sát những biểu hiện về thái độ học tập, những cử chỉ, hành vi mà các em chọn để bắt đầu có điều chỉnh phù hợp. Việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh có thể thực hiện trong bất cứ lúc nào, giờ học nào. Để việc rèn luyện diễn ra một cách thường xuyên và đạt hiệu quả cao tôi tiếp tục: Biện pháp 2: Rèn kỹ năng sống hiệu quả qua việc tích hợp vào môn học: Mặc dù tôi chỉ được phân công dạy môn Thể dục của các em nhưng tôi cố gắng tận dụng tối đa những gì mình có được, những gì có thể áp dụng từ môn học để từng bước rèn kỹ năng sống cho các em. Trong chương trình lớp một, ở môn Thể dục tất cả các bài đều nhằm thực hiện các mục tiêu cơ bản dưới đây của môn học: - Biết được một số kiến thức, kĩ năng để tập luyện giữ gìn sức khỏe, nâng cao thể lực. - Rèn luyện tác phong nhanh nhẹn, kỉ luật, thói quen tự giác tập luyện thể dục thể thao, giữ gìn vệ sinh và nếp sống lành mạnh. - Biết vận dụng ở mức nhất định những điều đã học vào nếp sinh hoạt ở trường và ngoài nhà trường. Chính vì vậy mà qua từng nội dung trong các bài học tôi cho các em phát huy tối đa khả năng giao tiếp, khả năng điều khiển nhóm,… của học sinh bằng cách thường xuyên cho các em học theo nhóm ( nhóm 2, nhóm 4 ...) trong nhóm các em luân phiên nhau điều khiển nội dung học cho các bạn trong nhóm thực hiện, từ đó giúp các em mạnh dạn, tự tin tự khẳng định và phát huy mình hơn trong qúa trình giao tiếp cũng như học tập của bản thân. Ngoài ra trong tiết học tôi luôn tạo không khí thân thiện để tạo không khí thoải mái cho các em trong quá trình học. Tôi luôn yêu cầu HS ra học đúng giờ buộc học sinh phải có tác phong nhanh nhẹn ( rèn kỹ năng khắc phục khó khăn để đạt mục tiêu); Yêu cầu xếp hàng thẳng hàng, ngay ngắn, không xô đẩy nhau khi ra học và khi vào lớp (rèn cho học sinh kỹ năng kiềm chế bản thân, kỹ năng vận động, gây ảnh hưởng); Yêu cầu học sinh khi học phải có đầy đủ đồ dùng học tập ( rèn cho học sinh kỹ năng tự kiểm tra, xây dựng kế hoạch). Chính vì vậy mà thông qua môn học tôi đã giáo dục giúp các em nắm được một số kỹ năng cần thiết trong cuộc sống. Biện pháp 3: Rèn kỹ năng sống vào giờ sinh hoạt dưới cờ: Qua thực tế các hoạt động của nhà trường, tôi đã tiến hành nhiều biện pháp giáo dục kỹ năng sống cho học sinh. Tuy nhiên, trong những biện pháp đó, biện pháp mang lại hiệu quả khá cao là thông qua tiết chào cờ đầu tuần. với mỗi buổi cháo cờ đầu tuần tôi cùng với GVCN cho các em chuẩn bị một trong số những nội dung như: hoạt cảnh, câu chuyện ngắn, chương trình văn nghệ, trò chơi… đó chính là những món quà nhỏ thật sự sinh động, và bổ ích, giúp các em có thêm những kiến thức phong phú, sự tự tin khi đứng trước mọi người đã giúp ích cho các em có được kỹ năng sống để áp dụng vào cuộc sống hàng ngày. Biện pháp 4: Rèn kỹ năng sống vào giờ sinh hoạt sao nhi đồng: Ngay từ đầu năm học bên liên đội trong đó tôi là giáo viên tổng phụ trách đã tiến hành khảo sát tình hình các lớp nhi đồng sau đó chia các sao và các anh chị phụ trách sao để sinh hoạt cho các em. Đối với lớp 1A2 tôi đã để cho các em tự tìm tên sao dưới sự định hướng của mình, các em có rất nhiều ý kiến khác nhau như có em chọn sao vui vẻ, có em chọn sao hát hay, lại có em chọn sao chăm học, con ngoan vv… và sau một hồi thảo luận các em đã chọn được tên của 3 sao trong lớp đó là sao chăm học, sao hát hay và sao vâng lời. sau khi đã chọn được tên sao tôi cho các em nói ý nghĩa tên của từng sao và cho các em tự chọn mình vào sinh hoạt sao nào ( em thích hát thì vào sao hát hay, em ham học thì vào sao chăm học…) cứ như vậy tôi đã cho các em tự quyết định dưới sự hướng dẫn của mình và qua đây tôi đã nhận thấy niềm vui của các em khi được tự quyết định dù chỉ là một việc rất nhỏ. Các em làm việc tích cực, vui vẻ, tự mỗi em nói được tiếng nói, suy nghĩ của mình với bạn bè, với thầy cô một cách tự tin mạnh dạn. Việc rèn luyện các kĩ năng này đã tạo ra được thói quen tốt cho bản thân mỗi em, các em tham gia một cách chủ động tích cực vào quá trình học tập, tạo điều kiện cho các em chia sẻ những kinh nghiệm, ý kiến hay để giải quyết một vấn đề nào đó. Hiệu quả đào tạo kĩ năng sống không đo đếm được bằng những con số chính xác nhưng được thể hiện bằng những biểu hiện cụ thể: các em có ý thức, thái độ khác với mọi người trong gia đình; luôn hoà đồng với bạn bè; tự tin khi nói năng ... đó chính là hiệu quả từ đào tạo kĩ năng sống. Việc sinh hoạt theo nhóm tạo môi trường làm việc thân thiện, giúp các em cải thiện hành vi giao tiếp thông qua các hoạt động trao đổi diễn ra thường xuyên. Các em trở nên thân thiện, từ đó giúp bầu không khí học tập, lao động trở nên sôi động hơn. Tham gia sinh hoạt theo nhóm giúp các em học sinh hưng phấn hơn trong học tập và tạo nên cách ứng xử hợp lý trong mọi tình huống. Khi sinh hoạt nhóm, tôi luôn đưa ra nhiều tình huống tạo sự phát triển tư duy cho các em. Đó cũng là cách tạo sự gần gũi giữa các em với nhau. Biện pháp 5: Rèn kỹ năng sống vào giờ hoạt động ngoại khóa: Tôi luôn chú ý Rèn luyện sức khoẻ và ý thức bảo vệ sức khoẻ, kĩ năng phòng chống tai nạn giao thông và các thương tích khác qua các giờ sinh hoạt ngoại khóa: Ai cũng biết rằng sức khỏe là tài sản vô cùng quí báu của mỗi con người. Học tập tốt, đạo đức tốt là những điều học sinh phải đạt được thì rèn luyện sức khỏe tốt cho học sinh là điều phải được đặc biệt quan tâm. Tuy nhiên có được một sức khỏe tốt và bảo vệ được nó thì thật không dễ. Dù vậy không có nghĩa là không làm được, nhiều khi sức khỏe của các em phụ thuộc vào những điều rất giản dị. Đó chính là giáo dục một lối sống khoa học. Như để các em có kĩ năng phòng chống tai nạn giao thông, đuối nước và các thương tích khác tôi đã giáo dục các em bằng cách đưa ra những tình huống cho các em xử lí. Chẳng hạn : - Khi đi qua ngã tư có đèn tín hiệu gặp đèn đỏ người và xe phải như thế nào? - Khi nào thì người và xe mới được phép đi? - Trẻ em dưới 7 tuổi phải đi cùng với ai khi đi trên đường phố và khi qua đường? Đi bộ qua đường em phải đi ở đâu? - Khi đi bộ em đi ở đâu? Nếu đường không có vỉa hè thì thế nào? - Em có nên chơi đùa trên đưòng phố không? Có leo trèo qua dãi phân cách và chơi gần dãi phân cách không? Vì sao? - Việc chơi gần đường ray xe lửa có nguy hiểm không? Nguy hiểm như thế nào? - Khi ngồi trên xe máy em phải như thế nào? Em hãy nêu cách đội mũ bảo hiểm? Nêu sự cần thiết phải đội mũ bảo hiểm? - Các em đã nhìn thấy tai nạn trên đường chưa? Theo các em vì sao tai nạn xảy ra? - Giáo dục cho các em tránh các tai nạn trên đường: không được chạy lao ra đường, không được bám bên ngoài ô tô, không được thò tay, chân, đầu ra ngoài khi đi trên tàu, xe, ghe, đò ... Như vậy, các em có thể tự lập, xử lí được những vấn đề đơn giản khi gặp phải. Ngay những tiết học đầu tiên, tôi đã phát động các phong trào: "Nói lời hay làm việc tốt" qua cách ứng xử lễ phép như biết đi thưa về trình, chào hỏi những người lớn tuổi, biết xin lỗi khi có khuyết điểm, cám ơn khi được tặng quà, vui vẻ hoà nhã với bạn bè ... và tổng kết vào cuối buổi sinh hoạt. Tôi học cách lắng nghe, tìm hiểu nguyên nhân, và dùng lời lẽ mềm mỏng bằng những tình cảm, cử chỉ yêu thương của mình khi yêu cầu điều gì đó với học sinh. Tránh hành hung, nói nặng lời để các em bớt đi tính hung hăng đối với những học sinh nghịch ngợm, mắc lỗi. Biện pháp 6: Động viên khen thưởng Để động viên, khuyến khích học sinh thực hiện tốt việc rèn luyện các kĩ năng, ngay từ buổi đầu tiếp xúc với lớp tôi theo dõi nắm bắt xem các em có biểu hiện tốt tôi ghi vào sổ, trong tiết sinh hoạt sao tôi cho các em bình chọn những bạn thực hiện tốt sẽ được một bông hoa điểm mười. Mỗi một tháng tôi tổng kết 1 lần để khen thưởng những em đã đạt nhiều hoa điểm mười bằng những phần quà nhỏ. Các em rất vui và hãnh diện khi được tặng những bông hoa điểm tốt và những món quà của cô giáo tặng. Vì thế các em không ngừng thi đua cố gắng thực hiện tốt để được nhận những bông mà cô giáo thưởng. Đây là một hình thức động viên về tinh thần rất giá trị và hiệu quả. Các em sẽ nhanh nhẹn hơn, có đạo đức tốt hơn, mạnh dạn hơn trong giao tiếp, tự tin hơn trong cuộc sống. 5.4.2. Khả năng áp dụng: Với giải pháp hữu ích “ Một vài biện pháp rèn kỹ năng sống cho học sinh lớp 1” sẽ áp dụng rộng rãi cho các em học sinh trong toàn khối 1 của nhà trường cũng như học sinh các khối khác ở bậc tiểu học. 5.4.3. Kết quả thực hiện: Qua việc thực hiện các biện pháp trên, đến giữa học kì II, tôi thấy các em có tiến bộ rõ rệt. Đa số các em đều có ý thức tốt trong việc rèn luyện các kĩ năng, được thể hiện rõ qua: Việc sinh hoạt hằng ngày trên lớp, trong nhiều nghi thức lời nói, các em biết vận dụng những lời nói thân thiện vào thực tế, những lời chào, cảm ơn hay xin lỗi... đã trở thành thói quen, được các em vận dụng hằng ngày. Cuối học kì I lớp 1A2 được xếp vị thứ nhất dẫn đầu toàn trường về kết quả thi đua xếp loại hàng tuần của bên liên đội, cô giáo chủ nhiệm và phụ huynh học sinh rất vui mừng phấn khởi với kết quả này của lớp. 6. Bài học kinh nghiệm: Rèn kĩ năng sống cho học sinh lớp 1 nói chung và toàn bộ các em học sinh khối tiểi học nói riêng là một việc làm hết sức cần thiết của gia đình, nhà trường và toàn xã hội, Vì thế theo tôi để làm tốt việc rèn kĩ năng sống cho học sinh, mỗi thầy cô giáo cần phải: - Xác định rõ tầm quan trọng của việc rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh. - Nắm vững những đặc trưng về phương pháp và hình thức tổ chức dạy các kĩ năng giao tiếp, ứng xử vào các môn học và các hoạt động khác. -Tập trung vào việc đầu tư sọan giảng, lồng ghép kĩ năng sống vào các môn học. - Luôn tạo mọi điều kiện để các em có thể bày tỏ, thể hiện mình, tham gia tốt các buổi hoạt động ngoại khóa của trường, lớp. - Điều quan trọng là mỗi thầy cô giáo phải rèn cho mình tác phong sinh hoạt chuẩn mực, phải hết lòng thương yêu, gần gũi với học sinh. 7-Kết luận: Rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh là một việc làm hết sức cần thiết của xã hội, các em không chỉ biết học giỏi về kiến thức mà còn phải được tôi luyện những kĩ năng sống qua đó tạo cho các em một môi trường lành mạnh, an toàn, tích cực, vui vẻ .Việc giáo dục kĩ năng sống ngay từ lớp nhỏ sẽ rút ngắn thời gian để trang bị cho các em vốn kiến thức, kĩ năng, giá trị sống để làm hành trang bước vào đời. Chính vì vậy, các thầy cô giáo tiểu học luôn giữ vai trò vô cùng quan trọng. Sống, học tập, lao động là những vấn đề thiết yếu mà tôi luôn cố gắng để ươm mầm cho thế hệ trẻ. Bởi trẻ em là hạnh phúc của gia đình, tương lai của đất nước, là lớp người kế tục sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ Quốc, là nhân tố để cây đời mãi mãi xanh tươi. Việc chăm sóc và giáo dục trẻ em, bồi dưỡng trẻ em trở thành công dân tốt của đất nước là một công việc vô cùng quan trọng mà mỗi giáo viên chúng tôi phải cùng có trách nhiệm. Duyệt của hội đồng xét SKKN Liên Đầm, ngày 4 tháng 4 năm 2013 Người viết TRẦN THỊ THANH TÂM